Վարք սրբոց հարանց…, հատոր Բ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ՔԱՆԶԻ տեսի զհոգի քո, ով անդրանիկ ոգւոյ իմոյ, զի ընթանայ ուսանել զճանապարհ կենաց, զոր ուսոյց եւ հորդեաց տէրն աշակերտացն իւրոց. եւ իւրոց. եւ իբրեւ իմացայ զհայցուածս քո զայսքանեաց զի գտանել կամիս վաճառաշահութեամբ քո բազմապատիկ արդիւնս հատուցման իբրեւ զիմաստուն վաճառականն զայն, եւ արդ զոր խնդրեցեր 'ի մէնջ բան, թէ եւ փոքր է 'ի թիւս բանից, բայց մեծ եւ արդեամբք, ահաւասիկ յայտ արարեալ նշանակեմ սիրոյ քում. վասն նստելոյ 'ի միայնութեան եւ վասն չարչարանացս այսոցիկ, մանաւանդ թէ վասն խաղաղութեան եւ վասն փուձութեանցն որ գայ հասանէ 'ի վերայ վաստակաւորացն որ 'ի նմին 'ի խաղաղ ութեանն իցեն, եւ վասն շնորհաց օգնական ութեանն որ պարգեւի նոցա յողորմութենէն աստուծոյ 'ի վերայ չարչարանաց կրիցն, զոր 'ի քէն պատմեցաւ ինձ՝ նշանակեցից քեզ։ Այլ ծանիր, սիրեցեալ եւ անդրանիկ եղբայր իմ, զի խորհրդոյս այսորիկ առաջարկութիւն ոչ եթէ ամենայն ոգւոյ 'ի շահ օգտի լինիցի, այլ միայն դիտողացն զանձինս. իսկ անգէտքըն եւ տկարացեալքն արտաքոյ դրան սրբ ութեան սրբոյն գտանիցին։ Հաճոյ թուեցաւ ինձ, ով սիրելի. կարգել քեզ զգլուխս հայցուածոց քոց ՚ի շահ եւ յօգուտ ամենայն հասակի։ Քանզի տեսի զբորբոքումն ցանկ ութեան քո եթէ աստուածային է տենչումն, եւ կամիմ տալ քեզ գրով զընթացս եւ զճգն ութիւն անձուկ ճանապարհիս այսմիկ՝ թէ որպէս պարտ է կենցաղավարիլ 'ի սմա ընդդէմ պատերազմաց թշնամւոյն, յորում օրէ բուռն հարկանեմք զճանապարհէն կենաց մինչեւ յօրն ընդ որ ոչ ումեք եւ հնար անցանել մարմնոյ կենաց։
       Արդ զառաջինն սկիզբն ելանելոյ մարդոյ յաշխարհէս յայսմանէ օրինակէ ելք որդւոյն Իսրայէլի յԵգիպտոսէ. զի որպէս առաքեաց աստուած զՄովսէս 'ի Քորեբ լեռնէն եւ ետ նմա գաւազան եւ իշխան ութիւն իջանել եւ փրկել զորդիսն Իսրայէլի 'ի ծառայութենէ եգիպտացւոցն եւ հանել զնոսա յանապատն. նոյնպէս եւ հրեշտակ պատրաստական հարկիւ առաքի յաստուծոյ առ հոգի եւ լնու զնա ահիւ եւ գողութեամբ, մինչեւ հանէ զնա յաշխարհիս ծառայութենէ եւ ածէ զնա յանապատ հանդարտութեան, որ է չափ մարմնոյ, մանաւանդ 'ի միայնաստանըս։ Եւ պարտ է գիտել եթէ ջան եւ վաստակ առաքին ութեան նորա 'ի սկիզբն գալոյ 'ի հանդարտ ութիւն անապատին այս է՝ խոնարհութիւնն։ Բուռն հարցէ զչափոյ առաջին կարգիս, այսինքն զխոնարհութենէ, յորմէ ծնանի ունկնդր ութիւն խրատուց, եւ յայսմանէ տայ զպտուղ հոգեւոր 'ի ժամու իւրում, որպէս ասէ երանելին Պաւղոս՝ թէ խրատ առժամայն տրտմ ութիւն է, բայց յետոյ պտուղ խաղաղ ութեան տայ նոցա որ կրթին նովաւ 'ի յարդարութիւն։ Արդ 'ի խոնարհութենէն եւ յունկնդրութենէն ծնանին ամենայն բարութիւնք. զի եւ տէր մեր խոնարհեցոյց զանձն՝ լեալ հնազանդ մահու չափ եւ մահու խաչի վասն անունկնդրութեանն Ադամայ, որով տիրեաց մեղաց եւ մահու զօր ութիւն 'ի վերայ ազգի մարդկան։ Արդ յորժնո զճշմարիտ ունկնդրութիւնն ստանայ, պատրաստէ նմա զամենայն հանգիստ եւ զհոգեւոր քաղցրութիւն։ Եւ ոչ է արժան աշակերտին առնել զինչ եւ կամիցի. այլ պատուիրեմք նոցա թողուլ զամենայն զկամս անձանց եւ կալ 'ի սահման հրամանի վարդապետացն իւրեանց, զի այս իսկ է ճշմարիտ ունկնդրութիւնն։
       Այսուհետեւ զգոյշ լեր, ով եղբայր, որ վաստակիս 'ի հանդարտ ութեան անապատի եւ կամիս ժառանգել զերկիրն աւետեաց որ բխէ զկաթն եւ զմեղր։ Եւ որպէս արար Յեսու որդի Նաւեայ եւ Քաղեբ որդի Յեփոնեայ զունկնդր ութիւն Մովսէսի, որք գնացին զհետ պատուիրանաց նորա եւ մտին յերկիրն պարգեւաց. այսպէս եւ դու արասցես՝ գնալով զհետ ճշմարիտ ունկնդրութեանն եւ մտանել 'ի վերին երկիր աւետեացն։ Քանզի եթէ ոք ոչ պարապեցուցանէ եւ ազատէ զզգայարանս իւր յամենայն գանձուց աշխարհիս, եթէ զգալի ելանելովն եւ եթէ իմանալի, ոչ կարէ մերձենալ առ աստուած է ստանալ զհոգի իւր։ Եւ քանզի երկու են ելք յաշխարհէս եւ սկզբնաւորութիւն սուրբ ճանապարհի միայնութեան, մի մարմնոց եւ միւս միաց, եւ ոչ թէ ամենայն ոք որ յելանէ յանապատ՝ ազատի եւ 'ի վարուց կենցաղոյս այսորիկ. զի բազումք այն են որք ելանեն յաշխարհէ արտաքին ձեւով եւ այլափոփոխք վարին, յաղագս այնր երկուս ասացաք զելսն. քանզի բազումք ելեալք տեսաք յաշխարհէ, իսկ ազատեալս 'ի վարուց սորա մի 'ի հազարացն։ Արդ որպէս ասացաք զելս որդւոցն Իսրայէլի յԵգիպտոսէ՝ օրինակ մարդոյ որ հրաժարէ յաշխարհէ. սոյնպէս եւ իմանամք զսիւնն զոր կանգնեաց երանելին Մովսէս 'ի մէջ իսրայէլացւոցն եւ եգիպտացւոցն, իսրայէլացւոցն լուսաւորիչ եւ եգիպտացւոցն խաւարեցուցիչ. ապացոյց հրեշտակին որ պատրաստէ 'ի տեառնէ զլոյսն աստուածային հովանի 'ի վերայ մտաց միայնաւորին զխաւարն արկանէ 'ի վերայ իշխանութեան չարին եւ չար խորհրդոցն որ 'ի նմանէն ծնանին. վասն զի որչափ 'ի ձեռն ելանելոյ յաշխարհէս լուսաւորի աչք հոգւոյ, այնչափ խափանի 'ի նմանէ ամենայն խորհուրդք չարք յիմանալի ելսն յայնս։ Եւ է տեսանել յայնմհետէ եղբայր զելեալն յաշխարհէ եւ զնստեալն 'ի միայնութեան խուղս, յաղօթս եւ յօրհնութիւնս եւ 'ի հնազանդ ութիւն հարց։ Նման է Յեսովայ որդւոյ Նաւեայ որ լուաւ երանելւոյն Մովսէսի եւ բարձաւ զգաւազանս որդւոցն Իսրայէլի եւ սրբեաց զձեռս իւրեանց 'ի տէր։ Այսպէս եւ դու, պատուական եղբայր, եթէ ունիցիս ճշմարիտ ունկնդր ութիւն առ հարս քո հոգեւորս, լսես զերանելի զձայնն զոր լուան որդիքն Իսրայէլի՝ եթէ այսօր սրբեցէք զձեռս ձեր տեառն. եւ փառաւորիս երանելի ձայնիւս այսուիկ 'ի սրբել զհոգի քո հոգւովն սրբով։ Իսկ որ անունկնդիրքն են եւ ոչ բնակեն խաղաղութեամբ 'ի միայն ութեան խուցսն, այլ չար խորհրդովք ագահութեան եւ հպարտութեանն զօրանայ 'ի նոսա, եւ ոչ թողուն զկամս իւրեանց վասն աստուծոյ եւ ունկնդիրք լինին, 'ի նոսա ծնանի ատելութիւն եւ զօրանայ վատթարութիւն։ Քանզի 'ի կատարել զկամս իւրեանց պատճառս տան ամենայն վատթարութեանց, որպէս ասաց ոմն 'ի սրբոց հարցն՝ եթէ զամենայն ինչ զոր ատէ տէր, բնակէ յանձինս վատացն եւ անխրատիցն. իսկ պսակք ունկնդրողացն բազմապատիկք են։ Արդ տես եւ զգոյշ լեր, ով ունկնդիր եղբայր, զի բազում ոխս պահեն առ քեզ դեւքն յանապատին, զի դարձուսցեն զքեզ յԵգիպտոս չարութեանն, այսինքն 'ի կենցաղս եւ յաղտեղի գործս իւր։
       Դարձեալ եւ յայսմանէ զգուշացիր 'ի հանդարտութեան անապատն, զի բազում օձք են խածանողք, այսինքն նախատինք, բամբասանք, տրտունջ, զրկանք՝ որ 'ի սատանայէ եւ 'ի մարդկանէ։ Արդ եթէ կամեսցիս փրկիլ 'ի նոցանէ, արասցես որպէս եւ արարին որդիքն Իսրայէլի, այնոքիկ որք լուան երանելւոյն Մովսէսի, զի ամենայն ոք որ հարկանէր, նայէր յօձն պղնձի զոր բարձրացոյց Մովսէս 'ի գլուխ լերինն, եւ բժշկէր 'ի թունից օձիցն։ Եւ դու յորժամ վիրաւորիս 'ի միոյ յօձիցն զորոց ասացի՝ բարձրացս զտես ութիւն մտաց քոց եւ նայեաց 'ի տէր մեր Յիսուս Քրիստոս որ բարձրացաւ 'ի վերայ խաչին վասն փրկ ութեան մերոյ, եւ յայնժամ բժշկիս 'ի թունից օձիցն յորոց հարկանենն զքեզ, որպէս ասէ առաքեալն Պաւղոս՝ թէ նայեցարուք 'ի զօրագլուխն հաւատոց եւ 'ի կատարիչն Յիսուս, որ փոխանակ ուրախ ութեանն որ նմա առաջի կայր՝ յանձն առ զխաչն, արհամարհեաց զամօթ, նստաւ ընդ աջմէ աթոռոյն աստուծոյ։ Իմա, ով սիրելի, թէ ո՛րպէս նախակարգէ զխաչն եւ զչարչարանսն, եւ ապա յետ այնորիկ յաւելու զմտանելն յածային փառսն։ Արդ օրինակաւդ իմա զի ամենայն ոք որ մեղկի առ չարչարանս ախտից կամ պարտի յամօթոյ փառաց եւ հարկանի յայպիսի օձից, ոչ կարէ մտանել յերկիրն աւետեաց ուր հայր զմիածինն իւր փառաւորեաց։ Եւ թէ ո՛րպէս պարտ է նայել 'ի նա, լուր եւ 'ի միտ առ։ Յորժամ հասանէ քեզ նախատանօք անարգիլ յումեքէ, նայեաց զի եւ նա նախատեցաւ վասն քո, եւ սամարացի եւ դիւահար կոչեցաւ։ Եւ եթէ կատակեն եւ հարկանեն զքեզ, տես զի եւ զփրկիչն արարածոց հարին եւ կատակեցին եւ կռփեցին եւ թուքս նախատանաց յերեսս նորա ձգեցին. քացախ լեզուով դառնութեան ետուն ըմպել նմա, եւ եղեգամբ զգլուխն սուրբ ծեծէին։ Ապա թէ փառասիրութիւն ընդ հարկանէ զքեզ վասն առաւել ութեան վաստակոցն, յիշեա զասացեալն տեառն՝ թէ յորժամ կատարեցէք զամենայն հրամայեալսն, ասասջիք եթէ ծառայք անպիտանք եմք, զոր պարտէաքն առնել՝ արարաք։ Իսկ եթէ եղբայր քո արհամարհ թուեսցի յաչս քո վասն տկար ութեանն իւրոյ, նայեաց 'ի տէր մեր Յիսուս Քրիստոս թէ ո՛րպէս 'ի վերայ մաքսաւորաց եւ մեղաւորաց առաւել ցուցանէր զհարկաւոր գութս իւր։ Եւ թէ չարչարանք եւ նեղութիւնք ծանրանան քեզ, նայեաց 'ի նա՝ որ փոխանակ ուրախ ութեանն որ կայր իւր առաջի՝ վասն բարերար ութեանն յանձն առ զխաչն անպարտական։ Զայս յարաժամ դիր 'ի սրտի քում , եւ տկարանայ եւ անհամի թոյնք օձիցն 'ի միտս քո. քանզի արդարեւ մերձաւորք է առ քեզ խաչիւն Յիսուս քան օձն պղնձի առ հեբրայեցիսն. 'ի գաղտնիս սրտի քում բնակեալ է եւ 'ի ներքին մարգդ քո օթեվանի եւ 'ի տեսութենէ նորա ծագի առ քեզ լոյս փառաց։ Որչափ ցուցանես ունկնդրութեամբ զվաստակոյ քում զառաւելութիւն, այնչափ ցուցանէ նա զգեղեցկութիւն իւր յոգւոջ քում եւ թագաւորեցուցանէ 'ի վերայ քո զուրախութիւն. եւ որչափ ծուլութեամբն նուազին վաստակք քո, գողացեալ լինի լոյս գիտ ութեան փառաց նորա 'ի ծածուկ օթեվանաց սրտի քում, եւ ոչ քաղցրանայ հոգի քո 'ի խորհուրդս փառաց նորա։
       Արդ ընդ խոնարհութեամբ ունկնդրութիւնս զոր ասացի, պարտ է ստանալ կարգի կրօնաւորաց եւ զլռութիւնն եւ զպահպան ութիւն լեզուոյ 'ի դատարկ բանից, յընթացս հանդարտութեամբ, գձուձ զգեստուք, անպաճոյճ յօդ ոտից. եւ բնաւ ոչ այլ ինչ ստանալ, բայց միայն զծածկոյթս բաւական անձինն, որպէս եւ տէր մեր յայտ առնէ 'ի բանս պատուիրանի իւրոյ ասելովն՝ մի՛ ստանայք ոսկի եւ մի՛ արծաթ եւ մի՛ պղինձ 'ի գոտիս ձեր եւ մի՛ երկուս հանդերձս ունիցիք եւ մի՛ պարկ 'ի ճանապարհ եւ մի՛ հողաթափ յոտս ձեր։ Եւ առաւել քան զամենայն ինչ սէր սերտ ունիցիք յանձինս ձեր, զի նովաւ կարող լինիջիք առաւելապէս ստանալ զոգիս ձեր. զի եւ գիտէ հայրն ձեր երկնաւոր զինչ պիտոյ է մինչ չեւ ձեր իցէ ինչ խնդրեալ. վասն այսորիկ խնդրեցէք նախ զարքայութիւնն աստուծոյ եւ զարդար ութիւն նորա, եւ այդ ամենայն յաւելցի ձեզ 'ի հօրէն ձերմէ որ յերկինսն է։
       Ի վերայ այսր, ով որդիք իմ անդրանիկք, սպառազինեցէք զանձինս ձեր պահօք եւ աղօթիւք եւ յարաժամ ճգնութեամբ եւ տքնութեամբ ընդդէմ համադամաց կերակրոց, եւ մի՛ պակասեցուցանէք զմիտս ձեր 'ի յիշմանէն այ, ոչ 'ի տուէ եւ ոչ 'ի գիշերի։ Իսկ եթէ յառնէ 'ի վերայ ձեր պատերազմ չարին արգելուլ յերկրէն աւետեաց, սպառազինէ զմիտս ձեր սուրբ հոգւովն Քրիստոս եւ յաղթէք թշնամւոյն պատերազմի, որպէս եւ Մովսէս Ամաղեկայ։ Արդ որք 'ի տիս երիտասարդ ութեան են, պարտ է նոցա ոչ ընկողմանել 'ի վերայ երկրի 'ի ժամ քնոյն, այլ նստելով ննջեսցեն, եւ կամ 'ի վերայ ոտից իւրեանց 'ի կալն տացեն սակաւիկ ինչ տեղի քնոյն, ածելով զմտաւ զվարդապետ ութիւն սուրբ հօրն մեր Մակարիոսի՝ որ 'ի քսանամենից հացով եւ ջրով եւ քնով ամենեւին ոչ յագեցաւ, որպէս ինքն իսկ երանելին ասէ՝ եթէ զհաց իմ ուտէի կշռով եւ զջուր իմ ըմպէի չափով եւ յորմ ինչ յենլով սակաւիկ ինչ յափշտակելի 'ի քնոյ։ Բայց գիտեմ եւ զմի ոք այլ 'ի հարցն սրբոց զի զժամանակս քսան ամաց ոչ ննջեաց ամենեւին 'ի վերայ միոյ 'ի կողմանց անձինն իւրոյ, բայց թէ 'ի պատահել հիւանդութեանց, եւ այն զի անդատապարտս մնասցէ 'ի կանոնաց սրբոցն։ Զայս եւ դուք, եղբարք, որք կամիցիք ստանալ զսրբութիւն, պահեցէք զգուշութեամբ եւ կատարեցէք եւ մի՛ երկմտիցէք 'ի սոցանէ. զի եթէ պահիցէք զսոսա յանապատական կեանս, ծագեսցէ Քրիստոս զլոյս գիտ ութեանն իւրոյ 'ի սիրտս ձեր, եւ յայտնի առնիցէ ձեզ զիմաստութիւն իւր որպէս երբեմն որդւոցն Իսրայէլի. որք թէպէտ եւ մեղանչէին յանապատն, սակայն ոչ զրկէր զնոսա աստուած յողորմութենէ ն իւրմէ եւ 'ի յարաժամ խօսակցութենէն իւրմէ 'ի ձեռն Մովսէսի։ Այսպէս եւ ամենայն վաստակւորաց օգնական լիցի աստուած 'ի յառաջատելն 'ի մարմնական առաքինութենէ անտի 'ի հոգեւորն, եւ ողորմութեամբն իւր զշնորհ բերկրալից մխիթար ութեանն իւրոյ երբեմն երբեմն ծագէ առ նոսա. ժամանակ մի զիմաստ գիտ ութեան սուրբ գրոց քաղցրացուցանէ նոցին, եւ այլ երբեմն յաղաչանս թող ութեան մեղաց իւրեանց ուրախացուցանէ զնոսին. յայլ ժամու պարգեւս արտասուաց յորդառատ տացէ նոցա։ Բայց ոչ ասեմ զարտասուսն զոր անուանեցին սուրբ հարքն երկիր աւետեաց, որ 'ի չափ հասակի հոգեւոր ութեանն պարգեւի այնոցիկ որք ժամանենն 'ի սոյն, այլ զայն զոր սուրբն Ամոնիոս կարդայ բորբոքումն առաջին ամբոխմամբ։ Այլ այնոցիկ որք 'ի մարմնական թմբր ութեան բուռն հարին զառաքինութենէ՝ լինի 'ի զարթնուլն այնպիսի յառաջատ ութիւն արտասուաց երբեմն երբեմն։ Եւ 'ի գալ այսպիսի արտասուացս՝ երբեմն նեղասրտ ութիւն ածէ հնազանդեցելոյն չմնալ 'ի հնազանդութիւնն, այլ ինքնիշխանութեամբ յեւս անձուկ վարս փոփոխել. եւ երբեմն ուրախանայ 'ի վերայ արտասուացն առնլոյ զոր ոչն ունէր յառաջ, եւ ծնանի 'ի միտսն փառասիրութիւն, եւ ժամանակ մի տրտմի արտասուօքն 'ի յիշատակ մեղացն գործակցելոց, եւ աճէ տրտմութեամբն յուսահատութիւնն։ Եւ յաղագս այսր սուրբն Ամոնիոս կարդաց զսա ամբոխումն, քանզի յուրախութենէն նիւթէ զփառասիրութիւն եւ 'ի տրտմութենէն զանյուսութիւն։
       Արդ յայսմ վայրի պիտոյ է եղբարցն՝ որք յայս չափս յառաջեն՝ վարդապետ իմաստուն, որ զտրտմութեամբ յուսահատութիւնն 'ի յոյս հաստատէ խրատովն եւ զուրախութիւնն 'ի տէր դարձուցանէ խոնարհութեամբ։ Ապա թէ ոչ պատահե բարի եւ իմաստուն ուսուցիչ, վերացուցանեն զմիտս նորա դեւքն սնափառութեամբն եւ առեալ ածեն յանյուս ութիւն տրտմութեամբն։ Այլ դուք, իմաստուն եղբարք, որոց յառաջատութեանց պատահէ փոփոխմունք այս, նստարուք առ ոտս վարդապետաց եւ նախակրթեցելոց 'ի վարս յայս, եւ լուեալ 'ի նոցանէ զօգտակար խրատսն՝ 'ի նոյնն դադարեցէք, ոչ յաջ խոտորել եւ ոչ յահեակ, քանզի պարտ է եւ վարդապետին իմաստ ութեան իւրում վկայ ութիւն ունել։ Եւ դուք, ով վարդապետք, 'ի գալն առ ձեզ ումեք յեղբարց նեղեալ յայսպիսի ալէկոծութեանց՝ զգոյշ լինիջիք 'ի խրատելն զնոսա. եթէ բորբոքեալ է սրտիւ եւ ուրախ է մտօք, կռփեա զնա եւ յաւել զմարմնական առաքինութեանցն աշխատանս՝ զպահս եւ զճգնութիւն եւ զգիշերային տքնութիւն եւ զերկրպագ ութիւն հանդերձ խոնարհութեամբ առաջի ամենայն ումեք. եւ զգոյշ լերուք ոչ իւիք հեղգանալ յուսուցանելոյ զճշմարիտն, եւ դատապարտիցիք վասն հոգւոց աշակերտացն ձերոց։ Ասեմ դարձեալ եւ զյառաջատ ութիւն տրտմութեանն եւ զտկար ութիւն յուսահատութեանն, որ առաւելութեամբն իւրով առնէ զհոգին անպտուղ իբրեւ զվէմ. որ աւուրս եթէ ոչ կարճէր տէր, ոչ ապրէր ամենայն մարմին։ Արդ որ ոք յայսմ վարակեալ գայցէ առ ձեզ, տեսէք եւ զգոյշ լերուք թէ ո՛րպէս պարտիք խրատել զնա, այսինքն սարմանել 'ի սիրտ եղբօրն զյոյս ապաշխարութեան եւ զխոստումն տեառն զոր ուխտեաց դաշամբք 'ի ձեռն Եզեկիէլի՝ ոչ կամիմ, ասելով, զմահ մեղաւորին, այլ զդարձ նորա 'ի չար ճանապարհէն եւ զկեալն։ Եւ յետ այսպիսի փոփոխմանցս եւ այլեւ այլ ծփմանցս շնորհ օգն ութեան 'ի վերուստ եկեսցէ առ հոգի համբերողին, եւ սկսանի յառաջանալով աւուրց հուր սիրոյն աստուծոյ բորբոքել առ մարդն՝ որ եւ զտիւ եւ զգիշեր խաչէ զհոգին յաշխատ ութեան կիրս 'ի վեր քան զբն ութիւն մարմնոյն կամեցեալ լինել։ Արդ զգոյշ լերուք, եղբարք, ոչ անձամբ անձին ընթանալ, այլ ուսուցչին ձերոյ հաւատալ զանձինս եւ այնպէս կատարել զասացեալսն որպէս թէ 'ի բերանոյն աստուծոյ լսեցէք զայն. եւ օգտեալ ձեր 'ի շնորհացն աստուծոյ հասանէք 'ի նաւահանգիստն խաղաղութեան։ Ապա թէ յերկարի առ ոք եղբարց այսպիսի այլայլմունքս եւ ընդունի յինքն զփառասիրութիւն, խաւարի ընտրող ութիւն մտաց նորին եւ փոփոխի առաւել ութիւն սիրոյն 'ի բորբոքումն պոռնկութեան անօսր եւ նուրբ մոլորմամբ, եւ ոչ տեսանէ զախտն ինքն յայտնապէս եւ ոչ կարէ հաւանել ասողաց, եւ մատնի այնուհետեւ 'ի խռովեալ աքիս ծովու. եւ յաղագս այսր կոչեցաւ բորբոքումնս այս ամբոխումն։ Ո՜հ որչափ դժուարին է ճանապարհս այս այնոցիկ որք ոչ են կարող ընտրել։ Աստանօր պիտոյ է ամենեւին վարդապետ իմաստուն, զի 'ի ձեռն նոցա դադարեցուցանող քաջալերութեանն՝ այսու ջերմութեամբ բորբոքեալքն եւ արտասուաց առատութեամբ դիւրաւ կարեն հասանել վաստակաւորքն 'ի սրբութիւնս՝ որ է կատարումն մարմնական վարուց, եւ այնուհետեւ առնու սկիզբն հոգեւորական տեսութեց, որպէս եւ ասէ դարձեալ սուրբն Ամոնիոս՝ եթէ բորբոքումն այս է դուռն ընդ որ մտանեն ամենայն վաստակաւորք 'ի սրբութիւն։ Այլ գիտասցէ թէ ոչ ամենայն մարդոյ է ընտրել եւ որոշել ընդ սէրն բնական եւ ընդ չարչարանս պոռնկութեն, բայց թէ միայն այնոցիկ որք զփորձն առին անձամբք։ Քանզի որպէս եւ ասացաք՝ հեղեղք եւ յարուցմունք բորբոքմանս այսորիկ 'ի վեր քան զբնութիւն նեղեն զնա նկրտել. ըստ որում եւ գրեալ է վասն երանեալ հօրն մերոյ Յոհաննու՝ եթէ յորժամ եհաս 'ի բորբոքումնս յայս, ասաց ցեղբայրն իւր. կամիմ յանհոգս մնալ եւ լինել իբրեւ զհրեշտակ աստուծոյ որք ոչ ունին զհոգս երկրաւոր իրաց. եւ այսու բորբոքմամբ ընկեաց յանձնէ զհանդերձս իւր եւ ել յանապատ, եւ ոչ կարացեալ ժուժել անվայելուչ կրիցն՝ դարձաւ անդրէն։ Եւ այսպէս զբազումս մոլորեցուցանէ սատանայ բորբոքմամբս այսուիկ եւ հանէ 'ի միայնուե կեանս մինչդեռ ոչ իցեն հեռացեալք 'ի կամաց իւրեանց եւ ոչ ունայնացեալք 'ի խորհրդոց մարմնոյ. եւ յոչ կատարել զպատուիրանս հնազանդ ութեանն առ վարդապետսն եւ ուսուցիչսն իւրեանց՝ վաղվաղակի շիջանի բորբոքումն բարի սերմանն բնականի եւ զօրանայ 'ի նոսա բորբոքումն չար եւ պէսպէս ցանկութեանց. վասն այսորիկ պարտ է աշակերտացն ունկնդիր լինել վարդապետացն՝ որք իմաստունք լինին գիտութեամբ, կարող լինիցին ընտրել զերկուս ճանապարհս զայսոսիկ։ Բայց վայ իցէ վարդապետաց, որք ոչ լիցին ազատեալք 'ի չարչարանաց կրից եւ լինիցին ուսուցիչք այլոց. քանզի արդարեւ պարտականք մնան հոգւոց աշակերտացն իւրեանց, որպէս եւ աշակերտքն մնան պարտական ատենի անունկնդրութեամբն եւ հեղգութեամբն առ խրատս նոցին։ Դարձեալ երանի իցէ վարդապետաց իմաստնոց, որք ազատեալք իցեն 'ի կրից չարչարանաց եւ պահեցին զկարգ սրբութեան, մինչեւ 'ի հոգւոյն սրբոյ տուաւ ուսուցանելն նոցա։ Երանի իցէ եւ ունկնդիր աշակերտացն, զի ընկալցին 'ի տեառնէ զվարձս հնազանդութեանն, այսինքն զի 'ի տառապելն յանապատս հանդարտութեամբ՝ մեռանի 'ի նոցանէ ամենայն չարչարանք մեղաց, եւ ծնանի փոխանակ նոցին խորհուրդք դիւրինք 'ի բնաւորական բարոյից ուղղութեանց, եւ այնուհետեւ սկսանիցի ունել զմիտս Մովսէս առ տէր՝ յստակ մտօք պարապեալ յայ խօսակցութիւնն, եւ կատարեալ զկարգ հնազանդ ութեանն առ հոգեւոր հայրն՝ ելանէ նստի առանձինն 'ի խուղ հանդարտ ութեան յապացոյց օրինակի երկրին աւետեաց, եւ սկսանի մարտնչել ընդ օտար ազգս հեթանոսաց որք բնակեալք են 'ի նմա, այսինքն ընդ այսոցն պղծոց, եւ հասանէ 'ի չափ հասակի հոգեւորութեան որ 'ի նմանէ պարգեւի՝ զգայ ութիւն մտաց եւ ուսումն ծածուկ խորհրդոց եւ գիտ ութիւն ամենայնի 'ի Քրիստոսէ եղելոց անօրէնութեանց եւ ապագայիցն։
       Պարտ է ինձ այժմ ասել եւ զանցանելն ընդ Յորդազնան, քանզի տեսի զհոգի քո զի ընթանայ զհետ սիրոյն Քրիստոսի, եւ վասն այսորիկ յառաջ առի կատարել զխնդրուածս քո, ով սիրելի եղբայր։ Եւ քանզի խնդրեցեր 'ի մէնջ թէ ո՛ր ջանիւ պարտին աշխատել որք նստին 'ի խուղս հանդարտութեամբ, եւ թէ ո՛ր օգնութիւնք 'ի շնորհացն աստուծոյ պարգեւի նոցա, եւ թէ ո՛ր են չարչարանք որք պատերազմին եւ նեղեն զնոսա 'ի համբերութիւնն որ յարգելական խղին, եւ թէ ո՛ր են դժուարինք 'ի պատերազմացն դիւականաց որ գայ 'ի վերայ նոցա, եւ թէ զկնի յաղթութեան այսր ամենայնի յո՛ր չափս հասանեն։ Արդ քանզի այսքան դժուարութիւն ունէր խնդրուածք քո, եւ չափ 'ի չափոյ առաքինութիւնքս այսոքիկ ունին ընդարձակ հեռաւորութիւնք 'ի միմեանց, վասն այսորիկ եդի նշանակս օրինակաց 'ի սուրբ գրոց 'ի մէջ նոցա, եւ հասեալ մինչեւ ցայս վայր յառաջեմք կատարել զխնդրուածս քո զօրութեամբ եւ օգնականութեամբ սրբոյ երրորդութեանն, ով սիրելի եղբայր։ Եւ արդ ահա հասեալ է ժամանակ զի անցանիցէ ժողովուրդ տեառն զերկրորդ անցս ընդ Յորդանան եւ մտէ յերկիր աւետեաց եւ պատերազմեսցի ընդ եօթն ազգս որ 'ի նմա եւ յաղթեալ ժառանգեսցէ զքաղաքս նոցնա եւ կերակրեսցի 'ի բարութեանց երկրին այնորիկ կաթամբ եւ մեղու։ Արդ առաջին անցն որ յԵգիպտոսէ ընդ ծովն կարմիր՝ օրինակեաց զելսն յաշխարհական ծփանաց եւ գալ յանապատն 'ի հնազանդ ութիւն հոգեւոր հօր եւ 'ի մարմնական առաքին ութեան չափ որպէս եւ ասացաք. յորում զառանց ընտր ութեան վարք եկաց եւ զամբոխմունսն կրեաց։ Իսկ երկրորդ անցքս ընդ Յորդանան եւ մուտք յերկիրն պարգեւաց՝ ապացոյց յետ առաջին կարգին ժամանելոյ՝ 'ի չափ հոգեւորութեան եւ նստելոյ իւր առանձինն՝ 'ի խաղաղական խուղ, եւ կատարեաց առ եղբարս եւ առ վարդապետս զզունկնդրութիւնն. յետ այնորիկ դատարկանայ յամենայն հոգոց եւ 'ի զբազմաց եւ մեկնի 'ի հարցն իւրոց հոգեւորաց։ Եւ մինչդեռ զգեցեալ լինի զսպառազինութիւն հոգւոյն սրբոյ, ելանէ պատերազմել ընդ այսոցն չարաց, որպէս եւ Յեսու որդի Նաւեայ ընդ ազգս քանանացւոյ՝ յանցանելն ընդ Յորդանան, որում եւ ասացաւ՝ նստեալ թլփատեսցես զորդիսդ Իսրայէլի կրկնակի. որպէս զի 'ի ձեռն այդր թլփատ ութեան թլփատեսցի 'ի սրտից ձերոց ամենայն չար ուսմունք եգիպտացւոցն. եւ զգեցո նոցա զաստուածային զօրութիւնն, որպէս զի պատերազմեսցին ընդ օտար ազգս եւ ընդ թագաւորս որ յերկրին աւետեաց բնակեալ են։ Այսպէս եւ նա որ մեկնի 'ի հոգեւոր հօրէն որպէս եւ Յեսու 'ի Մովսիսէ. եւ անցանէ ընդ Յորդանան մարմնաւոր խորհրդոցն, թլփատէ յոգւոյ իւրմէ զմարմնական մտածունս, որպէս եւ յառաջ քանզ զայս 'ի սկիզբն առաքին ութեանն զմարմնական գործսն, եւ նստեալ լռութեամբ 'ի միայն ութեան խուցն որպէս յերկիր աւետեաց յոր եմուտ հոգւով՝ զգենու զաստուածային սուրբ զօրութիւնն եւ պատերազմի ընդ եօթն խորհրդոցն որոշմունս՝ որք 'ի միմեանց փոփոխմամբք մրցին ընդ նմա յանդգնութեամբ։
       Արդ այսմ միայնացելոյս պարտ է պահել զլռութիւնն իւր ըստ այսմ օրինակի. նախ եւ առաջին հեռանալ յազգականաց եւ 'ի մերձաւոր ծանօթից, եւ ոչ տալ ումեք համարձակ ութիւն ընտր ութեան առ ինքն։ Ի վերայ այսր զտիւն ողջոյն արտաքոյ խզին ոչ ելանել, բայց թէ կարեւոր պատճառանօք, մանաւանդ յառաջին ամին, եթէ փափագէ ճաշակել զքաղցր պտուղ հանդարտութեանն, եւ ոչ արտաքոյ յարկին օթագանել։ Եւ յայս առաջին ամս զպահս 'ի կերակրոց եւ զտքնութիւնն չափով արասցէ, այսինքն զտիւն ողջոյն պահել եւ յերեկոյն ճաշակել, եւ զկէս գիշերոյն աղօթել եւ զկէսն հանդարտութիւն տալ մարմնոյն, որպէս եւ սուրբ հայրն մեր Եղիա ասէ 'ի բանս իւր. ով եղբայր, յառաջին ամն յորժամ նստիս յառանձնակի իւղի, ոչ է պարտ քեզ յառաւել ճգնութիւնն ագահել եւ աշխատ առնել զմարմինդ, զի մի ծաղր լիցիս 'ի սատանայէ, վասն զի նոքա բորբոքեն զմիայնաւորն առաւել քան զչափն նկրտել, որպէս զի յոչ հանդարտելն արտաքս ձգեսցեն զնա յարգելական խզէն։ Եւ քանզի հմուտ են չար դեւքն եթէ յառաջին ամն դիւրալուրք են անձինք միայնացելոցն, վասն այսորիկ 'ի բազում աշխատութիւնս դրդեն առ 'ի կարճմտեցուցանել զնա. վասն զի ընդ աշխատութիւնն նիւթեն զսնափառութիւն, եւ նա է դեռ եւս որպէս զխցեղէն անօթ որ մինչդեռ ոչ է հրով թրծեալ՝ յարկանելն 'ի նա ձէթ կամ ջուր կամ գինի կամ այլ զինչ եւ իցէ 'ի նիւթոց՝ փշրի եւ հեղու արտաքս զամբարեալն։ Այսպէս իմա եւ զմարմինդ. զի առաւելեալ 'ի վերայ նորա զաշխատ ութիւն առաքինութեանն յառաջին ամին մինչդեռ ոչ է թրծեալ անխռով սիրովն եւ գիտութեամբն՝ փշրի կարճմտութեամբն եւ ոչ ժուժկալէ. իսկ յորժամ կրթնի միայնութեամբն. եւ առաւելուս 'ի վերայ նորա զոր ինչ կամեսցիս՝ տանի. քանզի ուցցէ զմտացն հայեցողութիւնն. այլ եւ զմարմնոյն պարկեշտութիւնն։ Քանզի օր ըստ օրէ ամփոփ ընդունող կերակրոյ որովայնն եւ սրբի ըղեղ գլխոյն յաղտեղի գոլոշեցան եւ պայծառանայ տես ութիւն աչացն ցամաքի չորս հիւթոցն յաւելուածքն 'ի պարկեշտութենէ. եւ վասն թեթ եւութեան մարմնոյն ոչ վաստակի 'ի ժուժկալութիւնն եւ ոչ հիւանդանայ։ Երանի այնոցիկ որք զառաջին ամն գիտութեամբ եւ զգօնութեամբ վաստակին. զի որչափ առաւելուն 'ի վաստակսն, ոչ յագի անձն նոցա եւ որչափ յամեն յաշխատութիւնսն՝ պայծառանայ միտք նոցա եւ լուսաւորի եւ ընդարձակի ճառագայթիւք գիտութեանն. վասն զի ամենայն պատուիրանք տեառն լոյս են, եւ անգիտ ութիւն նոցին խաւար։ Յաղագս որոյ թէ ոք ըմբռնեալ եւ յանգիտութենէ եւ մարմին նորա կրէ 'ի միայն ութեանն զաշխատութիւնն, խաւարաւ խաւարեալ է այնպիսին եւ կուրացեալ ընտր ութիւն 'ի հոգւոյ նորա սնափառութեամբն չար խորհրդով որ ամբարեալն է 'ի նմա։ Վասն այսր որք կամիցին 'ի ճանապարհս միայնակեցութեանս ընթանալ, եթէ ոչ կրթեն զանձինս եւ զմիտս իւրեանց լուսով գիտութեանն, անկարգ, եւ ընթացք նոցին։ Արդ թեթեւաբեռն ճանապարհ արքայ ութեանն երկնից յառաջին ամն այս է որպէս եւ ասացաք, պահս անձին 'ի կերակրոց մինչեւ ցերեկոյն, եւ 'ի ճաշակելն ոչ լնուլ զորովայնն որկրամոլ ութեան ախտիւ, զի զհետ երթայ առաւել յագեցմանն ծանր ութիւն քնոյ եւ տես ութիւն երազոց զվնասակարաց։ Եւ յետ առաջին ամին այսպէս կրթելոյ 'ի սովոր ութիւն պահոցն, արժան եւ զերկուս աւուրս պահել. եւ եւս յառաջացեալ՝ զերիս աւուրս անսուաղ անցուցանել, այլ եւ զշաբաթն ողջոյն. նա եւ օրինադրի ոչ կարօտի, այլ որպէս կամի կենցաղավարի եւ որպէս տացէ նմա աստուած զօրութիւն եւ օգնականութիւն։ Բայց թէ գիտութեամբ եւ խրատու գիտնականի ոչ վաստակի 'ի բեկեալ անօթ նմանէ, յորում զոր ինչ արկանեն՝ հեղու 'ի կորուստ։ Երանի այնոցիկ որք առնեն եւ ուսուցանեն, վս զի քաղցրանայ հոգի նոցին 'ի պտղոյ գիտ ութեան իւրեանց։
       Իսկ սահման աղօթիցն յառաջին ոմն 'ի նստելն 'ի միայնութիւն՝ այս լիցի։ Ընդ տիւն եւ ընդ գիշերն կատարել զբովանդակ երգս սաղմոսացն Դաւթի, եւ յետ այսր որչափ եւ կամի առաւելու յաղօթսն. եւ ըստ այսմ բերել զնման ութիւն հրեշտակաց միայնակեցին ոչ դանդաղիմ ասել՝ որք անդադարք են 'ի փառաբան ութիւն տեառն, զի եւ նոցա վայել է զօրութեամբ հոգւոյն սրբոյ սպասաւորել անդադար փառատրութեամբ տեառն։ Եւ յետ գիշերային աղօթիցն յորժամ ծագէ առաւօտն, լուանալ պարտի զձեռս իւր եւ ծունր կրկնել առաջի կենսակիր խաչին Քրիստոսի. եւ յաւելու 'ի ծնրադրութիւնն քառասուն անգամ , որպէս զի ամփոփեսցի միտքն եւ բորբոքեսցի հրով սիրոյ տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, զոր եւ աղաչեսցէ քաղցր արտասուօք եւ ասասցէ։ Աստուած իմ, արժանաւորեա զիս զի քաղցրասցի 'ի յոգւոջ իմում տնօրէնութիւն որդւոյ քո սիրելւոյ։ Աստուած իմ, մերկացս յոգւոյ իմմէ զպատրուակ ախտից չարչարանաց որ անջրպետէ զտեսութիւն մտացս 'ի քէն, եւ պայծառացս զլոյս փառաց երեսաց քոց 'ի սրտի իմում, զի տեսից աչօք ոգւոյ իմոյ զծածուկ խորհուրդս գաղտնի պատուիրանաց քոց։ Աստուած իմ, յօգնել ինձ նայեաց, եւ տէր , յընկերել ինձ փութա. ամաչեսցեն եւ յամօթ լիցին ամենեքեան որք խնդրեն զանձն իմ. եւ տուր ինձ զշնորհս քո եւ արժանաւորեա զիս ողորմութեան քո, զի անընդհատ եղիցի յիշատակ սիրոյ քո 'ի մտաց իմոց 'ի տուէ եւ 'ի գիշերի , որպէս զի երգեցից զփառաբան ութիւն քեզ, տէր հայր, եւ միածնի որդւոյ քում եւ ամենասուրբ հոգւոյդ յաւիտեանս յաւիտենից։
       Եւ յորժամ ամփոփես զխորհուրդս քո, ով եղբայր սիրելի, այսպիսի աղաչանօք եւ համբուրես զկենսաբեր խաչն, առցես 'ի ձեռս զաւետարանն սուրբ եւ դիցես զնա 'ի վերայ աչաց քոց եւ տացես գոհ ութիւն այնմ որ առժանաւորեաց զքեզ քաղցրանալ 'ի խորհուրդսն որ ծածկեալ էր 'ի յաւիտեանցն եւ յազգաց։ Եւ յորժամ զայսպիսի երկրպագութիւնս մատուցանես, ծնանի 'ի քեզ իմանալի երկրպագութիւն եւ շնորհակալութեամբ գոհութիւն՝ զոր ոչ բաւէ լեզու ասել ըստ որում է։ Արդարեւ երանի այնոցիկ որք արժանաւորին խորհրդոցն որ յայտնի մտացն 'ի ժամ աղօթիցն, վասն զի անհաւատչեայ է նա երան ութեանն այնմիկ զոր տալոցն է Քրիստոս զկնի յար ութեանն սիրողաց իւրոց։ Ճշմարտութեամբ հաւատա, ով սիրելի ոգւոյ իմոյ, զի գիտեմ զոմն 'ի միայնակեցաց որ յաւուր միում մինչդեռ տարածեալ էր զձեռս իւր խաչանման յաղօթս եւ ամբարձեալ յերկինս, յանկարծակի բացաւ սիրտ նորա եւ լցաւ աստուածային լուսովն զոր ոչ բաւէ լեզու պատմել։ Արդ յորժամ առնուս 'ի ձեռս զաւետարանն սուրբ՝ ընթերցցիս մինչեւ յերիս ժամ աւուրն, եւ ապա յարուցեալ տարածեսցես զձեռս քո առաջի կենսատու խաչին եւ ամբարձցես զաչս 'ի յերկինսն՝ ամփոփեալ զխորհուրդս առ աստուած. դիցես ծունր եւ աղաչեսցես զնա արտասուօք, զի տացէ քեզ իմաստութիւն իմանալ եւ 'ի միտ առնուլ զերգս որդւոյն Յեսսեայ. եւ 'ի սկսանելն քո սաղմոսել, մի՛ փութասցիս զբազումս երգել 'ի նմանէ, այլ միայն ուշ եդեալ քննեսցես զիմաստսն որ ծածկեալն է 'ի նմա։ Վասն զի այսպէս ասացին հարքն սուրբք՝ եթէ բարւոք է եւ օգտակար մի տուն հանդերձ մտաւոր փառատրութեամբ քան զբազումս մտաց մոլորութեամբ։ Արդ տես եւ զգոյշ լեր յերգելն զի իմասցի միտք քո զիմաստս երգոցն զոր փառաբանես լեզուաւ. ապա թէ ոչ՝ ունայն է երգ լեզուոյ առանց իմաստից մտաց։
       Իսկ յորժամ կատարեսցես զաղօթս երրորդ ժամուն, որպէս եւ օրինդրեցին սուրբ հարքն, առցես 'ի ձեռս զխրատ հարց եւ զվարս եւ ընթերցցիս մինչեւ 'ի միջօրեայ ժամն, որպէս զի մի՛ դադարեսցին միտք քո 'ի քննութէ իմաստից, եւ մի՛ թոյլ տացես զգալի լեզուոյդ յառաջ ընթանալ յընթերցումնն քան զիմաստ մտացդ, այլ հաւասարեա զնոսա միմեանց ընթացակիցս լինել։ Եւ յայլ կարգ աղօթից 'ի ժամէ 'ի ժամ զառաջինն պահեսցես սահման ծնրադրութեան, եւ զկեալն առաջի սրբոյ խաչին եւ նայել 'ի տէր մեր Յիսուս Քրիստոս որ խաչեցաւն վասն փրկ ութեան մերոյ, համբուրելով քո զսուրբ ոտս նորա 'ի խաչին։ Իսկ 'ի հասարակօրեայ աղօթից մինչեւ ցինն ժամն եթէ ունիցիս ինչ ձեռագործ՝ արասցես, եւ 'ի նոյնն յիշատակն աստուծոյ անպակաս եղիցի 'ի մտաց քոց։ Իսկ յինն ժամէ աղօթիցն պատրաստեսցես կերակուր քեզ՝ յարաժամ փառաւորելով 'ի գործարանի քո զտէր եւ 'ի հոգեւոր միտս քո։
       Եւ իբրեւ գայ հասանէ ժամ երեկոյին, կանգնեա արիացեալ զուարթ հոգւով եւ բարի խորհրդով, եւ մատո գոհութեամբ աստուծոյ որ այց արարեալ պահեաց զքեզ 'ի խաղաղ ութեան զօրն ողջոյն։ Եւ առաւել քան յամենայն ժամանակս յերեկոյին եղիցի զգուշութիւն քեզ 'ի վերայ խորհրդոց քոց, որպէս եւ երանելին Դաւիթ ասէ. համբարձումն ձեռաց իմոց որպէս պատարագ երեկորի։ Եւ դու եղբայր, սրբութեամբ մատուսցես զպատարագ աղօթից քոց առաջի աստուծոյ, զի 'ի նմանէ զգեցցիս սպառազինութեամբ ընդդէմ գիշերային թշնամեացն։ Եւ յորժամ կատարես զերեկոյին աղօթս սովորական, դիր զսեղանն առաջի խաչին եւ ասա զսաղմոս զայս. տէր հովուեսցէ զիս ինձ ինչ որ պակասեցի։ Եւ կատարեալ զսաղմոսն տուր գոհ ութիւն աստուծոյ, որպէս զի մարմին քո առցէ զկերակուրս զգալի եւ հոգի քո կերակրեսցի հոգեւոր կերակրովն։
       Տես, ով եղբայր, գուցէ պատճառանօք զգալի կերակրոյդ զրկի ոգի քո յիմանալի կերակրոյն. եւ լինիցի սեղան քո որպէս զգազանաց. եւ եղիցի ոչ 'ի զանազան համադամաց պարտութիւնն, այլ յարդարեսցի սեղան քո ցամաքային իրօք։ Եւ 'ի նստելն յուտել յիշեա զգիշերային պատերազմունք չարին, եւ արգել զմտած ութիւն առաւել ուտելոյն։ Զի յորժամ սկսանիցին բաբելացիքն բորբոքել զհուր հնոցի մարմնոյդ խորհրդով ախտիցն չարչարանաց յարիցեն զօրութեամբ դաստիարակեալքն պահօք Անանաիա, Ազարիա եւ Միսայէլ 'ի խոստովանութիւն եւ 'ի փառաւոր ութիւն աստուծոյ, այսինքն միտք խորհուրդք եւ զգայութիւնք, որք արկեալ կան 'ի մէջ հնոցի մարմնոյն եւ մաղթեն աստուծոյ, որպէս զի ցօղէ զքաղցր ութիւն իւր եւ շիջուսցէ զտոչորումն հրոյ ախտից չարչարանաց. բաբելացիքն դարձցին ամօթով եւ սոքա պայծառացեալք աստուածային լուսովն լցցին ուրախութեամբ 'ի վերայ յաղթ ութեանն որք ոչ թողին զերկրպագ ութիւն հարցն իւրեանց եւ ետուն պատկերին զոր կանգնեաց Նաբուգոդոնոսոր իշխանն դիւաց։
       Արդ ճաշակել զկերակուրն՝ տացես գոհութիւն աստուծոյ տեսութեամբ ամենապարգեւ շնորհացն նորա. յետ այնր զգիշերն զուարթութեամբ հանցես 'ի գլուխ բաժանեալ զնա յերիս մասունս, զմինն 'ի սաղմոսերգ ութիւն ծնրադրութեամբ եւ զմիւսն յընթերցումն գրոց եւ զերրորդն երգովք, որք 'ի հոգւոյն աստուծոյ տուեալք են եւ գրեալք։ Վասն զի միայնաւորն այն որ տքնի յերեկոյէն մինչեւ ցառաւօտն զուարթ մտօք, բերէ զնման ութիւն լուսաւոր հրեշտակացն այնոցիկ որք զխորհրդական երեքսրբենութիւնն 'ի վերին աշխարհն սրբաձայնեն։ Երանի իցէ միայնաւորին այնմ, որ արժանաւորի խնդութեանցն այնոցիկ զոր տքնութիւնն գիշերային տայ նոցա որք յայպիսի վաճառաշահութիւնս հրաւիրեցին զանձինս իւրեանց. յայն ձկտեալ յոր երանելին Պաւղոս հիացմամբ նայեցեալ ասէր. զոր ակն ոչ ետես եւ ունկն ոչ լուաւ եւ 'ի սիրտ մարդոյ ոչ անկաւ պատրաստեաց աստուած սիրելեաց իւրոց։
       Արդ միայնաւոր որ վաստակի զամենայն գիշերն տքնութեամբ, խորհուրդ մտածութեց նորա 'ի բարութենէն որ յաշխարհն վերին է՝ ոչ վրիպի։ Քանզի տքնութիւնն զզօր ութիւն մարմնոյն տկարացուցեալ եւ զմտածութիւն խորհրդոցն նրբեալ եւ պայծառացուցեալ՝ տեսող առնէ երկնաւորացն անճառ բարեաց. այլ եւ 'ի տքնութէ գիշերոյն պատերազմունք՝ զօրն ողջոյն թեթեւանայ 'ի նմանէ. զի զուարթ ութիւն գիշերոյն հալածէ զնոսա, որում եւ տէր մեր Յիսուս Քրիստոս օրինակ ետ զանձն՝ հանեալ 'ի գլուխ զգիշերն յաղօթսն աստուծոյ որ վասն մարդկան փրկութեան։ Գրեալ է եւ յաղագս հօրն մերոյ Արսէնիոսի, եթէ 'ի կալն յաղօթս թողոյր զարեգակնն յետուստ կուսէ անձինն, եւ տարածմամբ ձեռաց աղօթէր մինչեւ 'ի ծագել ճառագայթիցն 'ի դէմս երեսացն իւրոց. նոյնպէս եւ այլ հարքն մեր սուրբք ամենեքեան տքնութեամբ եւ աշխատութեամբ մերկացան յանձանց իւրեանց զհին մարդն, եւ զգեցան տես ութիւն որ է ամենեւին լոյս, այսինքն զհայեցող ութիւն փրկչին, ըստ որում եւ Դաւիթ վաստակէր հեծութեամբ յամենայն գիշերս, լուանայր զմահիճսն արտասուօք եւ զանկողինսն թանայր։
       Տեսէք եւ զգոյշ լերուք։ Ով եղբարք, ոչ խափանել յեդեալ կարգաց սուրբ հարցն զոր կանոնեցին 'ի պահպանութիւն փրկ ութեան մերոյ. զի մի՛ մատնիցէք 'ի ձեռս սատանայի որ է թշնամի կենաց մեր եւ փրկութեան, բայց թէ կարեւոր պատճառաւ իւիք։ Ապա եթէ ոք պակասեցուցանէ վայրապար 'ի կարգէ աղօթիցն զոր սահմանեցին սուրբ հարքն եօթն անգամ յաւուրն զաստուած օրհնել, ունայն է նմա մնալ 'ի խուղ խաղաղական եւ չարչարել 'ի վաստակս իւր։ Իսկ որ ջանայ եւ աշխատի, գործակից լինի նմին աստուած եւ զօրացուցանէ զնա 'ի կարգ իւր պահպանել 'ի դիւական փորձութեանցն, եւ տացէ նմա զխաղաղութիւն քաղցրութեամբ եւ հանգստեամբ 'ի խուղ իւր։ Սակայն տես, ով եղբայր ,, եւ մի՛ վասն զի բազմացուցի 'ի վերայ քո զսաղմոսերգութիւնսն, հեղգանաս առ կարգաւոր ութիւն ժամուց աղօթիցն. զի այս ոչ է գործ իմաստնոց զառաւել սաղմոսողոգ ութիւն պատճառ ծուլութեան ստանալ, այլ յայս պատերազմի ժամանակի միով գոբողայիւ բաւականացեալ մի՛ անցուցաներ զսահման աղօթիցն։ Ապա թէ եւս ջանայ զօրանալ 'ի վերայ քո երկբայեցուցանող դեւն յերկար ցուցանելով զաղօթսն, զօրացո զանձն քո յիշմամբն այ. եւ յարուցեալ 'ի սահմանեալ ժամն կացցես յաղօթս առաջի պատուական խաչին , եւ տեառնագրեալ զերեսս քո երգեսցես միայն զփոխ սաղմոսիս այսորիկ. օրհնեցէք զտէր ամենայն ազինք։ գովեցէք զնա ամենայն ժողովուրդք. զորասցի ողորմ ութիւն նորա 'ի վերայ մեր. ճշմարտութիւն տեառն մնասցէ յաւիտեան։ Յետ այսր ասասցես եւ զերեքսրբեան երգն 'ի դէմս որդւոյ որ խաչեցաւն վասն մեր՝ ծնրադրուբ առաջի խաչին, եւ ընդունելի լիցի պատարագն քո առաջի աստուծոյ։ Քանզի զեդեալ հարկս օրինացն եթէ հատուսցես ողջ իսկ զդահեկանն, ընդունելի է. եւ թէ տացես նաքարակիտ մի, եւ զայն ընդունին զուարթութեամբ. միայն հատուցմամբ տացես զպարտսն 'ի ժամու, եւ ոչ կշտամբիս 'ի սակաւն եւ 'ի նուազն. զի գոլով 'ի մրցումն պատերազմացն միով օրինակաւ առցես զվարձս հատուցմանն։
       Պատմեաց ինձ ոմն 'ի հարցն եւ ասաց՝ թէ մինչդեռ նստէի 'ի սենեակն իմ, եկն եհաս 'ի վերայ իմ պատերազմ ծուլութեան, եւ ոչ տայր թոյլ յառնել ինձ յաղօթս, եւ ոչ կարէի ածել զյիշումն աղօթիցն 'ի սրտի իմում 'ի մեծագոյն ծանրութենէն. եւ հատուցի զյոյս կենաց իմոց անկեալ կալով 'ի վերայ երկրի, մինչ զի ասել ցանձն իմ թէ գնալն ինձ յաշխարհ բարւոք եւ օգտակար է քան մնալ 'ի խաղաղական կեանս յայս եւ ոչ ինչ վաստակեալ։ Եւ իբրեւ յարեայ եւ ժողովէի զարդիւնս խցին առ 'ի յերթալ, յանկարծակի լուայ բարբառ որ խօսէր ընդ իս քաղցրութեամբ եւ ասէր. մի՛ երթիցես յաշխարհ մի՛, այլ քաջալերեաց եւ պինդ կաց յարգելանոց խղիդ, եւ երգեսցես յաղօթս քո մի զսաղմոսս զայս, օրհնեցէք զտէր ամենայն ազինք եւ գովեցէք զնա ամ ժողովուրդք։ Եւ իբրեւ լուայ զձայնս զայս , քաջալերեացայ եւ կանգնեցայ 'ի վերայ ոտից իմոց եւ աղօթեցի ըստ սովոր ութեանն զոր ունէի. եւ այնուհետեւ ոչ յագէր ամենեւին բերան իմ յասելոյ զսաղմոսս զայս, ոչ զտիւ եւ ոչ զգիշեր։ Եւ յաւել ասել ցիս ծերս այս՝ թէ այսպիսի պատերազմունքս 'ի թոյլ տալոյ կամացն աստուծոյ գան, որպէս զի փորձեսցէ միայնաւորն, զչափ իւրոյ զօր ութեանն առ պատերազմս դիւացն։ Որ եւ ասաց դարձեալ՝ թէ յորժամ հասանիցեն այսպիսի պատերազմունք 'ի վերայ քո, ոչ պարտիս թողուլ զսենեակ քո, այլ զօրացուցանել եւ պնդել զանձն յուսովն աստուծոյ, եւ աստուած ողորմութեամբն իւրով բանայ քեզ զտուն գանձուց իւրոց՝ որոյ անթիւ եւ անչափ են պարգեւքն, եւ զշնորհ մխիթարութեան հեղու 'ի վերայ քո։ Եւ այսպիսի պատերազմս որ հասանէ 'ի վերայ եղբարց 'ի միայն ութեան խուղս 'ի ծուլացուցանող եւ յերկբայեցուցանող դիւացի, 'ի պնդելն նոցա զանձինս իւրեանց՝ անցանէ փոյթ ընդ փոյթ զօրութեամբ եւ օգնութեամբն աստուծոյ։
       Այսպէս եւ 'ի վերայ իմ եհաս, եղբայր, պատերազմ յերկբայեցուցանող դիւէս յայսմանէ, եւ ոչ թոյլ տայր ինձ աղօթել 'ի բազում ծանրութենէն զոր արկ 'ի վերայ իմ։ Եւ այսպիսի դառնութեանս կործանմանէ զճնշեալ անձն իմ կանգնեցի, եւ կացեալ առաջի սրբոյ խաչին երկրպագէի եւ տեառնագրէի զնշանն տեառն 'ի վերայ երեսաց իմոց արտասուօք, եւ 'ի պնդելն իմ 'ի համբերութիւնն յայն ցրուեցան դեւքն 'ի զօրութենէ սուրբ խաչին, եւ զերծեալ լեզու իմ յաղօթս՝ տեսանէի ձգումն ձեռին որ էառ 'ի պարանոցէ իմմէ վիմի ծանրութիւն. եւ այնուհետեւ լցաւ սիրտ իմ ուրախութեամբ եւ ցնծութեամբ զոր ոչ բաւական եմ պատմել, մինչ զի զաւուրս երեսուն մնալ ինձ յուրախ ութեանն յայն օգնականութեամբ լուսոյն. եւ զտիւ եւ զգիշեր ամենեւին ոչ նստայ՝ գոլով արբեալ 'ի հոգեւոր բաժակէն, եւ ոչ գիտէի գոլ զիս ամենեւին 'ի կենցաղս։
       Արդ եւ դու, եղբայր, 'ի հասանելն 'ի վերայ քո այսմ պատերազմի, թէ եւ միայն 'ի վերայ ոտից յարուցեալ կանգնեսցիս եւ 'ի սրտի գործարանի աղօթեսցես, աստուած որ տեսանէ զտարժանումն ժուժկալ ութեան քո, առաքեսցէ քեզ վաղվաղակի զօր ութիւն օգնականութեան։ Եւ ես յաղագս այսորիկ, ով սիրելի ոգւոյ իմոյ, կարգեցի քեզ 'ի գիրս յայս զոր խնդրեցեր բովանդակապէս զյեղանակ պատերազմացն եւ զմրցումն նոցին, զի ստասցիս զհամբեր ութիւն ընդդէմ յերկուացուցանող դիւիս, դու եւ ամենեքեան որք լսեն զգիրս՝ զգուշացեալք 'ի չար յուսահատութենէ նորին. քանզի ինքն է սկիզբն ամենայն պատերազմաց, եւ ինքն որ բանայ դուռն նոցին. այլ եթէ հեսբերես, յաղթես նմին զօրութեամբ օգն ութեանն աստուծոյ։ Եւ յորժամ սորա մարտն ընկրկի, այլոց դիւաց պատերազմունքն դիւրաւ յաղթահարին։ Իսկ կարճամիտքն առ յայս պատերազմ եւ ոչ համբերողքն՝ թողուն զսենեակս իւրեանց եւ գնան, եւ այնուհետեւ ինքեանք առ ինքեանս 'ի խղճէ մտացն կշտամբին տրտմութեամբ փոխանակ ուրախ ութեանն որ պատահէ համբարողացն. զի դեղ բժշկ ութեան պատերազմիս այսորիկ ոչ այլ ինչ, բայց միայն համբերութիւնն միայնակեցին 'ի խուղ իւր պնդակազմութեամբ մինչեւ ժամանէ յանզբաղ աղօթելն։
       Իսկ զկնի պատերազմող դիւիս այսորիկ է եւ այլ դեւ՝ որ պատերազմի ընդ եղբարս 'ի խաղաղութեանն, եւ հնարի մոլորեցուցանել զնոսին։ Քանզի յորժամ տեսանէ զեղբայրն զի վաստակի 'ի ճգնութիւնն առաւելութեամբ. 'ի վերայ հասանէ անիծեալն առ 'ի մոլորեցուցանել զնա 'ի սնափառութիւն , եւ արկանէ 'ի միտս նորա զմտածմունս սքանչելագործութեան եւ զառաջնորդութիւն վերակացութեան, եւ թէ ոչ է բաւական անձին օգուտ՝ այլ եւ զբազումս շահել։ Եւ այսպէս 'ի գրոց զօրութենէ եւ 'ի մտաց դիւրութենէ հնարի աջակողմանն գայթակղութեամբ ձգել զնա յաշխարհ, եւ զհոգեւոր տեսողութիւնն եւ զաղօթից յերկարաձգութիւնն առնէ 'ի միտս նորին պատճառ անախտութեան. եւ թէ կարող է, այնուհետեւ յանախտ մտաց եւ 'ի զօրութենէ հաւատոց սքանչելագործութեամբ եւ վարդապետութեամբ զբազումս յուղիղ ճանապարհն դարձուցանել, յորոց տգիտութեանն վերայ հեծէ, մռնչէ եւ արտասուէ եւ զոփայ ձգիլ առ նոսին 'ի պէտս փրկ ութեան ըստ անախտ մտաց։ Աստանօր պիտոյ է ուսուցիչ իմաստուն. զի թէ ուսուցիչ ոչ ունիցիս, ով եղբայր, եւ ընտրողութեամբ ոչ կարես որոշել զնուրբ խորհուրդս զայս, 'ի գայթակղ ութիւն մատնիս. քանզի յոյժ դժուարին է չափ պատերազմիս այսմ յանփորձ անձինսն։
       Իսկ որք կրեցին զփորձութիւնն անձամբ եւ հասեալ 'ի գործ խորհրդոցն նկուն եղեն յանձինս եւ վերստին դարձան 'ի լռութեանն, նոցա դիւրին է ուղղել զգայթակղեալսն։ Այլ եւ որպէս ասէ տէր մեր՝ թէ 'ի պտղոյ նոցա ծանիջիր զնոսա։ Արդ եթէ պտուղ տեսութեանցն եւ հոգեւոր իմաստիցն այս լիցի, գնալ յաշխարհ եւ այլոց յայտնել՝ զգոյշ լեր եւ կաց 'ի կացի քում, զի մի գայթակղեսցիս։ Իսկ եթէ բարւոք են իամաստքն, զայս առցես նշան. եւ թէ 'ի սպասաւորութենէ հրեշտակաց է եւ 'ի հոգւոյն սրբոյ շնորհաց եւ 'ի յարաժամ ընթերցմանէ եւ 'ի բնական բարոյից ուղղութեանց, յորժամ բորբոքի 'ի սիրտ քո հոգեւոր իմաստք, եւ յայսպիսի իմաստքս ժողովի խորհուրդք քո եւ հեշտանայ 'ի չարչարանաց օտար խորհրդոցն զերծեալ, եւ ուրախութեամբ լնու հոգիդ եւ յայս իմաստիցս եւ յուրախութենէս նկրտիս յառաւել խոնարհութիւն եւ յեւս բաղձանք միայնութեան եւ լռութեան որք նիւթեցին քեզ զայս, գիտելով պարզաբար թէ առանց լռութեան ոչ կարես ունել զայս ուրախութիւն, յայնժամ ճանաչել ունիս թէ յաջակողմանն դասէն են զօրացուցիչքն։ Եւ 'ի վերայ այսորիկ որչափ եւ զօրանան աղբիւրք իմաստից 'ի սրտիդ, տուր նոցա տեղի, եւ աստուած զհայեցողութիւն մտաց քոց յանճառելի լոյսն որ 'ի պարգեւաց շնորհէ իմաստիցն ծագի առ քեզ, եւ կրեա յանձն քո եւ պարապեա նովաւ որչափ եւ տացէ քեզ տէր։ Եւ գիտեա զի յայսպիսի շնորհացս գայ միայնաւորին բխմունք արտասուաց առանց չարչարանաց, եւ գողութիւն խնդութեամբ յածելն զմտաւ զմեծագոյն շնորհսն եւ զգութ արարչութեանն աստուծոյ առ իւր արարածս, եւ թէ ո՛րչափ պատուեաց աստուած զազգս մարդկան՝ փութացեալ 'ի փրկութիւն նոցա յամենայն աւուր եւ ժամու. եւ որքան մեք զրկեմք զնա յանդգնութեամբ մերով ոչ ջանացեալ 'ի ճանաչել զնա, այլ եւ դառնացուցանեմք չար գործովք մերովք։
       Եւ իմա, ով սիրելի, զի ընդ այսպիսի իմաստս արտասուք անչափ յաչաց եւ խնդրուածք միամիտք վասն հասարակաց աշխարհի, եւ ամենեցուն վշտակցի միտք միայնակեցին եւ խնդրէ յայ նոցին ողորմութիւն. եւ յարաժամ ոչ դադարեն միտք նոցա յերգելոյ զերգս սաղմոսաց եւ 'ի յիշատակելոյ զիմաստս սուրբ գրոց ուշիմ մտօք։ Եւ սկսանի այնուհետեւ հոգեւոր հասակն աճել եւ սնանել յերկիրն բարի եւ հեշտացի, այսինքն 'ի խոկումն խորհրդոցն Քրիստոսի՝ որք իբրեւ զհուր բորբոքին յանձն նորա, եւ զտիւ եւ զգիշեր խաչէ զանձն իւր աշխատութեամբ եւ ըղձիւք ընդ նմա, եւ զպտուղ աշխատ ութեանն առնու մասնաւորապէս որ ըստ օրէ 'ի լրմանէ աստուածային իմաստիցն։ Քանզի առնու ածէ հրեշտակն զմիտս մեր 'ի մեծ սքանչելիս նախախնամ ութեան աստուծոյ՝ թէ որպէս յոչ էից գոյացոյց զամենայն արարածս, եւ ո՛րչափ նախախնամութեամբ պահպանէ. մինչ զի եւ անարգ զեռունքն որ 'ի վերայ երկրի սողան՝ ոչ մնան արտաքոյ խնամոցն աստուծոյ, եւ զիւրաքանչիւր ոք յարարածոցս տեսեալ ինքն յիւր միտս սքանչանայ իբր թէ վասն իւր ստեղծան. եւ ցնծասցէ սիրտ նորին յուրախութենէ սքանչելի իմաստիցն իբրեւ 'ի գինւոյ։ Եւ ինքն իսկ հոգին յայս իմաստիցս աշտիճան այսպէս զօրանայ, նախ 'ի բնաւորական բարոյիցն ուղղութենէ՝ յորմէ բղխէ այսպիսի հոսանք, երկրորդ 'ի հրեշտակական ազդմանէ՝ որք են զօրացուցիչք մեր եւ բանակեալ շուրջ զերկիւղածովքն աստուծոյ, երրորդ 'ի զգենուլ հոգւոյն զհուր ջերմ ութեան սիրոյ եւ իմաստից սուրբ հոգւոյն։ Այսոքիկ են նշանակք իմանալի իմաստից որ յաջակողման դասէն լինիցի, ըստ որում եւ ցուցաք. եւ բղխումն ամենայնիս 'ի խոնարհութենէն լինիցի։
       Եւ այսուհետեւ սկսանի ծխել 'ի հոգւոյ միայնակեցին հոտ քաղցր ութեան իմանալի անուշահոտութե, մինչ զի եւ մարմինն զուարճակից լինիցի 'ի վաստակ ճգնութեանն այնմ անուշահոտութեան. եւ որչափ շարժումն հոգեւոր գիտ ութեանն բոցոյ զսիրտն տոչորէ, 'ի խոնարհութիւնն յառաջէ եւ յամենեւին արհամարհ ութիւն իւր. եւ որչափ լոյս իմաստիցն պայծառանայ 'ի ներքս 'ի սրտին, վաստիկք արտասուացն բղխէ առանց աշխատութեան եւ անճառելի ուրախութեամբ եւ ցնծութեամբ եւ յուսով հանդերձեալ կենացն հանգստեան։ Եւ զայս արտասուաց չափ անուանեցին հարքն մեր երկիր աւետեաց. յոր իբրեւ ժամանէ մենաւորն, այնուհետեւ այլ ոչ աշխատի 'ի դիւական մարտիցն. եւ որչափ յայս խորհուրդս իմաստից եւ յայս շարժումն խոնարհութեան եւ արտասուաց իցէ միայնակեացն, առանց մեղանաց կենցաղոյս մնայ։ Երանի այնոցիկ որք արժանաւորին այսմ, եւ ճաշակեն 'ի քիմս մտաց իւրեանց զքաղցրութիւն աստուածային խորհրդոցն. քանզի յայսպիսի աստուածարարութիւնս զբաղեալ մտացն, է զի մնայ զաւուրս առանց կերակրոց, մոռացեալ զհարկաւոր պէտս նոցին, քանզի բանիւքն աստուծոյ կերակրի. եւ ժամանեալ յայս ծագեսցէ 'ի վերայ նորա լոյսն աստուածային, մինչ զի անկարօտ մնայ արեգական եւ լուսնի սպասաւորութեան, վասն զի տիւն եւ գիշերն հաւասար է նմա։ Տես, եղբայր , եւ զգուշացիր յաւուրս յորս յայսպիսի աստուածարարութիւնս կանխէ ոգի քո յելեւմտից եղբարց. որպէս եւ ոմն 'ի միայնակեցաց եղբարց յորժամ ընդունէր 'ի դրանէն զողջոյն կարգակցի իւրոյ, 'ի մեծ ութիւն շնորհիս այսորիկ գոլով՝ ասաց առ որ բախէր զդուռնն՝ թէ ամենայն բանք ողջունից եւ հարցմանց քոց խնձորք ոսկիք են, իբրեւ զաղբ անպիտան են առ իս համարեալ ըստ շնորհի պարգեւացս զոր ընկալայ 'ի տեառնէ 'ի ժամուս յայսմիկ։ Իսկ այնոքիկ որք վասն փառաց եւ գով ութեան մարդկան նստին 'ի միայն ութեան սենեակս, այնպիսեացն չար օրինակօք լինիցին տեսիլք. ապականեն զհոգիսն եւ այլայլեն զմիտսն, եւ իբրեւ զանուրս երկաթիս ծանրացուցանեն 'ի պարանոցս նոցին զսնափառութիւնն եւ մատնեն 'ի ձեռս պոռնկական դիւին, որպէս եւ փորձեցան ոմանք որք ոչ վասն աստուծոյ նստան 'ի խաղաղութեան. քանզի թուլացեալք 'ի շնորհացն աստուծոյ մատնեցան 'ի ձեռս դիւաց, եւ ամբոխեալք 'ի պէսպէս ախտից գայթակղեցան 'ի սպառ։ Իսկ որք վասն աստուծոյ նստին 'ի խաղաղական կեանս, երանութեան եւ շնորհաց սուրբ հոգւոյն արժանաւորին, որպէս եւ ասացաք։
       Արդ այս եղիցի քեզ նշանակ ընդ ճշմարտութիւնն եւ ընդ ստութիւնն. քանզի իմաստք որ յանիծեալ դիւացն սերմանին, ամենայնն խաբէութիւնք են. եւ յորժամ տեսանէ թէ ոչ հնազանդի հոգին չարչարանաց պոռնկութեանն՝ արկանէ 'ի նմա զանազան խորհուրդս իմաստից եւ ամբոխէ զնա սնափառութեամբ եւ լնու այլանդակ մտածութեամբք, որք յուժգին բախմանէ խաւարեցուցանեն զմիտսն եւ պղտորեն զհոգին։ Իսկ 'ի սկսանել իմաստիցն որ 'ի շնորհացն աստուծոյ է, հոտ իմանալի քաղցրութեան եւ անուշութեան բուրէ 'ի սրտէն, եւ զշարժմունս հոգւոյ եւ մարմնոյ թմբրեցուցանէ, եւ որպէս 'ի քուն թանձրութենէ ընկղմէ 'ի սէրն եւ 'ի գիտութիւնն աստուծոյ. եւ հակառակ այսմ իմաստք դիւացն հոտ գարշութեան եւ ախտից բխեն 'ի սրտէն, եւ 'ի չարահոտութենէ նոցին խռովի ամենայն խորհուրդք հոգեկանք եւ մարմնականք։ Այլ դու, եղբայր, յորժամ հասանիցէ 'ի վերայ քո այսպիսի պատերազմ, մի՛ թոյլ տացես խորհրդոց քոց հաւանել, այլ լիցի յարաժամ ընթերցումն սուրբ գրոց եւ ծնրադր ութիւն առաջի պատուական խաչին եւ ճգնութիւն եւ արտասուք, եւ անցցէ 'ի քէն զօրութեամբ եւ օգնականութեամբ տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի։
       Դարձեալ միայնութեամբ որ նստի 'ի խաղաղական սենեակ, ոչ է պարտ նմա խօսակցել բազմաց, բայց այնմ միայն՝ որում յայտնէ զծածուկս իւր եւ առնու 'ի նմանէ զօգնականութիւնն բարի խրատուց եւ օգտակարաց. եւ այն զի լիցի խրատտուն փորձ 'ի գիտ ութիւն իմաստից եւ մերձաւոր առ աստուած եւ պահող խորհրդոց։ Զի զօրացեալ յայնպիսւոյն վարդապետութենէ միայնաւորի, նմանէ առն որ զգեցեալ է զամենայն սպառազինութիւն պատերազմական, եւ ոչ երկնչի 'ի սրոյ թշնամեացն որք գան 'ի վերայ նորա։ Յաղագս այսր եւ դու, եղբայր, լուր վարդապետացն քոց, որպէս եւ լուան առաքեալքն ճշմարիտ վարդապետին իւրեանց, եւ կացին մնացին յԵրուսաղէմ մինչեւ ընկալան զօր ութիւն 'ի բարձանց եւ եղեն քարոզք արքայութեանն երկնից։
       Է եւ այլ պատերազմող դեւ որ մրցի ընդ մենացեալ եղբարս. քանզի գայ հասանէ արտաքոյ սենեկին եւ լսել տայ նմա ձայնս ուժգին աղմկի եւ խռովութեանց որպէս 'ի բազմաց հնչեցեալ։ Բախէ եւ զդուռնն՝ կարծիս տուեալ մենաւորին եթէ խնդրի յումեքէ. զի ելանելովն 'ի տես ութիւն խնդրողին՝ խափանեսցէ զնա 'ի կարգէն եւ 'ի խօսակցութենէն որ առ աստուած։ Իսկ եթէ ժուժկալէ միայնակեացն եւ ոչ ելցէ արտաքոյ, փոփոխէ զարուեստ իւր դեւն, շարժէ զորմս տանն եւ դողացուցանէ զձեղունսն եւ ասէ առ միայնակեացն. զի թէ ոյ ելեալ փախչիցիս, յարկս այս գերեզման լիցի քեզ։ Եւ թէ դարձեալ ժուժկալէ եւ ոչ ելցէ արտաքս, զկնի այսր պատերազմաց եկեսցէ նմա օգնական ութիւն 'ի շնորհացն աստուծոյ, եւ տոչորի սիրտ նորա հրով սիրոյն աստուծոյ եւ մնայ 'ի խաղաղութեան եւ յերգս սաղմոսաց անյագ, 'ի ծնրագրութիւն եւ յարաժամ ընթերցումն , եւ անոթի քաղցր ութիւն իմաստիցն 'ի քիմս նորա որպէս զմեղր ըստ գրեցելումն՝ քաղցր են 'ի քիմս իմ բանք քո քան զմեղր բերանոյ։
       Է եւ այլ դեւ որ կերպարանէ 'ի յարկ միայնակեցին առ աչս երկիւղալից տեսիլս. զոր իբրեւ տեսանէ . յուժգին երկիւղէն հեղու յամենայն մարմնոյ նորա քրտունք իբրեւ ջուր յաղբերաց, եւ կապի լեզու նորա եւ ոչ կարէ բարբառել. եւ թէ ոչ փութանակի ժամանէր ողորմութիւնն աստուծոյ եւ հաստատէր զնա. հոգին քաղէր 'ի մարմնոյն։ Այլ դու, եղբայր , յանկանել յայսպիսի փորձանս երգեա զսաղմոսս զայս. յարիցէ աստուած եւ ցրուեցան ամենայն թշնամիք. եւ մի՛ տացես, տէր զցանկութիւն ամբարիշտն, այլ ուրախացս զիս փրկութեամբ քո. յամօթ արա զատելիս իմ. եւ օգնութեամբ քո փրկեա զիս, տէր. դարձցի ամբարշտ ութիւն ատելւոյն 'ի գլուխ իւր եւ արկ երկիւղ եւ զարհուրումն 'ի վերայ թշնամեացս որք պատերազմին ընդ իս։ Եւ յորժամ հարկանես զնոսա այսպիսի նետիւք աղօթից, կնքեա զանձն քո ամենազօր խաչիւն, եւ իսկոյն պակասին յերեսաց քոց։
       Ասէր ոմն 'ի հարցն՝ թէ որք պատերազմին ընդ այս դեւքս, ոչ պարտին փոփոխել կամ փախչել 'ի սենեկէն, այլ ժուժկալել եւ մնալ եւ տքնութեամբ բախել զդրունս տեառն մերոյ զտիւ եւ զգիշեր. եւ օգնական լիցի նոցա տէր ողորմութեամբն իւրով , եւ ոչ ընդերկարեսցի 'ի վերայ նոցա պատերազմն յարաժամ. յորմէ զօրացեալ հոգին որպէս բոց զի հրդեհէ զխռիւ՝ այնպէս պակասի 'ի նմանէ ամենայն երկիւղ. այլ եւ լնու սիրտ նորա ուրախութեամբ եւ ցնծութեամբ, եւ բերկրի սիրովն Քրիստոսի, աղաղակէ ըղձիւք զբանս սրբոյն Պաւղոսի եւ ասէ՝ թէ ոչ հաուր եւ ոչ սուր եւ ոչ նեղութիւնք եւ ոչ անձկութիւնք, ոչ հրեշտակք եւ ոչ մարդիկ կարող են մեկնել զմեզ 'ի սիրոյ անտի աստուծոյ որ 'ի Քրիստոս Յիսուս 'ի տէր մեր։
       Ջանացարուք սակաւ ինչ. ով եղբարք, եւ սպառազինեցէք ընդդէմ փորձութեանցն որք նեղեն զմեզ. զի պարզ երեսօք եւ համարձակ դիմօք կարող լինիջիք աղաղակել եւ ասել՝ թէ մեք խաչեցար զփորձութիւնս աշխարհիս. եւ փորձութիւնք աշխարհիս խաչեցին զմեզ վասն սիրոյն Քրիստոսի։ Գիտելի լիցի ձեզ, զի առանց համբերութեան եւ ժուժկալ ութեան ոչ արժանաւորիմ խօսել զխորհուրդսածայինս որ պատահէ աղօթականին 'ի լռութեան սենեակն։ Քանզի ասասցին սուրբ հարքն եթէ սենեակ միայնացելոյն է ըստ օրինակի բաբելոնական հնոցին, եւ երեք մանկունքն որ 'ի նմա՝ պատկեր են հոգւոյ մտաց եւ մարմնոյ լռեցելոյ 'ի նմա ճգնաւորին. որ եթէ տարցի ժուժկալուբ հրոյ փորձանացն եւ հաւատքովն որ առ տէր՝ արհամարհէ զնա, յայնժամ իջանէ հրեշտակ տեառն 'ի վերայ իւր եւ զցօղ աստուածային գիտ ութեանն հեղեալ անխռով պահէ զնա 'ի հուր փորձանացն։ Քանզի որպէս հուր սիրոյ երից մանկանցն շիջոյց զհուր հնոցին, այսպէս եւ անձն միայնակեցին եթէ կալցի զհուրն աստուածային յորժամ մտանէ 'ի հնոց խղին՝ գոլորշի հրոյ սիրոյն իւրոյ շիջուցանէ զհուր չարչարանաց աշտիցն։ Եւ որպէս համբար ութիւն անանիացն փոփոխեաց զտեսիլ մարմնոց նոցա 'ի պատկեր լուասւոր հրեշտակաց, այսպէս եւ ամենեքեան որք համբերեն հնոցի փորձանաց, փոփոխին 'ի մարմնաւորութենէ 'ի հոգեւորութիւն, եւ լուսաւորի տեսիլ երեսաց նոցա սուրբ լուսովն որ ծագէ 'ի սրտից նոցին։
       Լուսոյն աշխարհի տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի հանդերձ հարբ եւ սուրբ հոգւովն փառք յաւիտեանս յաւիտենից . ամէն։