Պատմութեան
ծանօթ
է
Յիսուսեան
նշանաւոր
Ընկերութեան
ունեցած
երբեմնի
ծանր
օրերը:
Մեր
նամակագիրը
սոյն
անցքերը
կը
տեղեկագրէ
Մելգոնեան
Աբբահօր,
Հռովմայ
մէջ
Ուխտիս
համար
վայր
մը
ստանձնելու
առաջարկով:
Գերապատիւ
եւ
Գերամեծար
տեառն
Ստեփաննոսի
վարդապետի
եւ
համբոյր
աջոյն
…
Գերյարգելի
յայտնապէս
տեսանեմ
եւ
կարի
մօտ
երեւի,
որպէս
եւ
բազումք
գուշակեն
ջնջումն
ճիզվիթաց…
եւ
տեսանի
յորմէ
յայսմանէ
եւս
շրջիլ
այս
ի
բերանս
Գարտինալաց
ոմանք
ի
Գօնկրէկացիօնս ,
գօլով
պապն
դէրձիարօ
ճիզվիթաց
եւ
եւ
նէփօթն
նոյնպէս,
եւ
սկըրթարիս
տի
սթանօն
առաւել
քան
զնոսա,
ի
բառնալ
սոցա
ամենայն
ինչ
վեր
ի
վայր
լինի
առանց
կարծեաց,
եւ
ջնջեն
ի
սպառ
զանուն
նոցա
յաշխարհէ…
անհաւատալի
իմն
է
տեսանել
զփոփոխութիւն
սոցա
ի
ծայրէ
ի
ծայր,
որ
երբեմն
աշխարհի
տիրէին,
այժմի
Հռօմ
իսկ
ի
յստուերաց
իւրեանց
երկնչին,
եւ
սկսան
տկարանալ,
եւ
զաղքատութիւն
մեծ
ցուցանել
ի
տօնախմբութիւնս
եւ
յեկեղեցիս.
եւ
ի
մեծամեծաց
երկրիս
հեռանալ.
են:
Զայս
ամենայն
գրեմ
միայն
վասն
այսոսիկ,
զի
յորդորեցից
զձեզ
առ
ի
հաճիլ,
եւ
առաքեալ
զոմանս
ի
միաբանիցն
աստ
առ
ի
հիմնեալ
զմի
փոքրիկ
սոփիցիս,
որպէս
զի
ի
պակասիլ
սոցա
աստի,
կարող
իցեմք
ունիլ
գոնէ
զմինն
ի
բնակութենէն
նոցա
վասն
մեր…
ով
հաւատայր
յետ
Փօռթուգալին
արտաքսիլ
ի
Ֆրանսայու,
եւ
յետ
Ֆրանսայու
ի
սպանիայու,
եւ
յետ
սպանիայուի
նապօլու
եւ
ի
չիչիլեայէն.
եւ
յետ
սոցա
կան
արտաքսելիք
եւ
ի
փառմա
փիաչէնցայէն
եւ
յայլոց:
Ուստի
լաւ
լինի
յայժմէն
պատրաստել,
որպէս
զի
ի
մերձենալն
կարիցէք
իբրեւ
ճանաչեալք
եւ
կարեւորք,
պահանջել
եւ
խնդրել:
Լուայ
ի
բազմաց,
զի
եթէ
էաք
կամ
ի
Ֆրանսայ,
կամ
ի
Սպանիայ,
կամ
ի
Սիչիլիայ,
եւ
կամ
ի
Նաբօլի,
կարի
դիւրին
էր
զմինն
ի
տեղեաց
նոցա
տրօքն
եւ
կէլիրովն
շնորհել
մեզ:
Գիտեմ
զի
էին
տեղիք
վասն
ձեր
դժուարաձեռն
թէպէտ
Նաբօլի
էր
վայելչայարմար,
սակայն
էանց,
եւ
չիք
այլեւս
հնար,
գոնէ
մի
կորուսանէք
զառիթն
երկրիս,
բաւական
է
թէ
իցեն
երկու
անձինք
յանուն
ձեր
ի
միում
անկեան
բնակեալք,
եւ
ի
լինիլ
առթին
ի
յայտ
եկեալք…:
Գրեցաւ
ի
Հռօմ
1667
ի
դեկտ.
5
Անարժան
ծառայ
Հ.
Գէորգ
[Պաղտասարեան]
