Ա
Յոյժ
առաւել
զարմանամ
ընդ
ժպրհութիւնս
մեր,
թէ
յո՛ր
բարձրութիւնս
ձկտեցաւ
հասանել.
ոչ
զի
եհաս
զարմացաւ,
այլ
զի
կամեցաւ
հասանել
եւ
ոչ
եհաս,
որպէս
եւ
կարծէ
իսկ
ամբաստանութիւնս
մեր.
զառ
ի
ծայրիւք
բարձրութեանն
բերիլ,
եւ
գործէ
սողելով
զառ
երկրաւս
զամենայն
վատթարութիւնս
։
2
Քանզի
բազումք
են
ծնունդք
վատթար
մասինն,
եւ
անպիտան
են
պտուղք
որ
ի
նմանէ
ճաշակին
խորհուրդք
։
3
Քանզի
ինքն
ի
վեր,
եւ
գործք
գետնանախանձք
եւ
հեշտութիւնք
աղտեղիք
եւ
ցանկութիւնք
անառակք,
սէրք
լկտութեանց
եւ
տենչանք
անյագութեանց,
զբազումն
մեծութեանց
եւ
հանգիստ
ժամանակեանք
ոչ
ինչ
ամենեւին
ի
վեր
կարացեալ
հայել,
եւ
զիմանալի
մեծութիւնն
տեսանել
յոգիս
եւ
ի
մարմինս
։
4
Յոր
եթէ
սակաւ
մի
մերձեսցիս
եւ
ընդհարցիս
ընդ
այն
մեծութիւն,
ծաղր
արասցես
զառ
ի
ներքոյ
արեգականս.
հեռասցիս
այսուհետեւ
յախտալի
տեսակացս,
եւ
մինչ
դեռ
իցես
ի
մարմնի`
վերացուցեալ
դնիցես
զքեզ
ի
վերոյ
քան
զամենայն
երեւելիսս
։
5
Որպէս
եւ
մեծս
այս
Յովհաննէս
աւետարանագիրս
սկիզբն
առնէ,
ոչ
ի
ծովէ,
ոչ
ի
ցամաքէ,
եւ
ոչ
յարդարոց
մարդկանէ,
եւ
ոչ
ի
տեղւոջէ
անտի
ուստի
ծագումն
կենդանի
երեւեցաւ.
նա
եւ
ոչ
ի
վեր
յերկնէ
եւ
յերկրէ
լինելութեանցն
։
6
Իսկ
ուստի՞
պարտ
է
սկսանել.
յանսկզբանէն.
ըստ
ժամս
եւ
ըստ
ժամանակս,
ըստ
դարս
եւ
ըստ
յաւիտեանս
հասանել
յանիմանալին
եւ
յանըմբռնելին,
ի
միագոյ
զաւրութիւնն,
ուստի
ամենայն
սքանչելի
լինելութիւնն։
7
Ի
սկզբանէ
էր
բանն,
եւ
բանն
էր
առ
Աստուած,
եւ
Աստուած
էր
բանն .
որ
եւ
բոլորեցուն
սա
է
պատճառ
։
8
Արդ
զայս
ճշմարտութիւնս
լսելով`
մի՛
յանցաւոր
կար
ի
կեանս
եւ
ի
ժամանակեայս.
այլ
ընդ
նմին
Առաքելոյ
թռիցուք
յանմարմին
տեղին,
տեսանելով
անդ
զբանն
Աստուած
մարմնացեալ,
եւ
աղաչեսցուք
զՏէրն
ամենագութ,
զի
ծագեսցէ
զլոյս
շնորհի
իւրոյ
յոգիս
եւ
ի
մարմինս
մեր.
եւ
լուսաւորեսցին
աչք
մտացս
մերոց,
լինելով
մեզ
արժանի
ըստ
նորա
փառացն
պատմող
սուրբ
չարչարանաց
եւ
լուսաւոր
յարութեան
նորա.
յորմէ
մեծացեալ
է
յոյժ
եկեղեցի,
եւ
ունի
բազում
հարս
հոգեկիրս,
առաքեալս,
մարգարէս,
հովիւս
ճշմարիտս.
որոց
ստացուած
է
գանձն
երկնաւոր
։
9
Այլ
որչափ
բազում
են
հարքն
հոգեւորք,
եւ
բազում
ունին
որդիս
առաքինիս,
եւ
որչափ
բազում
են
յոյժ
ժառանգութիւնքն`
առաւել
քան
զայն
եկք
եւ
ժառանգիչք
։
10
Իսկ
եթէ
առաջինքն
ի
դարս
իւրեանց
գտան
կատարեալք
վաստակաւք,
արթնութեամբ
տքնեալք,
եւ
հաւատովք
հաստատեալք,
եւ
մեծաւ
ճգնութեամբ
ի
հեռաստանէ
հայեցեալք,
անդուստ
զինքեամբք
տեսեալ
զՏէրն
ամենայնի,
որ
եկն
ի
փրկութիւն
ամենեցուն,
ոչ
վրիպեցին
ի
կենարար
աւետեաց
նորա.
ընկալան
եւ
հաւատացին,
եւ
կան
հաստատուն
մինչեւ
ցայսաւր
։
11
Ապաքէն
եւ
որդւոցս
ընդ
նոյն
հետս
հարցն
պարտ
է
ընթանալ,
զնոյն
հաւատս
ունելով,
զնոյն
վաստակս
յանձին
բերելով,
նովին
համբերութեամբ
երկայնամիտ
լինելով,
նորին
միւսանգամ
գալստեանն
ակն
ունել,
նորին
աւետեացն
սպասել
։
12
Եւ
յորժամ
այսմ
ամենայնի
խոկք
եւ
կիրթք
իցեմք,
ընդհարք
եւ
ընդելք
ի
վաստակս
հարց
մերոց
հոգեւորաց,
եւ
երեւիցիմք
եթէ
նոցա
հարց
հոգեւոր
որդիք
եմք,
նա
եւ
ի
ձեռն
Հոգւոյն
իսկ
աւգնականութեան
կարիցեմք
գտանել
զժառանգութիւն
սուրբ
հարցն
զոր
աւանդեցին
մեզ
։
13
Զի
ահաւասիկ
առաջինքն
սերմանեցին
եւ
սնուցին,
եւ
միջինքն
հնձեցին
եւ
վաստակեցին,
եւ
մեք
եկեալ
մտաք
ի
վաստակս
առաջնոցն։
14
Արդ
եւ
մի՛
մեք
վերջինքս
հեղգութեամբ
ծուլասցուք,
գուցէ
վրիպեալ
գտանիցիմք
ի
սկսմանէն,
յաճմանէն,
եւ
անպտուղք
ի
ծայրէն
գնացեալք
իբրեւ
վատ
ժառանգիչք`
սովամահ
զանձինս
առնիցեմք,
ահա
գիտեմք
իսկ
ամենեքեան
թէ
ունի
եկեղեցի
բազում
մեծութիւն
եւ
գանձ
երկնաւոր,
զոր
ոչ
ոք
կարէ
հասու
լինել
եւ
արկանել
ընդ
թուական
համարաւք
։
15
Բայց
ես
փոքր
ի
շատէ
ասացից
զդիտակս
ծայրից
երկնաւոր
պտղոցն
ի
բազմաց
զմասնն.
զի
միով
մասամբն
երեւեսցին
ամենայն
մասունքն
։
16
Զի
թէպէտ
եւ
յոյժ
առլցեալ
իցէք
ամենեքեան
աստուածային
մեծութեամբն,
ես
ոչ
ինչ
առ
ի
յոյժ
գիտութեան
առաջ
անցեալ
մատուցանիցեմ
զձեզ
ի
նոր
հաւատս
գլխաւորելով,
կամ
նորաձայն
բարբառս
ինչ
աւտարոտիս
պատմելով,
որ
քաւ
եւ
մի՛
լիցի ,
կամ
ասել
կամ
լսել
զայնպիսիսս
ի
սուրբ
եկեղեցւոջ
։
17
Այլ
առ
գութ
սիրոյն
Տեառն
ամենեցուն,
եւ
առ
խանդաղատանս
հարցն
մերոց
առաջնոց,
որք
հաւատովքն
իւրեանց
եղեն
սիւնք
հաստատութեան
յաղթողք
եկեղեցւոյ,
կամիմք
եւ
մեք
ըստ
մերում
փոքր
գիտութեանս`
տալ
զանձինս
յաշխատութիւն
ի
տուէ
եւ
ի
գիշերի,
անդադար
լինել
յընթերցուածս
երկնաւոր
կտակարանաց,
եւ
ի
մտածութիւն
տեսական
խորհրդոց.
զի
եւ
ի
մեզ
կաթեսցէ
նշոյլ
Հոգւոյն
Սրբոյ.
զի
ճշմարտեսցուք
ընդ
անվրէպ
շաւիղս
որ
տանիցին
ընդ
նուրբ
ճանապարհն`
մտանել
ընդ
նեղ
դուռն
ի
մեծ
քաղաքամայրն
երկնաւոր։
18
Արդ
ահա
հասաք
ի
կէտն
միջին`
որ
է
սկիզբն
վերջին,
եւ
կատարումն
առաջին
։
19
Ամիսս
այս,
ասէ,
եղիցի
ձեզ
սկիզբն
ամսոց
յամիսս
տարւոյն
։
20
Արդարեւ
նոր
չքնաղ
զաւրութիւն
Հոգւոյն
Սրբոյ
աւրէնսդրէ
ի
ձեռն
Մովսէսի`
որ
բուռն
հարկանէ
զամսոյն,
եւ
ամսոյն
պատճառանաւք
տանի
հանէ
յարարչութիւնն
։
21
Առաջին
ամիսս
այս,
ասէ,
ձեզ
սկիզբն
ամսոց»,
որ
է
արեգ
ամիս.
զի
ի
սկզբանն
լինելութեան
ոչ
է
սա
ամիս,
այլ
աւր
եւ
սկիզբն,
եւ
աւր
դարձեալ
նորածին
եւ
ամիս
նախադաս
եւ
ժամանակ
գարնանային
։
22
Զի
ի
փարատել
ջուրցն
յերեսաց
երկրէ
եւ
ընդ
երեւել
ցամաքին`
ձայն
ի
վերուստ
արձակեալ
Բուսուսցէ
երկիր
զբոյս
խոտոց
սերմանեցելոց
եւ
ծառոց
պտղաբերեցելոց ,
եւ
անդէն
երկիր
զհրամանն
երկնային
լուեալ
իբրեւ
մտաւոր
եւ
բանաւոր`
զարդիւնս
գործեալ
ի
մէջ
բերէ
։
23
Եւ
ըստ
իւրաքանչիւր
տեսակաց
կատարելութիւն
երեւէր
միանգամայն
խոտոց
եւ
ծառոց.
ոչ
միայն
անձինք
ըստ
ազգի
եւ
ըստ
նմանութեան,
այլ
եւ
պտուղք
իւրաքանչիւրք
հասեալք
եւ
կատարեալք
։
24
Սոյն
ամիսս
այս
յաւուրս
արկածից
ջրհեղեղին,
որ
զբովանդակ
տարին
արգելեալ
փակեցաւ
արդարն
ի
ներքս
ի
տապանին,
ողորմութիւն
ի
վերուստ
կաթեցեալ`
հրամայէ
նմա
ելանել
ի
տապանէն
եւ
ամենեցուն
որ
ընդ
նմայն
էին,
լինի
ամիսս
այս
սկիզբն
ամսոց
յաւուրս
տարւոյն.
եւ
միւսանգամ
երկիր
գալարաբեր
լինէր,
եւ
սնուցանէր
զամենայն
կենդանիս
որ
ի
նմա,
զի
աճեցեալք
բազմասցին
արարածք
ըստ
առաջին
գոյացութեան։
25
Արդ
Մովսէս`
որ
արժանի
եղեւ
Հոգւոյն
Սրբոյ
պատմել
զլինելութիւն
արարածոց,
դնէ
զամիսս
զայս
ի
սկզբանն
սկիզբն
լինելութեան
աշխարհի,
եւ
խանգարման
ջուրցն
ապականելոյ
զերկիր.
յարմարական
թուոց
ամաց
զամիսս
զայս
ցուցանէ
սկիզբն
։
26
Եւ
փրկեալ
Մովսէսի
զժողովուրդն
յեգիպտոսական
ծառայութենէն`
աւրինադրէ
զեբրայեցիսն
ի
մեծ
տաւնիս
ասելով.
Ամիսս
այս
եղիցի
ձեզ
սկիզբն
ամսոց
յամիսս
տարւոյն
։
27
Ոչ
միայն
փրկելով
զնոսա
ի
չարաչար
ծառայութենէն,
այլ
եւ
զատուցեալ
ի
հեթանոսական
տաւնիցն
հրամայէ
ի
տասն
եւ
ի
չորս
ամսոյն
զենուլ
գառն.
ըստ
տան
իւրաքանչիւր
առնել
տաւնս
ի
գիշերին`
յորում
կատարեսցի
լուսաւոր
խորհուրդ
յարութեանն
Քրիստոսի։
28
Արդ
որովհետեւ
գտանի
ամիսս
այս
սկիզբն
արարչութեան,
հիմն
հաստատութեան
գոյացութեանց
աճմանց,
եւ
թուական
ժամուց
եւ
ժամանակաց
եւ
դարուց
կատարման
աշխարհիս,
եւ
պատարագ
հաշտութեան
ի
սմա
մատուցաւ`
որպէս
եւ
վերագոյնն
ասացաք`
յաւուրս
արդարոյն,
եւ
պատճառք
ազատութեան
ի
խիստ
ծառայութենէ
աբրահամեան
զաւակին,
արդ
որովհետեւ
փրկիմք
յերկրաւոր
ծառայութենէս
յազատութիւն,
յայսմ
վայրի,
եղբարք,
մտադիւրութեամբ
վաստակեսցուք.
զաւրէն
առաքինի
մշակաց
ի
խոր
հերկեսցուք
եւ
ճգնութեամբ
մեծաւ
զխստութիւն
երկրիս
կակղեսցուք,
զի
ի
խոր
բրելոյ
շուրջ
զբանիւն
արմատախիլ
զվնասակար
սէզն
քաղեսցուք.
զի
գեղեցիկ
սերմանեցեալք
ցորենահատքն
զտէր
անդոյն
ուրախ
արասցեն
։
29
Զի
եթէ
յովտն
նշանախեց`
որ
է
մի
ի
փոքրկանց
տառից,
եւ
ունի
զտեղի
մեծամեծաց,
եւ
եթէ
ոք
զնա
արհամարհիցէ`
յետնեալ
գտանիցի
յարուեստին
իւրում,
ո՛րչափ
եւս
առաւել
մեզ
արժան
է
երկնչել
զանց
առնելով
զմեծամեծ
պարգեւաւք
Հոգւոյն
Սրբոյ,
որոյ
սկիզբն
եւ
միջոցն
եւ
կատարածն
լի
է
երկնաւոր
մեծութեամբն
։
30
Զի
եթէ
սկսայց
ի
միակէն
եւ
անցից
ի
հարիւրեակն
եւ
հասից
ի
հազարսն
եւ
յանդգնեցայց
ի
բիւր
բազումս,
առաւել
քան
զնոյնս
անդրէն
մնաց
բազում։
31
Թէպէտ
ա՛ռ
քեզ
տարացոյց
կատարեալ`
որով
հաւանեսցին
միտքդ
գալ
ի
ճշմարիտ
հաւանութիւն
։
32
Յորժամ
ծարաւեալ
յաղբերն
դիմեսցես
դու
եւ
եւս
բազումք
ընդ
քեզ,
եթէ
բիւր
անգամ
ըմպիցես,
ոչ
կարասցես
արբմամբն
քով
զբղխումն
աղբերն
ցամաքեցուցանել,
եւ
ոչ
զնոյն
ջուր
արբցես
զոր
յառաջն
արբեր
։
33
Եւ
եթէ
նստիցիս
առ
աղբերն,
ոչ
նմին
ջրոյ
կրկին
դիպեսցիս,
եւ
ոչ
աւտարոտի
ինչ
դարձեալ
ի
նա
խառնեալ
տեսանիցես,
եւ
ոչ
որ
երէկն`
քեզ
այսաւր
կրկին
երեւեսցի
։
34
Իսկ
արդ
եթէ
բնութիւն
ջուրցն
անհատ
գնացիւքն
այսպէս
մեծամեծ
խոհականութիւնս
ցուցանեն
մարդոյ,
քանի՛
եւս
առաւել
բանքն
աստուածայինք`
եթէ
արբցես
զնա
յոգիս
ծարաւեալս.
ոչ
երբեք
առլցցիս
ծանրութեամբ,
այլ
թեթեւացեալ
անդէն
ի
նոյն
փափագիցես
։
35
Թէպէտ
եւ
համն
եւ
բնութիւնն
նոյն
իցէ,
այլ
տեսակք
խոհականութեանցն
այլ
եւ
այլ
ճաշակիցին
ի
միտս
իմաստասիրաց,
եւ
ամենեքեան
առ
մինն
գլխաւորեալ
հայեցուցանեն
ճշմարտութիւն։
36
Արդ
զի՞նչ
է
այն
որ
հրամայէ
արգելուլ
զգառնն
ի
տասներորդ
աւուր
ամսոյն ,
զկենդանին
ի
մէջ
կենդանեաց,
զձայնաւորն
ի
մէջ
բանաւորաց
։
37
Ահա
խորհուրդ
յայտնի.
յոր
եթէ
կամեսցի
ոք,
ամենայն
իրաւք
կարասցէ
հայել
։
38
Զի
տասնեակն
ունի
զկատարումն
թուականին,
եւ
թուականն
զնիւթական
գոյութիւն
աշխարհիս
։
39
Զի
նիւթականաւն
զմարմնականս
առցէ
ուսումն
կատարեալ
վարդապետութեան
։
40
Եւ
ի
լուսալիր
լուսնին
առ
երեկոյի
ժամանակին
զենու
պատարագն.
որ
յայտնապէս
ցուցանէ
զարատութիւն
պակասութեան
աւրինադրեցելոյ
տաւնին
։
41
Բայց
զի
է
մեծախորհրդութիւն
ճշմարիտ
գառինն
Աստուծոյ,
որ
գալոց
եւ
փրկելոց
է
զԻսրայէլ,
ոչ
յԵգիպտոսէ
միայն,
այլ
ի
սատանայական
ծառայութենէ,
նշանակի
արիւն
գառանցն
ի
վերայ
սեմոց
իւրաքանչիւր,
եւ
պահէ
զտունս
ամենեցուն
ի
հարուածոց,
յորում
եգիպտացիքն
հարան
ի
մեծամեծաց
մինչեւ
ի
փոքունս
։
42
Եւ
զոր
աւրինակ
ուրախ
լինին
երկրագործք
ի
տեսիլս
ծաղկանց
ծառոց
յառաջ
քան
զհասանել
պտղոց,
այսպէս
եւ
մեք
ուրախ
լիցուք
ի
խորհուրդ
տաւնիս
այսորիկ
մինչեւ
զենցի
գառնն
Աստուծոյ,
որ
է
տաւն
փրկութեան
Հրէից
եւ
հեթանոսաց
։
43
Արդ
փոխանակ
զի
ոչ
ունէին
իւրեանց
իսրայէլացիքն
երկիր
բնակութեան
եւ
տաճար
յանուն
Աստուծոյ
ժողովել
ամենեցուն,
եւ
ոչ
զազգն
Ղեւեայ
ձեռնադրեալ
ի
քահանայութիւն,
բաւական
համարեցաւ
շնորհն
Աստուծոյ
զանձն
իւրաքանչիւր
առնել
տաճար
եւ
բնակութիւն
Աստուծոյ,
եւ
յամենայն
տունս
լինել
քահանայս։
44
Բայց
մեք
այսու
ամենայնիւ
ճեպով
ի
կատարեալ
հրամանն
Մովսէսի
անցցուք.
որ
գործով
զգառնն
Աստուծոյ
առ
որդիսն
Իսրայէլի
աւրինադրէ,
եւ
զաւրութեամբ
առ
որդիսն
Աստուծոյ
ի
հեռաստանէ
ակնարկէր
։
45
Մի՛
հում
ուտիցէք,
ասէ,
որ
է
գազանային
շաղղակերութիւն.
եւ
մի՛
եփեալ
ջրով,
որ
է
տարածումն
եւ
զեղխութիւն
աստէն
յաշխարհիս.
եւ
մի՛
բնաւ
չուտիցես,
որ
է
վրիպումն
ուրացութեան.
այլ
խորովոյ
կերիջիր,
որ
է
անպաճոյճ
ծախումն
երկնաւոր
հրոյն
։
46
Վաղվաղակի
կերիջիք,
մի՛
յամելով
իբրեւ
եթէ
միով
մասամբ
մարմնոյն
ուտել.
այլ
զաւրութեամբ
զաւրէն
հրոյ
ամենայն
մասամբք
գոյացութեան
իւրոյ
։
47
Զգլուխն
հանդերձ
ոտիւքն
եւ
փորոտեաւն,
ասէ
։
48
Եւ
կարի
յոյժ
վայելչաբար
զնախաստեղծ
գլուխն
եւ
զստորադիր
ոտս
մարմնոյն
հանդերձ
սննդական
փորոտեաւն
հրամայէ
ուտել,
զանց
արարեալ
ընդ
չարչարանացն,
զի
յերեցունց
քաջապէս
ապրել
կարասցես
։
49
Իսկ
զաւելորդն
յերիցն
մնացեալ
յայգ`
հրով
հրամայէ
այրել,
որ
է
մեղք
եւ
անաւրէնութիւնք
։
50
Դարձեալ
ասելով
գաւտիք
ընդ
մէջ
եւ
կաւշիկ
յոտս,
ցուպ
ի
ձեռին,
ճրագունք
լուցեալք,
ամենեքեան
այսք
նշանակք
են
արութեան
պնդութեան`
առժամայն
յելս
գաղթին
փոյթք,
իսկ
առ
յապա`
գաղութ
լինել
ի
բնաւ
աշխարհիս
կենաց
։
51
Քանզի
գաւտիքն
ուսուցանեն
զարիական
պատերազմն,
եւ
ցուպքն
զարքունեանն
եւ
զխրատականն .
իսկ
կաւշիկքն
զաներկիւղութիւն
ճանապարհին`
անվնաս
գնալով
ի
վերայ
թիւնաբեր
սողնոց.
եւ
լուցեալ
ճրագունքն
զանշէջ
մտաց
մարդոյն
լուսաւորութիւն,
որ
զտէր
խորհրդոյն
ի
հեռաստանէ
իբրեւ
ի
մաւտոյ
տեսանէ,
առաւել
յայտնագոյն
յասելն,
եթէ
Զոսկր
նորա
մի՛
բեկանիցէք
եւ
ի
յայգ
մի՛
հանիցէք .
որպէս
եւ
եղեւ
իսկ,
զոր
եւ
յառաջիկայ
բանիս
տեսցուք։
52
Արդ
եթէ
Մովսէս
յառաջագոյն
կրթէր
զժողովուրդն
յայսպիսի
յայտնագոյն
խորհուրդ`
յորում
ծածկեալք
յԱստուծոյ
առ
յապա
յայտնելոց
էին,
եւ
մարգարէքն
նովին
հոգւով
զնոյն
քարոզէին,
եւ
արդարքն
հաւատային,
եւ
ժողովուրդն
ամենայն
գալստեան
Տեառն
ակն
ունէին,
որպէս
եւ
կինն
շամրտացի
ասէր`
եթէ
յորժամ
Մեսիայն
եկեսցէ՝
նա
մեզ
զամենայն
պատմեսցէ,
արդ
նոյն
Տէր`
որ
զայս
ակնարկութիւնս
առ
ժողովուրդն
կատարեաց ,
ի
սմին
արեգ
ամսեան
աւետարանեցաւ
ի
հրեշտակէն
սրբոյ
կուսին
ի
Նազարէթ.
զի
զսոյն
ամիսս
արասցէ
սկիզբն
նորոյ
փրկութեանս
։
53
Եւ
եմուտ
արգելաւ
գառնն
Աստուծոյ
յորովայն
կուսին`
լինելով
անդ
ամիսս
ինն.
զի
բացցէ
զաչս
կուրացելոցն,
յիշատակելով
նոցա
զզենումն
գառինն
որ
յԵգիպտոս.
զի
աճեցեալք
եւ
ի
չափ
հասեալք
կատարեալ
գիտութեանն`
թերեւս
ոչ
վրիպեսցին
ի
գառնէն
Աստուծոյ,
որ
փրկելոցն
էր
զնոսա
յանլոյծ
կապանացն
հնութենէ
մեղաց
։
54
Որպէս
զի
եւ
ինքն
իսկ
գառնն
Աստուծոյ
զամենայն
դեգերումն
յամելոյն
երեսնամեայ
ժամանակաւն
եւ
աւելի
եւս
ամաւք
առ
որդիս
ժողովրդեանն
գումարէր
ծննդեամբ
ծագմանն
եւ
յայտնութեամբ
մկրտութեանն,
որպէս
զի
զնշանագործութիւնն
զամենայն
ի
մէջ
հրէաստանի
կատարէր,
եւ
զընտրութիւն
Առաքելոցն
ի
նոցունց
որդւոցն
որոշէր,
եւ
հանապազորդ
կրթելով
զամենեսեան
ուսուցանէր
յաւրինաց
եւ
ի
մարգարէից`
եթէ
վասն
իմոյ
գալստեանս
քարոզեցին
ամենեքեան,
եւ
ասելով
յԱռաքեալսն`
եթէ
Չեմ
ուրեք
առաքեալ,
բայց
միայն
առ
ոչխարս
կորուսեալս
տանն
Իսրայէլի
։
55
Նա
եւ
զաւետիս
հարցն
հաստատէր
մտանելով
ընդ
թլփատութեամբ ,
յանձն
առնուլ`
ծանաւթս
եւ
բարեկամս
առնել
ի
մէջ
ամենեցունց.
դուռն
բանայր
յինքն
մերձենալոյ
մաքսաւորաց
եւ
մեղաւորաց.
հալածականս
առնէր
զդեւս
ի
սահմանաց
ընտրեալ
ազգին.
զախտս
եւ
զչարչարանս
բժշկէր,
թաւթափեալք
յանձանց`
որք
հաւատով
մերձենային
ի
նա
։
56
Նա
եւ
որ
մեծն
էր
քան
զամենայն,
ի
բազում
տեղիս
բազում
անգամ
զմահ
կապէր,
եւ
դնէր
ի
ներքոյ
իւրոյ
յաղթող
զաւրութեանն.
եւ
զմեռեալս
կենդանիս
պահանջէր
յանաւրէն
բռնաւորէն.
եւ
զամենայն
արտաւսր
հատեալ
յամենայն
աչաց ,
սուգ
եւ
տրտմութիւն
փախստեայ
լինէր
յերեսաց
նորա.
ատելութիւն
հալածէր
եւ
ագահութիւն
յանդիմանէր.
խաւար
փախչէր
եւ
լոյս
թագաւորէր։
57
Եւ
զայս
ամենայն
իբրեւ
այսպէս
յաւրինեալ
կազմեաց,
քահանայքն
եւ
քահանայապետքն
հարեալ
նախանձուն
ախտիւք`
կափուցին
զաչս
իւրեանց
ի
լուսոյն
ճշմարտութեան,
եւ
խցեալ
զլսելիս
իւրեանց`
ոչ
կամեցեալ
ունկնդիր
լինել
աւրինաց
եւ
մարգարէից,
եւ
ոչ
ընդունել
զքարոզութիւնն`
որ
կատարէր
զաւետիս
մարգարէիցն
։
58
Այլ
ի
վերայ
այսր
ամենայնի
բարեգործութեանցս
հակառակեալք
եւ
ընդդէմ
դարձեալք
արգելուին
զժողովուրդն
անունկնդիր
լինել
կենդանարար
վարդապետութեանն
։
59
Արդ
եկեալ
եհաս
ի
նոյն
ամիսս,
որ
ի
սկզբանց
զխորհուրդ
կենարարին
նշանակէր,
եւ
Տէրն
ամենեցուն
առ
սէր
որդւոցն
Աստուծոյ
ի
նոյն
գութ
եկեալ
զնոյն
զատիկ
ընդ
նոսա
խնդութեամբ
կամէր
կատարել.
զի
թերեւս
յետս
փարատեսցի
խաւար
նախանձու
ի
խորհրդոց
նոցա,
եւ
բացցին
աչք
մտաց
նոցա`
զորս
կամաւքն
կուրացուցին.
եւ
ծանիցեն
զՏէր
տաւնին`
որ
եկն
ի
կեցուցանել
զարարածս
առ
հասարակ,
որք
մեռեալ
էին
ի
մեղս
իւրեանց։
60
Բայց
արդ
դու
լուր
զմեծամեծ
չարիսն
։
61
Իբրեւ
մերձեցաւ,
ասէ,
տաւն
բաղարջակերացն`
որ
անուանեալ
կոչէին
զատիկ,
գիտացին
եթէ
գայ
Յիսուս
ի
բազմութիւն
ժողովրդեանն
ուսուցանել
զնոսա,
զահի
հարան
եւ
յոյժ
յերկիւղի
էին,
եթէ
գուցէ
կամ
զկոյրս
բանայցէ
կամ
զանդամալոյծս
բժշկիցէ
կամ
զդիւահարս
սրբէ.
մանաւանդ
եթէ
զմեռեալ
ոք
յարուցանիցէ,
ամենայն
ժողովուրդն
հաւատան
ի
նա
։
62
Վասն
այսր
երկիւղի
խորհուրդ
արարին
քահանայապետքն
եւ
մեկնիչքն
եւ
պատմեցին
իշխանացն
եւ
ուսուցին
զբազմութիւն
ժողովրդոցն,
զի
ո՛ւր
տեսցէ
ոք`
գուշակեսցէ.
եւ
ինքեանք
իսկ
վառեալք
իբրու
զինուք,
զի
ո՛ւր
եւ
գտանիցեն
`
սպանցեն։
63
Եւ
իբրեւ
այսպէս
ոչ
հնարեցաւ
նոցա,
գտաւ
նոցա
աւգնական`
որ
ի
սկզբանէ
իսկ
բնակեալ
էր
ի
սիրտս
նոցա
։
64
Եւ
ի
ձեռն
միջնորդի
ուրեմն`
որ
անուամբ
էր
ընդ
աշակերտսն,
եւ
գործակից
չարակամաց
քահանայիցն
լինէր,
որպէս
եւ
Աւետարանն
յայտնագոյն
իսկ
ցուցանէ.
Սատանայի
իսկ,
ասէ,
արկեալ
էր
ի
սիրտն
Յուդայի,
զի
մատնեսցէ
զնա
նոցա
։
65
Տեսանե՞ս,
զի
գործակից
էին`
ոչ
քահանայութեանն,
այլ
սատանայական
գործոյն
։
66
Չոգաւ
առ
նոսա
եւ
ասէ.
Զի՞նչ
տայք
ինձ,
եւ
ես
մատնեցից
զվարդապետն
։
67
Եւ
նոքա
մատուցին
նմա
վաղվաղակի
կշիռ
երեսուն
արծաթոյ
։
68
Ո՜վ
մոլիք,
եւ
ոչ
քահանայք.
զի
թէպէտ
եւ
չարաչար
մատնէր,
այլ
զանուն
գեղեցիկ
խոստովանէր.
վարդապետ
ասաց,
եւ
ոչ
գող
եւ
սպանող,
եւ
ոչ
այլ
ինչ
մի
ի
չարագործաց
աշխարհիս
։
69
Քանզի
զարծաթդ
խոստանայք,
ընդէ՞ր
ոչ
գործոց
նորա
հարցանէք
եթէ
վասն
որո՞յ
չարեաց
մատնես
զնա
ի
ձեռս
մեր
։
70
Այլ
թերեւս
երկեայք
հարցանել
եթէ
վասն
որո՞յ
չարեաց
մատնեցեր
զնա.
զայդ
բարւոք
արարէք,
զի
ձեզէն
իսկ
գիտէք
եւ
հասեալ
էք
ի
վերայ
եթէ
ոչ
գտաւ
նենգութիւն
ի
բերան
նորա,
եւ
ոչ
անաւրէնութիւն
ի
գործս
նորա,
որով
ոչ
ոք
ի
մարդկանէ
զնա
յանդիմանել
կարէ։
71
Բայց
աղէ
դուք,
հարցանեմ
զձեզ,
ընդէ՞ր
տայք
զարծաթդ,
եւ
ուստի՞
տայք,
եւ
վասն
է՞ր
երեսուն
լիտր
։
72
Եթէ
մահապարտ
է,
որպէս
ասէքդ,
մի՛
առնէք
զկորուստ
արծաթոյդ.
ոչ
ոք
ի
մարդկանէ
գնէ
արծաթոյ
զմահապարտ
եւ
սպանանէ.
թոյլ
տուք
այդր,
մեղքն
իւր
ամբաստանեն
զնմանէ.
զգործոց
նորա
բուռն
հարէք,
զի
չարիք
նորա
մատնեն
զնա
ի
մահ
։
73
Ես
գիտեմ
զի
ճշմարիտք
էք.
մանաւանդ
եւ
իմաստունք
եւ
քահանայապետք
եւ
առաւելեալք
գիտութեամբ
քան
զամենեսեան.
գիտէք`
աւադիկ
գուշակ
յաշակերտաց
նորա,
հարցէք
եւ
գրեցէք
զգործս
վարդապետին
իւրոյ
։
74
Սկիզբն
արարէք`
ուստի
սկսաւն
նա
առնել,
այդրէն
իսկ
ի
տաւնիդ
գտանէք
բազում
գալիլեացիս
։
75
Եւ
գտանէք
անդ
ի
հարսանիսն
զջուրն
գինի
եղեալ,
եւ
ի
Կափառնաում
ի
հինգ
նկանակէն
հինգ
հազարքն
յագեցեալք
եւ
երկոտասան
սակառի
լի
մնացեալք.
եւ
եթէ
ի
Նային
հարցանէք,
զորդի
այրւոյն
միամաւր
ի
մեռելոց
յարուցեալ
տեսանէք.
եւ
եթէ
ի
տուն
քահանայապետին
մտանէք,
զնոյն
տեսանէք.
եւ
եթէ
յերկիրն
գերգեսացւոց
մտանէք,
ոչ
միայն
զբազմադեւ
պատանին
բժշկեալ
տեսանէք,
այլ
եւ
զդեւսն
ի
ծովն
հեղձուցեալ.
եւ
եթէ
ի
Պէննադա
քաղաք
մտանիցէք,
ոչ
միայն
զկինն
առողջացեալ
տեսանիցէք,
այլ
եւ
զտէրունեան
անդրին
կանգնեալ,
եւ
բժշկեալն
բուռն
հարեալ
ունի
զդրաւշակէն
Տեառն,
եւ
ընդ
նորին
անդրեաւն
բուսեալ
արմատ`
որ
մատուցանէ
զբժշկութիւն
ախտացելոց
։
76
Բայց
ես
գիտեմ,
զի
ոչ
կարէք
երթալ
ի
հեռաստան,
քանզի
եւ
կամիք
իսկ
ոչ.
ի
Բեթանիա
մատերուք,
մաւտ
այդրէն
հարցէք
ցՂազար`
եթէ
ո՞ւր
չոգաւ
եւ
կամ
ուստի՞
եկն.
եւ
եթէ
զդա
ոչ
կամիք
հարցանել,
քանզի
չարաչար
պատմէ
զձէնջ
վասն
հանդերձեալ
տեղւոյն
որ
պատրաստեալ
է
ձեզ.
եւ
կամ
յԵրիքով
զկոյրն
հարցէք,
զոր
ի
հեռաստանէ
ձայնիւն
բժշկեաց
։
77
Եւ
եթէ
զնոսա
պատճառանաւք
կարծէք,
այդրէն
իսկ
ի
դմին
քաղաքի
տեսէք
ի
Բեթհեզդա
զերեսուն
եւ
զութ
ամ.
զանողորմութիւնն
ձեր
մահիճքն
աղաղակեսցեն
։
78
Եւ
ի
Սելով
հարցեալ,
զառ
ի
ծննդենէ
կոյրն
տեսանէք
լուսաւորեալ.
եւ
տեղեկութեամբ
իսկ
գիտէ
տալ
պատասխանի։
79
Արդ
վասն
որո՞յ
գործոյ
մատնի
ի
ձեռս
ձեր
վարդապետն
։
80
Եւ
եթէ
գիտէք
եւ
չար
են
գործքն,
ահա
լուայք
ապաքէն,
գրեցէք
եւ
մատուցէք
դատաւորին
ձերում,
զի
ի
գործոց
իւրոց
մատնեսցի
։
81
Ապա
եթէ
բարի
են
գործքն,
որպէս
եւ
են
իսկ
բարի,
ոչ
դուք
միայն
պարտեալ
ամաչէք,
այլ
եւ
ամենայն
մերձաւորք
ձեր
ընդ
ձեզ
։
82
Եւ
որ
մատնեացն`
ոչ
միայն
ամաւթոյ
արժանի
է,
այլ
եւ
բազում
հարուածոց
փոխանակ
զայնպիսի
շնորհս
զլանալոյ
։
83
Եւ
եթէ
ճշմարտասէրք
էիք,
դուք
ձեզէն
իսկ
առնուիք
վրէժս
ի
նմանէ.
զի
որ
ընդ
այն
հայէր,
չար
ընդ
բարւոյ
ոչ
հատուցանէր
։
84
Արդ
քանզի
զայդ
ոչ
արարէք,
արծաթ
եւս
տայք
նմա .
եւ
ոչ
ի
տանց
ձերոց,
այլ
ի
սուրբ
նուիրաց
տաճարին.
ո՞չ
ահա
յանդիմանեալ
կշտամբիք.
քանզի
ոչ
զմարդոյ
աւանդ,
այլ
զԱստուծոյ
հատանէք
եւ
կողոպտէք
զամենասուրբ
տաճարն.
ոչ
ի
փրկանս
գերեաց
եւ
ոչ
ի
տուրս
աղքատաց ,
այլ
ի
գինս
արեան
արդարոյ.
եւ
արդարոյ
ոչ
ի
մարդկանէ
ուրուք,
այլ
զորդւոյ
Աստուծոյ։
85
Ապա
յիրաւի
ուրեմն
Զաքարիա
մարգարէ
յառաջագոյն
գիտելով
զչարութիւնդ
ձեր,
որ
տարապարտ
սուտ
մարգարէիցն
ձերոց
մատուցանէիք
վարձս
բազումս,
քանզի
խաւսէին
զկամս
չար
անձանց
ձերոց,
եւ
գովիչք
եւս
լինէին
չարութեան
գնացից
ձերոց,
ասէ
եւ
ճշմարիտ
մարգարէն.
Եթէ
բարւոք
թուի
ձեզ
այդպիսեացդ
ծախս
անբաւս
լինել,
տուք
եւ
ինձ
զվարձս
իմ.
ապա
թէ
ոչ,
զրոյց
արարէք,
զի
եւ
ես
գիտացից .
եւ
նոքա
վաղվաղակի
կշռեցին
եւ
ետուն
ի
ձեռս
նորա
երեսուն
արծաթի
։
86
Եւ
այս
էր
յաչս
մարգարէին
անհնարին
դառնութիւն,
տեսանել
ի
նմա
զամենամեծ
եւ
զահագին
չարիսն
զոր
գործելոց
էր
ժողովուրդն.
ոչ
կարէր
հանդարտել
ծանրութեան
իրացն,
առեալ
արկանէր
զայն
ի
տուն
Տեառն
ի
բովս,
զի
թերեւս
պատկառեսցեն
ի
մոլեկան
գործոյն,
որ
եւ
զդիւացն
ամբարշտութեամբ
զանցուցանէր
։
87
Արդ
ոչ
յաւելուն
եւ
ոչ
հատանեն
ի
կատարեալ
չարեացն.
պահեն
զերեսուն
թիւն
եւ
բերեալ
մատուցանեն
մատնչին,
զի
գնեսցեն
զարիւն
աստուածային,
ոչ
դիպուածով
եւ
ոչ
որ
են
յանկարծակի
ի
ներքս
անկեալ,
այլ
հնացեալ
խորհրդով
զոր
կատարէին
ի
նորոգիչն
ամենայնի
չարութեամբ։
88
Արդ
զերեսուն
թիւ
արծաթոյդ
եթէ
յոսկի
փոխանակեսցես,
լինի
բաժանեալ
յերրեակ
յիսներորդ.
եւ
եթէ
ի
նոյն
իսկ
ի
թիւ
արծաթոյն,
բաղկանայ
յերիս
տասնեակս.
առաջին
տասնեկաւն
անարգեցին
զտասն
պատուիրանսն.
երկրորդ
տասնեկաւն
ուրացան
զփրկութիւն
Մովսէսի.
երրորդ
տասնեկաւն
չհաւատացին
երկրին
պարգեւաց
։
89
Դարձեալ
ի
ձեռն
սորին
երրեակ
թուականի
զՀայր
ընդ
որթուն
փոխանակեցին
յանապատին,
եւ
քարկոծելով
զմարգարէսն
դառնացուցին
զՍուրբ
Հոգին,
եւ
մնացորդաւք
նորուն
թուականին
գնեցին
զսուրբ
արիւնն
յանձինս
եւ
յորդիս
իւրեանց
մինչեւ
ցյաւիտեան։
90
Եւ
քանզի
զայրացեալք
էին
ի
նախանձ
բարկութեան
իբրեւ
գազանս
անապատի,
ոչ
ինչ
փոյթ
արարեալ
վասն
պատուական
տաւնին,
ժողովեցան
քահանայքն
եւ
քահանայապետքն,
ծերք
եւ
փարիսեցիք,
եւ
որ
իշխան
էր
տաճարին
հանդերձ
ամենայն
բազմութեամբն`
վառեալք
իբրեւ
զինուք,
եւ
առաջնորդս
եւս
ունէին,
որում
ետուն
զարծաթն
ի
տաճարէ
անտի.
ընդ
նմին
եւ
զաւրաւիգն
իւրեանց
զանմարմին
եւ
զիմանալին
սատանայ.
եւ
զժամանակ
գիշերոյն
աւգնական,
զի
ի
խաւարային
ժամուն
անկցին
ի
խորխորատն
կորստեան
։
91
Ընդ
որում
ես
համբուրեցից,
ասէ,
նա
է,
կալջիք
եւ
տարջիք
զգուշութեամբ
։
92
Ընդ
ձախողակի
ողջունին
յետս
ընդդէմ
հատուցումն
անդրէն
ընդունի
։
93
Որում
ես
թացից,
ասէ,
ի
սկաւառակէս
եւ
տաց,
նա
է
որ
մատնելոց
է
զիս .
թացիցն`
զաւրհնութիւնսն
լուացից
ասէ
։
94
Որոյ
սիրտն
եղեւ
բնակութիւն
նենգաւոր
թշնամւոյն,
ոչ
դադարի
անդ
շնորհն
աստուածային.
իսկ
ուր
աստուածային
շնորհն
ոչ
բնակեալ
լինի,
նա
կոխան
անցաւորաց
ճանապարհի
է։
95
Իսկ
Պետրոս
որ
լի
էր
բարեսէր
նախանձու,
մանաւանդ
իբրեւ
զաշակերտակիցն
իւր
ընդ
նոսա
ետես,
ոչ
կարաց
համբերել
սատանայական
զաւրութեանն.
քանզի
լուեալ
էր
յամենագէտ
Տեառնէն,
եթէ
ոյր
գոյ
սուսեր`
առցէ,
եւ
ոյր
ոչն
գուցէ`
գնեսցէ
եւ
բերցէ
։
96
Զի՞նչ
են
հրաման
պատասխանւոյս
այսորիկ.
իբրու
զի
յայտնի
է
իմաստնոց,
սրոյ
նմանեցոյց
զճշմարտութիւնն.
որոյ
ստացեալ
իցէ
զաստուածպաշտութիւնն`
պինդ
կացցէ,
եւ
որ
սակաւ
մի
թուլացեալ
իցէ`
գնեսցէ,
ոչ
սուսեր
ի
մարդոյ
ումեքէ,
այլ
յորդւոյ
մարդոյ
զճշմարտութիւնն,
ոչ
գնոյ
արծաթոյ,
այլ
արեամբ
անձին
իւրոյ.
քանզի`
սուր
եկն
արկանել,
ոչ
միայն
յերեւելի
մերձաւորութիւնն,
այլ
եւ
ընդ
հոգի
եւ
ընդ
մարմին
յանձինս
իւրաքանչիւր
։
97
Այս
է
սուսերն
բնական
եւ
ստացական.
իսկ
Պետրոս
զերկոսեանն
ունէր.
բնական
առ
սէր
վարդապետին
զոր
ունէր
ի
սուրբ
ոգիսն,
իսկ
ստացական
որով
զծառային
ունկն
ի
բաց
հատանէր
։
98
Եւ
կարի
վայելչաբար
զծառային
եւ
ոչ
զազատի,
զմեղաց
եւ
ոչ
զարդարութեան,
զունկն
զապստամբ,
ոչ
զգլուխն
պատուեալ
զմասնն,
եւ
ոչ
զամենայնս.
քանզի
ոչ
այլ
ինչ
նման
է
ծառայութեանն,
որպէս
զգայութիւն
մտաց
։
99
Քանզի
ակն
ընդհարութեամբ`
միտքն
ընդ
իմանալին
բախեցան,
եւ
ունկն
ընդ
լսողութեամբ,
աչք
ի
տեսաւորութիւն
պատրաստեցան,
եւ
խոհականութիւն
անդուստ
պատասխանատուութիւնն
արտաբերեաց.
իսկ
ըռնկացն
հոտաւորութիւն
զճաշակելիսն
զարթոյց
յընտրութիւն
որոշողութեան.
եւ
ի
ձեռն
զգայութեանցս
այսոցիկ
ամենայն
զգալիք
առին
զգուշութիւն
պահպանութեան։
100
Իսկ
ականջացն
դժուարագոյն
իմն
է
առնուլ
պահպանութիւն
անձայնութեան,
որ
եւ
կոխի
իսկ
ի
բազում
անարժան
ձայնից.
եւ
ոչ
միայն
ծառայ
մնայ,
այլ
եւ
ծառայեցելոց
զգայութեանցս
կրկին
ծառայեցեալ
։
101
Արդ
հանելով
ի
բաց
զունկն
ծառային,
նշանակեաց
զանդստին
ի
սկզբանէ
զանլրութիւն
եւ
զանհնազանդութիւն
մարդկան
։
102
Բայց
քանզի
շատ
է
զի
եւ
բարերար
Տէր
երկնի
եւ
երկրի
զամենայն
խեղութիւնս
մեր
եկն
ի
բժշկել,
եւ
զթերութիւնս
մտաց
մերոց
լնուլ
եւ
կատարել,
ոչ
զանց
արար
մարդասիրութիւն
նորա
եւ
զունկամբ
ծառային.
այլ
առեալ
անդրէն
ի
տեղւոջն
եդեալ`
անվէր
եւ
անսպի
զտեղին
ցուցանելով,
որ
է
նշանակ
դարձի
մեղուցելոցն
յապաշխարութիւն.
եւ
խաւսի
ընդ
ամենեսեան
աղերս
բանիւք
եւ
քաղցր
բարբառով։
103
Բայց
քանզի
զաւրութիւնն
էր
անպարտելի,
թէպէտ
եւ
յոյժ
խոնարհագոյնս
խաւսի,
սակայն
ես
եսն
ասելով
Աստուածն
մարդացեալ,
երկիցս
անգամ
անդրէն
յառաջ
բնութիւնն
զարկոյց
զնոսա
եւ
ոչ
իմացան
։
104
Ողորմեալ
այնուհետեւ
եւ
բարերարին
անարժանիցն,
երիցս
անդէն
ի
տեղւոջն
կատարէ
բան.
զՊետրոսի
զսուրն
անդրէն
հրամայէ
դարձուցանել,
եւ
զինքն
փոխանակ
աշակերտացն
մատնէ
ի
ձեռս
ունելեացն,
միանգամայն
եւ
զՀաւր
կատարէ
զհրամայեալն
զբաժակ
մահուն
ըմպելով
։
105
Եւ
քանզի
էր
Աստուած
անսուտ,
եղեւ
մարդ
ճշմարիտ`
անկասկածելի
աստուածութեամբն
աներկիւղ
մատնէր
ի
ձեռս
ունելեացն.
իսկ
մարդկային
բնութեամբն
երկիւղագին
խանդաղատական
աղաւթիւք
զայն
որ
կարողն
էր
փրկել
ի
մահուանէ`
աղաչէր
ոչ
դուզնաքեայ
եւ
մտահաճոյ,
այլ
ընդ
այլոյ
ինչ
երազատես
լինէր,
այլ
յառաջահոգակ
եւ
նախախնամ
հովիւ
կենդանի
բանաւոր
խաշանց
կանխագէտ
տեսանէր
զինչ
լինելոցն
էր։
106
Առեալ
այնուհետեւ
զաշակերտսն
գայ
հասանէ
ի
տեղին
զոր
յառաջագոյն
նկարեալ
էր
մարգարէիցն.
Ժողովեցից,
ասէ,
զամենայն
ազգս
երկրի,
եւ
իջուցից
զնոսա
ի
ձորն
Յովսափաթայ.
եւ
անդ
նստայց
դատել
զամենայն
ազգս
շուրջանակի
։
107
Արդ
ոչ
զի
յառաջագոյն
ասացեալ
էր
մարգարէութեանն`
ակամայ
իրքն
կատարէին,
այլ
նոյն
ինքն
հոգի
Աստուած
մարգարէիւքն
խաւսէր
որ
ինչ
լինելոցն
էր.
ոչ
այսաւր,
այլ
որ
ի
սկզբանց
յեղումնն
ըստ
կամաց
յազատութեանն
առաջին
մարդոյն
էր
։
108
Եւ
քանզի
ոչ
հարկաւոր
էին
իրքն,
այլ
ըստ
խրատու
թշնամւոյն
եւ
ըստ
յաւժարութեան
վատթարի
ոգւոյ
անփոյթ
արարեալ
զյոժարութիւնս ,
քաջաբեր
լինել
քան
անարգագոյն
պտուղս
։
109
Եւ
քանզի
Տէրն
ամենեցուն
ոչ
եկեալ
էր
ի
դատապարտութիւն,
այլ
փրկել
ի
ծառայութենէ
եւ
նորոգել
յազատութիւն,
խնդրէր
աղաւթիւք
յայնմանէ`
որ
առաքեաց
կորզել
զաշխարհ
ի
մոլորութենէ,
եւ
հասուցանել
ի
Հաւրն
արքայութիւն։
110
Արդ
ետես
յայսմ
տեղւոջ
եթէ
եկեալ
հասեալ
է
ամենայն
արարածք
ականատես
լինել
մահուան
որդւոյն
Աստուծոյ,
եթող
զաշակերտսն
ի
խոնարհագոյն
տեղւոջն,
եւ
ինքն
սակաւիկ
մի
ի
վերագոյն
տեղին
մատեաւ.
անկաւ
ի
վերայ
երեսաց
իւրոց`
խոնարհեալ
համբուրէր
զդէմս
երկրի,
եւ
հեղոյր
զսուրբ
զարտասուսն
ի
սուրբ
հատուած
հողոյն,
եւ
բառնայր
զառաջին
անէծսն
։
111
Դարձեալ
կանգնէր,
ի
վեր
հայեցեալ
կարդայր
առ
Հայր
աղաւթիւք
ասելով.
Հայր
եթէ
հնար
ինչ
է,
անցո
զբաժակս
զայս
յինէն
։
112
Իբրու
տէր
էր
հնարից
եւ
անհնարից,
առ
Հայր
կարդալով
ցուցանէր
զմիասնական
Երրորդութիւնն,
եւ
միանգամայն
եւ
զմարդկութեանս
բնութիւն,
որ
այնչափ
վերաբերեցաւ
յաստուածութիւնն
։
113
Աղաւթս
առնէր
ոչ
միում
ազգի
եւ
կամ
միում
մասին,
այլ
ամենայն
մարդկան
եւ
տիեզերաց.
ոչ
մարդկան
միայն,
այլ
ամենայն
կենդանեաց,
ցամաքայնոց
եւ
ջրայնոց
եւ
աւդայնոց,
երկնի
եւ
որ
յերկինս
։
114
Զի
թէպէտ
եւ
որդի
էր
ըստ
աստուածութեանն,
սակայն
ի
ձեռն
մարմնազգեցիկն
լինելոյ`
ուսաւ
ի
չարչարանացն
մահու
զնեղութիւն
ամենայն
կենդանեաց,
որ
անկեալ
են
ընդ
ապականութեամբ
մահու.
զի
յորժամ
իրքն
կատարեցան
ի
յապականութիւն
ամենայն
մահկանացուացս,
կարող
իցէ
աւգնական
լինել
յանչարչարութիւն.
նա
եւ
որ
առաջիկայ
իրքն
էին,
ոչ
փոքր
եւ
ոչ
դուզնաքեայ
ինչ
էր,
այլ
ահագին
մեծապէս։
115
Զի
եթէ
ի
մահուանն
Ովսիայ
որդւոյն
Ամովնայ
ի
տարապարտուց
մեռանելոյն`
ամենայն
Իսրայէլ
առնուլ
սուգ`
ոչ
մի
ցեղ
կամ
երկու,
այլ
ամենեքեան,
զոր
մեծապէս
մարգարէն
ողբայ,
Յաւուրն
յայնմիկ,
ասէ,
դիցես
կոծ
սաստիկ
իբրեւ
զկոծն
ադադռոամթով
որ
ի
դաշտին,
ազգ
տանն
Դաւթի
առանձինն
եւ
կանայք
նոցա
առանձինն,
ազգք
տանն
Նաթանայ
առանձին
եւ
կանայք
նոցա
առանձինն,
ազգք
տանն
Շմաւոնի
առանձին
եւ
կանայք
նոցա
առանձինն ,
ո՛րչափ
եւս
առաւել
ի
մահ
որդւոյն
Աստուծոյ
երկինք
խոնարհեալ,
երկիր
դղրդեալ,
եւ
ամենայն
իմանալի
զաւրութիւնքն
զարհուրեալ։
116
Իսկ
ամենայնի
Տէրն
յայսմ
վայրի
ոչ
մի
անգամ
միայն,
այլ
եւ
երկիցս
եւ
երիցս
ի
վայր
անկանի,
իբրեւ
թէ
երկինք
յերկիր.
եւ
դարձեալ
կանգնեցաւ`
որպէս
թէ
զերկիր
ընդ
իւր
կանգնէ
ի
վեր
տարրացեալ,
միութիւն
գործելով
երկնաւորաց
եւ
երկրաւորաց.
եւ
ոչ
փոքր
ինչ
էր
ծանրութիւն
բեռինն`
զերկինս
բառնալով
եւ
զերկիր
կախելով
զինքենէ
։
117
Տեսանե՞ս,
եւ
ոչ
քիրտն
դուզնաքեայ
բղխէր
յաստուածային
մարմնոյն,
այլ
քիրտն
ուժգին
եւ
արիւն.
եւ
արիւնն
ոչ
միով
մասամբ,
այլ
վտակք
բազմահոսանք.
որով
զերկին
սրբէր,
եւ
զերկիր
լուանայր,
եւ
զաւդ
մաքրեաց
յառաջին
ծխոյ
ճենճերաց
զոհիցն
ապականութեան։
118
Եւ
ի
վերայ
այսր
ամենայնի
սքանչելագործութեանց`
աշակերտքն
անկեալ
դնէին
անընդոստ
քնով
։
119
Եւ
սակայն
մարդասէր
Տէրն
հեզաբար
հանդարտութեամբ
մատուցեալ
ընդոստուցանէր
զաշակերտսն,
իբրեւ
թէ
զաշխարհ
ի
քնոյ,
եւ
աղերս
բանիւք
ասելով.
Ո՛վ
Պետրէ,
այդպէս
վայրիկ
մի
ոչ
կարացէք
արթուն
կալ.
քանզի
վեց
աւր
արարի
զերկին
եւ
զերկիր
եւ
զամենայն
զարդս
նորա.
եւ
արդ
ահա
այս
վեցհազարեան
ամ
է,
որովք
անկեալ
խանգարեցան
ընդ
ապականութեամբք,
եւ
իմ
եկեալ
փրկել
եւ
անդրէն
նորոգել
։
120
Արդ
աղէ
զարթիր
եւ
արթուն
կաց
սակաւ
մի,
եւ
թափեա
ի
քէն
զծանրութիւն
քնոյդ,
եւ
տես
զի՛նչ
ինչ
գործելոց
է
ընդ
իս
ազգատոհմդ
քո
ի
վերայ
ամենայն
բարեգործութեանց
իմոց
մինչեւ
ցայսաւր
։
121
Զի՞նչ
կամին
հատուցանել
ինձ
ժողովեալ
ամենեցուն
իբրեւ
ի
վերայ
մահապարտի,
ոչ
ըստ
աշխարհի
սովորական
մահու
սպանանել,
այլ
մեծապէս
անարգանաց
։
122
Եւ
ես
յոյժ
խռովեալ
եմ
եւ
ողբամ
դառնապէս,
քանզի
ի
մահուան
իմում
գիտեմ
զինչ
լինելոց
է .
ընտրեալ
տաճարս
աւերելոց
է,
քահանայութիւնն
լռեսցի,
պաշտաւնն
դադարէ,
ընթերցուածք
սուրբ
կտակարանացն
որ
վասն
նորա
աղաղակէին`
ի
սուգ
մտանեն.
հուրն
հանապազորդ
շիջանի,
պատարագք
խափանին,
ողջակէզքն
որ
վասն
մեղաց`
զտեղի
առնու,
ուխտադրութիւնն
որ
ի
հեռաստանէ`
ոչ
եւս
եկեսցէ.
անձկեալ
քաղաքն
Երուսաղէմ
աւերեսցի,
եւ
ամենայն
Իսրայէլ
ցրուեսցի
։
123
Նա
եւ
դուք
իսկ
երկոտասանքդ
որ
ընդ
իս
էք,
յայսմ
գիշերի
գայթակղելոց
էք.
քանզի
գրեալ
է,
պարտ
է
զի
եւ
կատարեսցի.
Հարից
զհովիւն,
եւ
ցրուեսցին
խաշինքն
։
124
Իսկ
արդ
խաշինք
առանց
հովուի`
ապա
մատնին
ի
ձեռս
գիշակեր
գազանաց.
մանաւանդ
զի
ա՛ռ
եւս
սատանայ
յայսմ
աւուր
աւճան
խարբալել
զձեզ
իբրեւ
զցորեան.
եւ
ես
աղաչեցից
զՀայր,
զի
մի՛
պակասեսցին
հաւատք
քո։
125
Եւ
բարւոք
ասաց
եթէ
մի՛
պակասեսցեն.
քանզի
աստուածութեանն
ոչ
են
կամք
տեսանել
զչարութիւն
մարդկան,
բայց
եւ
մարդոյն
պիտի
առաքինութիւն
զգենուլ
յանձին
զգուշութիւն,
եւ
ի
Հաւրն
արքայութիւն
եւ
յուրախութիւն
մտանել
։
126
Զի
մի՛
պակասեսցեն,
ասէ.
այլ
ոչ
եթէ
մի՛
ուրասցիս
։
127
Ուրանալն
եւ
չուրանալն
ի
ձեռս
նորա
էր.
իսկ
ընդունելն
անդրէն
գործ
մարդասիրութեան
։
128
Եւ
որպէս
վասն
ամենայն
Իսրայէլի
ողբալից
աղաչանաւք
աղաղակէր
առ
Հայր,
զի
մի՛
կորիցէ
ազգն
ընտրեալ,
սոյնպէս
եւ
վասն
երկոտասանիցն
յանձն
առնէր
Հոգւոյն
Սրբոյ,
զի
հաստատուն
կացցեն
ի
ժամ
փորձութեանն
։
129
Իսկ
Պետրոս
առ
գութ
սիրոյն
Տեառն
իւր
անփորձաբար
խիզախէր,
բայց
Տէրն
որ
ինչ
լինելոց
էր`
յառաջագոյն
պատմեաց
նմա.
եւ
Պետրոս
ի
փորձանացն
իմաստնացեալ`
դառնապէս
արտասուաւք
եւ
մեծաւ
զղջմամբ
վերստին
զանձն
հաստատէր
յաշխատութիւն
։
130
Եւ
այն
որ
ի
ժամ
փորձութեանն
քան
զմոմ
կակղագոյն,
յետոյ
քան
զանդամանդեայ
եւս
առաւել
խստագոյն
երեւեցաւ։
131
Ո՜,
քանի՛
մեծ
ժպրհութիւն
քահանայիցն
եւ
քահանայապետին,
եւ
ամենայն
մեծամեծացն
որ
ընդ
նոսա.
մինչդեռ
Տէրն
ամենայնի
վասն
ամենեցուն
աղաչէր
ողբալով
զի
մի՛
մատնեսցին
յանբժշկելի
հարուածսն,
նոցա
ոչ
ինչ
փոյթ
արարեալ
ի
յիսկապէսն
որ
լինելոյ
էր,
այլ
յանդգնագոյն
եւս
քան
զսոդոմայեցիսն
յարձակեցան
ի
վերայ
։
132
Եւ
յիրաւի
ասացի
թէ
եւս
չարութեամբ
քան
զնոսա.
քանզի
ի
Սոդոմ
հրեշտակքն
նշան
ինչ
ոչ
արարին,
այլ
զՍոդոմ
իսկ
արարին
նշան
ահագին
ամենայն
տեսողաց,
եւ
արժանապէս
հատուցումն
անարժանիցն
հատուցաւ.
զի
եթէ
վասն
անարգութեան
հրեշտակացն
ամենայն
մասունք
երկրին
ընկալան
զաստուածային
հարուածքն,
իսկ
ուր
Տէր
հրեշտակացն
կրէր
զանարգանս
մահու,
ո՞վ
բաւական
է
հատուցանել
վրէժ
դատաստանին
այնորիկ.
ոչ
միայն
թանձրացեալ
մարմինս
որ
աստէն
յերեւելիսս
ընդունի
զվճիռն
մահու,
այլ
եւ
անապական
ոգիքն
ընդ
սմին
մարմնոյ
կապեալ
եւ
անկեալ
յանշէջ
հուր
գեհենին,
որ
առաւել
սաստկութեամբ
այրեսցի
քան
զերկիրն
սոդոմացւոց։
133
Եւ
հասեալ,
ասէ,
քահանայապետն
եւ
ամբոխն`
առանց
պատկառելոյ
արկին
զձեռս
իւրեանց
կալան
զՅիսուս,
կապեցին
եւ
առեալ
տարան
ի
տուն
քահանայապետին
։
134
Կապեցին
զայն,
որ
եկն
արձակեաց
զմեզ
ի
կապանացն
անլոյծ.
ի
տուն
տարան
զայն,
որ
երկինք
եւ
երկիր
ոչ
տանին.
հրեղէն
բնութիւնն
ի
մէջ
փայտեղէն
տան
մտեալ
կայր,
եւ
ոչ
ծախէր
տունն.
որ
իջուցանէր
հուր
ի
պատարագս
նոցա
եւ
ընդունէր
ի
քաւութիւն
մեղաց,
ինքն
ընդունողն
առաջի
կայր
պատարագամատուցին,
յորմէ
սերոբէքն
եւ
քերոբէքն
թեւաւքն
ծածկէին
զոտս
եւ
զերեսս
իւրեանց
յահէ
մեծութեան
նորա։
135
Զտէր
տաճարին
վասն
տաճարին
պահանջէին
։
136
Ո՜վ
մեծամեծ
յանցանացն.
զի՞նչ
ինչ
չար
ասաց.
Քակեցէք,
ասէ,
զտաճարդ,
եւ
ես
յերիր
աւուր
շինեմ
։
137
Մեք
իսկ,
ասեն,
լուաք
։
138
Ո՜վ
քահանայք,
եւ
մե՞ծ
իցէ
արդեաւք
յանցանքս
այս
։
139
Ասեն`
եւ
կարի
մեծ.
շինեմ,
ասաց,
եւ
ոչ
եթէ
աւերեմ.
թուի
ինձ
եթէ
դուք
զերիս
աւուրս
ոչ
կարէք
աւերել,
նա
եւ
ոչ
բազում
ամս
։
140
Բայց
բարւոք
ասէր
թէ
քակեցէք.
քանզի
ի
սկզբանէ
քակել
եւեթ
գիտէք,
եւ
ոչ
շինել
։
141
Ահա
քակեցէք
զազգս
արդարոցն,
եւ
ես
այլ
արդարս
շինեցից
ի
միջի
ձերում.
քակեցէք
եւ
դուք
զմարգարէութիւնն
յանձանց
ձերոց ,
սակայն
ես
այլ
մարգարէս
յարուցից
ձեզ
քարոզել
զճշմարտութիւն.
անարգեցէք
դուք
զվէմն`
որ
էր
գլուխ
անկեան,
եւ
ես
այլ
երկոտասան
վէմս
կանգնեցի
յաշխարհի
ձերում,
զի
շինեցից
զձեզ
ի
վերայ
անշարժ
հիմանն`
եւ
ոչ
կամեցարուք
։
142
Իսկ
արդ
զի՞նչ
մեծ
է
եթէ
քակէք
զտաճարդ,
եւ
յերիր
աւուր
կանգնեմ
զդա
։
143
Զերկինս
ո՞չ
ապաքէն
առանց
աւուր
կանգնեցի,
եւ
զերկիր
առանց
ժամու
հաստատեցի,
եւ
զամենայն
գոյացութիւնս,
ի
վեց
աւուր
զարդարեցի.
դուք
զտաճարդ
ի
քառասուն
ամ
շինեցիք,
ես
զմարդ
ի
քառասուն
աւր
նկարեցի
յարգանդի.
դուք
զտաճարդ
ի
քառասուն
ամ
շինեցիք,
ես
զձեզ
քառասուն
ամ
շինեցի
յանապատին`
եւ
ոչ
շինեցարուք
։
144
Արդ
որովհետեւ
քառասնամեայքդ`
անխրատեալք
եւ
չշինեալք
ի
վերայ
վիմին`
որ
տայր
ձեզ
զջուրն
ի
նմին
անապատի,
արդ
քակեցէք
դուք
զայս
տաճար
զոր
տեսանէքս
զիս,
եւ
ես
յերիր
աւուր
շինեցից
զսա
առանց
ձեռագործի.
զի
այլ
թէ
կամիցիք
քակել,
ոչ
կարէք
։
145
Բայց
զայդ
տաճար
զոր
Սողոմոն
շինեաց,
եթէ
կամիք
եւ
եթէ
ոչ
կամիք,
դա
քակելոց
է
ի
թշնամեաց
ձերոց.
մանաւանդ
թէ
ողբքն
իմ
իսկ
դառնապէս
ասացեալ
են
ի
վերայ
տաճարիդ.
որպէս
եւ
դու
իսկ,
ո՛վ
քահանայապետ
Կայիափա,
մարգարէացար
ոչ
ի
կամաց
քոց.
Գայցեն,
ասես,
այնուհետեւ
Հոռոմք,
եւ
բառնայցեն
զազգս
մեր
եւ
զտեղի
եւ
զաւրէնս
մեր .
որ
եւ
լինելոց
է
ոչ
յետ
բազում
աւուրց,
այլ
առ
կենաւք
քովք
տեսցես
զայն։
146
Եւ
զայս
ասելով`
վերամբարձագոյն
եւս
հայեցուցեալ,
ցասոյց
զքահանայապետն
եւ
ասէ.
որ
այժմս
մտեալ
կամ
առաջի
քո
կապանաւք
եւ
մեծ
անարգութեամբք,
տեսցես
յերկինս
վերացեալ,
եւ
նստիմ
ի
հայրենի
աթոռն
յաջմէ
զաւրութեանցն
Աստուծոյ
։
147
Զայս
լուեալ
քահանայապետին,
ձեռն
զաւձիւք
հարկանէր,
եւ
յերկուս
զպատմուճանն
պատառէր.
զի
ի
պատառել
պատմուճանին,
զազգն
ամենայն
զայրացուսցէ
յարուցանել
ի
վերայ
Յիսուսի
։
148
Բայց
թերեւս
յիրաւի
պատառեցեր
զպատմուճանդ.
զի
ընդ
նմին
պատառելոց
էր
եւ
քահանայութիւնն
։
149
Քանզի
արժան
իսկ
էր
զաւձիս
պատառել
ի
մեծամեծ
չարութեանն
զոր
գործելոց
էր
յայսմ
տեղւոջ
։
150
Եւ
առակքն
տէրունեան
յոյժ
հանդիպեցան
ճշմարտութեամբ.
Ոչ
ոք
արկանէ
գինի
ի
տիկս
հինս.
ապա
թէ
ոչ
`
պայթուցանէ
գինի
նոր
զտիկս
հինս .
յորս
սակաւիկ
մի
կաթեաց
զաւրութիւն
ուժոյ`
սակաւիկ
գինի
նորոյ,
եւ
անդրէն
հին
տիկքն
յերկուս
հերձաւ
։
151
Իսկ
արդ
զի՞նչ
ինչ
մեծ
ասաց.
որդւոյ
մարդոյ
նստել
ընդ
աջմէ
Աստուծոյ
ասաց
։
152
Ո՜
հնացեալ
կուրութեանն,
որ
ոչ
ամենեւին
եւ
առ
ոտս
անգամ
տեսանեն.
զաւրհանապազ
սաղմոսարանն
երգէ.
Ասաց
տէր
ցտէր
իմ,
նիստ
ընդ
աջմէ
իմմէ,
մինչեւ
եդից
զթշնամիս
քո
պատուանդան
ոտից
քոց
։
153
Ոչ
եթէ
զնստեալն
յարուցանելով
հրամայէ
անդրէն
նստել,
այլ
զձեւն
նստելն
ածէ
ի
նստուցանել,
եւ
ոչ
զեդեալ
թշնամին
կրկնէ
անդրէն
դնելով
զայլաձեւ
եդեալսն,
որ
իբրեւ
զքեզդ
է
ընդդիմացեալ,
դնէ
պատուանդան
ոտից
նորա
։
154
Եւ
եթէ
դժուար
թուիցի
քեզ
մարդոյ
որդի
Աստուծոյն
լինել,
ընդէ՞ր
ոչ
յառաջագոյն
պատառեցեր,
յորժամ
լուար
ի
Հոգւոյն
Սրբոյ
ի
ձեռն
Մովսիսի
Որդի
իմ
անդրանիկ
Իսրայէլ,
արձակեա
զի
եկեսցէ
պաշտեսցէ
զիմ
պաշտաւնն .
ապա
թէ
ոչ`
սպանանեմ
զորդին
քո
զանդրանիկ
։
155
Արդ
վասն
քո
կամիմ
եթէ
սպանանէ
Աստուած
զորդի
զանդրանիկ
զթագաւորին
եգիպտացւոց,
զի
դու
լիցիս
որդի
անդրանիկ
Աստուծոյ.
եւ
դու
հայհոյե՞ս
եւ
սպանանես
զմիածին
որդիդ
Աստուծոյ,
եւ
բարկացեալ
ես
եթէ
ընդէ՞ր
նստուցանէ
ընդ
աջմէ
իւրմէ։
156
Այս
ընդդիմութիւն
եւ
ընդ
դիւաց
ամբարշտութեամբքն
զանց
առնէ,
պատերազմ
տայ
ընդ
Աստուծոյ
եւ
ընդ
մարդկան
եւ
ընդ
Սուրբ
Հոգւոյն
միանգամայն,
որ
ասաց
ցիս
Տէր.
Որդի
իմ
ես
դու,
ես
այսաւր
ծնայ
զքեզ
։
157
Եւ
անդէն
զիշխանութիւնն
ի
ձեռս
տայ,
ոչ
միայն
ի
վերայ
ազգին
յորմէ
ծնանի,
այլ
ամենայն
հեթանոսաց
ի
ծագաց
մինչեւ
ի
ծագս
երկրի
։
158
Արդ
որովհետեւ
ատեցեր
եւ
մերժեցեր
զխաղաղութիւնն
ի
բաց
ի
քէն,
խումբ
առեալ
աշխարհական
պատերազմաւ
ի
վերայ
երկրի ,
զոր
յառաջագոյն
իսկ
նշանակէիր
դու
ի
հարկանել
փողոյն
ի
գլուխս
ամսոց
եւ
ի
շաբաթս
քո
եւ
ի
լրմունս
եւ
ի
պակասութեան
լուսնի
եւ
յամենայն
տաւնս
երեւելիս
քո,
յայտ
է
եթէ
ի
սկզբանէ
ի
մարտ
պատերազմի
մտեալ
էիր
ընդ
իս
։
159
Արդ
որ
ընդ
ամենայն
երեւելիս
կռուէիր,
ամենեքեան
ընդ
քեզ
տայցեն
պատերազմ.
փողն
լռեսցէ,
շաբաթն
լուծցի,
լրմունք
լուսնին
քեզ
յերկրի
հեթանոսաց
երեւեսցին,
երեւմունք
հրեշտակաց
քեզ
այլ
մի՛
հանդիպեսցին.
վասն
զի
ամենայնքս
ի
վերայ
քո
հեղեալ
էին
ի
պատիւ
եւ
ի
փառս
մեծարանաց
։
160
Արդ
Հոգին
Սուրբ
ելցէ
եւ
գնասցէ
ի
քէն,
զի
այլ
մարգարէ
ի
միջի
քում
մի՛
մարգարէասցի.
որովհետեւ
ասացեր
թէ
հայհոյեաց,
եւ
իշխեցեր
զայդ
ասել,
ամենեքեան
քում
սուտ
բանիցդ
ետուն
վկայութիւն
թէ
մահապարտ
է։
161
Իսկ
արդ
որո՞յ
մահապարտի,
ո՛վ
նզովեալք,
կռուփս
հանեն
եւ
ընդ
երեսս
թքանեն
։
162
Կռփես
զայն
որ
զարդարեաց
զգլուխ
քո
յականս
պատուականս,
եւ
թքանես
ընդ
երեսս
այնմ
որ
յարարչութեանն
փչեաց
ի
քեզ
հոգի
կենդանի.
վասն
որոյ
եւ
կոյրդ
շրջի
աղաղակէ
յայտնութեամբ
ընդ
փողոցս
քաղաքիդ,
Որում
Յիսուսն
ասեն,
ասէ,
նա
կաւ
արար
թքով
եւ
ծեփեաց
զաչս
իմ,
հրամայեաց
լուանալ
ի
Սելովհա,
եւ
տեսանեմ
։
163
Կոյրն
լուսաւորեցաւ,
եւ
դու
լուսաւորդ
կուրացար
։
164
Տեսանե՞ս,
քանզի
յանդգնութիւն
անհանճարիցն
էր,
եւ
անհամեմատ
համբերութիւնն
Աստուծոյ,
յանաւրինաց
կռփի,
եւ
ի
մեղաւորաց
թուք
յերեսն
ընդունի
ազատիչն
ամենայնի
։
165
Այս
ի
վեր
է
քան
զբնութիւն
մարդկային.
որ
արար
զարարածս,
նա
միայն
կարաց
տանել
յայսմ
ամենայնի։
166
Դարձեալ
հարցանեմ
զքեզ
այդրէն,
ո՛վ
քահանայապետ.
ուստի՞
ետուր
զարծաթն
մատնչին.
ո՞չ
յառաջ
ասացի
քեզ
թէ
մի՛
տար.
ոչ
երբեք
գնի
արծաթոյ
արիւն
արդար.
ահա
այժմ
այդրէն
ի
քեզ
ընդունիս
զերկոսեանն։
167
Իբրեւ
ետես
Յուդա
եթէ
մատնեաց
զՏէր
ի
դատաստան
մահու
`
յոյժ
զղջացաւ,
եւ
դարձոյց
զարծաթն
առ
քահանայապետսն
եւ
առ
ծերս
ժողովրդեանն
եւ
ասէ.
մեղայ
զի
մատնեցի
զարիւն
արդար
։
168
Եւ
նոքա
ասեն.
մեզ
չէ
փոյթ,
դու
գիտես.
եւ
նա
ընկէց
զարծաթն
ի
տաճարն,
եւ
ինքն
գնաց,
ի
խեղդ
արկ
եւ
մեռաւ
։
169
Ո՜վ
Յուդա,
քանի՛
չար
եղեւ
քեզ
թողուլ
զճշմարիտ
վարդապետն
քո,
որ
ուսուցանէր
քեզ
զգնացս
արդարութեան
եւ
զխաւսս
ստուգութեան.
ո՞վ
ուսոյց
քեզ
զյետս
ընդդէմ
խոստովանութիւն
։
170
Մեղայ,
ասէ,
զի
մատնեցի
զարիւն
արդար
։
171
Աշակերտ
որդւոյ
մարդոյ
էիր,
զվարդապետութիւնն
յերկնէ
եւ
յերկրէ
ուսանէիր,
զնշանագործութիւնս
զՀոգւոյն
Սրբոյ
տեսանէիր,
որդի
զդա
Աստուծոյ
գիտէիր.
եւ
այժմ
ասես`
մեղայ
զի
մատնեցի
զարիւն
արդար
։
172
Ո՞վ
երբեք
յարդարոց
սաստեաց
ծովու
եւ
դադարեցին
ալիք
նորա.
կամ
յորո՞յ
մարգարէի
դեւքն
հնազանդեցան
երբեք,
որպէս
յանուն
Յիսուսի
Քրիստոսի
ի
ձեռն
եաւթանասնիցն
։
173
Քան
ասացեր
եթէ
զարիւն
արդար
մատնեցի,
ընդէ՞ր
ոչ
ասացեր
եթէ
զորդին
Աստուծոյ
մատնեցի.
թող
ամաչեցեալ
լինէր
Աննա
եւ
Կայիափա
առաջի
ամենայն
ժողովրդեանդ
։
174
Քան
առ
քահանայսդ
բերեր
զարծաթդ,
ընդէ՞ր
առ
Պիղատոս
ոչ
տարար.
քան
ի
մէջ
տաճարիդ
ընկեցեր,
ընդէր
ո՞չ
ընկեցեր
զայդ
ի
յատենական
դատաստանիդ.
թող
կոչէր
դատաւորն
զամենայն
պատուականս
ժողովրդեանն,
եւ
յանդիմանեալ
կշտամբէր
զքահանայապետսն`
եթէ
զայր
անմեղ
արծաթոյ
գնէք
եւ
սուտ
բանիւք
դատապարտէք,
եւ
կցո՞րդ
առնէք
զիս
ամբարշտութեանդ
ձերոյ
։
175
Դարձեալ`
քան
չոքար
ի
տուն
եւ
խեղդեցար,
ընթացեալ
քո
քեզէն
առ
դատաւորն
ճիչ
առեալ
եւ
զաղաղակ
բարձեալ`
ասելով
առաջի
ամենայն
բազմութեանդ
զմեծամեծսն
եւ
զսքանչելիսն
զոր
գործէր
վարդապետն
քո
։
176
Եւ
եթէ
այնպէս
ոչ
լսէին
բանիցն
քոց,
կացեալ
իցիւ
քո
առաջի
խաչին,
եւ
խաչելոյն
առաջի
ասացեալ`
թէ
մեղայ
զի
մատնեցի
զարիւն
արդար
։
177
Որ
հայրն
էր
գթութեանց
եւ
տէր
ողորմութեանց ,
որ
ամենեւին
է
փրկիչ
եւ
ամենայնի
կեցուցիչ,
որ
ոչ
եկն
դատապարտել
զմարդիկ,
այլ
արդարացուցանել
եւ
շնորհել
զյանցանս
իւրաքանչիւր
որ
դառնան
առ
խաչեցեալն
։
178
Ոչ
էին
մեղքն
քո
մեծ
քան
զգթութիւնն
Աստուծոյ,
որ
ի
ձայն
բարձր
աղաղակէր
եւ
ասէր.
ամենայն
որ
ծարաւի
է`
եկեսցէ
առ
իս,
եւ
արբցէ
յինէն
զջուրն
կենդանի,
միանգամայն
ի
թողութիւն
եւ
յանմահութիւն
։
179
Ո՞չ
ապաքէն
զմեծ
արիւնն
իւր
վասն
մեծ
մեղաց
աշխարհի
հեղու
յերկիր,
եւ
նովին
սուրբ
արեամբն
գնէր
զմեռեալս
եւ
զկենդանիս.
համարեա
թէ
դու
մի
ի
նոցանէ
էիր
։
180
Որ
զամենայն
կարէր
առնել,
քե՞զ
միայն
չհամարեցար
բաւական
ի
փրկութիւն.
յայտ
է
եթէ
որ
զառաջին
մարդն
յանցոյց,
նոյն
նա
քեզ
զգեցոյց
զխլրդենի
կուրութիւնդ.
որում
ոչ
ծագեաց
նշոյլ
շնորհի
որդւոյն
Աստուծոյ
յոգիս
մոլորելոյդ,
վասն
որոյ
եւ
ընդ
վայր
հարար,
եւ
զհեղձամղձուկ
դառնութիւն
ժառանգեցեր։
181
Ապա
յիրաւի
ուրեմն
Սուրբ
Հոգին
ողբ
առեալ
ի
բերանոյ
Դաւթի
ասէ.
Աստուած
աւրհնութեան
իմոյ
մի՛
լռեր.
զի
բերան
մեղաւորի,
բերան
նենգաւորի
բացաւ
ի
վերայ
իմ.
խաւսեցան
զինէն
ի
լեզուս
նենգաւորս,
եւ
բանիւ
ատելութեան
զիս
պաշարեցին.
մարտեան
ընդ
իս
ի
տարապարտուց,
այլ
ես
յաղաւթս
կայի
։
182
Արդ
ամենայն
սաղմոսս
այս`
չարութեամբ
եւ
անիծիւք
ի
վերայ
մատնչին
ասացաւ,
զոր
մեծաւ
համբերութեամբ
Տէր
ի
խաչելութեանն
կատարեաց
։
183
Եւ
վասն
զի
զանպատճառն
մեղաց
ի
մահ
դատապարտեաց,
կատարեցաւ
ի
վերայ
նորա
բանն.
Որ
հայհոյեսցէ,
ասէ,
զՀոգին
Սուրբ,
ոչ
թողցի
նմա
յայսմ
աշխարհի
եւ
մի՛
ի
հանդերձելումն .
որպէս
եւ
եղեւ
իսկ
ի
վերայ
նորա
։
184
Քանզի
եւ
աշակերտակիցքն
բարկացեալ
էին
եւ
քահանայքն
ցասուցեալ
եւ
ընտանիքն
իւր
ոստուցեալ.
ոչ
ոք
փոյթ
արար
խնդրել
զանգիւտ
կորուստ
նորա,
եւ
ոչ
ոք
իջոյց
զնա
ի
չարաչար
կախաղանէն.
ուռաւ
փոր
նորա,
եւ
հեղաւ
որովայն
նորա,
եւ
ցրուեցան
ամենայն
ոսկերք
նորա
ի
դժոխս.
իբրեւ
զշուն
մեռաւ,
եւ
իբրեւ
զգէշ
քարշեցաւ .
ել
սին
ի
վաստակոցն,
եւ
ջնջեցաւ
անուն
նորա
ի
դպրութենէ
կենաց։
185
Իսկ
քահանայապետք
եւ
ծերք
ժողովրդեանն
առին
զարծաթն
եւ
ասեն.
Ոչ
է
արժան
զայդ
ունել
ի
գանձս,
զի
գինք
արեան
են.
խորհեցան
եւ
գնեցին
զագարակն
բրտի
։
186
Ո՜վ
մեծի
անմտութեան
քահանայից.
տալ
արժան
էր
զարծաթդ
ի
տաճարէ
այտի,
եւ
ընդունել
չէ՞ր
արժան.
ոչ
այժմ
պղծեցաւ
արծաթդ,
այլ
յառաջագոյն
բազում
ժամանակաւք`
յաւուրց
անտի
Երեմիայի
մարգարէի.
Առի,
ասէ,
զերեսուն
արծաթին
զգինս
վաճառելոյն
զոր
գնեցի
յորդւոցն
Իսրայէլի,
ետու
զնա
ի
գինս
ագարակի
սրտի
։
187
Զի
մի՛
կարծիցէք
եթէ
մարդոյ
է
տեսութիւնս,
ասէ
մարգարէն.
Որպէս
եւ
հրաման
ետ
ինձ
Տէր
։
188
Ահաւասիկ
երեւիք
դուք
եթէ
ծնունդք
էք
սատանայի,
զի
զգործսն
հաւր
ձերոյ
կատարէք
հանապազ
։
189
Արդ
ոչ
եթէ
արծաթդ
պիղծ
է,
այլ
դուք
պղծեցիք
զսրբութիւն
արծաթոյդ։
190
Պիղծ
էր
Գողիադ
այլազգի,
եւ
պիղծ
զինուք
կամէր
կոտորել
զԻսրայէլ.
իսկ
Աստուած
ի
ձեռն
Դաւթի
կործանեաց
զհպարտութիւն
նորա,
յորում
բնակեալ
էր
սատանայ,
եւ
նորուն
զինուն
եհատ
զգլուխ
հսկային.
եւ
սուրն
որով
եհատ,
ոչ
միայն
պիղծ
չհամարեցաւ,
այլ
եւ
յոյժ
սուրբ,
եւ
ետ
զնա
ցԱբիաթար
քահանայապետ.
եւ
նա
առեալ
եդ
ի
պահեստի
ընդ
սեղանովն,
Աստուծոյ
նուիրեալ
զյաղթութիւնն
եւ
ոչ
մարդոյ.
եւ
սեղանն
ոչ
պղծեցաւ
։
191
Եւ
շինեաց
Սողոմոն
զտաճարն,
ոչ
զաւրութեամբ
հեթանոսական
մտիւքն,
եւ
աւգնականութեամբն
Խիրանայ
կռապաշտի,
ուստի
եւ
Յեզաբէլ
նզովեալ
մոլորեցոյց
զԻսրայէլ
։
192
Դարձեալ
ուստի՞
նորոգեաց
Զաւրաբաբէլ
զգոյն
տաճարին.
իբրու
յայտնի
է
ամենեցուն
։
193
Քանզի
ի
գալստեանն
դարձին
իւրեանց`
հարին
զազգս
բազումս,
եւ
աւարաւք
գերութեանն
կազմեցին
զաւեր
տաճարին,
զոր
եւ
մեծ
մարգարէն
Անգէաս
յանդիման
բարբառի.
Եղիցին
փառք
տանս
այսորիկ,
ասէ,
մեծ
վերջինս
քան
զառաջինն
։
194
Եւ
զի
մի՛
պիղծ
համարիցին
զկապուտ
դիականցն
անկելոց,
ասէ
Զաքարիա.
Եւ
եղիցի
յաւուր
յայնմիկ
որ
ի
վերայ
սանձաց
ձիոցն
ի
սրբութիւն
տեառն .
որ
կատարեցաւ
գործով
ի
վերայ
Երուսաղէմի
ի
հարկանել
երկոտասան
բիւրուցն
յաւուրս
Յեսուայ
յովսեդեկեանցն
քահանայի
մեծի,
եւ
Զաւրաբաբելի
սաղաթիէլեանց։
195
Արդ
ոչ
եթէ
զարծաթդ
չէ
արժան
ընդունել
ի
գանձն,
այլ
զձեզ
հանել
յամենասուրբ
տաճարէդ .
որ
ոչ
միայն
զարծաթ
դորա
պղծեցէք,
այլ
եւ
զաւրէնս
Մովսէսի`
չընդունելով
զկատարիչ
աւրինացն.
վասն
այսորիկ
ամբաստանեն
զձէնջ
ոչ
միայն
սպասք
տաճարիդ,
այլ
եւ
երկինք
եւ
երկիր
ամենայն
զարդուք
իւրեանց։
196
Եւ
առեալ
ածեն,
ասէ,
զՅիսուս
ի
վանացն
Կայիափայ
կապանաւք
առ
Պիղատոս.
եւ
նոքա
ոչ
մտին
ի
ներքս,
զի
մի՛
պղծեսցին
։
197
Ո՞ւր
իցէ
սրբութիւն
ձեր,
ո՛վ
քահանայք.
զսուրբ
տաճարն
ի
գինս
վաճառելոյն
պղծեցէք.
զանձինս
ձեր
եւ
զամենեցուն`
որ
մերձ
են
առ
ձեզ,
յանձնառութեամբ
սուրբ
արեանդ
պղծեցէք.
արդ
ընդէ՞ր
ոչ
մտանէք
յատենատունդ
։
198
Եթէ
արդարութեամբ
լինի
դատաստանդ,
դա
ոչ
արժանի
մահու
գտանի,
եւ
դուք
ապրեալ
լինիք
յարդար
արենէդ.
իսկ
տեղիդ
զորոյ
յատակ
այդր
սուրբ
գարշապարքդ
կոխեցին,
եթէ
յառաջագոյն
ինչ
ունէր
զաղտ
անիրաւութեան,
ի
ձեռն
արդար
դատաստանիդ
սրբեալ
եւ
մաքրեալ
լինի
ամենայն
տունդ
ատենիւդ
հանդերձ
։
199
Ապա
եթէ
ի
դատաւորէդ
ինչ
խորշիք
իբրեւ
յանթլփատ
հեթանոսէ,
ահաւադիկ
դա
առ
ձեզ
արտաքս
ելանէ,
մերձ
առ
ձեզ
կալով
առանց
միջնորդի
խաւսի
ընդ
կարծեցեալ
սուրբ
քահանայապետսդ
։
200
Բայց
թուի
ինձ`
թէ
յորմէ
դուք
խորշիք,
դորա
յառաջագոյն
իմացեալ
է
ոչ
միայն
զպղծութիւնդ
ձեր,
այլ
եւ
զմեծդ
անիրաւութիւն .
քանզի
եւ
գիտաց
իսկ`
եթէ
առ
նախանձու
մատնեցին
զնա,
վասն
որոյ
կրկնէ
եւ
երեքկնէ
եւ
բազում
անգամ
հարցանէ.
Զի՞նչ
ինչ
չարիս
գործեալ
է,
ասէ,
զի
ածէք
մատուցէք
զսա
ի
մահ
դատաստանի
։
201
Իսկ
իբրեւ
ոչ
գտանէին
ամենեւին
տեղի
պատասխանատուութեան,
խռովութեան
իմն
մեծի
պարտ
առնէին
ի
Գալիլէէ
մինչեւ
ցԵրուսաղէմ.
դարձեալ
եւ
թագաւորութեան
զրպարտութիւն
ի
վերայ
դնէին։
202
Իբրեւ
ետես,
ասէ,
Պիղատոս`
եթէ
ինքեանք
ոչ
մտանեն,
ինքն
ել
առ
նոսա.
եւ
ստգտանելով
զնոսա
ի
միտս
իւր`
ասէ.
Ո՜վ,
գիտեմ
զի
քահանայք
էք
եւ
քահանայապետք,
ոչ
երբեք
գիտէք
սուտ
խաւսել,
քանզի
սուրբ
էք.
եւ
ի
ներքս
անգամ
առ
իս
ոչ
մտէք,
զի
մի՛
պղծիցիք.
արդ
ասացէք
ցիս`
զի՞նչ
չարիս
գործեալ
է
նորա,
զի
թողէք
զուրախութիւն
պատուական
տաւնիդ
ձերոյ,
եւ
իբրեւ
արդարութեան
նախանձորդք
վրէժխնդիր
էք,
իբրեւ
թէ
չարագործի.
գրով
տուք
ինձ
զառն
ամբաստանութիւն,
զի
ըստ
գործոց
նորա
զդատաստանն
հատուցից
։
203
Ասեն
ամենեքեան
միաբան.
Մեք
գիտեմք,
զի
մահապարտ
է
ըստ
աւրինաց
մերոց
։
204
Բարկացաւ
դատաւորն
եւ
ասէ.
Թուի
ինձ`
եթէ
ճշմարտատեացք
ոմանք
էք
դուք.
զիա՞րդ
կարեմ
ես
զայր
անմեղ
առանց
յանցանաց
սպանանել.
արդ
առէք
եւ
ըստ
աւրինաց
ձերոց
որպէս
եւ
սովոր
էք`
դատեցարուք
։
205
Պատասխանի
ետուն
քահանայապետքն
եւ
ասեն.
Մեք
հրաման
ունիմք
յաւրինաց
մերոց
չսպանանել
զոք
։
206
Ասէ
դատաւորն.
Եւ
ես
երկնչիմ
յաւրինաց
հռոմայեցւոց
առանց
յանցանաց
դատել
զարդար
ոք
։
207
Ասեն
քահանայապետքն.
Մեք
վկայեմք`
եթէ
մահապարտ
է,
քանզի
խռովիչ
է
եւ
զանձն
իւր
ի
թագաւորութիւն
մատուցանէ
։
208
Ասէ
դարձեալ
դատաւորն.
Որպիսի՞
խռովիչ.
յափշտակո՞ղ
իբրեւ
զաւազակ,
թէ
բռնութեամբ
իբրեւ
զթագաւոր,
թէ
յափշտակող
եւ
աւարառու.
յորո՞ւմ
լերին
բնակեալ
էր,
եւ
զո՞ր
ճանապարհս
պաշարէր,
եւ
զո՞
ի
ճանապարհորդաց
կողոպտեաց,
եւ
կամ
զո՞ր
գաւառ
հինեալ
աւարեաց.
զի՞նչ
շատ
տարաւ
ի
գերութիւն,
զմարդի՞կ
եթէ
զանասուն.
ածէք
զմնացեալ
ոք
յընկերաց
գերելոցն,
զի
եւ
ի
նոցանէն
եւս
ճշմարտեցից.
եւ
եթէ
զգանձս
ուրուք
ա՛ռ
բռնաբար,
ընդէ՞ր
յառաջագոյն
ինձ
ոչ
բողոքեցէք.
եւ
եթէ
որպէս
ասէքդ`
թէ
թագաւորութեամբ
խռովէ
զմեզ
եւ
հանէ
ի
հարկաց
կայսեր,
ցուցէք
ինձ
ո՞վ
են
սպասաւորք
դորա,
եւ
կամ
քանի՞
զինուոր
ունի,
եւ
որպիսի՞
սպասաւորութիւն
զինուց,
որով
կարէ
զդէմ
ունել
հռոմայեցւոց`
հանելով
զձեզ
ի
ծառայութենէ
կայսեր,
որպէս
ասացէքդ։
209
Իբրեւ
տեսին
քահանայքն
թէ
յամենայն
կողմանց
ած
եւ
արգելեաց
զնոսա
յանպատասխանատուութիւն,
սկսան
լրբենի
դիմաւք
խաւսել
ընդ
դատաւորին
եւ
ասեն.
Ո՛վ
քաջ
դատաւոր,
ինդէ՞ր
ոչ
հաւատաս
արդարոցս.
դու
իբրեւ
զմեզ
տեսեր
յատենիս,
չէր
արժան
քեզ
այդպիսի
բանիւք
բազում
քննութիւնս
առնել ,
այլ
միայն
հաւատալ
մեզ,
եւ
զինչ
ասեմք`
վաղվաղակի
կատարել
։
210
Իբրեւ
զայն
լուաւ
Պիղատոս,
ստգտանէր
զանմտութիւն
պատասխանեացն
նոցա,
դսրովելով
ընդ
միտս
իւր
զքահանայապետն
։
211
Եմուտ
անդրէն
Պիղատոս
առ
Յիսուս
եւ
ասէ.
Արդարեւ
դո՞ւ
ես
թագաւորն
Հրէից
։
212
Ետ
պատասխանի
Յիսուս
եւ
ասէ.
Քոյո՞վ
բանիւ
խաւսիս
դու
ցիս
զայդ,
եթէ
այլ
ոք
եդ
քեզ
բանս
ի
բերանդ
։
213
Ասէ
Պիղատոս.
Ես
ոչ
հրեայ
եմ.
ազգատոհմն
քո
մատնեաց
զքեզ
ի
ձեռս
իմ,
ի՞նչ
արարեալ
է
քո
նոցա
։
214
Պատասխանի
ետ
Յիսուս
եւ
ասէ.
Արքայ
եմ
իսկ
արդարեւ,
ո՛վ
դատաւոր,
այլ
ոչ
յայսմ
աշխարհէ
։
215
Ասէ
դատաւորն.
Թէ
այդպէս
է,
թագաւոր
ոմն
ես
դու։
216
Եւ
ել
անդրէն
Պիղատոս
առ
Հրեայսն
եւ
ասէ
ցնոսա.
Գիտասջիք
ամենեքեան,
զի
ես
եւ
ոչ
մի
ինչ
պատճառս
մահու
կարեմ
ի
վերայ
նորա
գտանել.
է
ձեր
սովորութիւն`
մի
ոք
ի
կապելոց
արձակել
ի
տաւնի
աստ.
կամի՞ք
զի
արձակեցից
ձեզ
զարքայդ
Հրէից
։
217
Հասարակ
զաղաղակ
բարձին
ասելով.
Մի՛
զդա,
մի՛
զդա,
այլ
արձակեա
մեզ
զորդի
Աբբայ
։
218
Եւ
էր
այն
որդի
Աբբեայն
աւազակ
մի
։
219
Իբրեւ
զայն
լուաւ
Պիղատոս,
յոյժ
տրտմեցաւ
ընդ
կատաղութիւն
ժողովրդեան
։
220
Յամենայնի,
ասէ,
տեսանեմ
զձեզ
վրիպեալս
ի
ճշմարտութենէն.
խռովութենապարտ
արարէք,
եւ
ոչ
մի
ինչ
բան
վնասու
ի
վերայ
կարացէք
դնել.
թագաւորութեան
անուամբ
հայհոյեցէք,
եւ
զգործ
իշխանութեան
ինձ
ոչ
ցուցէք
։
221
Զայս
այր
մի
աւազակ`
որ
ի
բազում
ժամանակաց
բազում
չարիս
գործէր,
որ
ի
դաշտի
զճանապարհս
պաշարէր,
զմարդիկ
կոտորէր,
զուղեգնացս
խափանէր,
զտուարածս
ի
լերանց
հալածէր,
ճանապարհաց
հատս
առնէր ,
ի
շէնս
զորմս
ծակոտէր,
եւ
զմեծատանց
գանձս
տանէր,
զաղքատս
անողորմս
լացուցանէր,
յԱստուծոյ
չերկնչէր
եւ
ի
մարդկանէ
չամաչէր,
ի
դատաւորաց
չպատկառէր,
ի
տանջանաց
չզանգիտէր,
ի
տուգանաց
չակնածէր,
յամենայն
պղծութիւնս
խառնէր,
զամենայն
չարիս
գործէր,
եւ
ես
ի
բազում
ժամանակաց
ի
խնդիր
էի,
եւ
մեծաւ
ճգնութեամբ
հազիւ
ըմբռնեցի,
արդ
արժա՞ն
էր
ձեզ
զայսպիսի
այր
յայսմ
տաւնի
խնդրել։
222
Ետուն
պատասխանի
քահանայապետքն
եւ
ասեն.
Վասն
զի
մեծ
է
տաւնս,
կամիմք
զի
մեծամեղ
այր
ապրեալ
լիցի
ի
մեծի
տաւնիս
։
223
Ետ
պատասխանի
Պիղատոս
քահանայապետիցն
եւ
ասէ.
Որովհետեւ
այդչափ
մարդասէրք
էք
եւ
զմեծամեղի
փրկութիւն
խնդրէք
ի
մեծի
տաւնիս,
արձակեցից
ձեզ
զՔրիստոսն.
որպէս
դուք
ասէք`
նա
է
մեծամեղ
քան
զամենեսեան
։
224
Զայս
լուեալ
հիացան
ամենեքեան,
եւ
ոչ
գտան
պատասխանիք
ի
բերանս
նոցա.
յուզեցին
զամբոխ
բազմութեանն,
ի
ձայն
բարձր
աղաղակեցին
եւ
ասեն.
Մի՛
զդա,
մի՛
զդա,
այլ
արձակեա
մեզ
զորդի
Աբբայ
։
225
Ասէ
դարձեալ
Պիղատոս.
Իսկ
զի՞
արարից
զարքայն
Հրէից
։
226
Եւ
նոքա
նովին
բարբառով
եւս
պնդագոյն
քան
զառաջինն
ասէին.
Բարձ
ի
մէնջ
եւ
հան
ի
խաչ։
227
Եւ
մինչ
դեռ
անդէն
յատենին
էր
դատաւորն,
առաքեաց
առ
նա
կինն
իւր
եւ
ասէ.
Չկայ
ինչ
քո
եւ
արդարոյդ
այդորիկ,
քանզի
բազում
անցք
անցին
ընդ
իս
յայսմ
գիշերի
վասն
դորա
։
228
Առաքեաց
դատաւորն
անդրէն
առ
կինն
եւ
ասէ.
Ես
զի՞
առնեմ,
բանից
բան
տամ
քահանայապետից,
եւ
պատասխանեաց
պատասխանի
կարեմ
դարձուցանել
քահանայիցս.
իսկ
աղաղակի
բազմութեանս
ես
ոչ
կարեմ
կալ
առաջի.
ոչ
միայն
աւգնել
ոչ
կարեմ
առնս
այսմիկ,
այլ
եւ
յանձնէ
յոյժ
երկնչիմ,
եթէ
գուցէ
յակամայ
խառնեցայց
յարիւն
արդար.
դու
ի
տեսլեան
գիշերոյ
զարմացեալ
եւ
զարհուրեալ
ես
ընդ
արդարութիւն
սորա.
բայց
ես
ի
տուընջեան
իսկ
զահի
հարեալ
եմ
յերեսաց
սորա
։
229
Զի
որպէս
առաւել
է
մարդ
քան
զստուեր
անձին
իւրոյ,
այնչափ
առաւել
է
երեւումն
տեսլեան
սորա
քան
զարհաւիրս
գիշերայինս։
230
Արդ
իբրեւ
ետես
դատաւորն
եթէ
ամենայն
բազմութիւնն
միաբան
աղաղակեն
ասելով`
ի
խաչ
հան,
եւ
եթէ
ի
նա
եւս
ձգեն
զբանս
հայհոյութեան
վասն
արքունի
իրաց,
վաղվաղակի
ջուր
խնդրեաց
եւ
լուաց
զձեռսն,
եւ
զանձն
իւր
ի
բաց
թաւթափեաց
առաջի
ամենայն
բազմութեան
ատենին`
ասելով
յանդիման
քահանայիցն
եւ
քահանայապետիցն.
Գիտասջիք,
ո՛վ
Հրեայք,
քաւեալ
եմ
ես
յարենէդ
յայդմանէ,
զոր
դուքն
կամիք
ի
տարապարտուց
հեղուլ
։
231
Եւ
նոքա
միաբան
յանձն
առին
։
232
Արիւն
դորա,
ասեն,
թէ
արդարոյ
է`
ի
գլուխս
մեր,
եւ
եթէ
մեղաւորի
է`
ի
գլուխս
մեր
եւ
որդւոց
մերոց,
եւ
թէ
որդւոյ
Աստուծոյ`
ի
մեր
եւ
որդւոց
մերոց
եւ
յորդիս
որդւոց
մերոց
։
233
Յայնժամ
արձակեաց
նոցա
զԲարաբբա
զորդի
Աբբեայ,
եւ
զՅիսուս
կալեալ
ետ
ի
ձեռս
նոցա,
զի
ի
խաչ
հանիցեն։
234
Ո՜վ
անբաւ
բարերարութեանն
Աստուծոյ
եւ
անկշիռ
մեծութեան
սիրոյ
նորա,
որ
քան
զմիտս
եւ
զխորհուրդս
անցանէ,
ոչ
միայն
քան
զիմաստնոց
մարդկան,
այլ
եւ
քան
զվերին
զուարթնոցն
։
235
Ամենայն
որ
հերկէ
զերկիր,
զայլոյ
մարմին
կակղէ,
եւ
զարտաքին
սերմանեացն
սնուցանէ
զբոյսս.
իսկ
Յիսուս
երկնայինն
երկրացաւ,
եւ
կամաւք
եկն
ի
հերկումն
եւ
ի
կակղումն,
եւ
յիւր
մարմինն
եբարձ
զամենայն
չարութեան
մերոյ
սերմանիս
։
236
Ի
սուրբ
երեսս
ընկալաւ
թուք
պիղծ
ի
պիղծ
եւ
ի
հայհոյիչ
բերանոց.
եւ
որ
ամենասուրբ
թքովն
եբաց
զաչս
կուրութեան
մարմնոց
եւ
զոգւոց
մերոց,
ընկալաւ
ապտակ
ի
ծառայէն
ծառայից ,
եւ
յապտակաց
աներեւոյթ
հարուածոցն
զերծոյց.
ետ
զինքն
յապտակս`
որ
էրն
ազատ
եւ
ազատիչ
ամենեցուն,
զի
իւրով
ազատութեամբն
ազատեսցէ
զմեզ
ի
ծառայութենէն.
որում
կամաւք
տուաք
զանձինս
յանարժան
ծառայութիւն,
եւ
նովին
կամաւք
փշաբոյս
արարաք
ոչ
միայն
զերկիր`
այլ
եւ
զմարմինս
մեր,
մանաւանդ
թէ
եւ
զհոգի
առաւել
քան
զմարմին,
խլեաց
արմատաքի
զբոյսս
չարաչար
փշոց
մերոց.
եւ
ոչ
եթող
աստէն
յերկրի,
այլ
բոլորեաց
կազմեաց
զաւրէն
պատուական
պսակի,
եւ
եդաւ
ի
գլուխ։
237
Ո՜վ
քանի՛
է
չարութիւն
մարդկան,
եւ
կամ
ո՛րչափ
բարերարութիւն
Աստուծոյ.
այն
որ
պսակեաց
զքահանայսն
յոսկի
եւ
ի
զմրուխտ
եւ
յայլ
բազում
ականս
պատուականս,
եւ
զարդարեաց
զնոսա
ի
զարդ
ոսկեհուռն
պճղնաւոր,
եւ
ի
զանգակաձայն
հնչումն,
եւ
ի
զարմացումն
վակասին,
փոխանակ
այսր
ամենայնի
տեսանեմ
զձախողակի
հատուցումն.
զի
ոչ
միայն
պսակ
ի
փշոց
եդին
ի
գլուխ
նորա,
այլ
եւ
եղէգն
ձաղանաց
յաջոյ
ձեռին
նորա
։
238
Բայց
յոյժ
առաւել
զարմանամ
ընդ
այս
իրս,
զիա՞րդ
իցէ
եղէգն
ձաղանաց.
թուի
ինձ
թէ
ոչ
այսաւր
բուսաւ
եղէգնս
այս,
այլ
յաւուրց
անտի
Եսայեայ
մարգարէի.
Ճրագն
աղաւտ
աղաւտ,
ասէ,
մի՛
շիջցի.
եւ
եղէգն
ջախջախեալ
մի՛
բեկցի,
մինչեւ
հանցէ
ի
դատաստան
զիրաւունս
արդարութեան
։
239
Այս
յայտնի
է
ամենեցուն.
լուսով
ատեանք
ուղղին
եւ
եղեգամբ
գիր
հաստատի
։
240
Իսկ
արդ
եթէ
ճրագ
աղաւտ
աղաւտ
էր
Յովհաննէս,
որպէս
եւ
էր
իսկ
ճշմարիտ,
որչափ
նոցա
գալ
էր`
փութացան
շիջուցանել.
այլ
նա
առաւել
քան
զճառագայթս
արեգականն
բացափայլ
արձակէր
զնշոյլ
լուսոյ
իւրոյ
։
241
Արդ
բարիոք
կատարէք
զկանխագիր
բանս
մարգարէիցն
ձերոց,
այլ
չարաչար
ընդունիք
զվճիռ
դատաստանի
յանձինս
ձեր
։
242
Եղեգամբ
մարդիկ
դրին
եւ
արձակին
յազատութիւն
ի
չարաչար
ծառայութենէ.
իսկ
դուք
աւադիկ
երկրաբոյս
եղեգամբ
աստուածային
ձեռամբն
անջինջ
դեղով
գրիք
եւ
արձակիք
յերկնաւոր
ազատութենէն
ի
սատանայական
ծառայութիւնն.
ապա
յիրաւի
ուրեմն
առնուք
զեղէգն
ի
ձեռանէ
դորա
եւ
հարկանէք
զգլուխ
դորա.
զի
երեւեսցի
եթէ
անձամբ
զանձինս
հրաժարեցուցանէք
ի
գլխոյդ
յայդմանէ ,
որ
պսակելոց
է
զամենայն
սուրբ
յանթառամ
պսակ
արքայութեանն։
243
Դարձեալ,
ասէ,
մատուցին
նմա
գինի
ընդ
լեղի
խառնեալ.
ճաշակեաց
եւ
ոչ
կամէր
ըմպել
։
244
Եւ
այս
եւս
առաւել
մեծի
սիրոյն
երեւի
տեղի.
այգին
զոր
փոխեաց
յԵգիպտոսէ,
բազում
այգիս
խլեաց
ի
Քանան
եւ
զնոսա
տնկեաց,
պարսպեաց
աւրինաւք
եւ
ամրացոյց
մարգարէիւք.
կացոյց
նմա
թագաւորս
վերակացուս,
եւ
առաջնորդս
քահանայս
եւ
քահանայապետս,
ուխտս
եւ
պատարագս,
նուէրս
աստուածայինս
ի
տուէ
եւ
ի
գիշերի
։
245
Եկն
տէր
այգւոյն
ի
ժամ
պտղոյն
ընդունել
ի
նոցանէ
զճաշակս
վայելչութեան
գինւոյն.
գինին
զբնութիւն
անուշութեանն
ոչ
փոխեաց,
քանզի
աստուածային
աջոյն
էր
տնկեալ
զայգին
։
246
Լեղի
ի
գինի
անդր
խառնեալ
տային
ըմպել
։
247
Լեղին
կատարեալ
դառնութիւն
է.
այս
բերք
ոչ
աստուածային
տնկոյն
են,
այլ
գիւտք
չարասէր
մարդոց
եւ
նախանձոտ
կամաց,
որք
զանխառն
զանգանել
կամին
եւ
ի
սուրբ
բնութիւն
գործոյն
Աստուծոյ
զիւրեանց
դառնութիւն
մեղացն
խառնել
կամեցան
։
248
Զայս
աստուածութիւնն
քեզ
յանձն
ոչ
առնու.
քանզի
ոչ
եթէ
սակաւ
մի
խառնեցին
զլեղին,
այլ
այնչափ
թանձրացուցին,
զոր
եւ
մարգարէն
Դաւիթ
յառաջագոյն
ասէր
ողբալով.
Ետուն
ի
կերակուր
ինձ
լեղի,
եւ
ի
ծարաւ
իմ
արբուցին
ինձ
քացախ
։
249
Որովհետեւ
առատ
էք
ի
չարութիւնս
եւ
կապեալք
ի
բարեգործութենէ,
զայդ
կամս
ձեր
ոչ
կատարեցից
։
250
Ճաշակեաց
եւ
ոչ
կամէր
ըմպել
։
251
Քանզի
նոքա
այնպէս
կամէին
եթէ
հնար
ինչ
իցէ`
յոյժ
կերիցէ
զլեղին,
եւ
առաւել
յոյժ
արբցէ
զքացախն
։
252
Եւ
եթէ
ոք
ասիցէ,
ուստի՞
գիտես
զկամս
աներեւոյթս,
մանաւանդ
եւ
զանգրեալսն,
ի
պատրաստութենէ
անտի
իմացիր.
ո՞ւմ
արդեաւք
երբեք
ի
մարդկանէ
գտաւ
ի
ժամ
մահուն
լեղի
եւ
քացախ
ի
մխիթարութիւն.
բայց
միայն
այսոցիկ`
որոց
առաջնորդ
եւ
վարդապետ
էր
հայր
նոցա
սատանայ.
որք
ընդ
նմին
իսկ
ժառանգելոց
են
զպատրաստեալ
տեղին
երկոցունց
կողմանցն։
253
Արդ
Բարաբբայն
զոր
արդարագոյն
համարեցան,
շնորհեցաւ
նոցա
արձակել
ի
դատաւորէն,
եւ
այլ
եւս
չարս
երկուս
աւազակս,
որոց
էին
գործք
իւրեանց
չարութեամբ
եւ
դժնդակագոյնք
քան
զամենայն
մահապարտաց,
որ
յայնմ
ժամանակի
պահէին
ի
բանդի
դատաւորին,
եւ
ի
նմին
աւուր
դիպեցան
ի
խաչելութեանն
Քրիստոսի,
մի
ընդ
աջմէ
եւ
միւսն
ընդ
ահեկէ
նորա.
զի
մի՛
եւ
մի
բան
ի
կանխագիր
մարգարէութենէ
անտի
ոչ
վրիպեսցի։
254
Եւ
երթային
զհետ
նորա
բազմութիւն
արանց
եւ
կանանց,
քահանայից
եւ
քահանայապետաց
մեկնիչք
աւրինացն
եւ
ծերք
ժողովրդեանն,
ականատես
լինել
փութային
մահու
անարգանաց
կենարարին
իւրեանց.
եւ
յոյժ
խնդութիւն
էր
ի
միասին
մոլորելոցն,
եթէ
ի
մէջ
աւազակացն
խաչեսցի,
հայհոյեալ
յերկրէ
եւ
դատապարտեալ
յերկինս
։
255
Քանզի
ունին
մարդիկ
բարս
բնութեան.
յորժամ
տեսանեն
զոք
ի
մեծի
թշուառութեան
եւ
ի
հարուածս
չարչարանաց
եւ
ի
ձաղանս
անարգութեան
մահու,
կարծեն
ամբարիշտ
մտաւքն
`
իբրեւ
յԱստուծոյ
զպատիժ
պատուհասին
եկեալ
հասեալ
ի
վերայ
նորա,
սրտմտեալ
բարկանան,
եւ
հնարին
յանձանց
եւս
դառնութենէ
յաւելուլ
ի
տանջանս
պատժաւորացն
։
256
Եւ
այս
անխորհրդածութիւնս
ծնունդ
է
կոյր
մտաց,
որ
միայն
զառժամայսն
իմանայ
եւ
զառաջակայսն
ոչ
տեսանէ,
որք
անկեալք
ի
ճշմարտութենէ
եւ
վրիպեալք
ի
հանդերձեալ
կենացն.
որպէս
եղեւ
իսկ
ի
կենսագիւտ
տեղւոջն`
ընտրութիւնք
երկոցունց
կողմանցն,
ոմանց
ի
վայր
անկեալ,
եւ
ոմանց
ի
վեր
ելանել
։
257
Քանզի
մինչ
դեռ
փոյթք
էին
ի
հայհոյութիւն,
եւ
սրատեսիլք
ի
ձաղանս
անարգանաց
նորա,
կամէին
լսել
եւ
զնորին
զթշնամանութիւնս
ի
բերանոյ
աւազակաց
։
258
Քանզի
մարդ
յորժամ
դառնացեալ
ի
վիշտս
տանջանաց
եւ
հատեալ
է
յոյս
կենաց
նորա,
մերձեալ
է
ի
դուռն
անդարձ
մահու ,
մանաւանդ
յայնպիսի
մահու`
յորում
աւազակքն
կային,
ոչ
ինչ
պատկառի
այնպիսին
թշնամանել
զդատող
իւր,
նա
եւ
յերկինս
ձգել
հայհոյութիւն
բանից։
259
Բայց
արդ
դու
եկ
յարեաց
ի
լուսաւոր
տեղին
եւ
մերձեցիր
ի
փրկական
խաչն
տէրունական,
եւ
տես
անդ
զնոր
եւ
զչքնաղ
գործսն`
որ
գործեցան
։
260
Երիս
փայտս
կանգնեալ
եւ
երիս
մարդս
խաչեալ`
հասարակ
կան
ի
միում
պատժի,
ոչ
ոք
քան
զոք
ի
դիւրագոյն
տեղւոջ,
այլ
մի
քան
զմի
ի
դժնդակագոյն
հարուածս
։
261
Յայսմ
վայրի
յոյժ
զարմացեալ
հիանամ,
թէ
ուստի՛
գտաւ
աւազակն
ջատագով
ճշմարտութեանն.
յայտնի
ակամբ
ետես
եւ
ոչ
ինչ
զարմանալիս.
յառաջագոյն
ոչ
ինչ
գիտէր
զճշմարիտ
վարդապետութիւն
Տեառն.
յիւրոց
գործոցն`
ունայն
էր
յարդար
վաստակոց.
իմաստութիւն
երկնային
հեռի
էր
ի
նմանէ,
քանզի
ծնունդ
էր
մեղաց
եւ
սնունդ
դառնութեան.
այր
մի
որ
ի
մանկութենէ
իւրմէ
իբրեւ
մոլի
ի
վայր
անկեալ
ի
քաղաքէ,
հեռացեալ
ի
մարդկանէ,
ատեցեալ
զլոյս
տունջեան,
եւ
սիրեցեալ
զխաւար
գիշերոյ ,
կցորդ
էր
քաղաքաւեր
գողոց,
եւ
հաղորդ
յափշտակող
աւազակաց.
խորհուրդք
նենգաւորք
եւ
գործք
վատթարք,
բարեկամ
անարգաց
եւ
սիրելի
լկտեաց,
ատելի
զգաստից
եւ
զազրալի
ամենայն
բարեսէր
մարդկան.
որսացեալ
ի
դատաւորէն
ըմբռնեցաւ
ըստ
բազում
յանցանաց
իւրոց.
եւ
ըստ
բազում
յանցանաց
իւրոց
կայր
ի
պատիժս
մահուն
։
262
Եւ
արդ
զի՞նչ
խաւսի.
յընկերն
սաստելով
եւ
զանձն
իւր
դատապարտելով`
յանդիմանիչ
քահանայիցն
գտանի,
եւս
առաւել
քահանայապետիցն
։
263
Ինձ
թուի`
եթէ
զդատաւորն
յոյժ
դսրովէ,
միանգամայն
եւ
զատեանն
կշտամբէ
եւ
զիմաստուն
աթոռակիցս
դատաւորին
յամաւթ
առնէ։
264
Բայց
ընկեր
նորա
յանկակից
էր
հայհոյող
ժողովրդեանն,
եւ
սկսաւ
հենգնելով
ասել.
Եթէ
արդարեւ
դու
ես
Քրիստոսն,
փրկեա
զանձն
քո
եւ
զմեզ
ընդ
քեզ
։
265
Իսկ
միւսն
ի
ձայն
բարձր
լու
ի
լու
ամենայն
ժողովրդեանն
կագել
սկսաւ
ընդ
ընկերին
եւ
ասել.
ՅԱստուծոյ
ոչ
երկնչիս
դու,
նա
եւ
ի
մարդկանէ
արժան
էր
քեզ
ամաչել.
մեք
ըստ
յետս
ընդդէմ
գնացից
մերոց
ձախողակի
զհատուցումն
ընկալաք,
իսկ
սա
ընդէ՞ր.
զի
սորա
չար
ինչ
ոչ
էր
գործեալ,
եւ
երբեք
ումեք
ի
մարդկանէ
չիք
մեղուցեալ
։
266
Զայս
նորա
ասելով,
ամենայն
բազմութիւն
դատողացն
ամաչեցեալ
լինէր
։
267
Եւ
դարձուցեալ
անդրէն
զբանս
իւր
աւազակն
ասէ.
Տէր
Յիսուս,
յիշեա
զիս
ի
գալստեան
արքայութեան
քո
։
268
Զանուն
ոչ
գիտեմ
զառնս
զայսմիկ,
եւ
աւազակ
ամաչեմ
ասել.
զի
վերագոյն
գտանի
ոչ
միայն
քան
զբարեգործ
ոք
ի
մարդկանէ,
այլ
եւ
քան
զյոյժ
խրատեալս
յաւրինաց
եւ
ի
մարգարէից։
269
Ուստի՞
է
քեզ
այդ,
ո՛վ
յափշտակող.
ո՞ւր
կաս,
զո՞
տեսանես,
եւ
ընդ
ո՞ւմ
խաւսիս.
ի
խաչի
տեսանես
խաչեցեալ,
եւ
խաւսիս
ընդ
Տեառն
Յիսուսի
միանգամայն
եւ
ընդ
արքայի
որդւոյ`
որ
իշխէ
արքայութեան
եւ
բաշխէ
պարգեւս
ամենեցուն
։
270
Իսկ
արդ
զի՞նչ
տեսեր,
միթէ
կակղացո՞յց
զփայտ
խաչին
իւրոյ
առաւել
քան
զքոյդ,
ո՞չ
տեսանես
աւադիկ
փայտ
չորեքկուսի
ի
վերայ
վիմի
կանգնեալ,
զոտս
եւ
զձեռս
երկաթով
բեւեռեալ,
անլոյծ
կապանաւք
պնդեալ .
տիգաւորք
շուրջ
պատեալ,
քահանայք
հայհոյեն,
քահանայապետք
դսրովեն,
ծերք
լկտութեամբ
այպն
առնեն,
փարիսեցիք
լկտութեամբ
ոտնհարեն.
բազմութիւն
ժողովրդեանդ
ի
ձայն
բարձր
աղաղակեն
ասելով.
Զայլս
ապրեցոյց,
զանձն
իւր
ոչ
կարէ
փրկել
։
271
Դու
ինքնին
իսկ
տեսանես
եղէգն
ձաղանաց
եւ
քացախ
լեղի
խառնեալ
ի
կերակուր
եւ
յըմպելի,
զհանդերձսն
մերկացեալ,
զպատմուճանն
վիճակեալ,
մերկ
զփայտէ
կախեալ,
գլուխ
ի
փշոց
պսակեալ,
երեսք
թքալիցք,
եւ
ծնաւտք
ապտակեալք.
եւ
դու
ասես`
յիշեա
զիս
ի
գալստեան
արքայութեան
քում։
272
Ուստի՞
արդեաւք
ծագեաց
այնպիսի
լոյս
յոգիս
աւազակին,
յոյժ
զարմացեալ
եմ
եւ
առաւել
քան
զյոյժ
սքանչացեալ.
ի
Նազարեթ
ոչ
երթեալ,
ծննդեանն
չէր
տեղեակ,
ի
Կանա
գալիլեացւոցն
սորա
չէր
երթեալ,
ի
հարսանիսն
զսա
ոչ
ոք
կոչեաց,
ի
թակոյկաբուղխ
գինւոյն
սորա
չէր
արբեալ,
ի
նկանակածին
հացէն
սորա
չէր
կերեալ,
զկաւածեփ
կոյրն
ոչ
էր
տեսեալ,
ի
շամրտացի
կնոջէն
սորա
չէր
աշակերտեալ,
զմահիճս
անդամալուծին
սորա
չէր
տեսեալ,
յունայն
գերեզմանն
Ղազարու
սորա
չէր
երթեալ,
զբողոք
դիւացն
յերկիրն
գերգեսացւոց
չէր
լուեալ.
եւ
զի՞
մի
մի
թուեցից
յանուանէ.
որպէս
ունայն
էր
անձն
իւր
ի
բարեգործութենէ,
սոյնպէս
անտես
եւ
անլուր
էր
յամենայն
նշանագործութեանց
Տեառն
մերոյ
։
273
Արդ
փոխանակ
այսր
ամենայնի
փառաւորութեանց
տեսանէր
այր
մի
լի
անարգանաւք
ի
մահու
խաչին,
եւ
խոստովանէր
զնա
Տէր
Յիսուս,
որդի
Աստուծոյ,
եւ
իշխան
արքայութեան
փառաց
Հաւրն.
աներկբայ
հաւատ,
անթերահաւատ
խնդիրք
։
274
Վասն
որոյ
եւ
լսէ
անսուտ
պատասխանի.
Արդարեւ
ասեմ
քեզ,
այսաւր
ընդ
իս
իցես
ի
դրախտին
։
275
Կարճառաւտ
խնդիրք
եւ
համառաւտ
պատասխանի.
բանիւ
հաւատաց,
բանին
բան
պատասխանի
լսէր.
զինչ
կայր
իւր
ի
ժամու
անդ`
բոլոր
զինքն
եհեղ
առաջի
Տեառն
ամենայնի
իբրեւ
զմարդ
եւ
զաղքատ,
բայց
միայն
մեծացեալ
հաւատովքն
։
276
Իսկ
Տէր
ոչ
իբրեւ
զմարդ
եւ
ոչ
իբրեւ
զաղքատ
եւ
իբրեւ
զնախանձոտ,
եւ
ոչ
իբրեւ
զկիսապարգեւ,
այլ
իբրեւ
զբարերար
առատ
մեծատուն
անչարակնածութեամբ
շնորհէ
ոչ
զմասն
պարգեւին ,
այլ
զամենայն
զբուն
զհայրենի
տեղին.
ոչ
ուր
ծառն
մահու,
այլ
ուր
միայն
ծառն
կենաց.
ոչ
ուր
անցանկ
տեղին
էր`
ուր
աւձն
սողեցաւ
եմուտ,
այլ
զոր
ինքն
Աստուած
պարսպեաց
ի
սուր
տէգ
նիզակի
իւրոյ
հրեղէն
շուրջանակաւ
զոր
քերոբէն
ինքնին
պահէր.
զորոյ
զցանկն
ոչ
ոք
կարաց
յարդարոցն
խրամատել,
ոչ
Աբրահամ,
ոչ
Սահակ,
ոչ
Յակովբ,
ոչ
Մովսէս
ինքն
աւրինաւքն,
եւ
ոչ
մարգարէքն
քարոզութեամբքն.
ոչ
քահանայք
պատարագաւք
եւ
ոչ
ղեւտացիք
ի
պաշտաման
իւրեանց.
ոչ
ուխտաւորք
յուխտաւորաց,
ոչ
հարք
ճշմարիտք
եւ
ոչ
թագաւորք
արդարք,
ոչ
գունդք
մարտիրոսաց
եւ
ոչ
վիճակք
Առաքելոց.
մանաւանդ
թէ
եւս
վերագոյն
ասացից,
ոչ
հրեշտակք,
ոչ
հրեշտակապետք,
ոչ
աթոռք,
ոչ
տէրութիւնք ,
ոչ
պետութիւնք
եւ
ոչ
իշխանութիւնք
զդուռն
դրախտին
բանալ
ոչ
կարացին,
բայց
միայն
աւազակս
այս։
277
Յիրաւի
ուրեմն
ասացաւ
թէ
աւազակն
եբաց
զդուռն
դրախտին.
քանզի
ի
ժամուն
յայնմիկ
ամենայն
արարածք
ի
սուգ
տրտմութեան
էին.
արեգակն
թաքուցեալ,
լուսին
խաւարեալ,
աստեղք
ծածկեալ,
տիւ
հեռացեալ
եւ
գիշեր
մերձեալ,
վերինք
զարմացեալք
եւ
ներքինք
յիմարեալք,
աշակերտք
փախուցեալք
եւ
ծանաւթք
հեռացեալք,
բարեկամք
չարախաւսք
եւ
մերձաւորք
թշնամանողք.
ամենեցուն
թողեալ`
ամենեւին
յետս
կացեալք,
միայն
սա
մերձեալ
ի
խոստովանել
։
278
Ոչ
զառ
ի
ծննդենէն
սկիզբն
առնէր,
եւ
ոչ
ի
մասնաւոր
նշանագործութենէ
բուռն
հարկանէր.
այլ
եւ
վերանայր
ըստ
ախտական
տեսակս
եւ
յաներեւոյթ
արքայութիւնն
հասանէր
եւ
ասէր.
Յիշեա
զիս
յանչարչարելի
արքայութեան
ի
քում
գալստեանն։
279
Ո՞ր
իցէ
այն
գալուստ,
եւ
կամ
ուստի՞
գայցէ,
եւ
կամ
վասն
որո՞յ
իրաց
գայ.
եւ
զիա՞րդ
գիտացեր
դու,
ո՛վ
աւազակ,
պատմեա
մեզ.
որովհետեւ
ընկեր
եղեր
Մովսէսի,
դու
աւադիկ
քան
զՍինա
ի
վեր
ամբարձար
եւ
զանմարմին
տեսիլ
տեսեր.
թուի
ինձ
թէ
Հոգին
Սուրբ
հանդիպեցաւ
քեզ,
եւ
զՀայրն
բոլորեցունց
տեսեր
դու.
եւ
զոր
մեծն
Պաւղոս
ոչ
կարաց
թարգմանել
մեզ
զպատրաստեալ
պարգեւսն,
դու
յառաջագոյն
մտեր
եւ
ժառանգեցեր
զայն։
280
Այո,
ասէ ,
այդպէս
է
ճշմարիտ.
քանզի
Տէր
ինքնին
ինձ
առաջնորդեաց,
եւ
խոստացեալ
եւս
է.
ոչ
միայն
յղեաց
զիս
ի
դրախտն
թէ
աւձն
հանիցէ
զիս
անտի
միւսանգամ
։
281
Վասն
այսորիկ
ընդ
իս
իցես,
ասէ,
ի
ներքս
ի
դրախտին
։
282
Ընդ
իսն
ասելով,
ոչ
ժամանակեան
եւ
ոչ
անժամանակեան,
այլ
բնաւ
հանապազորդեան.
միշտ
Աստուած
ինքն
ընդ
իւր,
միշտ
հաւատացեալ`
ընդ
նմա
Աստուած։
283
Վասն
այսորիկ
եկն
ի
չարչարանս,
զի
չարչարեցելոյն
աւգնական
լիցի
։
284
Առաջին
պտուղն
առաջին
ծառոյն
զմարդն
առաջին
սպան.
իսկ
առաջին
պտուղ
խաչին
զառաջնորդն
մահու
յանձին
իւրում
սպան.
եւ
ի
մեռանել
մահուն`
առաջին
պտուղ
աւազակն
կթեցաւ
ի
զաւրութենէ
խաչին
։
285
Ո՛վ
չարադեւ
քահանայք,
եւ
ա՞յլ
եւս
այպանիցէք
զխաչդ,
եւ
կամ
զխաչեալդ
ձաղիցէք.
մինչ
կամէիք
ընդ
անաւրէնսն
սպանանել
զդա,
յանաւրինէ
անտի
աւրինաւորքդ
կշտամբեալ
յանդիմանեցայք,
եւ
անաւրէնն
քան
զաւրինաւորսդ
գեր
ի
վերոյ
գտաւ
ոչ
միայն
քան
զձեզ,
այլ
եւ
քան
զաւրէնսդ
ձեր
գլխովին։
286
Եւ
ընդէ՞ր
արդեաւք
այսպէս.
քանզի
ոչ
եթէ
աւրէնքն
տկար
ինչ
էին,
այլ
դուք
տկարացուցանէք
զնա
չպահելով
զաւրէնսն,
վասն
զի
ոչ
հաւատովք
էիք
։
287
Իսկ
դա
հաւատովք
ետես
զաւրէնսն
եւ
զաւրէնսդիրն
։
288
Զաւրէնս
ետես,
զի
կարաւտեալ
էին
հաւատոց
եւ
ոչ
գտանէին
։
289
Զաւրէնսդիրն
ետես,
զի
եկն
կատարել
զաւրէնսն
եւ
ոչ
պակասեցուցանել.
միանգամայն
յառաջ
մատեաւ,
պատուեաց
զաւրէնսն
հաւատովքն,
քանզի
խոստովանեաց
ի
տուիչ
աւրինացն.
մեծարեաց
եւ
զաւրէնսդիրն,
զի
ասաց
նմա`
Աստուած
եւ
որդի
Աստուծոյ,
բաշխիչ
պարգեւաց
եւ
տէր
արքայութեան
։
290
Եղեւ
սկիզբն
հաւատոց
եւ
կատարիչ
աւրինաց,
որդի
Աբրահամու
եւ
սիրելի
մարգարէից,
աշակերտակից
առաքելոց,
առաջնորդ
մարտիրոսաց,
ժառանգորդ
արքայութեանն,
դռնապան
դրախտին
կենաց,
միանգամայն
սիրիչ
եւ
սիրելի
Հաւր
եւ
Որդւոյ
եւ
Հոգւոյն
Սրբոյ։
291
Արդ
յոյժ
սիրելի
է
ինձ
բանս
Առաքելոյ
զոր
ասէ.
Ուր
առաւել
եղեն
մեղքն,
առաւել
եղեն
շնորհքն
Աստուծոյ
։
292
Արդ
զայս
լսելով,
եղբարք ,
ամենեցուն
մեր
միտք
ճշմարիտ
գիտելով
ընթանան
առ
ազգն
տեսական,
ի
զաւակն
արդարոց,
յերկիրն
պարգեւաց`
յանձկալի
քաղաքն
Երուսաղէմ,
ի
հրաշակերտ
տաճարն
Աստուծոյ.
ուր
աւրէնքն
աստուածատուրք
եւ
մարգարէքն
հոգեկիրք,
արդարք
շնորհալիցք,
հարքն
կատարեալք
եւ
որդիք
խրատեալք.
ուր
նշանք
երկնայինք
եւ
արուեստք
երկրայինք,
ուր
յայտնութիւնք
հրեշտակաց
եւ
ընդունելութիւն
պատարագաց
ի
ձեռն
կենդանի
Հոգւոյն
Սրբոյ,
որով
Աստուած
ճանաչի
ճշմարտապէս
այնոցիկ`
որոց
ոգիքն
սրբութեամբ
համեմատեալ
են
ընդ
Աստուծոյ
։
293
Արդ
վասն
այսր
ամենայնի
յոյժ
սիրեմ
զաշխարհն,
եւ
յաշխարհի
անդ
զգաւառն,
եւ
ի
գաւառի
անդ
զքաղաքն
ընտրեալ,
եւ
ի
քաղաքին
զբարձրացեալ
տեղին
Գողգոթա,
եւ
ի
տեղւոջ
անդ
զեւս
բարձրացեալ
վէմն,
եւ
ի
վերայ
վիմին
զաշխարհաձեւ
խաչն,
եւ
ի
վերայ
խաչին
զխաչեցեալն,
որ
կայր
առաջի
երկնաւոր
տեսողացն,
եւ
էր
գեր
ի
վերոյ
ոչ
միայն
քան
զբարձրութիւնս
լերանց,
այլ
եւ
քան
զերկինս.
նա
եւս
քան
զերկինս
երկնից
բարձրացեալ։
294
Եւ
զի
այսպէս
է
ճշմարիտ,
հայեաց
ի
տեղին,
եւ
տես
ճշմարիտ
զեղելութիւն
գործոցն
որ
անդ
կատարեցան
առանց
երկբայութեան
։
295
Քանզի
մերկացուցին
զտէրն
արարածոց,
զայն
որ
զգեցոյց
զարդուք
լուսոյ
զերկինս,
եւ
պսակեաց
զերկիր
անուշահոտ
ծաղկաւք
։
296
Եւ
վիճակեցին
զպատմուճանն
զայն`
որ
առանց
կշռոյ
եւ
վիճակի
ետ
որդւոց
մարդկան
զգեստ
զարդուց
ի
ծովէ
եւ
ի
ցամաքէ
։
297
Եւ
ոչ
արբուցին
ջուր
ի
ծարաւու
այնմ
որ
մեծ
բղխմամբ
ամպոց
բազմահոսան
յորձանաւք
ոռոգանէր
զամենայն
երեսս
երկրի.
մինչեւ
ասել
նմա
ի
չարչարանսն ,
ծարաւի
եմ
ես
։
298
Հաստիչն
աղբերաց
ծարաւի
եմ
ասէ.
տէրն
Ովկիանոսի
եւ
տուիչն
անձրեւաց,
անկարաւտն
յամենայնի
եւ
լցուցիչն
կարաւտելոց`
ծարաւի
եմ
ասէր
։
299
Այն
որ
ի
սկզբան
լինելութեանն
այնչափ
ջրայեղց
գործեաց
զարարածս,
մինչեւ
Սուրբ
Հոգին
շրջէր
ի
վերայ
ջուրց
եւ
ընդ
վիհս
մեծամեծս
ի
վայր
հոսեցոյց
զանչափ
խորութիւն
ծովուց,
եւ
Տէրն
այսր
ամենայնի
ի
գութ
սիրոյ
առ
իւրսն
եկեալ,
եւ
յիւրոցն
մեծապէս
չարչարեալ
եւ
չարչարանս
ընկալեալ,
մինչեւ
բաժակի
միոյ
ջրոյ
կարաւտեալ,
ասելով
ծարաւի
եմ,
եւ
ոչ
ոք
տայր
նմա
ըմպել։
300
Ո՜
սիրտք
դառնացեալք
եւ
միտք
խարխարեալք
եւ
անձինք
յիմարեալք.
զի
եթէ
գոյր
յումեք
ի
մեզ
այսաւր
գութ
երկնաւոր
սիրոյն
եւ
տապ
նորին
անձկոյ,
ասէաք
եւ
մեք
ընդ
նմա՝
ծարաւի
եմք,
լինելով
չարչարակից
մեծի
տանջանաց
նորա
։
301
Եւ
ոչ
զի
արբցուք
գինի
ի
մխիթարութիւն
սգոյ,
այլ
զի
յաւժարութեամբ
եւ
չարչարանաւք
զմահ
եւ
զձաղանս
փրկչին
յանձն
առեալ`
քաջութեամբ
ի
հանդէս
նահատակութեան
համբերութեամբ
ընթասցուք ,
եւ
զախոյեանն
կանգնեալ`
վանեսցուք
զթշնամին
։
302
Այլ
եւ
կարաւտեսցուք
բաժակի
միոյ
ջրոյ
առ
ի
մխիթարութիւն
ծարաւոյ
։
303
Նա
եւ
արժանաւոր
սիրողաց
Քրիստոսի
պարտ
է
ընդ
սուրբ
մարգարէին
ձայնակից
լինել.
Առնո՜յր
ոք,
ասէ,
եւ
առնէր
զգլուխ
իմ
շտեմարանս
ջուրց
բազմաց
եւ
զաչս
իմ
աղբիւր
յորդ
արտասուաց
։
304
Եւ
զի՞նչ
առնէիր
այդու
ամենայնիւ,
ո՛վ
մարգարէ
։
305
Ի
տուէ
եւ
ի
գիշերի
լայի
զԻսրայէլ
։
306
Արդ
որ
յահագին
անապատին
բազմածով
վտակս
բղխեաց
յանջրդի
վիմէն,
նոյն
ինքն
առանց
նոցունց
աշխատութեան
զհետ
երթայր
ժողովրդեանն`
արբուցանել
զազգն
ընտրեալ
։
307
Արդ
նոյն
վէմ
վասն
նոցուն
եւ
աստ
մարդացեալ`
ծարաւի
եմ
ես,
ասէր
։
308
Եւ
ոչ
միայն
զի
չտան
ջուր,
այլ
եւ
փոխանակ
ջրոյ`
քացախ
ընդ
լեղի
խառնեալ
մատուցանէին
նմա։
309
Եւ
կամ
ո՞յր
ի
մարդկանէ
իցէ
սիրտ
քարեղէն
կամ
պղնձի
մարմին`
զայս
լսելով
հանդարտել
արտասուաց
։
310
Զի
եթէ
յանջատման
սիրելեաց
մերոց
ցտիմք
եւ
կոծիմք ,
ճչեմք
դառնացեալ
սրտիւք,
այրիմք
խորովիմք
ի
գութ
սիրելեաց
մերոց,
եւ
ըստ
մասանց
մարմնոյն`
ողբք
դառնութեան
ձայնս
արկանեմք
։
311
Եւ
զայս
առնելով
ոչ
զարժանն
կատարեմք,
քանզի
զպարտսն
հատուցանեմք.
ոչ
զի
ինքն
է
պարտական,
այլ
զի
զմեր
պարտիսն
իւրովին
հատուսցէ.
եւ
ոչ
զի
ի
պարտեացն
ապրել
աղաչէր,
այլ
յոյժ
ցամաքեալ
եւ
պասքեալ`
ջուր
խնդրէր
սակաւիկ
մի,
լուանալ
զերաշտացեալ
քիմսն
։
312
Ծարաւի
եմ
ասէր.
յականէ
զոք
ոչ
կարդայր,
զանուն
ուրուք
առանձին
ոչ
ասէր.
զաղերսն
ի
մեզ
անդր
արկանէր,
զկարաւտութիւն
ամենեցուն
յայտնէր,
զանողորմածութիւնն
յամենեսեան
տեսանէր։
313
Քանզի
ճմլի
սիրտս,
հեղձնուն
ոգիքս,
փղձկին
միտքս,
եւ
զխանդաղատանսն
Մարիամու
ոչ
կարեմ
ասել
։
314
Քանզի
մինչ
դեռ
կայր
Տէրն
ի
շտապ
տագնապին,
մաւտ
առ
նմա
կային,
ասէ,
մայր
նորա
եւ
քոյր
մաւր
նորա
Մարիամ
մագդաղենացի
եւ
այլ
եւս
կանայք`
որ
յառաջագոյն
հաւատացեալք
էին
գալստեանն
որդւոյն
Աստուծոյ.
աչաւք
իւրեանց
տեսանէին
զմեծ
չարչարանսն ,
եւ
ականջաւք
իւրեանց
լսէին
զհայհոյութիւնսն,
մանաւանդ
իբրեւ
լուան
ի
բերանոյ
նորա`
թէ
ծարաւի
եմ
։
315
Եւ
դուք
ձեզէն
գիտէք
զբարս
բնութեան
կանանց`
ո՛րչափ
խանդաղատագոյնք
են
յողորմածութիւն,
եւ
մանաւանդ
առ
սիրելի
ծնունդս
իւրեանց
։
316
Իսկ
արդ
զի՞նչ
կարծելի
է
ի
ժամուն
յայնմիկ
վասն
կանանցն
այնոցիկ.
զի
թէ
եւ
էր
հնար
գտեալ
նոցա,
ոչ
միայն
ամանով
մատուցանէին
նմա
ջուր,
այլ
եւ
յորդագնաց
վտակս
առ
խաչիւն
գործէին
։
317
Եւ
իբրեւ
այսպէս
ոչ
էր
ի
ձեռս
նոցա,
զկրծից
հարկանէին,
զսիրտն
կոծէին,
ի
միտսն
ողբային,
եւ
արտասուս
յորդագոյնս
բղխէին,
վայ
անձանց
կարդային,
եւ
զմահ
քան
զկեանս
ընտրէին.
մինչ
դեռ
կային
յաշխարհի,
հարեալ
դիականց
նմանէին
։
318
Վասն
այսր
ամենայնի
յառաջագոյն
պատասխանի
լուեալ
ի
Տեառնէ`
զոր
ողբալով
ասէր
ի
վերայ
ամենայն
ազգին.
Դստերք
Երուսաղէմի,
մի՛
լայք
ի
վերայ
իմ,
այլ
լացէք
ի
վերայ
անձանց
եւ
ուստերաց
եւ
դստերաց
ձերոց.
զի
եկեսցեն
աւուրք
`
յորս
ասիցեն,
երանի
ամլոց
եւ
ընդերաց
այնոցիկ
`
որ
ոչ
ծնան,
եւ
ստեանցն՝
որ
ոչ
սնուցին.
յայնմ
ժամանակի
սկսանիցին
ասել
լերանց
`
թէ
անկերուք
ի
վերայ
մեր,
եւ
բլրոց
`
թէ
ծածկեցէք
զմեզ.
զի
եթէ
ընդ
փայտ
դալար
զայս
արարին,
իսկ
ընդ
չորն
զի՞նչ
գործեսցեն
։
319
Յայնժամ
ի
տեղւոջն
ստուգաբանի
կանխասացութիւն
մարգարէին
Զաքարիայ,
որդւոյ
Բարեքեայ,
եւ
նմանի
մահ
որդւոյն
Ամովնայ`
մահու
որդւոյն
Աստուծոյ
։
320
Քանզի
Ովսիաս
այս`
այր
արդար
էր
եւ
թագաւոր
Իսրայէլի.
առաջնորդէր
ժողովրդեանն
ի
ճանապարհս
աստուածպաշտութեան,
եւ
երբեք
ումեք
մարդկան
ինչ
ոչ
մեղանչէր.
այլ
յորդորելով
բովանդակեաց
զսիրտս
ամենայն
մարդոյ`
ածել
ի
մի
երկրպագութիւն
Աստուծոյ
։
321
Եւ
մինչ
դեռ
խաղաղասէր
վարուք
կատարէր
զկեանս
իւր,
եկն
ել
ի
վերայ
նորա
Փարաւոն
Կաղ
յերկրէն
եգիպտացւոց,
եդ
ընդ
նմա
պատերազմ
եւ
սպան
զնա
յերկրին
հրէաստանի
։
322
Եւ
քանզի
արդարութեամբ
էր
թագաւորութիւնն
Յովսիայ,
եւ
միամաւր
առ
ի
ծննդենէ,
եւ
զուր
մեռեալ
ի
պատերազմի,
խանդաղատէ
մարգարէն
ի
մահ
թագաւորին.
եւ
յորդորեալ
զամենայն
ցեղն,
ածէ
ի
կոծ
լալեաց.
եւ
նմանեցուցանէ
զսաստկութիւն
կոծոյն
կոտորելոց
նռնենեաց
ի
դաշտին
։
323
Թուի
ինձ
եթէ
ցանկալի
եւ
վայելուչ
է
ծաղիկ
նռնենեաց
ի
տեսիլ
աչաց
մարդկան.
եւ
ի
շնչել
խորշակի,
դիւրահոս
վայրաբեր
լինի
առ
հասարակ.
եւ
այն
որ
էր
յառաջ
պայծառագոյն
քան
զամենայն
ծաղիկս,
յետոյ
տրտում
եւ
տխուր
լինի
քան
զամենայն
ծառս
փշաբերս
։
324
Վասն
որոյ
եւ
մարգարէն
ծաղկի
եւ
պսակի
նմանեցուցանէ
զարդար
թագաւորն.
ունայն
եւ
թափուր
մնաց
ժողովուրդն
իբրեւ
ծառս
մրգաթափս
որ
անպիտան
երեւին
ի
տեսիլ
մարդկան։
325
Արդ
չորիւք
թուական
ցեղիւքս,
զոր
էած
մարգարէն
ի
կոծ
թագաւորին,
զարս
առանձին
եւ
զկանայս
առանձինն,
իբրեւ
զոգի
եւ
զմարմին
բոլոր
բովանդակեաց
ի
սուգ
թագաւորին.
որպէս
եւ
Տէր
մեր
ասելով
ցկանայսն`
դստերք
Երուսաղէմի.
եւ
ցուցանէ
նոցա
թէ
կոծելոց
են
ի
վերայ
անձանց
եւ
ի
վերայ
ամենայն
Իսրայէլի.
ոչ
միայն
արք
եւ
կանայք
առանձինն`
որպէս
տան
Դաւթի
եւ
երից
ընկերաց
իւրոց,
այլ
ամենայն
ազգք
եւ
ազինք`
ոչ
միայն
մարդկան,
այլ
եւ
վերին
զաւրութեանց`
որպէս
երկնի
եւ
երկնաւորաց,
եւ
են
թուովդ,
եւ
ի
ձեռն
չորիցս
կոծին
ամենայնքս
։
326
Եւ
ընդէ՞ր
արդեաւք
լինիցի
այս.
վասն
զի
ամենեքեան
գտան
յանողորմածութեան.
Հրեայք
ի
զուր
պարտաւորեցին
եւ
մատնեցին
։
327
Արդ
որովհետեւ
երկոքեան
կողմանքն
միաբանեցան
ի
չարութիւնս,
ի
ձեռն
չորից
տարերցս
չորիւք
մասամբք`
չորք
անկիւնք
յերկրիս
յահ
մեծ
եւ
յահագին
կոծ
առ
հասարակ
ամենայն
երկիր
կոծեսցին,
արք
առանձին
եւ
կանայք
առանձինն.
Իսրայէլ
կոծեսցի,
զի
անջատեցաւ
ի
ճշմարիտն
Աստուծոյ.
հեթանոսք
կոծին,
զի
անջատին
ի
սուտ
աստուածոցն
իւրեանց.
երկոքեան
կողմանքն
մտանեն
ի
սուգ
եւ
ի
կոծ
սաստիկ.
եւ
դառնայ
կոծն
ոմանց
յանգիւտ
կորուստ,
եւ
ոմանց
ի
կորստենէ
յանանց
լոյսն
։
328
Յայսմ
վայրի
կատարի
ճշմարտութեամբ
բան
մարգարէին
որ
ասէ.
Կոծեսցին
ամենայն
ազինք
առանձինն
։
329
Նա
եւ
անդէն
առ
խաչին
Տեառն
ոչ
փոքր
եւ
դուզնաքեայ
էր
կոծն,
այլ
յոյժ
մեծ
եւ
ահագին,
որ
զանցուցանէր
զամենայն
կոծով։