Ամարանոց Բիւզանդեան

1 Թէ կամեսցուք միաբանել զասացեալսն Ապողոդորայ, Պլին, Արրիան, եւ Դիոնիսեայ, պարտ է զցնորիլ Դաբնին, զշիրիմ Ամիքոսի, եւ զարքունիս նորա դնել ո ' չ ՚ի միում վայրի, այլ աստ եւ անդ բայց մերձ առ միմեանս. յորմէ Արրիա. յանուն ցնորիչ դաբնւոյ կոչէ զնաւահանգիստ Պէյգօզի. Պլին, յանուն Պէյգօզի: Նոյն Արրի. զծոց Ամիքոսի եւ զնաւահանգիստ ցնորիչ Դաբնւոյ մի եւ նոյն տեղի կացուցանէ. իսկ Դիոնէս. զատուցանէ. ընդ մէջ երկուց եդեալ զՄուգաբօրիս ծոց, եւ զԷդերիգօն սար. մին առնու եդեալ իբրեւ ՚ի միում վայրի, իսկ միւսն ոչ. ոմն զայս ինչ տայ այսմ տեղւոյ եւ ծոցոյ, եւ ոմն այլում. որպէս եւ երեւ աչաց, մանաւանդ ՚ի շրջիլն ՚ի ծովու. ուր մի եւ նոյն վայր ցամաքին ՚ի զանազան տեղիս լեալ երեւի, մանաւանդ ուր են ծոցք եւ սարք:

2 Այժմեան առասպելախառն պատմութիւնք Եուշայի ` ռամկաց, Ուշայի, առեալ երեւին ՚ի պատմութեանց Ամիքոսի, եւ յարմարեալ սմա գէթ ընդհանրապէս հսկայ լինելն նորա, քաջագործութիւնք ՚ի պէսպէս պատերազմունս, կործանումն յարկին ՚ի յուժգին հողմոյ ` զոր շինեցին նախնի թագաւորք օսմանեաց ՚ի վերայ գերեզմանին, եւ ապա ինքնին բուսանել անդէն դաբնի ծառոյն ` որ կայ մինչեւ ցայժմ, այլեւ ժամանակս ` զոր դնէն նախ քան զՄէհէմմէտ, զՅեսուն կարծելով ` զոր կոչեն Եուշա, յարմարի ժամանակաց Ամիքոսի. որ մեռաւ սպանեալ ՚ի Բօլլուքսէ միոյ ՚ի յընկերացն Յասուն: Յորմէհէտէ ՚ի յայտ եկն այսշիրիմ, իբր 350 ամք են ասեն. պահպանութիւն շիրմին յանձնեալ եղեւ ցեղին ՚ի գաւագ գիւղ, որ մինչեւ ցայժմ կոչի Տէտէ օղլուլարը. որոց նախնիք ՚ի հովուել զԽաշինո ` գտին զայս շիրիմ, որոց ՚ի պարգեւ ` կալուած տուան արքունուստ շրջակայ սահմանք լերին, զորս յետագայից վաճառեալ ` սակաւ ինչ ունին այժմ ՚ի ձեռս իւրեանց: Սուլ, օսման շուրջ զգերեզմանաւ շինեաց որմ խոնարհ. եւ առաջի նորին աղօթատեղի իւրեանց, յոր յաճախեն ուխտաւորք նոցա:

3 Արճիրօն, այսինքն է ` արծաթի կոչեցաւ այս տեղի, զի Բազում դրամովք գնեցաւ, ասէ Դիոնէս, այս անուն ՚ի գործ ածէր մինչ ՚ի ժամանակս Ճիլլիոսի որ ՚ի հարաւակողմն Լերինս դնէ զլուսաղբիւր սրբուհւոյն Գաղատինեայ. առ սովաւ դնէ զծոց ինչ ամբարտակօք ամրացուցեալ, զոր փոքր ինչ յառաջ քան զնա քակեցին: ՚ի լեռնէ աստի հատեալ պատմէ, սիւնս ՚ի շինութիւն մզկթին Սիւլէյմանիոյ, զոր ՚ի ժամանակս նորա շինէին:

4 Մուգաբօրիս կոչեցաւ ասէ Դիոնէս, յանուն ուրումն թագաւորին Բիւթանիոյ:

5 Այս նորաշէն բերդ, եւ այլ եւս մարտկոցք ( թապեայք ) աստ եւ անդ ՚ի կրկին կողմանս ծովէզէր, ըստ մեծի մասին շինեցան ՚ի ժամնակս պատերազմի Գ սուլդան, Մուսդաֆայի. ( բաց ՚ի բերդից Գավագ Գալէլերի. ) ոմանք ՚ի ժամնակս սուլդան Համիտի ՚ի 1788. եւ ոմանք ՚ի ժամնակս այժմեան սուլդան Սէլիմի:

6 ՚Ի գլուխ լերին առ Գերեզմանաւ Եուշային, Է ջրհոր Բարեհամ ջրոյ, խոր 18 գիրկ. իսկ առ լերամբ Եուշային, Է Կիւմիշ սույին անուանի: Աստ եւ անդ ՚ի մացառախիտ տեղիս լերին ` երեւին հիմունք հին շինուածոց:

7 Առաջի տաճարիս ( սրբոյն Պանդալէոնի ) ՚ի տեղւոջ անուանեալ Արճիրօն, ասէ Պրոկոպոպիոս կայսրն եւ զհնացեալ տաճար նորին սրբոյ փակեալ նորոգ շինեաց:

8 Մօգատիօն անուանէր ՚ի ժամանակս Պրոկոպիոս, զոր դնէ մերձ ՚ի էէրօն, այսինքն ՚ի Միհեան, այժմ Եօրուս. ուր շինեաց Յուստինիանոս զտաճար սուրբ Միքայէլի: Իգնատիոս պատրիարգ Կոստանդնուպօլսոյ շինեաց զմենաստան Միքայէլին, զոր Լեւոն Գրամ. դնէ ՚ի Էմբորիոն, որ թարգմանի վաճառանոց. այս մենաստան կոչեցաւ Սադիրեան, սակս լինելոյ մօտ ՚ի Մէհեան Սադիրոսի դից: Գտաւ ասեն անդէն ( շարունակօղ Թէոփ, եւ Սիմոն շողոթ ). սեղան վիմափոր մակագրեալ: Սա է սեղան Միքայէլի երկնայն զօարպետի արեւելից. զոր եդ Անդրէաս առաքեալ, աստէն թաղեցաւ նոյն Իգնատիոս. եւ յաւերակաց սորին շինեցաւ վրիանեան պալատ: Սուրիոս զսրբոյն Դանիէլիէ ( որ ՚ի Ե դարուն ) գրէ թէ ՚ի մուտս Պոնտոսի, զաւուրս 7 բնակեցաւ ՚ի տաճար Միքայէլի որ անդէն ապա բնակեցաւ յայլ տաճար ` որ էր ՚ի վերկոյս Էէրոնի ( Եօրուսի ). եւ տեղին ՚ի բնակչաց կոչէր Ֆիլէմբորոս. յետոյ փոխեցաւ այլուր բ նակիչ ՚ի վերայ սեան: