Մի
'ի
հոգեշնորհ
հարանցն
միայնակեցական
դասուն,
որ
'ի
հինգերորդի
դարուն
փայլեցան,
եկաց
երանելին
Նեղոս։
Անկիւրիա
նորին
խանձարուրք,
եւ
դաստիարակ
հոգեվարժ
Ոսկեբերան
հայրապետ,
եւ
արքունիք
Բիւզանդիոյ
ղեկավարեալ
'ի
հրամանէ
նորա
առ
կայսերութեամբ
Ոնորիու
եւ
Թէոդոսի։
Այսպէս
որ
'ի
բնէ
իմաստութեանն
ձիրք
լծակցեալ
'ի
նմա
ընդ
քաջակիրթ
արդարասիրութեան
յայդ
պատիւ
ամբարձին։
Սակայն
մինչդեռ
նա
զպետութեանն
սանձ
ուղղել
գուն
գործէր
'ի
թագաւորեալ
քաղաքին,
ա՛յլ
ասպարէզ
պատրաստէին
նմա
երկինք.
եւ
յափշտակեալ
գնա
'ի
շփոթից
արքունեաց
եւ
յամենայն
կենցաղականացս
առօրեայ
պերճութեանց
փութացուցին
յանապատն
Սինայի,
եւ
ցանկալի
եղեւ
նմա
քան
զբազմամբոխ
խուժանին՝
ընդ
աստուած
խօսակցութիւնն
միակեցական
վարուք։
Այլ
որ
'ի
սպառ
օտարանալն
ցանկայր
'ի
կենակիցն
լինելոյ
ընդ
մարդկան,
հրեշտակակրօն
քաղաքավարութիւն
նորա
աստուած
ձգեաց
առ
նա
զամբոխ
մարդկանն
ծարաւեաց
'ի
լուր
աստուածային
բանիցն
որ
անսպառ
բխէր
'ի
նմանէ։
Եւ
ըստ
քաջավարժ
կրթութեան
գրաւորականին
մասամբ
հանգունատիպ
վարժապետին
իւրոյ
ոչ
լոկ
բանիւ,
այլ
եւ
'ի
գիր
դրոշմեալ
զամենայն
հոգեբուխ
բանիցն
չարս,
եթող
ամենայն
հասակի
մարդկան
եւ
առանձինն
միանձնաւորաց
կրթարան
հոգեւոր
'ի
հանապազօրեայ
ընթերցումն
առ
'ի
նեցուկ
անգոյշ
գայթակղութեանց
անկեալ
բնութեանս
եւ
առ
արթուն
անթմբիր
պահելոյ
միշտ
'ի
մեռելութեան
աշտից
զաստուածանուէր
հոգին։
Այլ
'ի
ճոխ
մատենագրութեանց
սրբոյ
հօրս
որ
կայ
յունարէն,
զոր
եւ
անշուշտ
համարիմք
զամենայն
թարգմանեալ
'ի
մեզ
'ի
նախնեաց,
հատակոտորքն
եւեթ
հասին
առ
մեզ.
թէպէտ
են
եւ
որ
'ի
մերոց
աստի
առ
Յոյնս
պակասին,
եւ
են
այլք
որ
'ի
բիւզանդացւոց
տպագրին։
Եւ
այսոքիկ
ամենայն
ոչ
միախուռն
'ի
միում
մատենի
գտան,
այլ
ցրիւ,
զոր
եօթն
եւ
տասն
հատուածովք
կամ
գլխովք
տամք
'ի
լոյս,
ամփոփեալ
յօրինակացն
գրելոց
'ի
ՉՁԵ.
ՊՂԸ.
Ռ.
ՌՀ.
ՌՀԴ.
եւ
յայլ
եւս
հնագունից
անյայտ
թուականաւ։
Ազդ
առնեմք
հնասիրացն
զի
ըստ
օրինակի
մատենին
Հարանց
վարուց
կրկին
թարգմանութիւնք
եղեալ
են
եւ
Նեղոսի
ճառիցս.
զի
կամ
այլ
եւ
այլ
բնագիրք
կային
'ի
ժամանակին
ըստ
կամս
օրինակողացն
հաւաքեալ,
եւ
կամ
թարգմանիչքն
երկոքեան
անգէտ
իրերաց
'ի
մի
եւ
'ի
նոյն
երկասիրութիւն
ձեռնարկեալ՝
յորմէ
հարկաւ
'ի
վեր
երեւնալ
եւ
այլայլութեանց։
Իսկ
առաջիկայ
ճառիցս
ոչ
ամենեցուն
կրկնակի
օրինակք
թարգմանութեանն
առ
մեզ
հասեալ,
եւ
ոչ
որոց
հասինն՝
անթերի
էին
հնագունին
օրինակք։
Որ
հնագոյնն
էր
առ
մեզ
եթէ
գրութեամբ
եւ
եթէ
թարգմանութեանն
ոճով,
որ
եւ
առաւել
քան
զայլսն
համաձայն
յունական
բնագրին,
զայն
ընտրեալ
կալաք
մեզ
բնագիր,
եւ
զերկրորդ
թուեցեալն
մեզ
թարգմանութիւն
ամփոփեցաք
մանրագիր
'ի
ստորեւս։
Իսկ
որ
'ի
գլխոց
պակասէր
'ի
հին
թարգմանութեան,
երկրորդիւն
շատացեալ
ընդ
բնագիրսն
զայն
կարգեցաք,
զսովորական
տարբերութիւնս
օրինակաց
նորա
եդեալ
'ի
ներքոյ .
եւ
որոց
առաջին
կամ
միջին
հատուածքն
եւեթ
կային
հնոյն,
զայն
խառնեցաք
'ի
կարգին,
եւ
զհաւասար
նոցին
հատուածսն
երկրորդի
թարգմանութեանն
առաք
'ի
վայր,
որպէս
տեսանի
յերկոսին
գլուխսն
Ե
եւ
ԺԷ
աստղանիշ
եդեալ
'ի
սկիզբն
հատուածոցդ
եւ
զոյգ
գծանշան
'ի
կատարածին…։
Ոչ
կարեւոր
վարկաք
նշանակել
'ի
կարգին
եւ
զխախտումն
հատուածոց
ոմանց
գլխոցն,
չգիտեմ
մերն
'ի
յունականէն
եթէ
նորայն
'ի
մերոյն.
զի
որ
'ի
մերն
սկիզբն
էր
գլխոյ,
այն
միջին
հատուած
էր
'ի
յոյնն.
եւ
որ
'ի
մերն
գլուխ
մի
բանի
միահետ
աւարտի
միով
վերնագրաւ,
նորին
հատուածքն
ցրիւ
տեսանին
յայլեւայլ
գլխակարգութիւնս
յունականին.
այլ
մեք
զմերն
անխնխտ
պահեցաք,
այնու
զի
թէ
ըստ
կամս
գաղափարողացն
եղեալ
իցեն
հաւաքմունքդ
միօրինակ
մարթի
լինել
թերութեանդ
յազգսն
երկոսեան,
օրինակողաց
իւրաքանչիւր
ըստ
կամի
ընտրեալ
'ի
հատուածոց
բնագրին,
կամ
զեղչեալ
կամ
տեղափոխեալ
ըստ
ախորժակաց,
եւ
օրինակացն
այնոցիկ
յաճախել
եւ
հասանել
մինչեւ
յաւուրս
մեր։
Այլ
եթէ
այս
եւ
որ
այլ
եւս
շփոթք
երկբայութեանց
յստակեալ
պարզեսցին
յորժամ
եւ
'ի
հայումս
'ի
մի
վայր
խմբեսցին
ողջ
մատենագրութեանցն
չարք
սուրբ
հօրս
'ի
չափ
եւ
'ի
քանակ
յունական
բնագրին,
զոր
յազգասէր
փութոյ
հայրենասիրացն
ակն
ունիմք
'ի
վայելս
հասարակաց
եւ
առ
անկորուստ
մնալոյ
գրաւոր
վաստակաց
երանելի
թարգմանչաց։
