Այսպէս
գրի
յերիս
ձեռ.
աշխարհագրութեան
Խորեն.
եւ
՚ի
տպ.
միայն
գրի
Ուտի
Առանձնեակ:
Պարտաւ:
Քաղաք
երեւելի
յայսմ
գաւառի,
որպէս
դնէ
Խոր.
յաշխարհագրութեան,
որ
առ
Թովմայ
Կիլիկեցի.
գրի
Պարտա
ըստ
որում
գրի
եւ
առ
արաբացիս,
որ
այլով
հնչմամբ
կոչի
այժմ
Պէրտէ.
տե'ս
՚ի
նոր
Հայաստան
թղթ.
272.
Թովմ.
արծ.
դնէ
զայս
յաշխարհն
Գարգարացւոց`
յասելն.
*Դարձեալ
գնաց
եհաս
՚ի
Պարտաւ
յաշխարհն
Գարգարացւոց:
Եւ
այլուր,
գ.
9.
*Իսկ
Բուհայի
առեալ
զբազմութիւն
զօրացն
իւրոց
իջանէ
՚ի
դաշտն
Գարգարացւոց,
եւ
երթեալ
մտանէ
՚ի
քաղաքն
մեծ
Պարտու:
Յայտ
է
աստի`
թէ
Գարգարացւոց
երկիր
անկանի
յՈւտի,
վասն
այնորիկ
զնորին
տայ
զանուն:
՚Ի
թուղթն
արեւելեան
եպիսկոպոսաց
գրեալ
՚ի
ձեռն
Օրպէլեան
Ստեփաննոսի
՚ի
թուին
ՉԽԴ.
առ
Գրիգոր.
կաթ.
Պարտաւ
դնի
Առ
Աղուանս,
զի
որպէս
ասացաք,
Ուտի
կոչէր
եւ
Աղուանք,
սակս
ընդ
տէրութեամբ
նոցին
լինելոյ:
Մատթ.
նոյն
դնէ
զսա
ընդ
Փայտակարանի`
յասելն
վասն
կաթողիկոսացն
Աղուանից
որ
յելս
ԺԱ.
դարուն.
*Նստէին
առաքելական
աթոռովն
՚ի
քաղաքն
Հայոց
՚ի
Պարտաւ,
որ
ասի
Փայտակարան,
սահմանակից
համատարած
ծովուն:
Որ
է
օտար
կարծիք
յայլոց
նախնեաց.
զի
եդեալ
եւս
թէ
Պարտաւ
քաղաք
անուանէր
նաեւ
Փայտակարան,
այս
Փայտակարան
ո'չ
լինի
սահմանակից
համատարած
ծովուն`
որով
իմանալ
զծովն
Կասպից,
այլ
միւս
Փայտակարան
է
սահմանակից
Կասպից
ծովուն.
յորմէ
յայտ
է
թէ
շփոթելով
նոյնացուցանէ
զՓայտակարան
ընդ
Պարտաւոյ:
Մեծին
Աղեքսանդրի
շինեալ
ասէ
զայս
քաղաք`
տաճկական
մատեանն
կոչեցեալ
Լէպդարիդ,
որ
է
ընդհանուր
պատմութիւն
իւրեանց
դենին:
Նորոգեցաւ
ապա
՚ի
հիճ.
39.
(յամի
տն.
659.
)
որպէս
դնէ
Ճիհաննիւմայն,
նոր
շինութիւն
կոչելով
զայն.
բայց
քանզի
Խորենացին
որ
բազմօք
յառաջէ
նաեւ
քան
զսկիզբն
հիճրէթին
այսինքն
թուականին
տաճկաց,
յիշէ
զայս
քաղաք,
յայն
սակս
զշինութիւնն
՚ի
39
հիճրէթի,
ճշմարիտ
եւս
եդեալ,
պարտ
է
համարիլ
նորոգութիւն,
կամ
առ
առաւելն`
յաւելուած
ինչ
քաղաքին:
Արտաշիր
արքայ
պարսից
ետ
զՊարտաւ
՚ի
ժառանգութիւն
ազգին
անկայ,
՚ի
շնորհս
սպանանելոյ
նորա
զԽոսրով
արքայ
Հայոց.
որպէս
դնէ
Զենոբ.
թղթ.
լթ.
*Բայց
թագաւորն
Պարսից
զօր
մահուն
Խոսրովայ
տօն
կարգեաց,
եւ
զՊարտաւն
մնացեալ
ազգին
անակայ
տայր.
յայտ
է
թէ`
զկնի
տիրելոյ
սահմանացն
Հայոց
յետ
մահուան
Խոսրովու:
Եղեւ
յետոյ
կաթողիկոսարան
Աղուանից,
քանզի
ո'չ
միայն
՚ի
ԺԱ.
դարուն`
որպէս
է
տեսանել
՚ի
վերոգրեալ
բան
Մատթէի,
այլ
նաեւ
՚ի
ե.
դարուն
աստ
յիշատակին
լեալ
կաթողիկոսք
Աղուանից`
՚ի
կանոնագիրս
գլ.
լէ.
ուր
Շուփհաղիշէ
կաթ.
Աղուանից
կոչի
արքեպիսկոպոս
Պարտաւայ:
Եւ
՚ի
սկիզբն
Ը.
դարուն
եւս`
աստ
՚Ի
քաղաքն
Պարտաւ
եկն
եգիտ
կաթողիկոս
ըմբռնել
զՆերսէս
կաթողիկոս
Աղուանից,
որպէս
դնէ
Կիրակոս.
որ
եւ
զկնի
յայտնի
դնէ
յասելն
վասն
Յովաննու
կաթողիկոսի
Աղուանից`
որ
՚ի
Ժ.
դարու.
*Սա
փոխեաց
զկաթողիկոսարանն
՚ի
Բերդակոր`
իւրեանց
հովոցաց
տեղի,
յորժամ
հանաւ
՚ի
Պարտաւայ:
Նոյն
Եղիա
կաթողիկոս
արար
աստ
ժողով
ընդդէմ
վերոյիշատակեալն
Ներսիսի
առ
՚ի
միացուցանել
զԱղուանս
ընդ
Հայս,
որպէս
գրի
՚ի
նախայիշեալ
թուղթն
արեւելեան
եպիսկոպոսաց,
եւ
առ
Ստեփ.
Օրպէլեան.
գլ.
իզ:
Ո'չ
սակաւ
մատենագիրք
տաճկաց
ելին
՚ի
քաղաքէ
աստի,
յոյր
սակս
Պարտաւացի
մականուանին:
