Ստորագրութիւն հին Հայաստանեայց

  Յայտ է թէ որպէս ցեղն` նոյնպէս եւ գաւառն կոչեցաւ այսպէս յանուանէ Խոռայ որդւոյ Հայկայ, զի եւ ըստ գրելոյ Վարդանայ պատմագրի` շինեցաւ ՚ի Խոռայ որում եւ առաջնորդէ բան Խորենացւոյն ՚ի ա. 11. * Իսկ խոռն ՚ի կողմանս հիւսիսոյ բազմանայ, կարգէ զշէնս իւր. եւ ՚ի նմանէ ձգեալ ասի մեծ նախարարութիւն ազգին Խոռխոռունեաց:

Գրէ նոյն Վարդան, թէ Խորխոռունիք է Խոշոռնի եւ Խորակերտ. նոյնպէս եւ Վարդան աշխարհագիր. * Խորխոռունիք Խոշոռնի է իւր վիճակովն: Որովք յայտ է` թէ ՚ի ժամանակս սոցա կոչէր Խոշոռնի:

Յաւուրս Վաղարշակայ Խոռխոռունիք ընկալան զպատիւ թիկնապահութեան արքայի. եւ զի առաջին թիկնապահն կոչէր Մաղխաղ, բազում ուրեք եւ այլ թիկնապահք յանուն նորին կոչին Մաղխաղ, որպէս եւ տոհմն Խոռխոռունեաց Մաղխաղունիք. զորոց գրեսցի եւ ՚ի ներածութեան հին Հայաստանեայցս:

Եկեղեցի գաւառիս հիմնեալ է նախ քան զեօթներորդ դարն, եւ թերեւս ՚ի սկզբան անդ լուսաւորութենէ ազգին, այլ Եպիսկոպոս նորին ո'չ յիշատակի ուրեք` բայց յստորագրութիւնս ժողովոյն Դվնայ առ Ներսիսիւ շինողիւ ՚ի Է. դարուն, Գրիգոր եպիսկոպոս Խոռխոռունեաց: Կայ եւ ՚ի վերջ գրոցն պարսպմանց սրբոյն Կիւրղի Աղեքսանդրացւոյ (ըստ տպագրեալ օրինակին) հատուած բանի վասն անապականութեան մարմնոյն Քրիստոսի, մակագրեալ, Տեառն Յեսուայ Խոռխոռունեաց եպիսկոպոսի, որոյ ժամանակ անյայտ: