Ստորագրութիւն հին Հայաստանեայց

  Առաջին դասէ զսա Խորենացին ՚ի կարգս գաւառաց Սիւնեաց. իսկ Ստեփաննոս Օրպէլ դնէ մետասաներորդ: Ընկալաւ զանուն իւր ՚ի համանուն բերդէն. իսկ բերդն ՚ի շինողէն իւրմէ ՚ի տիկնոջէն Սիւնեաց. *Մի ոմն (ասէ Ստեփաննոս Օրպէլեան. գլ. գ. ) ՚ի կանանց նոյն նահապետացն (Սիւնեաց) Երնջիկ անուն` շինէ եւ զանհնարին ամուրն Երնջակայ, եւ յիւր անուն բերդն եւ գաւառն կոչի Երնջակայ:

Այնչափ էր ամրութիւն բերդիս` մինչեւ ՚ի նմա հաստատել զգանձարանն ըստ ասից նորուն. *Դնեն ՚ի նմա տուն գանձու եւ հարկաց աշխարհին: Այլուր ՚ի գլ. լը. կոչէ Անառիկ. *Գայ ՚ի մարտ ընդ Անառիկ ամրոցին Երնջակու` յորում կային պատուական տիկնայքն Սիւնեաց: Վասն որոյ եւ Յուսուփ ոստիկանն ՚ի վախճան Ժ. դարուն ո'չ կարաց առնուլ ՚ի բազում աւուրս խստագոյն մարտիւ պատերազմելով, բայց եթէ գաղտնի հնարիւք, ըստ գրելոյ Յովհաննու կաթուղիկոսի. *Բայց ոստիկանն անօրէն արձանացեալ, եւ մարտ զամրոցաւն Երնջակաւ եդեալ` ո'չ հեռանայր անտի, մինչեւ գաղտաբար յինքն գրաւեալ յափշտակէր զամրոցն: Եւ թէ զի'նչ էր գաղտնի հնարքն` յայտ առնէ Ստեփ. Օրպէլեան. ՚ի գլ. լը. *՚Ի գիշերի գողութեամբ էառ զբերդն անձաւամուտ եւ քարագնաց արամբք, որք երկաթի ճանկօք ընդ ժայռս դժուար վախից արուեստակեալ ընթանան: Յետ գրաւելոյ յուսփայ ետ հագարացւոյ ումեմն` որ տիրէր միանգամայն եւ Գողթան, յոյր սակս մեծ պատերազմ մղեաց ըդէմ նորա Սմբատ Սիսական. *Խնդրէին (ասէ յովհ. կաթ. վասն Սմբատայ եւ երից եղբարց իւրոց) առ ՚ի նմանէն յինքեանս դարձուցանել զսեպհական իւրեանց ամրոցն Երնջակ, եւ զառստորոտով նորա զգաւառն, զոր Յուսփայ ոստիկանին առեալ` տուեալ էր ՚ի ձեռս Գողթան բռնակալին:

՚Ի բանից աստի Յովհաննու կաթուղիկոսի` որ զգաւառն դնէ առ ստորոտով բերդին Երնջակայ, յայտ է թէ` այս բերդ էր ՚ի վերայ լերին` որպէս է եւ այժմ, որ կոչի Ալինճա գալէսի, յայտէ եւս` թէ էր սահմանակից Գողթան գաւառին. վասն այնորիկ Ստեփաննոս Օրպէլեան զԳողթն միանգամայն ընդ Երնջակայ կացուցանէ մի գաւառ. եւ Կորիւն զԳողթն դնէ սահմանակից Սիւնեաց:

՚Ի ԺԲ. դարու Էլիկում նախահայր հայազգի Օրբէլեանց տիրեաց Երնջակայ բերդին, որպէս գրի ՚ի պատմութեան Օրբէլեանց գլ. ե. թղթ. 25:

՚Ի ԺԴ. դարուն յարձակեցաւ ՚ի վերայ Երնջակայ եւ թագաւորն ազախաց Թաթարու, զորմէ Թովմա Մեծոփեցի ժամանակակից գրէ. * Չուեալ եկն ՚ի յերկիրն Սիւնեաց ՚ի վերայ դղեկին Երնջակու:

Յիշատակի յայսմաւուրս ՚ի 21. հոկտեմբերի եւ Վանք Երնջակայ ընդ հովանեաւ սրբոյն Գէորգեայ, ուր թաղեցաւ վարդապետն Մաղաքին Ղրիմեցի:

Ապրակունի: Գիւղ` յԵրնջակ գաւառի` որ յիշատակի ՚ի ԺԴ. դարու ՚ի պատմական յիշատակարանս ինչ: Յիշատակէ Մխիթար Ապարանցի եւ զՎանքն Ապրակունեաց` յասելն. * ՚Ի գաւառն յԵրնջակոյ ՚ի վերի վանքն Ապրակունեաց` ոմն քաջ վարդապետ… որ կոչիւր Սարգտս: Յիշէ զնոյն վանս յերկրին Երնջակու եւ Թովմա Մեծոփեցի: