Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Երուսաղեմի մէջ երկու րաբբիներ կը հետազօտեն, թէ արդեօք Քրիստոս աշխարհ եկա՞ծ է թէ ոչ դեռ: Այս խուզարկութեան ծանր հետեւանքները, զորս եւ ազգովին կը կրեն հոն, կը պատմուի ահա հետեւեալ վաւերագրին մէջ: Կայ եւ Թաթար խանի մասին տեղեկութիւն մը:
       Գերապատիւ տեառն տեառն Ստեփաննոս վրդ. ի եւ Աբբայ հօր մերում համբուրիւ աջոյ ողջոյն
       Թուղթ Ժ. երդ. ի 8 հոկտ. 1764
       Պատմի եւս թէ յերուսաղէմ երկու գլխաւոր խախամք քննեալ զգիրս իմացեալ են զի անցեալ է ժամանակ գալստեան մեսիային. վասն որոյ եկեալ է մինն այսր հարցանել եւ իմանալ. եթէ կարիցեն աստ եղեալ ռաբբիք ցուցանել թէ դեռ չէ եկեալ մէսիայն, ապա թէ ոչ ուրեմն այն է մեսիայն զոր քրիստոնեայք ընդունին: Իսկ սոքա մահադեղեալ զնա, գրեցին առ Երուսաղէմ հրէայս . զի եւ զմիւս խախամն սպանցեն մարթանօք: Եւ նոքա արարին այնպէս, այլ բանն ոչ ծածկեցաւ, զի իմացաւ շէխն. 10000 ղռուշս խնդրեաց ի ծածկեալ զգործն, զոր ոչ կամեցեալ տալ հրէից եւ զշէխն ի տան յոր մտեալ էր, եւ գտեալ զգէշ խախամին, սպանին, եւ զքանի մի սպասաւորս նորա որք ընդ նմա էին: Այս եւս յայտնեցաւ, վասն որոյ զբազումս ի գլխաւորաց հրէից սպանեալ զմնացեալսն ամենայն աքսորեցին յերուսաղէմ. եւ նաւն հրէից, որ երթայր յԵրուսաղէմ ոչ գնաց յԵրուսաղէմ, այլ ոմանք ասեն թէ ի Սելանիկ կամ ի Սաքէթ երթալոց է. այլք թէ յետս դառնալոց. եւ կէօք, թէ ի խաֆայ մնասցեն հրէայք: Եւ այս ինչ հանդիպեցաւ, զի թագաւորն հագարացւոց գրեաց առ թաթար խանն գալ ի Կոստանդնուպօլիս, իբրեւ թէ կամի ի մեծագոյն պատիւ աւագութեան հասուցանել. եւ յելանել նորա ի ճանապարհ գրեաց առ եղբայր նորա կալնուլ զաթոռ նորա, եւ եղեւ այնպէս, զի ընդ անցանել նորա ըստ սահման իւր, եւ ընդ հասանիլ նորա ի սահման հագարացւոց առաքեցաւ յաքսորս եւ թագաւորեաց եղբայր նորա ընդ նորա, որոյ էր ի սկզբանէ անտի թագաւորութիւնն, եւ սորա ապստամբութեամբ ասեն ժառանգեալ զթագաւորութիւնն… :
      
       Հոկտ. 8 1764 (Պոլիս )
       Նուաստ ծառայ Հ. Թադէոս վրդպ. (Գրիգորեան )