Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար 1707-1773 ի ծագմանէ ուխտիս մինչեւ ցբաժանումն Թրեստեան հարց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Երուսաղեմի Ս. Յակոբայ կնճռոտ խնդրով կը զբաղի դարձեալ Հ. Պօղոս վարդապետ, տալով նոր մանրամասնութիւններ:
       Մի եւ նոյն նիւթին շուրջ կը գտնենք հակիրճ ծանօթութիւն մ'ալ Թովմաս վ. Սեբաստացւոյ մէկ անտիպ թուղթին մէջ (1735 դեկտ. 25). «Յունաց ազգն - կ՚ըսէ նա - մեծաւ հանդիսիւ էել յատեան թագաւորին տաճկաց առ ի խնդրել զսուրբ Յ ակոբն Երուսաղեմի, թէ իւր եղեալ իցէր ի վաղուց ժամանակաց ի ձեռն հնագունի եղելոյ հէտտիշէրիֆի. եւ է Բ ոք վասն այսորիկ ի նեղն եկեալ դիմեցին առ դեսպանն սպիտակ լաթին զի օգնիցէ նոցա. այլ նա արտաքսեալ յերեսաց իւրոց ասաց. Այժմ պիտոյ եղէ ձեզ որք յառաջագոյն եպերեցիք զխրատս իմ» (Գր. դեկտ. 25):
       Գերյարգեցելոյ տեառն տեառն Մխիթարայ Աբբայի Հօր մերոյ
       Յիսուսաւանդ ողջունիւ եւ բազմաւ յարգութեամբ յայտ լիցի, զի նախ քան զայս գիրս զբանէ Երուսաղէմայ ըստ որում լուայ յայնժամ, բայց այժմ այլապէս եղեւ բանն, քան[զի ] յոյնք 500 քսակ տուեալք են մատնւոյն , նաեւ խորհրդով նորա իբրեւ 4000 յոյնք գնացեալք արզուհալ տուեալք են թագաւորին, եւ զամենայն դրունս մեծաւորաց ի կողմն իւրեանց դարձուցեալք են, եւ հայոց զամենայն կողմն ի ծով դարձուցեալք են, այլ եւ զՍեղբոսն եւ նորա զեղբայրն ի բանտ արկեալ է մտանին, որպէս զի մի նոքա ի դրունս դատաւորաց գնալով աւերիցեն զբանն յունաց, եւ ես մատնին ի ձեռաց հայոց առեալ ի յինքն պահեալ է զայն հաթտիշերիֆն, զոր առեալք էին ի յայտ թագւորէն ի ժամանակի փոխեցեալ մատնւոյն ձեռամբ Սեղբոսին, եւ ասեն թէ անհնարին է յոյք թէ յոյ[ն]քն չառնուցուն ի ձեռաց հայոց զայն հապէշին տեղն, զորոյ հայքն հաթտի շէրիֆ ի յանցեալ ամի առին յայսմանէ թագաւորէ: Եւ հայքն մինչ անկան յայսմիկ նեղութեան` դիմեցին առ թեսպանն ֆրանզըզու, եւ նա ոչ կանկնեցաւ նոցա տէր: Եւ երեւի, թէ ի յերկուց կողմանց եւս բազումք եւ բազումք քսակք մտանեն ի գանձարան անհաւատից:
      
       Նուաստագունեղ ծառայ ս. տ. տ. Հ. Պօղոս Վարդապետ
      
       յամի տեառն 1735 եւ դեկ. 23 [Կ . Պոլիս]