ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԱՐԱՐԱԾՈՑ ԳՐՈՑ ԵՂԻՇԷԻ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ

Ճ (ԿԶ)
       ԼԵ. 11-ԼԸ. 26
       1 Զի եւ ինքն Յակոբ լերկ էր, եւ մերկացաւ ի պաճուճանաց ամենայն տուն նորա զորս եւ կուռս կոչեաց Յակոբ զզարդսն a, զոր եւ յայսմ ժամանակի յոլովք պճնին իբրեւ զկուռս, եւ ոչ ոք է որ ասէ` ի բաց առէք զկուռսդ ։
       2 Իսկ դայեակն Ռեբեկա` Դեբովրա , թերեւս մնացեալ էր անդէն ի հարսնութեանն Ռեբեկա, անուն Դեբովրա գայր ընդ Յակոբայ տեսանել զնա, որ եւ ոչ ժամանել մեռաներ ի Բեթէլ , եւ լիներ այն առաջին սուգ նոցա եւ կոչեցաւ կաղնի սգոյ (ԼԵ 8) , ուր թաղեցաւն, աշխատելով զչհասանելն առ սանն իւր եւ սնունդն։ 3 Զորոյ զսուգն մխիթարեաց Աստուած երեւմամբն եւ աւրհնելովն կրկնելով զԻսրայէլ անունն ի տուընջեան, ուր կոչեցաւ զառաջին, ոչ այսպէս յայտնի, եւ ասաց։
       4 Ես եմ Աստուած քո բաւական (ԼԵ 11), այսինքն` յամենայնի հարստութիւն եւ ամրութիւն եւ քաղաք եւ մարտակից եւ աշխարհ եւ երկրին կեանք եւ անմահութիւն։
       5 Աճեսջիր եւ թագաւորք ի քէն ելցեն (ԼԵ 11ա). ոչ միայն ի Յուդայէ եւ յԵփրեմէ, այլ եւ` Քրիստոսէ * եւ յանդամոյ նորա առաքեալքն եւ ի նոցանէ` աշակերտեալ թագաւորքն քրիստոնէից։
       6 Եւ կանգնեաց արձան (ԼԵ 14) եւ արկ իւղ, թերեւս թե նորոգեաց զառաջինն իբրեւ զնախածանաւթ, եւ զփորձ զաւրութիւն եւ զպատճառ յաջողման, զոր ասեն եդեալ կափարիչ դրան աստուածընգալ գերեզմանին։ 7 Եւ չուեալ անդի եւ մերձ եղեւ ի Քափրաթա երկիր, որ կոչեցաւ ի կնոջէն Քաղէբա, զոր եառ ի հեթանոսաց զկնի մահուանն Գազուբանա առաջին կնոջն, եւ կոչեաց զերկիրն յանուն նորա Քափրաթա։ 8 Որ եւ զկնի` պարզեալ ասի Եփրաթա, որ է բացումն։ 9 Եւ ծնեալ ի նմանէ որդի կոչեաց զանունն Բեդղէէմ , եւ յանուն նորա շինեցաւ Բեդղէէմ, որ է տուն հացի, ուր եւ մեռաւ Ռաքել ի ծնունդն զոր եւ կոչեաց որդի վշտաց (ԼԵ 18), զի վշտացեալ մայրն յերկունս ի ծնանելն զնա յաշխարհ, ո'չ փարատեցաւ վիշտն նորա խնդութեամբ, զի մեռաւ։
       10 Եւ հայրն կոչեաց Բենիամին (ԼԵ 18) , որդի աջոյ, որ է ցուպ ծերութեան եւ մխիթարութիւն մնացեալ ի մաւրէն լրումն երկոյտասան թուոյն։
       11 Քանզի տեսանէր հոգւով անդ բացեալ դուռն փրկութեան աշխարհի եւ հաց ի յերկնից իջեալ զՈրդին Աստուծոյ, ի Մարիամայ, ի դստերէն Ռաքելա` ծնեալ անվիշտ եւ առանց ցաւոց, որ սրբեաց զարտասուսն Ռաքելի, որ լայր զմահ իւր եւ զորդիսն, զոր կոտորեաց Հերովդէս , որ թեպետ որդիք նորա կոչեցան, այլ ոչ էին ի ծնընդոց նորայ, այլ յազգէն Յուդա, որք զրկանաւք առին ի Բենիամենէ քառասուն քաղաքս , յորոցն եւ մի էր Բեդղէէմ։ 12 Վասն որոյ եւ ոչ կամէր մխիթարել, զի ոչ նորա եին բնակեալ ազգ, որ լեալ եին ի ծնընդոց նորայ, մինչ մայրն լուսոյ զԱստուած ծնանելով, մերձ առ շիրիմին նորա եւ ի ձեռն Պաւղոսի առաքելոյն դադարեցոյց զձայն լալոյ նորա յԵրուսաղեմէ մինչ եւ ի Լիւրիկոն , ծնանելով Աստուծոյ ` յորդեգրութիւն Աստուծոյ , եւ ի թոռունս Ռաքելայ զյոլովս նուիրելով արեամբ վկայս Քրիստոսի Աստուծոյ, զոր իմացեալ Յակոբայ ոչ արար սուգ եւ կոծ ի վերայ նորա` քաջապինդն ի հաւատս եւ աւրհնեալն ի կանայս, որ կորոյս զաստուածսն Միջագետաց եւ եարկ հիմն ուղղադաւան բարեպաշտութեան, գառն, անմեղ նուերն Տեառն ի հոտ անուշից։
       13 Այլ Ռոբէն նախծինն Յակոբայ վաղամեռ եղեւ հոգով սպանեալ զանձն ոչ ինչ պակաս քան զԿային անդրանիկ սպանող Հաբելի։
       14 Եւ չար թուեցաւ Յակոբայ (ԼԵ 22) , որ էր պատկեր երկնաւոր Հաւրն, որոյ առաջի մեղաւ` լինելով ընդ հարճի հաւրն։ 15 Եւ աստ թուեցան որդիքն Իսրայէլի երկոյտասան` ո'չ որոշելով զաղախնորդիսն յազատորդեացն, որպէս եւ ոչ ծնունդք աւազանին` երիցութեամբ եւ կրսերութեամբ, կամ պատուաւք եւ փառաւք իշխանացն եւ իշխեցելոց , զի ամենեքեան ի Քրիստոս Յիսուս մի են, անորիշ։
       16 Եւ եկն Յակոբ առ Իսահակ հայր իւր ի Մամբրէ ի քաղաք դաշտին, այն է` Քեբրոն, ուր պնդխտեցաւ Աբրաամ եւ Իսահակ (ԼԵ 27) նմանատիպ Տեառն իւրոյ, որ եկն առ զեկեղեցի եւ դարձաւ առ Հայր իւր խնդութեամբ երկնաւոր զուարթնոցս, ի գիւտս դրամին։ 17 Որ եւ տեսեալ զորդիս որդւոյն եւ բարեբախտիկ եղեալ մեռանի հարիւր եւ ութսուն ամաց (ԼԵ 28)։
       18 Հարիւրն զկատարելութիւն նորա քարոզէ եւ ութսունն ` զսրբութիւնն, զի նուէր Աստուծոյ էր, ծերութեամբն ի ծայր ամենայն բարութեանցն ելեալ, լցեալ առաքինութեամբ զաւուրսն իւր անթերի, զոր հաշտութեամբ եւ սիրով առ միմեանս թաղեն Եսաւ եւ Յակոբ որդիք իւր։
       19 Եւ զամենայն ինչս Իսահակա ժառանգեաց Յակոբ իբրեւ զանդրանիկ եւ ի մաւրէն սիրեցեալ, Եսաւ գնաց ի նմանէ յաղթահարեալ ։ 20 Եւ զի յայտնեցան սկսբունք աստեղաց, թուէ եւ զնահապետս աւազոյն զորդիսն Եսաւա որ ասացաւ յաւետիսն, քանզի եւ ոմանք ի նոցանէ աստեղք են, իբրեւ զ[Յ]ոբ, զորդի Զարեհի, որդւոյ Ռաքուէլի, որդւոյ Եսաւայ, ի կնոջէ Մայեղեթայ ի դստերէ Իսմայելիa։
       21 Եղիփազ եւ Սոփար` բարեկամք Յոբայ եւ երկիւղածք ի Տեառնէ, որպէսa եւ յաստեղաց անդի ծանրացեալ մեղաւք իջին ի խոնարհb ։ 22 Սակայն Դաւիթ արքայն ծառայեցոյց նախ քան զինքեանս թագաւորեալ որդիսն Իսաւայ, եւ Յեսու կոտորեաց զԱմաղեկ հարճորդին Եսաւայ եւ զկնի Սաւուղ` զյոլովս։ 23 իսկ որդիքն Սէիրայ Քոռեցւոյ ոչ են ի ծննդոց Եսաւայ, այլ կարծեմ թե ի ծննդոցն Քամայ` առաջին բնակիչք լերինն Սէիրայ, զորս կոտորեցին որդիքն Եսաւա եւ ինքեանք բնակեցին ի Սէիր, որպէս ասէ զայս յԵրկրորդ աւրէնսն։
       24 Իսկ թագաւորքն, որ թագաւորեցին յԵդոմ, յորդւոցն Եսաւայ են, յորոց եւ Յոբ եւ իշխանքն, որ յետ նոցա։
       25 Վճարեալ զիրս աւազոյն գայ ի Յակոբ, որ բնակէր ի տեղի պանդխտութեան հարցն, յայտ է, զի Եսաւեանքն իբրեւ զսեփհական ունելով զՍէիր խնդութեամբ եւ հեշտութեամբ կային յուսահատք յառաւելագոյն բարեաց. իսկ Յակոբ զհետս ոտից հարցն պահելով տառապանաւք կեայր` ակն ունելով աւետեացն Աստուծոյ եւ աւրհնութեան հարցն։
       26 Եւ այս են, ասէ, ծնունդք Յակոբայ (ԼԷ 2) ։ 27 Եւ զՅովսեփ միայն յիշէ, դնելով ի տեղի երիցուն Ռուբենի հարազատ որդի հաւրն, որ իբրեւ զնա անցանէ ընդ եռանդն փորձութեան եւ առաւելագոյն եւս գտանի փորձանք սորա եւ պատիւ փառաց վասն համբերութեան իւրոյ։ 28 Եաւթն եւ տասն ամաց էր եւ ընդ եղբարսն արածէր խաշն եւ բերէին համբաւ չար զնմանէ, որպէս թե ուտէ եւ վաճառէ զոչխարսն, զոր ինքեանք առնեին եւ կասկածեին պատմել հաւրն, եւ ատեին զնա։ 29 Այլ հայրն սիրէր զնա քան զամենայն որդիսն, եւ արար նմա պատմուճան ծաղկեա անդրանկան իբրեւ յանցեաւ Ռուբեն, որպէս ունէր Եսաւ։
       30 Երազ ետես Յովսեփ եւ պատմեաց եղբարցն (ԼԷ 5) ։ 31 Կարծէր թէ այնու հանէ զոխսն, զոր ունեին, վասն սիրելոյն զնա հաւրն եւ վասն ծաղկեա պատմուճանին, զոր այլք Թեզանեայ ասեն եւ եբրայեցին` նկարեն։
       32 Որայ կապեաք. այս միաբանութեան նշան։ 33 Կանգնեցաւ որայն իմ. այս իշխանութեան գուշակ։
       34 Երկիր պագին ձերքն . ծառայութեան ձեւ։ 35 Եւ ասեն միթե թագաւորես եւ տիրես եւ մեք գամք եւ երկիր պագանեմք։ 36 Եւ հաւելին զատելն` եթե դուք այդպես մեկնեցէք, նմա, ընդէ՞ր մեղադրէք, զի նա երազ ասաց եւ ոչ թագաւորութիւն։
       37 Միւս երազ ետես եւ պատմեաց Հաւրն. թերեւս յայլ դէմս շրջեսցէ եւ փարատի նախանձ եղբարցն. Արեգակն եւ լուսին եւ մետասան աստեղք երկիր պագանեին (ԼԷ 9) ։ 38 Եւ սաստեաց հայրն խնդալով ի սրտի եւ ասաց. Միթե մայր քո եւ ես եւ եղբարք քո գամք եւ երկի՞ր պագանեմք (ԼԷ 10) ։ 39 Յերկինս եհան զինքեանս յիշելով զուխտն աստուծոյ, զի խնդասցեն եղբարքն։ 40 Եւ նոքա յաւելին ատել զնա, սակայն հայրն շտեմարանեաց զբանն (ԼԷ 11) ։ 41 Յետ աւուրց կարծեաց հայրն մոռանալ զբան երազոյն եղբարցն եւ ասէ ցՅովսէփ. Երթ, տե՛ս զեղբարսն քո եւ զխաշինսն (ԼԷ 14)։
       42 Իսկ նա թեպետ գիտէր զչարութիւն նոցա, այլ ոչ կարէր ընդդէմ ասել հաւրն, մահն ընդրելով քան զանհնազանդութիւն։ 43 Վասն որոյ եւ ի գնալն բազմացան խորհուրդքն եւ մոլորեցաւ, մինչ այրն ցոր եհարց` եած զնա ի յուշ եւ ի ճանապարհ, ընդ որ գնացեալ եգիտ զնոսա։ 44 Որ ի հեռաստանէ տեսեալ զնա ասէն. Հը՜, հը՜ երազատեսն գայ, սպանցուք զնա եւ ընկեսցուք ի գուբ (ԼԷ 20) եւ երկրպագեն նմա վէմք հարուածովք եւ արեգակն եւ լուսին խաւարեսցին ի վերայ նորա։ 45 Բայց Ռոբեն ջանայ բժըշկել զհարուածս հարճին:
       46 Մի հարցուք զնա (ԼԷ 21-22) , ասէ, եւ ոգեպարտ լիցուք։ 47 Եւ ետ արկանել զնա ի գուբ, ո'չ զի մեռցի, այլ զի կարասցէ առ հայրն հասուցանել։ 48 Մերկացին զպատմուճանն ծաղկեայ եւ արկին ի գուբ, եւ նստան ուտել հաց (ԼԷ 25). եւ Ռոբեն տարաւ զխաշինսն յարածել։
       49 Եւ ահա Իսմայելացիք ի մադիանացոց գաւառէն գային, եւ ըստ բանին Յուդայի, որ ողոքեաց մանաւանդ ըստ վերին շնորհացն, վաճառեցին քսան դահեկանի։
       50 Գադ ի կտակն ասէ. «Ես եւ Շմաւոն վաճառեցաք զՅովսեփ երեսուն դահեկանի եւ զտասն գաղտ պահեցաք» եւ ասի թե հոգի նախանձու սուր ետ ցՇմաւոն սպանանել զՅովսէփ, Ռոբէն ի դառնալ ի տուն, կամ թե վանապան էր, երբ վաճառեցին։
       51 Պատառեաց զպատմուճանն իւր եւ ասէ` պատանեակն չէ ի գուբն։ 52 Զենին ուլ եւ թաթաւեցին արեամբ զպատմուճանն եւ առաքեցին առ հայրն եւ ասեն` գազան չար եկեր զՅովսեփ (ԼԷ 29-33) ։ 53 Արդարեւ չար է նախանձն։
       54 Եւ քուրձ զգեցաւ ի միջոյ իւր (ԼԷ 34). նախանձ եւ գազան բանսարկուին եկեր զԱդամ եւ արար քրձազգածս զարդարսն զամենայն բազում աւուրս, մինչեւ եկն Տէրն եւ դարձոյց սուգն յուրախութիւն։
       55 Եւ ժողովեցան ուստերքն եւ դստերքն եւ ոչ կարացին մխիթարել զնա եւ ասէ. Իջից սովին սգով առ որդին իմ ի դժոխս (ԼԷ 35). ուր եւ Տէրն իսկ չոգաւ բանական հոգւովն հանել զարդարսն անտի։
       56 Իսկ Մադիանացիքն վաճառեցին զՅովսէփ յԵգիպտոս` Պետափրեայ ներքինւոյ դահճապետի (ԼԷ 36) ճանապարհ առնելով Յակոբայ անդ գնալոյ եւ Տեառն մերոյ ի ժամ նախանձուն Հերովդի։
       57 Ժամանակին յայնմիկ չոգաւ Յուդա առ ոմն Ոդողոմացի եւ առ իւր կին զդուստր առն Քանանացւոյ (ԼԸ 1-2) եւ ծնաւ ի նմանէ երիս որդիս` զԵր, զԱւնան, զՍեղովմ։
       58 Վատ եւ անարժան գործս գործեաց Յուդա` առնու կին Քանանացի, որ եւ սնուցին զորդիսն իւրեանց սովորութեամբն հեթանոսաց եւ նուիրեցին զառաջինն դիւաց , որում կին ածեալ զԹամար։ 59 Եւ յերկրորդում աւուր հարսանեացն սպան զնա Տէր եւ զկինն ետ եղբաւր նորա, որ եւ հեթանոսական էր աւրէն, թեպէտ եւ Մովսես ժամանակ մի հրամայեաց շահելով զնոսայ, որ եւ Հեղոյր զսերմն յերկիր (ԼԸ 9) , եւ պղծեր զերկիր։ 60 Եւ չար թուեցաւ յաչս Տեառն, որ եւ սպան զնա Տէր (ԼԸ 9-10), զոր եւ ասեն, թե առաջինն նոյնպէս առներ, զի մի ծնցի եւ թառամեսցի գեղ երեսաց նորա։
       61 Եւ Թամար հրամանաւ Յուդաի նստաւ ի տան հաւր իւրոյ այրի` պատճառելով տալ զնա Սեղովմայ, զի երկնչէր` մի գուցէ թե եւ նա մեռանիցի (ԼԸ 11)։
       62 Իսկ ի մեռանել կնոջն Յուդայի ` մխիթարեցաւ եւ գնաց ի կտուրս խաշանց (ԼԸ 12) ։ 63 Եւ լուեալ Թամար արկաւ տեռ, որ է կարմիր, եւ զարդարեցաւ եւ նստաւ յանցս Յուդայ։ 64 Եւ եղեւ ընդ նմա` տուեալ նմա գրաւ գաւազան եւ գինդ եւ մատանի, եւ չոգաւ նստաւ այրութեան հանդերձիւն։
       65 Եւ զի կաթոգին եղեն հեթանոսք ի սէր միոյ կենդանւոյն Աստուծոյ, որ անուանեալ էր ի վերայ միոյ ազգի։ 66 Եւ դիմեցին առ նա Սոկրատեսն եւ Պղատոն, Քսենոփոն եւ Ամոն, եւ այլք, որք պարկեշտ վարս ստացեալք ` հաւատովք եւ իմաստասէր կամաւք եւ բանիւ մերձ եկին առ նա, հեռանալով ի կռոցնa ։ 67 Նոյնպէս եւ կանայք, լուեալ եթե զաւակ մի ծնելոց է ի մէջ հրէիցն, յորմէ աւրհնին ամնայն ազգք եւ վստահութիւն առեալ ի Յեսաւայ եւ ի Յուդայէ, զի առին կանայս ի Քանանացւոց անդի, որ ընդ անիծիւք եին, եւ ի սուր եւ ի սատակումն եին հրաւիրեալք, վասն որոյ հաւատացին ի հասարակաց Աստուածն եւ ցանկացան զաւակին եւ աղբերն աւրհնութեան։ 68 Յորոյ մին եւ առաջին է Թամար, զորոյ զարսն սպան Աստուած բարեսէրն եւ չարատեացն։ 69 Լուեալ, եթե ուլենեաւ գողացաւ Յակոբ զաւրհնութիւնն` արկաւ զիւրեաւ հանդերձս երեւելիս եւ հոգւովն զգեցեալ զհաւատս` ո'չ երկեաւ, եթե կամ ի ձայն կամ ի յերեսս ծանիցէ զնայ, եւ գողացաւ փոխանակ միոյն, զոր խնդրէր, երկուս։ 70 Եւ ոչ մեղադրեցաւ վասն պոռնկութեանն , զի հաւատ ի վեր է քան զկուսութիւնa։
       71 Եւ զի առաքեաց Յուդա ուլ` առնուլ զգրաւն, որ թե զամենայն խաշն առաքեր` ոչ կարեր առնուլ , դարձաւ եւ ասաց ցնա, թէ` ո'չ գտի, եւ արք տեղոյն ասացին` ոչ է աստ բնաւ բոզa (ԼԸ 22)։
       72 Մեծ եւ հաստատուն վկայութիւն Թամարայ, զի ոչ պղծութեան էր ցանկացեալ, որ դիւրին էր նմա ի տան եւ ի սենեկիa։
       73 Եւ զի՞ ասաց` նմայ լիցի այն, ես ետու տանել, զի մի' ծաղր կացցուք, վասն զի փոքր էր գրաւն քան զխոստումն։ 74 Երկնչեր եթե ծաղր առնեն զնա գաւազան փայտէ եւ մատանի երկաթի եւ գնդակալ եւ ոչ գինդ, որ սովոր էին ունել, որ դանկի միոյ է։ 75 Եւ նա այր պատուաւոր եւ փեսայ քաղաքին Թամնա։
       76 Զկնի երից ամսոց ազդ եղեւ Յուդա, թէ պոռընկեցաւ Թամար, եւ ասաց` հանեք եւ այրեսցի (ԼԸ 24) , բայց թէպէտ որ չէր եդեալ աւրէնք` բնութեամբ աւրինացն հրամաեր։ 77 Իբրեւ գիտաց Թամար եթէ ոչ առանձինն հարցանէ, առաքէ զգրաւն։ 78 Եւ ասէ Յուդա. Արդարացեալ է նա քան զիս, զի ոչ ետու զնա Սելովմայ (ԼԸ 26) ` կարծելով, եթէ նա է պատճառ մահու որդոց իւրոց արդ, զի յղացաւ յայտ է, զի որդիքն ոչ տաին նմա զպարտսն, այլ եւ նա արդար է, զի ես վասն ախտի ցանգութեան իբր առ բոզ մտի եւ նա հաւատովք զինեցաւ վասն արմատոյն Աբրաամու, առնուլ շառաւեղ ի նմանէ։ 79 Եւ յիրաւի դատապարտեաց զինքն, այլ զի իբրեւ զՂովտն խաբեցաւ, եւ մի է երկուցն թողութիւն, զի անգիտացն յոյս ողորմութիւն Աստուծոյ է խաբելոյ յայտնեցան երեքն գրաւականք եւ ապրեցան երեքն, Թամար եւ Չարայ եւ Փարէս։ 80 Գաւազան` խաչն, մատանին` դրոշմ աւազանին, գինդն` լուր աւետարանին, հոգի մարմին` միտք յանուն հաւր` եւ որդւոյ եւ հոգոյն սրբոյ փրկեալքa։
       A 72ա-74ա, H 115ա-119ա