10.
ԱՅՍ
ԻՐԻԿՈՒՆ…
(Արձակ
բանաստեղծութիւն)
Այս
իրիկուն,
թուրինջ
ջրաներկ
իրիկուն
մը,
քաղաքէն
դուրս,
քառուղիին
բերանը,
սօսիին
տակ
նստեր
էի.
սօսին
վաղնջուց
ծառ
մըն
է,
ճամբուն
վրայ,
մրգաստաններուն
ու
դալարուտներուն
մէջտեղը,
համայնական
օրհնենքի
մը
պէս
բարձրացած:
Գարուները՝
չարաճճի՜
աղջիկներ՝
նազանքով,
գեղով,
հեշտութիւնով
լեփլեցուն`
եկան
անցան
իր
առջեւէն.
ամառները,
արգաւանդ
ամառներն
ալ,
եւ
յուռթի
պտղաբեր
աշունները՝
ամէնն
ալ
տարիներով
անցան
իր
քովէն,
իր
հոգիէ՜ն
ալ:
Օր
մըն
ալ,
ամպգոլի
տօթագին
օր
մը,
բոցագիծ
ելեկտրաթեւ
հոսանուտ
մը
անցաւ
իր
ծոցէն,
մինչեւ
հոգիին
ալքը
կայծա՛կն
էր
եւ
բունը`
քարայրի
պէս
բերանաբաց՝
երբեմն
անցորդներու
օճախը
կ'ըլլայ,
եւ
հոն
վառող
կրակը
կայծակին
յիշատակն
է
կարծես,
որ
մերթ
կ՚արթըննայ
հոն:
Սօսիին
տակ,
ուրեմն`
նստեր
էի
այս
իրիկուն:
Երկու
տարէց
կիներ
անցան
ցանկորմին
քովի
արահետէն.
մէկը
կը
խօսէր
գթոտ
շեշտերով
իր
ձիուն
վրայ`
որ
արդէն
հիւծաւո՜ր՝
վաղահաս
աշնան
ցուրտին
չէ
դիմացեր՝
մեռե՜ր
է.
հէյվա՜խ,
կ'ըսէր
միւսը,
հէյվա՜խ…
քայլերը
մեռան,
ձայները
փոշիացան,
հեռացեր
էին,
ա՜լ
չլսեցի…
Յանկարծ
կեռասաստանին
ծայրէն
երեք
տղամարդեր
երեւցան,
ճառագայթող
դէմքերով.
մէկը
կը
պատմէր
իր
սիրային
անցքերը.
կնոջական
արեւոտ,
վարդաւէտ
անուն
մըն
ալ
լսեցի…
զիս
տեսան,
լռեցին
անցան.
քիչ
մը
անդին
պատմութիւնը
վերսկսած
էր,
ունկնդիրները
կը
քրքջային…
Քիչ
մը
վեր
առի
գլուխս.
ճիւղատ
սօսիին
վրայ
պարս
ելած
մեղուներու
պէս,
բուռ
մը
տերեւ
կը
խժային,
բայց
կանանչ,
կա՛փկանանչ..
մինչդեռ
դիմացի
կեռասիներուն
տերեւները
կարծրեր
են
ցուրտէն,
եւ
աքասիաները
կարծես
թալուկէ
բռնուած.
մեր
ծերունի,
օրհնաբեր
սօսին
երիտասարդի
ծիծաղներ
ունի:
Տերեւուտքին
մէջ
շշնկոց
մը
կայ,
որ
հովինը
չէ.
վայրկեան
մը
կը
դադրի,
յետոյ
հեռո՜ւն
կը
սկսի,
խելայեղ
թրթռուն
ցօ
ղ
մըն
է.
երկու
վայրկեանէն,
յանկարծակի,
գորշ
զոյգ
մը
թռվռալով
վար
կ՚իջնէ
սաղարթներու
սրահակը
բանալով.
հեւքոտ,
արագ,
կը
բաժնուին
կը
հեռանան
երկու
տարփաւոր
թռչուններ…
օդայած
տարփանքներու
երջանի՜կ
թաքստոց`
վաղնջական
սօսիին
յետամնաց
երիտասարդութիւնը…
Խճուղիին
վրայէն
սայլորդ
մը,
արեւակէզ,
ժպտագին
գեղջուկ
մը`
երգելով
կու
գար.
երկու
սիրուն
ճերմակ
եզներ,
որոճալով,
տատանելով,
դանդաղելով
կը
քաշքշէին
սայլը
քաղքի
բարիքներով
բեռնաւոր:
Մտածեցի
որ
այս
սայլորդը
տուն
կը
դառնայ
հիմակ.
յունայ,
բլուրին
ծայրն
է
տունը.
բուխերիկին
ծուխը`
քմահաճ`
կապոյտ
ծաղիկներ
կը
ցրցքնէ
օդին
մէջ.
օճախը
վառած
է…
ժամ
մը
ամբողջ
պիտի
երթայ
այդ
ծուխին,
այդ
տանիքին,
այդ
հորիզոնին
նայելով,
ժպտելով
տարփաւորի
պէս,
հօր
մօր
պէս,
սիրական,
կաթոգնած.
կաթերը
կթուեցան,
լճացան
հիմակ
անօթներուն
մէջ.
հանին
քնացած
ըլլալու
է.
եղինձը
եփած
պատրաստ
է
մաղմաղին
վրայ.
պզտիկները
կը
սպասեն`
հայրիկը
ի՞նչ
պիտի
բերէ
քաղաքէն.
հազա՜ր
բարի,
որովհետեւ
ածուխը
լաւ
ծախուեցաւ.
վաղը,
կանուխ,
նորէն
բեռնայ
տանի
քաղաք…
սայլը
անցեր
հեռացեր
է
շատոնց.
սայլապանին
երգը
կը
լսուի
դեռ,
միօրինակ,
երկարաձիգ,
տարածական
երգ
մը,
արեւոտ
թախծութիւններով
լի՛,
ճիշդ
իր
դաշտավայրերուն
պէս,
բայց
անոյշ,
անո՛յշ,
ու
ես…
Ուրիշ
կառապան
մը
կը
վերադառնայ,
քաղքեցի.
խրոխտ,
ամբարձիկ,
աննկատ
կ'անցնի,
մտրակը
շաչեցնելով
ու
շաչեցնելով.
ձիերը
կ՚ըմբոստանան
պահ
մը`
այնքան
յոգներ
են
մինչեւ
իրիկուն.
բայց
կառապանը
քաղքեցի
է՜,
—
կը
կատղի,
կը
փրփրի,
հէք
կենդանիներուն
ամբողջ
ազգահամարը
ձեռք
կ՚առնէ…
փոշիին
մէջ
կորսուեցաւ
կառքը.
մտրակը
կը
շաչէ
տակաւին,
կը
ծիծաղի՜…
Հինգ
գնչուհիներ,
սիրերգելով,
կայթելով,
կողովներ
շալկած`
կու
գան
դաշտերէն,
քաղաք
կը
դառնան,
եղերդ
ու
մոլոշով
լեցուն
կողովները
վար
կը
դնեն.
առտուն
արեւը
չցաթած
գացեր
էին.
ամբողջ
օրուան
մը
յոգնութիւնը
հոգերնին
չէ.
կու
գան
կը
շարուին
ճամբուն
եզերքը,
ծառերու
շուքին
տակ,
կը
խօսին,
հայրատ
կատակներ
կ'ընեն,
կը
ժպտին,
կը
ծիծաղին.
յետոյ
երգ,
մատի
ծափիկ,
պորտախա՜ղ…
սիկառներ
կը
վառեն
ու
դարձեալ
շաղակրատելով
կայթելով
կը
դառնան
տուն…
Ես
կը
մնամ
սակայն,
սօսիին
տակ,
անշարժ.
այս
իրիկնային
համերգութեան
մէջ,
մեկնող
արեւին
ոսկի
գիրը,
հեռաւոր
ծովուն
կապոյտ
տառը,
տերեւներուն,
թռչուններուն
թրթռուն
վանկը
կը
հեգեմ,
կը
հեգե՜մ:
Բայց
չգտայ
դեռ
անսահման
բառը,
որ
դիւթական
բալլիքի
պէս
պիտի
բանար
ինծի
այս
փակ
դուռները`
ճամբաներուն
վրայ,
ծառերուն
տակ,
ամբոխին
մէջ,
անցորդները`
ամէնն
ալ`
աներեւութացան.
ես
տակաւին
մթնշաղին
մէջ
կը
սպասեմ:
Ո՜հ,
ըսէք,
ըսէ՛ք
ինծի
գունագեղ
անսահման
բառը`
այս
իրիկուն…
