Այրարատ

180. ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹԻՒՆ

Բովանդակ գաւառս այս առ Պարսից իշխանութեամբ մասն համարեալ էր Նախճաւան նահանգի, այսպէս եկաց ընդ երկար եւ ՚ի նուաճման Ռուսաց. այլ առ մեօք յամի 1875 (4 - 16 ապրիլի ) սահմանեցաւ լինել առանձին գաւառ զոյգ ընդ Վայոցձորոյ եւ կոչիլ Շարուր - Տարալաղըզ, զի ունի իսկ բնական զուգութիւն ընդ նմա, ՚ի միում գետահովտի ( Արփայի ) գոլով երկոցուն, այլ հանգամանօք դրիցն յաւուրց անտի նախնեաց մերոց զատուցեալ լեռնակողմնն ` Սիւնեաց, Դաշտակողմն Արարատոյ եւ Վասպուրականի վիճակեալ էր: Մեք ըստ նախագրեալ պատճառի ` յերկուս որոշեմք վիճակս, ՚ի ՍԱՏԱՐԱԿ եւ ՚ի ՇԱՐՈՒՐ:

Յառաջնում աշխարհահամարի Ռուսաց ՚ի նուաճման երկրին (1830) ոգիք 8267 գտան ՚ի բնիկ Շարուր, յորս Հայք 1757. իսկ յամի 1873 համարեցան 24, 799 ոգիք, յորս Հայք 3424: - Ուրոյն վիճակագրութեամբ այսոքիկ են գեօղք Շարուրայ եւ թիւ տանց եւ բնակչաց նոցին ` ըստ երկրորդ նուագին (1873 ամի ). որոց որպէս վերագոյնդ յիշեցաք ` մեծագոյն մասն են Թաթարք, նշանակեալք Թ տառիւ, որպէս Քուրդք ` Ք, եւ Հայք ` Հ: