Հետեւեալ
օրինակն
է
յոյժ
շահեկան
վաւերաթուղթի
մը,
զոր
գրած
է
Յակոբ
Բ.
Նալեան
Պատրիարք
Կ.
Պոլսոյ
(1741-1749
եւ
1752-1764),
ստորագրութեամբ
նաեւ
ժողովրդեան
մէկ
քանի
ներկայացուցիչներուն:
Այս
գիրն
ուղղուած
է
առ
Փերվանեան
Մինաս
Արքեպիսկոպոս
Զմիւռնիոյ,
որ
արեւելքի
շփոթութիւններէն
փախչելով`
իրեն
ապաստան
ընտրած
էր
Վենետիկը:
Սա
է
սրտէ
բարեկամացած
էր
Մխիթարայ
հետ
եւ
հրապուրած`
անոր
Հաստատութենէն:
Փերվազեան
իր
ծախիւք
շինել
տուած
է
վանքիս
եկեղեցւոյ
Ս.
Անտոնի
մարմարեայ
խորանը,
զոր
1737ին
կ՚օրհնէ
եւ
ապա
վրան
ձայնաւոր
պատարագ
մ'ալ
կը
մատուցանէ:
Երկար
տարիներ
ապրելէ
վերջ
կը
վախճանի
ի
Վենետիկ
1757-ին
ու
մարմինը
կ՚ամփոփուի
Ս.
Անտոնի
խորանին
առջեւ
իւրակերտ
դամբարանին
մէջ.
Է
Գերապատուելոյ,
Ամենապայծառի,
յԱռաքելական
աստիճան
Արքեպիսկոպոսութեան
ժամանեցելոյ
իբր
զցորեան
յարտից
մաքրեցելոյ,
եւ
որպէս
զարծաթ
ի
բովս
ընտրութեան
եօթնապատիկ
պարզեցելոյ:
Տեառն
Մինասայ
ձիթով
շնորհաց
սրբոյ
Հոգւոյն
պարարեցելոյ,
զԱստուածաբանութեան
ներհունացեալ
Վարդապետի,
Եղբօրդ
իմոյ
մեծի ,
մանաւանդ
թէ
Հօր
սրբոյ
Սիմէօնատիպ
ծերունազարդի,
ըղձալի
տենչմամբ,
խանդակաթ
տարփմամբ,
Յիսուսանուէր
սէր`
եւ
ողջոյն
Քրիստոսական
ձօնեալ
ընծայի:
Եւ
յընդ
ի
կենցաղոյս
գրոյս,
Սրբոյ
Տիրաշօշափ
Աջոյդ
կարօտակեզ
սիրով
համբոյր
որդիական
մատուցանի:
Արդարեւ
ո
'
մեծարգոյ
եղբայր,
եւ
ծերունափայլուն
Հայր,
Աբեսաղօմ
երիս
[ամս
]
մնալով
ի
Գեթսուր,
առաւել
անտեսութեամբ
Հօրն
իւրոյ
Դաւթի
վշտագնիւր,
քան
թէ
պանդխտութեամբն
յօտար
երկրի:
Եւ
մինչ
դարձաւ
յԵրուսաղէմ,
պանդխտութիւնն
ի
Գեթսուր
առաւել
լաւագոյն
համարէր,
քան
զգրկիլն
ի
Հօրն
քաղցրատիպ
դիմաց:
Զնոյն
անցս
եւ
զմեօք
անցեալ
թէ
վարկանիցի
Գերապայծառութիւնդ,
յիրաւի
ոչ
վրիպի
ի
ճշմարտութենէ:
Քանզի
ոչ
թէ
զերիս
ամս
միայն
տանջեաց
զմեզ
կարօտութիւն
Սրբութեանդ,
այլ
զամս
երեքտասան,
որովք
կարօտութեամբք
եղջերուահանգոյն
տի'ր
ծարաւեցաք
Աղբերք
զովացուցիչ,
եւ
հրով
սիրոյդ`
օն
ա'նդր
տոչորեցաք:
Որ
եթէ
յամեցուցեր
զշնորհ
գալստեանդ
զի
նազելի
առնէիր,
եւ
սակաւ
յամեցմանդ
նազելի
էր:
Վասն
որոյ
ըստ
Երգոյ
Հարսինն
եւ
մեք
ասեմք:
ե'կ
ընդ
հովանեաւ
Վիմին
առ
նախապարիսպն,
ցո'յց
մեզ
զդէմս
քո,
եւ
այլն:
Զի
կարի
ընդարձակ
եղեւ
միջոցն
քոյդ
հեռացման,
բայց
առաւել
լայնագոյն`
իղձ
մերոյս
տարփման:
Եւ
մի
ասիցէ
Սրբութիւնդ,
թէ
այսքան
միջոցք
տապողականք,
ընդէ՞ր
զձեզ
հարկեցին
ի
կոչել
զմեզ,
զի
որ
սիրէ`
փութով
ընթանայ,
եւ
արագ
ժամանէ:
Ասեմք,
թէ
ոչ
հաւատացաք
զլսելդ,
եւ
կամ
զի
գիտելով
նշմարանօք
իմիք,
թէ
սրբութիւնդ
վասն
խոյս
տալոյ
յզբաղմանց
այդր
խուսեցեր,
որպէս
զի
իբրեւ
զողկոյզ
ի
հունձս
եւ
որպէս
զցորեան
ի
շտեմարանս
հաւաքելի
զքեզ
առնէիր,
զի
յառ
դիպիլ
կոչմանդ
հարկին,
անդանդաղ
առ
մեզ
խոնարհէիր
ի
ստգտանաց
սրտիդ
դրդեցեալ,
եւ
ասել,
թէ
բաւական
է,
արդ
յարեայց,
արդ
բարձրացոյց,
արդ
խոնարհական
զիջմամբ
փառաւորեցայց:
Գիտէաք
եւ
մեք,
եթէ
ի
տարադէպ
պահու
զքեզ
կոչէաք,
(մինչդեռ
սակաւ
ինչ
լծոյ
զբազմանց
կարէիրն
ենթարկել
)
ասելոց
էիր,
թէ
ես
վասն
այնորիկ
զփախուստ
առի,
զի
յուսալին
ձեր
լծենթարկութեան
եղանակն
յայլ
իմն
փոխեսցի,
որպէս
զի
ի
գալս
իմում
յակամայ`
կամաւ
յինէն
զձեռս
քարշէիք,
եւ
զիս
ազատ
ի
զբազմանց
առնէիք,
եւ
զայս
ի
Գերապայծառութեանդ
գրոյն
ես
ծանեաք,
զի
յերից
աթոռոց
ի
գործն
զքեզ
ոչ
հարկել
մեզ
գրեալ
էիր,
որ
ի
հոգեւորս,
եւ
ոչ
ի
մարմնաւորս:
Առ
որ
ասեմք,
թէ
ո՞վ
Գերապայծառ,
եթէ
յայնժամ
մինչ
ունէին
զկարողութիւն,
ի
հարկանելն
մեր
զսրբութիւնդ
ի
յասացեալդ
ի
մինն,
յանձն
ոչ
առէր.
եւ
մեք
ոչ
ճշդեցաք
զկամս
քո,
եւ
մինչ
այժմ
հաւաստեաւ
ծանեաք
զփախուստ
քո
ի
զբազմանց,
եւ
զժամանակդ
վասն
այն
անցուցեալ
այդր,
զի
ի
լծոյ
ազատ
մնայիր,
որպէս
կարեմք
յայսմհետէ
ստիպեալ
զհայրդ
ծերունի,
բառնայլ
զբեռինս
որդեկացդ
մատղաշագունից ,
թէ
ի
Հռօմայ
Գահին
վերադիտօղք
յայդմ
հասակի
ընտրին
ի
բեռնաբարձութիւն,
որպէս
զի
իբրեւ
զպարզեալ
գինիս
ի
մրրոյ
աշխարհի
եւ
ըղձից
նորա
մեռեալք
եղիցին:
Բայց
մեք
ուխտեմք
ի
ձեռն
Գրոյս,
զի
ի
հետս
շաւղաց
կամաց
քոց
ընթասցուք ,
եւ
մի
բնաւ
ի
սոսկալեացդ
միայն
ի
գործ
զբաղական
զքեզ
ստիպեսցուք:
Այլ
կամք
սրբութեանդ
եղիցի
քանոն
եւ
նախատիպ,
հայելի
եւ
ցուցակ
մերոցս
կամաց,
որպէս
զի
առ
այն
նկատելով
ուղղապէս
գծաւորիցեմք,
եւ
օրինակիցիմք
եւ
իբր
ի
հայելւոջ
նշմարելով
նուատիպ
երեւիցիմք:
Քանզի
զի՞նչ
վարձք
իցեն
սրբութեանդ,
եթէ
բարիքն
քո
ի
հարկէ
եւ
ոչ
կամաց
լինիցին,
եւ
մի՞թէ
պակաս
փառք
իցեն
մեզ
զքոյապիսի
սրբազան
Ծերունիդ
ունել
աղօթօղ
վասն
մեր
ի
սուրբ
տեղիսն,
որպէս
զի
բազկացդ
տարածմամբ
իբրեւ
զոմն
այլ
երկրորդ
Մովսէս
զամաղէկացի
զեւսն
ընկճեսցես
որք
ընդ
մեզ
մենամարտին:
Այո`
ով
Գերապայծառ
Հայր
մեր,
որ
դրդեմք
եւ
ոչ
հարկեմք
զսրբութիւնդ
ի
գործ
ինչ
արտաքոյ
կամաց
քոց,
միայն
թէ
լից
զխնդութիւնս
մեր ,
բարձ
զկարօտութիւնս
ի
մէնջ,
եւ
մեք
խնդրեմք
ի
Յիսուսէ
Քրիստոսէ,
զի
զբաղձանս
սրտիդ,
որ
առ
բարին
փոյթ
ընդ
փոյթ
լցուսցէ,
որպէս
զի
բազկատարած
մշտանուէր
աղօթիւք
ի
սուրբ
Գողգոթայ
ըստ
Տեառն
նմանութեան,
վասն
մեր
եւ
վասն
քոյ
աղօթս
եւ
պաղատանս
առնցես,
եւ
լսելի
լինիցիս
առ
լաւութեան
ըստ
ասից
զարմանալւոյն
Պօղոսի:
Ուստի
ըստ
այսմ
սարասի,
եւ
ըստ
մտացդ
դիտման
զխոնարհիլն
մեր
տեղեկացեալ,
անկասկածօրէն
հրամայեա
',
եւ
ե'կ,
զի
ոչ
բռնադատեմք
զկամս
քո,
որ
զհոգեկանն
եւեթ
ունիս
ի
մտի,
եւ
ազգին
մերոյ
զքոյապիսի
յօգնութիւ
աղօթս
ունել
զկարեւորութիւն
քաջ
գիտասցես,
եւ
իբրեւ
զԾերունին
Բերզէլի`
արժանի
սեղանակցելոյ
Դաւթին
ճշմարտի
զքեզ
ծանիցես:
Ի
վախճանի
դիտմանս
կնքեմք
զբանս
ըստ
խնդրոյ
քոյ ,
եւ
աղաչեմք,
զի
աւուրբ
միով
յառաջ
զկարօտս
մեր
լցուսցես
շնորհալի
գալըստեամբդ.
եւ
սրբութիւնդ
եւս
զկարոտ
քո
մեր
տեսութեամբ
առցես.
եւ
մեզ
քաւ
լիցի
թէ
ի
խորշելեացդ
գործոց
վերայ
զքեզ
բռնադատիցեմք:
Վկայ
լիցի
Աստուած
ի
միջի
մերում,
Իսկ
որ
սակս
արեւելից
կողմանն
ունիս
զկասկած,
Աստուծով
անհոգ
լեր.
զի
խաղաղութիւնն
ստոյգ
է.
եւ
թէ
ի
կողմանէ
սրբոյ
աթոռոյն
Էջմիածնի
կամիս
տեղեկանալ,
դուռն
բաց,
հոգեւոր
պաշտամամս
հաստատ,
միայն
թէ
ի
մարմնաւորաց
մերկ.
եւ
զայլսն
ի
գալստեանդ
կարես
լիապէս
իմանալ:
Ողջ
լեր
ի
պարծանս
պաշտօնակցի
քոյ
Յակոբայ
Նուաստ
Պատրիարգի
Կոստանդնուպոլսոյ,
(որ
ձեռամբս
գրեցի
)
եւ
այլոց
յստորեւ
կընքողաց
գրոյս :
Չօպան
օղլու
Յարութիւն
խօճայ
Միքայէլ
Յամի
Տեառն
1747
մայիսի
15
(Կ.
Պօլիս
)
Մհի.
Սեղբոս
(Յակոբ
Պատրիարք
Կ.
Պոլսոյ
)
Մհի.
Մարտիրոս
Մհի.
Պաղտասար
