Ամարանոց Բիւզանդեան

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

 

486

Յածեալ ընդ համայն ` սահման նեղուցին,

ոչ գըտի սար ինչ ` համեմատ սըմին,

ձկտեալ ՚ի ծովու ` առ ուռումէլին,

իբրեւ կղզեակ ինչ ` ՚ի յորձանուտին:

 

487

Մեծ ծոց կեօքսույին ` յիւր աջակողմին,

ծոց վանի քեօյին ` ՚ի ձախակողմին,

ինքըն կարկառեալ ` անդ ՚ի մէջ նոցին,

զայրացուցանէ ` զընթացս յորձանին:

 

488

Որոյ բռնութիւն ` թափ քան ըզնետին,

՚ի վերուստ ՚ի վայր ` սահեալ յիւր շաւղին,

արգել գըտանէ ` զայս զանգուած լերին,

խիզախեալ դառնայ ` ՚ի ծով անդ խորին:

 

489

Իսկ ջուր որ ՚ի ծոց ` վանի Քեօյին,

՚ի ստորէ ՚ի վեր ` բերեալ սաստկագին,

՚ի սորայս հարեալ ` յանջրպետ լերին,

ընթադրեալ դառնայ ` ՚ի ծով ըստ նըմին:

 

490

Այսպէս կրկին ջուրք ` յընթացք ինչ կրկին,

հակառակադարձք ` առ իրեարս բաղխին,

զմիմեամբք խառնեալ ` ընդդիմամարտին,

եւ մին ըզմիւս ` պատառել ճգնին:

 

491

Յանընդհատ կռուոյ ` ճախր առեալ բերին,

յանդնպապըտոյտ ` ոլորտ ահագին,

ապա զարկուցեալք ` ՚ի խոր սուզանին,

անդրէն փրփրեալք ` ՚ի մարտ նորոգին:

 

492

Յիշէի զյորձանս ` նորվէճիային,

սասկալով յանձն իմ ` յայս յորձանուտին,

բազմաչափ գրկօք ` ձգեալ ՚ի խորին,

զոր չիք տեսանել ` յայլուր նեղուցին:

 

493

Ելք իմ զառ ՚ի վեր ` վերամբարձ լերին,

զիմըս պարտասեաց ` ըզնըկուն մարմին,

բայց վերին տեսիլ ` ծովու ցամաքին,

իսպառ մոռացոյց ` ըզվաստակս անձին:

 

494

Հասի ՚ի գըլուխ ` սարաւանդակին,

որ ուղիղ հայէր ` յանդունդ նեղուցին,

սահման սեփական ` նախնի պալատին,

ուր էր հովանոց ` մեծի արքային:

 

495

Տեսի զելք դըրան ` Մարմարա ծովին,

տեսի ըզլերինս ` եւ սարեար շինին,

յաջմէ յահեկէ ` ոլորտ նեղուցին,

յիս նըկարեցաւ ` ըստ մեծի մասին:

 

496

Անցի ՚ի բըլուր ` բարձրագոյն սըմին,

՚ի կողմըն ներքին ` վերջին ծայր հովտին,

անդ պայծառ տեսի ` զբեկբեկ նեղուցին,

բայց հեռի անկայ ` յերեսաց ծովին:

 

497

Այն դաշտ հեշտալի ` հովիտ կեօքսույին,

ձգեալ գալարեալ ` յերկայնագունին,

ամփոփ բոլորիւր ` իբր ՚ի պատկերին,

հանդերձ պարտիզօք ` յիմ տեսարանին:

 

498

Յասպարէզ շինիս ` որ ՚ի վեր հովտին,

հեշտանայ ճեմել ` հողմ հիւսիսային,

բայց առ սըրընթաց ` շնչելոյ նորին,

զիս մեկնէ անտի ` յաւուրս աշնանին:

 

499

Առ հիսսիս շեղի ` ծայր իւրում հովտին,

ուր ձըգի արձակ ` հովիտ կեօքսույին,

անդ ճնշեալ հողմոյն ` ՚ի յանձկագունին,

իբր ընդ խողովակ ` բերի յիս ուժգին:

 

500

Այլ անցանելով ` յայն կրկին հովտին,

կողմանէ ՚ի կողմ ` ճախրէ ՚ի նոսին,

անդ թօթափելով ` թանձրամած շոգին,

շունչ իմ հոտոտի ` ՚ի շունչ կենդանին:

 

501

1 Ռիզուսէ ագրէ ` առ յունաց ազգին,

զանուն կարդային ` սարաւանդակին,

իսկ Նիգօպօլիս ` զանուն իւր շինին,

ըստ ակնարկելոյ ` Պըլինիոսին:

 

502

Յետագայք ազգին ` Նաբլէ ձայնէին,

ըզլեառն մօտակայ ` փոքու Կեօքսույին,

ծովահեղձ գոլով ` տիկնոջ արքային,

Գանտիլլի կարծեն ` կոչեցեալ տաճկին:

 

503

Այլ դու զայս գրեա ` գործոց Միւրատին,

որ ըզնորաձեւ ` զուղղանկիւն նոճին,

կանթեղավառէր ` ՚ի զարդ գիշերին,

Գանտիլլի կոչէր ` յանուն կանթեղին:

 

504

Յայն եղծեալ ջրհոր ` առ ճանապարհին,

2 որ կայ յետկուսէ ` Գուշատըլարին,

տեսցես վերտառեալ ` զանուն Միւրատին,

3 ՚ի սեանցըն վերայ ` որք առ ջրհորին:

 

505

Որոյ ապարանք ` նորին Միւրատին,

բարձաւ առ աւուրբք ` սուլդան Մահմուտին,

համօրէն սահմանք ` Գանտիլլի շինին,

՚ի վաճառ արկան ` այժմեան բընակչին:

1 Ռիզուսէ ագրէ ` զոր դնէ Դիոնէս. նշանակէ Խոխոջացօղ ծայրք, սակս ձայնի յորձանուպի որ առաջ ի ծովէզէրացս: Իսկ վասն Նիգօպօլսէայ ` որ նշանակէ Քաղաք յաղթութենէ, ասպէս գրէ Պլին: Անդր քան զՔաղկեդոն ապա խրիսուպօլիս. ապա Նիգօպօլիս, յորմէ մինչեւ ցայժմ եւ ծոցն անուանի. յորում նաւահանգիստ Ազարայ. յետոյ նաւլօքիում: ՚Ի կարգ տեղեաց հայելով Նիգօպօլիս թուի լինիլ Գանտիլլին: Իսկ անուանս Նաբլէ ` ՚ի գործ ածէր յաւուրս Ճիլլիոսի: Աստ եւ անդ գտան ընդ երկրաւ գերեզմանք խաչանիշք եւ Հելլենագիրք. իսկ ՚ի վերջին ծայր բնակութեանց հայոց ՚ի ծովակողմն ՚ի գլուխ բարձրագոյն սարաւանդակին ` գտաւ առ ժամանակօք մերովք եւ կամարաձիգ գերեզման քարաշէն ընդերկրեայ. յորում եւ կանթեղ, եւ շիշ իւղոյ, եւ դռնաձեւ տեղի ընդ որմն. ՚ի նոյն կողմանս գտաւ եւ ջրանցք ընդերկրեայ:

2 Առ ծովեզերք մերձ ՚ի յորձանուտն ` նստին պահապանք արքունի. որք առնուն տուրս ՚ի նաւուց փայտից եկելոց ՚ի Սեաւ ծովէ. ռամկաց Կոչին սոքա Շատըլար, որ է համառօտեալն Գուշատըլար բառիս. առեալ ՚ի պաշարելոյ նոցա զնաւս ՚ի պահանջումն տրոց:

3 Տեսանի ՚ի Սիւնսն անդ եւ թուական տաճկաց 1049, որ է ամ տեառն 1639: