Սիսուան

100. Սահմանք Մամեստիոյ

Ի պատմութեան Խաչակրաց եւ ’ ի դիւանս լատին իշխանաց արեւելից ` յիշին ’ ի սահմանս Մամեստիոյ տեղիք եւ դէպք ինչ, ’ ի ժամանակի ` յորում վիճակս այս տակաւին չէր հաստատեալ ընդ ձեռամբ Ռուբինեանց, այլ բռնաբարիւր ’ ի հզօրաց, եւ ’ ի նոցին իսկ աւագասէր իշխանաց. որոց գլխաւորքն Պալտին եւ Տանկրետ, որպէս տեսաք, ’ ի սկզբան գալստեան իւրեանց յերկիրս յայս՝ ընդ պարսպօք քաղաքիս բաղխեցան ընդ միմեանս: — Մերձ ’ ի Մամեստիա էր եւ տեղին կոչեցեալ յԱրաբաց Մէրճ-էլ-Տիպաճ, եւ ’ ի Լատինաց ` Pratum Palliorum, որ թարգմանի Մարգ Դիպակաց կամ Պատմուճանաց, ուր յամի 1133 Պեմունդ Բ Բրինձն Անտիոքայ ` մարտուցեալ ընդ Ռէտուանայ ամիրայի Հալպայ ` թէպէտ եւ վանեաց, այլ վիրաւորեալ մեռաւ: — Յիշի եւ գեօղ մի Սարատա, Sarata, անուն, զոր Անտիոքացիք պարգեւեալ էին Ասպետաց Հիւանդանոցին, եւ Պեմունդ Գ երկիցս հաստատեաց զնոյն պարգեւ, յամս 1149 եւ 1163 [1]: — Հնագոյն եւս պարգեւագրով ` Չեչիլիա տիկին Տարսոնի, քոյր Բ Պալտինի թագաւորին Երուսաղեմի, նուիրեալ էր վանաց Ս. Աստուածածնի որ ’ ի Ձորն Յովսափատու ` յԵրուսաղէմ, գեօղս ինչ յերկրէն Մամեստիոյ, յորոց մին անուանի Joacheth, Ճուագեթ կամ Եուգեթ, ամենայն սահմանօքն, միւս Oessi, Օէսի? ( Օձի ?), յայնկոյս գետոյն Ջահանայ, ( որ Joannes գրի ’ ի Պարգեւագրին ) [2] ։ Առաջնոյն մերձաւոր անուամբ գտանի ’ ի յիշատակարանս գրոց ` Ճոխաթու վանք, յորում աւետարան մի գրեալ յամի 1250, առ թագաւորութեամբ Հեթմոյ Ա եւ Կոստանդեայ կաթողիկոսի. այլ զի ընդ սմին յիշի եւ կաթողիկոսն Ասորւոց, հաւանագոյն թուի լինել վանացն ’ ի սահմանս Եփրատացւոց եւ Հռոմկլայի [3]:

[1]             Paoli, I, 27, 38.

[2]             «Ego Cecilia Domina Tharsensis, scilicet soror Regis Jerosolimorum… dono et concedo…, casalia in territorio Mamistre, quorum nomina sunt hec, Joacheth scilicet cum omnibus appendiciis suis; terram quoque duarum carrucatarum in Tilio. Aliud etiam casale nomine Oessi, quod est ultra flumen, quod vocatur Joannes», etc. Էին թերեւս այլ եւս գեօղք նշանակեալք, բայց զայսչափս միայն գտի ընդօրինակեալ յիտալացի երիցուէ միոջէ՝ որոյ գրեալ է զՊատմութիւն Ատանայ քաղաքի, յամի 1842, այսու վերնագրաւ. Adana, città dell'Asia Minore. Monografia del Sacerdote Niccolò Maggiore. — Palermo, 1842.

[3]             Գրիչն Յուսիկ գովէ զուխտն, կոչելով, « Յոյժ հռչակաւոր եւ բազում զարդարանօք պայծառացեալ, քահանայիւք եւ սարկաւագօք եւ դպրօք. նմանեալ անմարմնոցն՝ կրօնիւք եւ վարուք եւ աղքատսիրութեամբ, որպէս ’ ի Տեառնէ առեալ պատուէր » ։