Աշխարհագրութիւն չորից մասանց աշխարհի. Ասիա

Առաջին որպէս է երկդ անունն թարգմանի չորս դրօշակ. այսինքն չորս գաւառ. զի ունի յինքն չորս գաւառս, որք են Մեծկերտ, կամ Մազկերտ, Սաղման. Փէրի Բերդակ: Սոքա թէպէտ են գաւառք զատուցեալք ՚ի միսնեանց, սակայն զչորեցունց սահման ՚ի միասին առեալ սովորութիւն եղեւ կոչել միով անուամբ` Չորս գաւառ. թերեւս ՚ի թարգմանութիւն հին անուանս Չորրորդ հայք. զի գրեթէ Չար սանճագ ընդ բոլորին անկանի ՚ի Չորրորդ Հայս, որ է հին նահանգ Մեծին Հայոց: Տարակայ սա ՚ի Կապան Մատէնէն երկօրեայ ճանապարհաւ:

Իշխանութիւն չորեցունց գաւառացս եւս է ՚ի ձեռս քրդաց. որք գրեթէ են ինքնագլուխ: Յիւրաքանչիւր գլխաւոր գիւղաքաղաքս են տունք իբր 800 հայք եւ քուրդք. իւրաքանչիւրքն ունին գիւղօրէս 15 կամ 20, բնակելս ՚ի հայոց եւ ՚ի քրդաց. որոց երկիր բարեբեր: Աստ եւ անդ գտանին հանկարծ կամ հանգեալ եկեղեցիք. որով կոչեն ՚ի Հայաստան զանշէն եւ զքայքայեալ եկեղեցիս:

Մեծկերտ. ՚ի գիրս օսմանեանց Մազկերտ. կոչի նաեւ` Գարաչօր. ոմանք կոչեցին զսա Մժնկէրտ. որ այլ է ՚ի սմանէ եւ է ՚ի Բասեն: Է մի ՚ի հին գաւառացն փաշայութեան Տիարպէքիրոյ. եւ է գլխաւոր գաւառ եւ վիճակ ՚ի Չար սանճագին: Միօրեայ հեռի ՚ի Մեծկերտէ աստի որպէս եւ ՚ի Փէրիէ` է վանք կոչեցել Հալւորկոր վանք ՚ի լեռնամէջ եւ յանտառախիտ տեղւոջ` ՚ի մէջ բնակութեան քրդացն Տէրսիմայ, առ որ յաճախեն ուխտաւորք. զի կայ ՚ի նմա մասն ինչ ՚ի նշխարաց սրբոյ Կարապետին:

Փերի: Սոյն այս թուի լինել Փէրթէքրէտ գաւառն Տիարպէքիրոյ նշանակել յարքունի դիւանագրին, որ եւ է վիճակ եւ գիւղաքաղաք ՚ի Չար սանճագին: Մերձ ՚ի սա է եւ գիւղ մի կոչեցեալ Թիլ. զոր չէ պարտ շփոթել ընդ այլ Թիլ գիւղօրէս:

Բերդակ, կամ Բերդիկ. Գաւառ փաշայութեան Տիարպէքիրոյ եւ վիճակ եւ գիւղաքաղաք պարունակել ՚ի Չար սանճագի, որ է Օճագլըգ: Մերձ ՚ի սա է անշէն վանք կոչեցել Սուրբ Տիկին. ուր ՚ի յատակէ եկեղեցւոյն ելանէ ջուր յորդառատ: