Ստորագրութիւն հին Հայաստանեայց

  Անկանի յարեւելեան կողմն Աղձնեաց, եւ ընդ այս անցանէ գօտի Տօրոս լերին` յորում ունի ամուր տեղիս. վասն որոյ Յովհաննէս կաթողիկոս երիս մակադրական անուանս տայ, յասելն վասն Գրիգորոյ իշխանին Մոկաց, * Եւ ինքն Խորափիտ եւ Դժուարաժայռ եւ Ամուր աշխարհաւն իւրով վերածէր ողջ ամբողջ ՚ի գերչացն նեղչաց: Եւ ՚ի ճառն Ապարանից խաչին կոչի. * Լեռնահոլով եւ կարծրախարիսխ գաւառ Մոկաց: Իսկ առ Թովմայի Արծրունւոյ յերկրորդ վարս Գագկայ` գրի. * Լերինս բարձրաբերձս եւ փապարս անտառախիտ ունի երկիրն Մոկաց:

՚Ի մրգաց ունի զԳահրչակ եւ զՄանրագոր ¹ իսկ ՚ի կենդանեաց` ինծ գեղեցկախայտուց, եւ կաքաւ, ըստ Խորենացւոյն:

Վաղարշակ արքայ կարգեաց ՚ի սմա նախարարութիւն. իսկ յաւուրս ա. Սմբատայ էանց ընդ տէրութեամբ իշխանացն Վասպուրականի` որպէս գրէ Թովմա Արծրունի. * Վասն զի իշխանն Մոկաց եւ իշխանն Անձաւացեաց նուաճեալ էին ընդ ձեռամբ Վասպուրական իշխանութեանն: Վասն դարձեալ պատերազմաւ տիրեաց Գագիկ գաւառաց նոցա:

Եպիսկոպոսարան Մոկաց հիմնեալ է ՚ի սրբոյ Լուսաւորչէն, կամ գէթ նախ քան զաւուրս Վարդանաց, առ որովք յիշատակի ՚ի ստորագրութիւնս պատասխանւոյ նամակին պարսից ՚ի ժողովն Արտաշատու` Բարսեղ կամ Բասիլ եպիսկոպոս Մոկաց: Իսկ ՚ի Ժ. դարուն յիշատակին ՚ի պատմութեան Ապարանից խաչին Սուրբն. Դաւիթ նշանագործ, եւ յաջորդ նորա ազգական նորին ՚ի նոյն աթոռն` Ստեփաննոս եպիսկոպոս, որ է յոմանց իբրեւ Առասական անուամբ կոչի Մոկացի:

Նոյնպէս եւ ՚ի ԺԱ. դարու եկաց եպիսկոպոս Մոկաց Գրիգոր ոմն, առ որ գրեաց բազում անգամ թուղթս Գրիգոր Մագիստրոս, զոր եւ անուանէ Եպիսկոպոս Մոկաց, եւ Մանազկերտի: Թերեւս ՚ի ժամանակին իշխէր առաջնորդ միոյն` նաեւ միւսոյ գաւառին:

Գաւառք Մոկաց են ինն, որք այժմ անկանին ՚ի սահմանս փաշայութեան Վանայ:

ա. Իշայր:

բ. Միաս իշխայր:

գ. Իշոց գաւառ:

դ. Առուենից ձոր:

ե. Սիջա:

զ. Առանձնակ Մոկս:

է. Արտաքից գաւառ:

ը. Արգաստովիտ:

թ. Ձերմաձոր: