Ամարանոց Բիւզանդեան

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

  197

Ուղիղ բարձրաձիգ ` լերինք Պէպէքին,

պատկերք առկախեալք ` ընդ որմ երեւին,

թէ յառեալ նստիս ` առ պատուհանին,

նըկարէն կարծես ` ձեռօք ճարտարին:

198

Զիւր ծոց գեղեցիկ ` կիսաբոլորին,

յարմարէ հանդէպ ` ծոցոյ Կեօքսույին,

տեսանէ ըզծով ` ոչ իբր ՚ի ծովին,

այլ զաւազան ինչ ` իբր ՚ի պարտիզին:

199

Ջուր եւ օդ վըճիտք ` ահեկան լերին,

քան զայն ըստորին ` օդ աջակողմին,

որոտան յուզմամբ ` ՚ի գալ անձրեւին,

այն լայն խողովակք ` լերանց բընածին:

200

Բարբառք հագագայք ` ըստ մանկականին,

մանկական կըրից ` դարման ճանաչին,

փաղաքուշ տեսիլք ` բեկբեկմունք ձայնին,

ցնըմա դեղզ դիւրիչ ` ծանունց եւ դառին:

 

201

Քաղցրացաւ մանկան ` տեսիլ ժանտ օձին,

յորժամ հեշտ անուամբ ` Պէպէք ձայնեցին,

փոխան երկիւղի ` սէր բերեալ նըմին,

1 Պէպէք պաղչէսի ` ձայնէր ըզտեղին:

 

202

Հանճար դայեկաց ` գիւտք խընամածուին,

զահ արքայորդւոյն ` վաղ փարատեցին,

մի միայն փոխել ` անուան ոչ իրին,

նոր ստեղծ մանկան ` զմանուկ ընդ օձին:

 

203

Այսպէս պարտէզ էր ` հովիտ Պէպէքին,

արքայից նախնեաց ` օսմանականին,

հարուստ տարածեալ ` առ ծովեզերին,

որ առաւելոյր ` քան զմի մղոնին:

 

204

Բայց ապա լքեալ ` քակեալ ըստ մասին,

դարան կարգեցաւ ` որջ ապիրատին,

մինչեւ մեծագործ ` փաշայն Իպրտհիմ,

2 ջնջեաց զանօրէնս ` շինեաց ըզտեղին:

 

205

Շինութիւն երկրին ` օգուտ ընկերին,

պարծանք ցնծութիւն ` մեծագործ սրտին,

անժոյժ են իրանք ` իղձք մեծագործին,

մինչ յօգուտ այլոց ` ոչ արձանասցին:

 

206

Արձան գեղեցիկ ` քան ըզԴիոսին,

օգտութիւն այլոց ` գործ հասարակին,

անշէնք նոր շինին ` շինօղք նոր կանգնին,

անմահ իւր անուամբ ` գեր քան զարձանին:

 

207

՚ի միում վայրի ` արձան հըպարտին,

իսկ մեծագործին ` հանուրց ՚ի սրտին,

սա չինեաց զպալատ ` եւ ըզբաղանին,

մզկիթ եւ կրպակս ` կարեւորս շինն:

 

208

՚Ի վաճառ եհան ` ըզսահման երկրին,

ըզլեռնավայրաց ` եւ ըզծովեզրին,

մինչ ՚ի վայր հասան ` տան գալիֆէին,

3 գնալ շինեցան ` տունք պէսպէս ազգին:

 

209

Զոր իւրացուցին ` զգուանք արքային,

ազատ ՚ի հարկաց ` ՚ի սակի Խասին,

որոյ ապարանք ` ձգեալ առ ծովին,

ծառախիտ տեսլեամբ ` աչաց հեշտալին:

 

210

Պատուեցին ըզփառս ` Ուռումէլիին,

գեր քան ըզկողման ` Անատօլուին,

4 Հիւմայունապատ ` անուն կոչեցին,

բարձին ըզտուգանս ` հարկ Վօյվօտային:

 

211

Քիլէ հին անուն ` անուն յոյն լեզուին,

5 վասն աստիճանաց ` վերաձայնեցին,

տաճար Տիքդինեան ` անահտայ մեծին,

կուսի անուշի ` կանգնիւր զառաջին:

1 Աւանդութիւն է թէ ոմն ՚ի նախնի արքայորդւոց ` ( Շէհզարտէից ) գոլով մանուկ դեռահաս ` ՚ի շրջիլն աստանօր յարքունի պարտիզին, տեսանէ օձ. եւ ՚ի հարցանելն ` ընթերակայք նորին վերակացուք ` ՚ի չերկեցուցանել զնա, Մանուկ, կամ Պէպէք ասացին լինել. ընդ որ խանդազատեալ արքայորդւոյն ` Յայնմհետէ զանուն տեղւոյն եւս Պէպէք պաղչէսի կոչէր. քանիցս անգամ յիշէր կամ գնայր ՚ի տեղին:

2 Շինեցաւ ՚ի հիճրէթի 1138. յամի տեառն 1725. առ Գ սուլդան Ահմէտիւ:

3 Նախ քան զշինութիւն Իպրահիմ փաշային, ՚ի Պէպէք էր գործարան, այսինքն Քէրխանա պասմաճոյ:

4 Հիւմայունապատ ` թարգմանի Թագաւորաշէն:

5 Քիլէ կոչեցաւ ՚ի հնոյ ՚ի Յիսքէլէէն, կամ յամբարտակէն ծովու, զի սակս ծանծաղութեան ջուրց ծովուն ` Իսքէլէ հարուստ տարածութեամբ երկայնեալ կայր ՚ի ծովուն ՚ի հնոյ. առ ՚ի դիւրութիւն ելից նաւորդաց: ՚ի ժամանակս Ճիլլիոսի Աղաւաղանօք կոչէին յոյնք Քալաս: