Սամուէլ
երէց
դնէ,
թէ
զսուրբն
Վարդան
Մամիկոնեան`
մարզպան
կացոյց
Վռամ
արքայ
պարսից.
զսոյն
ասէ
եւ
Կիրակոս.
բայց
այս
ոչ
ուստէք
կարէ
հաստատիլ.
զի
նախ
Վեհմիհրշապուհ
կացուցաւ
մարզպան
՚ի
Վռամայ.
որպէս
գրէ
Խորենացին.
գ .
64.
եւ
յետոյ
Վասակ
Սիւնի
յաւուրս
Յազկերտի.
որպէս
յայտնի
երեւի
՚ի
պատմութենէ
Եղիշէ
եւ
Փարպեցւոյ:
Իսկ
Վարդան
պատմիչ
դնէ,
թէ
՚ի
նստիլ
սրբոյն
Յովսէփայ
կաթուղիկոս`
նախարարքն
ժողովեալ
՚ի
մի,
կացուցին
զսուրբն
Վարդան
տեղապահ
թագաւորութեանն :
Արդ`
թէպէտ
եւ
ստոյգ
է,
թէ
սուրբն
Վարդան
ընտրեցաւ
՚ի
նախարարաց
առաջնորդ
եւ
զօրավար
հայոց,
որպէս
աւանդի
՚ի
գիրս
Եղիշէի.
գլ.
ե.
երես.
100.
եւս
եւ
գլ.
գ.
երես.
62.
ընդ
որում
է
տեսանել
եւ
՚ի
գիրս
Փարպեցւոյն
եւ
Յովհաննու
կաթուղիկոսի,
եւ
թէ
նմա
անսային
նախարարք.
բայց
մարզպանութեանն
անուն
եւ
իշխա
նութիւն
տուաւ
Վասակայ.
որպէս
բազում
ուրեք
յիշէ
Եղիշէ.
գ.
60.
61.
70.
եւս
եւ
Փարպեցին
մինչ
զի
նաեւ
նոյն
ինքն
մեծն
Վարդան
ընդ
հրամանատա
րութեամբ
նորա
էր.
եւ
ոչ
կարէր
մեծ
ինչ
առնել
առանց
ծանուցանելոյ
նմա:
Գիտելի
է
դարձեալ`
զի
Ասողիկ.
բ.
2.
ասէ,
թէ
յետ
Արտաշրի
թագաւորին
հայոց
կարգեցին
նախարարք`
իւրեանց
սպարապետ
զսուրբն
Վարդան.
որ
եւ
ասէ`
ամս.
ժթ,
միաբան
կալաւ
զՀայս:
Եւ
զայս
ոչ
է
մարթ
այլազգ
իմանալ,
բայց
եթէ
զկնի
չորից
ամաց
անկմանն
Արտաշրի
՚ի
թագաւորութենէ`
եւ
զկնի
դարձի
սրբոյն
Սահակայ
յաշխարհէն
Պարսից
հանդերձ
Շմուէլիւ.
յորում
ժամանակի
սպարապետութիւն
բովանդակ
զօրուն
Հայոց
Մեծաց
տուաւ
՚ի
Վռամայ
սրբոյն
Վարդանայ,
որ
նախ
մասինն
յունաց
էր
կարգեալ
ստրատելատ
՚ի
Թէոդոս
կայսերէ`
՚ի
գնալ
նորա
հանդերձ
Մեսրոպաւ
՚ի
Կոստանդինուպօլիս .
եւ
զի
զայս
ընդհանուր
սպարապետ
ութիւն
վարեաց
սուրբն
Վարդան
՚ի
բաժնին
պարսից
՚ի
ժամանակս
մարզպանութեան
Վեհմիհրպաշհոյ
եւ
Վասակայ
մինչեւ
՚ի
նահատակութիւնն
իւր,
ընդ
այսմ
հաշուեալ
լինիւ
ընդ
ամենայն
ամք.
ժթ:
Գիտել
արժան
է
եւ
զայս,
զի
Ասողիկ
դնէ.
ի.
2.
թէ
սուրբն
Վարդան
ունէր
զորդի
Մանգնոս
կամ
Մանկնոս
անուն.
եւ
թէ
կարգեցաւ
նա
յետ
նորա
սպարապետ
հայոց.
իսկ
Սամուէլ
դասէ
զնա
՚ի
կարգս
մարզպանաց
յետ
նահատակութեան
Վարդանաց:
Բայց
Եղիշէ,
Փարպեցին,
Յովհաննէս
կաթուղիկոս
եւ
Վարդան
բնաւ
ոչ
յիշեն
զայդ
Մանգնոս.
մանաւանդ
թէ
եւ
կարգ
պատմութեան
նոցա
յամենայն
կողմանց
ներհակ
ելանէ
այդմ:
Եւ
թուի
թէ
Ասողիկ
եւ
Սամուէլ
փոխանակ
ասելոյ
Վահան
Մանգնոս
կամ
Մամգոն`
այսինքն
Մամիկոնեան`
եղբօրորդի
Վարդանայ.
եդեալ
են
Մանգնոս
որդի
Վարդանայ.
գուցէ
հայելով
՚ի
սխալագիր
հին
յիշատակարանս
ինչ,
զոր
նաեւ
Շնորհալին
՚ի
մէջ
բերէ
՚ի
յառաջաբան
ութեան
բարձրացուցէքին.
յորում
ասէ
գրեալ
էր.
թէ
յաւուրս
Գիւտայ.
եւ
Յովհաննու
Մանդակունւոյ
էր
իշխան
հայոց
Վահան
որդի
Մանգնոսի
որդւոյ
Վարդանայ.
եւ
ահա
այս
յայտնի
սխալ
գրչաց
է.
վասն
զի
Ղազար
Փարպեցին`
որ
յամուրս
Յովհաննու
Մանդակունւոյն
հրամանաւ
սորին
Վահանայ
Մամիկոնայ
գրեաց
զպատ
մութիւն
իւր,
զսոյն
զայս
Վահան
դնէ
որդի
Հմայեկայ
եղբօր
Վարդանայ,
եւ
ոչ
թէ
որդի
Մանգնոսի
որդւոյ
Վարդանայ:
Այս
յայտնի
ցուցանի
եւ
՚ի
պատմութեան
անտի,
որ
աւանդի
՚ի
ճառընտիրս
եւ
յայսմաւուրս.
նոյեմբ.
18.
երես.
250.
ուր
ասի.
թէ
յաւուրս
կաթուղիկոսութեան
Բաբկենի
եւ
Սամուէլի
էր
իշխան
հայոց
Մանկնոս.
արդ`
յայտ
է
թէ
յայնժամ
իշխանն
եւ
մարզպան
հայոց
էր
Վահան
Մամիկոնեան`
սկսեալ
յաւուրց
Մանդակունւոյն.
ուրեմն
Մանկնոս
ասելով`
իմացեալ
լինի
Վահան
Մամիկոնն,
այն
է
Մեծն
Վահան
Մամիկոնեան:
Եւ
զայս
որպէս
անտարակուսելի
ինչ
համարելով
Վարդանայ
պատմագրի`
մեղմով
իմն
յայտ
առնէ
զվրիպումն
այլոց`
յասելն,
թէ
վասն
Վահանայ
Մամիկոնոյ
ոմանք.
ի.
ամենայն
ասեն
կացեալ
իշխան,
եւ
ոմանք.
լա.
որով
ահա
նոյն
համարի
զՎահան
ընդ
Մանկնոսի.
զի
Ասողիկն
եւ
Սամուէլ`
զորաց
զկարծիսն
՚ի
մէջ
բերէ,
Մանգնոսի
տան
ամս.
՚ի
եւ
յանուն
Վահանայ
դնեն
ամս.
լ.
կամ
լա:
