Այրարատ

12. ԲՈՂԲԵՐԴ. ԽՆՁՈՐԲԵՐԴ

Ընդ անծանոթ բերդին Կապետռու զոր յիշեցաքս », յիշեսցուք միւս եւս, նոյնպէս անծանօթացեալ դիւրք եւ անուամբ, որ եւ ՚ի սոյն յայս կողմանս թուի լինել, այն է Բողբերդ. զոր « ամուր բերդն Բասենոյ » կոչէ Ղազար Փարպեցի. քանզի զօրավարն Պարսից Շապուհ ` ՚ի չուել գնալն ՚ի Դու գեղջէ յՈքաղ ( Թորթում ) զկայանս Կամսարական իշխանացն  Ներսեհի եւ Հրահատայ ` եթող յայսըմ բերդի, « յանձն  արարեալ Յըզատ-Վշնասպայ բերդակալի … ստէպ պատուիրելով բազում զգուշութեամբ պահել ». ապա ընդ մէջ Դուի եւ սահմանակցութեան Կարնոյ եւ Թորթումայ, ՚ի լանջս լերանց որ հային ՚ի դաշտըն Բասենոյ ` ՚ի դէպ է խնդրել զբերդդ: Էին էին արդեօք եւ այլ բերդորայք առ նոքոք, քանզի դաշտագետին գոլով միջոց գաւառին ` հարկ էր յեզերական լերինսն կայկայել զարմոցսն: - Ի նոցին սակի գրեսցի եւ Խնձոր-բերդ. որ յառասպելական խրատու գիւտի Համասփիւռ  ծաղկան ` յիշի լինել ՚ի Բասեն:

Ընդ մէջ լեռնագօտւոյ անջրպետի Կարնոյ եւ Ոքաղայ, Ստորին Բասենոյ եւ ձախակողման Երասխայ, նշանակին գեօղք, մերձ ՚ի Դու, ՚ի Հս. նորա, Բուրակ ( որ յայլում քարտի ` Բերդակ գրի ), եւ մերձ նմին յելից հիւսիսոյ Այգորդ, որ յիշատակի ընդ Խնձոր բերդի ՚ի խրատու գիւտն Համասփիւռն  ծաղկան, յոր եւ հարկանի ասի յարեւելից կուսէ ստուեր լերինն ` յորում լինի ծաղկին: - Յելից Բութակի եւ սակաւուք հեռի ` Կեօլճիւղազ, եւ ՚ի նորին Հս. Պալտիւզի կամ Պալտըզի, ըստ այլոց ` Պաշտիզլի. յորոյ Հս. Արջա, որ վերագոյնդ համարեցաւ նշանակ Արջովտի. որում մերձագոյն նշանակի Մանուգոմ գիւղ:

Իսկ ՚ի Հարաւոյ Արջայ ` Քուռնիճ, առ որով անցանէ վտակն համանուն եւ ՚ի Մ. Հասանկլայի թափի, յԵրասխ, ի հովտի նորին եի Տալլար, որոց մերձ թուի լինել Նիստ գիւղ, հնակերպ հայկական անուամբ, որպիսի է եւ Գեղուանք  որ եւ Թաւնոց, ՚ի Հար. Տալլարայ ՚ի Մ. նորա Փօրսուխ եւ յԵլից Ինս ` նշանակեալ  յաշխարհացոյց  տախտակի, որոյ  յԵլից Հար. Ախա յարեւմտեան ստորոտըս Ծիրանեաց լերին, երբեմն բազմաբնակ, աւանագեօղ Հայոց. եւ ՚ի հարաւոյ ` Դիզկայ գիւղ կամ Դիզկի: