Բ.
ԴԱՇՏԱՅԻՆ
ԿԻԼԻԿԻԱ
Որպէս
ծանուցաւ
’
ի
ներածութեան
գրոցս,
բովանդակ
միջոց
աշխարհիս
Սիսուանայ
`
’
ի
լեռնագօտեացն
մինչեւ
’
ի
ծովափունս,
եւ
’
ի
կողմանց
Տարսոնի
`
յարեւմտից
`
մինչեւ
յԱմանոսեան
լերինս
ընդ
արեւելս,
ընդարձակածաւալ
եւ
գոգացեալ
դաշտավայր
է.
յատկաբար
իսկ
այսպէս
կոչեցեալ
`
’
ի
վաղնջուց
ժամանակաց
`
’
ի
Հելլէն
օրինակագրաց
(Πεδιάδα),
նոյնպէս
եւ
յայժմուս
’
ի
Թուրքաց՝
Չուգուր
օվա.
յորում
երեքին
գլխաւոր
գետքն
`
Կիւդնոս,
Սարոս
եւ
Ջահան
`
վարեալ
զքերածս
բարձանց
`
ոռոգելով
եւ
ողողելով
զերկիրն
`
թափին
’
ի
ծով:
Եւ
թէպէտ
ոչ
ամենեւին
հարթհաւասար
գիտեմք
զայսքան
ընդարձակ
տարածութիւն,
այլ
եւ
լեռնոտ
’
ի
միջոցս
ուրեք,
եւ
մանաւանդ
յարեւելեան
հիւսիսային
կողմանն,
այլ
զի
զատուցեալ
են
բարձունքն
’
ի
շաղկապեալ
լերանց
անտի
`
ընդ
որս
անցաք
’
ի
տեղագրութեանս,
եւ
դաշտն
ծաւալի
’
ի
լերանցամէջսն,
որպէս
կոհակս
իմն
անջատս
կամ
կղզիս
ձեւակերպեալ
զնոսին,
դաշտայնոյս
Կիլիկիոյ
սեփականք
են
այն
վայրք
քան
լեռնայնոյն.
արտաքոյ
միայն
թողլով
զոլորտ
Հայոց
Ծոցոյն
`
որ
ընդ
մէջ
Մսսայ
եւ
Ամանոս
լերանց:
Ըստ
այսմ
եւ
հին
աշխարհագիրն
Ստրաբոն
զսահմանս
Դաշտայնոյս
Կիլիկիոյ
`
յարեւմտից
կուսէ
սկսեալ
’
ի
Սոլեայ
եւ
’
ի
Տարսոնէ,
ձգէ
ընդ
արեւելս
մինչեւ
յԻսսոս,
որ
է
’
ի
գլուխ
յիշեցելոյ
ց
Ծովածոցոյն,
եւ
’
ի
հիւսիսոյ
կողմանէ
բովանդակէ
’
ի
նոյն
եւ
զոր
առ
Տաւրոս
լերամբք
մասն
Կապպադովկիոյ
[1]:
Թէպէտ
ոչ
սակաւ
ընդարձակ
եւ
բարեբեր
է
Դաշտայինս
Կիլիկիա,
այլ
վասն
նախածանօթ
տօթոյ
եւ
ժանտութեան
օդոց
`
ոչ
եւ
կարի
բազմամարդ.
յայս
սակս
չեն
շատ
երթեւեկք
եւ
քննութիւնք
եղեալ
’
ի
նմին,
այլ
միայն
’
ի
քաղաքս
եւ
’
ի
սահմանս
նոցին.
վասն
որոյ
եւ
աշխարհագրական
քարտէսք
անապատաձեւ
իմն
դատարկ
երեւին
’
ի
մեծ
մասին
միջոցիդ,
եւ
ոչ
աւելի
քան
զհին
յիշատակս
գրոց
ծանուցանեն
մեզ.
եւ
ոչ
այլ
վիճակս
կամ
բաժինս
ճանաչեմք
’
ի
դաշտիս
`
քան
զքաղաքացն:
Ըստ
այսոցիկ
ուրեմն
եւ
ըստ
հովտաց
գետոցն՝
ջանասցուք
եւ
մեք
յարմարել
զտեղագրութիւն
Դաշտայնոյս
Կիլիկիոյ.
սկսանելով
’
ի
կողմանց
հիւսիսոյ
արեւելից
`
ուր
ժամանեցաքս.
եւ
նախ
’
ի
գետահովտին
Ջահանայ,
նկատելով
յաջմէ
նորին
զ
Գարսի-Զիւլգատրիէ
եւ
զ
Սիս,
յահեկէն
`
զ
Թիլն
Համտընոյ,
’
ի
միջակողմանս
հովտին
`
յ
Անազարբա
եւ
զ
Մսիս.
ապա
զհովիտ
Սարոսի
եւ
զ
Ատանա
`
գլխաւոր
այժմեան
գաւառաց
եւ
քաղաքաց,
յետոյ
ուրեմն
զհովիտն
Կիւդնոսի
եւ
զ
Տարսոն:
[1]
(Κίλικία)
Πεδιὰς
δ
’
η
α̉πὸ
Σόλων
καὶ
Ταρσου̃
μέχρι
’
Ισσου̃,
καὶ
ε̉́τι
ω
ν
υ̉
πέρκεινται
κατὰ
τὸ
πρόσβορον
του̃
Ταύρου
πλευρὸν
Καππάδοκες.
Α
υ
τη
γὰρ
η
χώρα
τὸ
πλέον
πεδίων
ευ̉πορει
καί
χώρας
α̉γαθη̃ς.
—
Strabo.
XIV,
V,
1.