Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Սուլթան Ահմէտ Գ. ի թագաւորութեան վերջին օրերն են, զորս Հ. Միքայէլ վարդապետ կը յիշատակէ իր նամակին մէջ: Հոն` ուր պատմութիւնը կ՚աւանդէ` թէ Ծովապետին` այս է Քափիտան փաշայի մարմինը Հորհոր չէշմէսիի առջեւ կը նետեն, մեր Նամակագիրը կը յաւելու, թէ «Քափիտան փաշայի մայրը 30 քսակ ետ եւ (բառնալով հոնկից) թաղեաց զիւրն»:
       Ահմէտ Գ. ի կը յաջորդէ Սուրթան Մահմուտ Ա.:
       Գերյարգեցելոյ Աբբայ Հօրդ մերոյ Տեառն տեառն Մխիթարայ Աստուածաբանութեան վարդապետի
       մեծ գազանս այս հանդերձ ամենայն նախարարօքն եւ զօրօք անցաւ իւսկիւտար վասն գնալոյ ի պատերազմյարեւելս. եւ աւելի քան զերկու ամիս մնացին անդ ինքեանք եւ օրտուն իւրեանց. այսօր վաղն ասելով գնանք, եւ յավուր միում, իբրու 20 կամ 30 էնկիչէրիք դրօչակ բարձրացուցեալ ի Ստամպօլ` զբնավ չուկայս փակել ետուն, եւ ի մէջ երկուց երից աւուրց իբրու 100, 000 եղեան. նաեւ ի յանատօլէն թափեցան, սասանումն եւ դողումն պաշարեաց զամենեսին. թագավորն, մատնին քէյեան, ղայմաքան, որ է քափիտան փաշան կալելով փախեան, գիշերով եկին մտին ի սարայն, եւ ի միւսում աւուր թագաւորն զերեսեան եւս խեխթեաց եւ ետ յարտաքս բռնաւորաց. զմիամինսն կտրատեցին հայհոյեցին եւ քանի մի օր թողին ի հրապարակս. զմարմինսն մատանոյն շունք կերին: Քափուտան փաշայի մայրն 30 քսակ ետ եւ թաղեաց զիւրն, զթագաւորն իջուցին, եւ եդին ի տեղի զեղբօրորդին Մահմուտ անուն, եւ զայլս մեծամեծս` զորս կալան, զորս ոչ գտին, զտունն կողոպտեցին: Եւ քրիստոնէից վնաս շատ տուին: Հրեշտակն Վէնէցիու ի 27 սեպտեմբերի եմուտ կալերով աստ մերձ յերեկոյին, եւ առաւօտն մերձ ճաշուն` սկսաւ ապստամբութիւնն գազանաց…:
      
       Գերյարգութեան քում ծառայ Հայր Միքայէլ Վ.
      
       1730 Հոկտեմբերի 13 [Կ . Պոլիս]