Այրարատ

43. ԱՐՇԱՐՈՒՆԻՔ. ԿԱՄՍԱՐԱԿԱՆՔ. ԵՐԱՍԽԱՁՈՐ

Ի հարաւոյ Կաղզուանայ եւ ընդ ձորահովիտն ՚ի վեր նշանակին գեօղք Էմիրլեր, Սատըգ, եւ վերագոյն եւս հին անունն Մանաւազ, որ տայ յիշեցուցանել զծագումն նահապետութեան Որդունեաց եւ Մանաւազեանց, որպէս նշանակեցաք ՚ի տեղագրին Բասենոյ, եւ հաստատել զկարծիսս: Հուպ նմին ՚ի ստորոտս Ընկուզեկ լերին նշանակին ՚ի քարտս, Ալտիրի, Փիննեկ որ թուի Փանիկ յիշեալ յԱրարատ օրագրի, բայց ՚ի քարտս Դրոփանակ գրի անուն գեղջս: - Յելից սոցին եւ իբր փարսախաւ հեռի ՚ի Կաղզուանայ ( ըստ տեղագրութեան աշխարհացոյց քարտեսի ) եւ յայլում գետաձորակի ` Չախի կամ Չախին գիւղ:

Յայլում արեւելագոյն գետաձորակի Պուլանըք կոչեցելոյ եւ մերձ յԵրասխ, նշանակի Աղաղբիւր, այսինքն հանքաջուր աղային, եւ ոչ է անճահ, զի ՚ի սահմանակցութեան  Ճակատուց գաւառին են տեղիքս, յորում հռչակաւոր Աղահանքն Կողբայ:

Ի միջակողմանս ձորակին նշանակի Գզըլ գիլիսէ գեօղ, որ թուի աւերակ: - Յետին արեւելագոյն եւս գետաձորակ ` կոչի Ագ-սու, առ որով ամբառնան լեռնակք Աշախտաղ ՚ի հարաւոյ, Քենտուդաշ ՚ի Հս. նորին. նըմանակին եւ աւերակք գիւղորայից, այլ չէն ոչ. որոց ոչ միայն տեղիք այլ եւ անուանք ստուգութեան կարոտին: Առ նախնիւ յիշատակի ՚ի Գաբեղեանս գաւառի ` գիւղ մի եւս, այն է Սիւնձեղուն կամ Սիւնձեղնոյ նա եւ Մեծեղուան անուանեալ, յորմէ էր Յովհաննէս Բերբեմն վանական Թաթլոյ վանից եւ ապա կաթողիկոս, յերրորդ քառորդի Զ դարու, վասն որոյ եւ Գաբեղինացի կոչի. այլ այժմ չէ յայտ տեղի գեղջն: