Վարք սրբոց հարանց…, հատոր Բ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԱՄԲԱՐՏԱՒԱՆՈՒԹԻՒՆ է ախտ զայրացեալ, ուռուցեալ է փքով. ուր հասանէ, պայթէ է առնէ վնաս ժահահոտութեամբ։ Փայլատակման ջահ՝ հնչիւն նշանակէ որոտման, եւ զամբարտաւանութեան գալստեան աւետիս տայ սնափառին։ Ի բարձրութիւն յոյժ վերանայ անձն ամբարտաւան, սակայն անտի յանդունդս զինքն ընկէց։ Վէմ հատեալ լեռնէ սաստիկ ոլորմամբ վայրաբերի, եւ բացակացեալն յայ անկցի վայր։ Ամբարտաւանութեամբ ախտացեալ է՝ որ բաց կացոյց զանձն յաստուծոյ եւ իւր գրէ զառաքինութիւնն։ Որպէս որք ելեալ սարդի ոստայնս եւ ոչ զգան, սոյնպէս վստահացեալն յիւր զօրութիւնն։ Պտուղ բազում խոնարհեցուցանէ զոստս ծառոց. այսպէս առաքին ութիւն անզգուշալի։ Խէշ բարձեալ կրէ զոստս պտղալիցս, եւ երկիւղ աստուծոյ զառաքինի անձն. քանզի որպէս ծանրութիւն պտղոց խզէ զոստս ամբարտաւան ութիւն խորտակէ զանձն առաքինի պտղովք։ Պտուղ նեխեալ ոչ է պիտոյ երկրագործաց այսպէս եւ առաքինութիւն ամբարտաւանին։ Մի՛ տար ամբարտաւան ութեան զանձն քո, եւ ոչ տեսանես առաչօք գիշերի որ խռովեն զքեզ. քանզի անձն ամբարտաւանին թուլացեալ լինի յայ եւ խնդալի լինի դիւաց եւ ընդունակ չարի. գիշերի առաչօք տեսանէ բազմ ութիւն գազանաց դիմեալ, եւ տուրընջեան տագնապի խորհրդոց զանգիտեալ։ Ննջեալ ընդոստնու յաճախ, եւ զարթուցեալ զարհուրի հովանւոյ թռչնոց եւ յայլ իրէ։ Խարշափ տերեւոյ զարհուրեցոյց զամբարտաւանն. եւ հնչիւն հրոյ տագնապեցոյց զնա. քանզի որ փոքր մի յառաջ հակառակ ունէր զինքն աստուծոյ եւ զառ նմանէ ուրանայր զօգնութիւն, յետոյ զարհուրի նուաստ առ աչօք տեսլենէն։
       Ամբարտաւան ութիւն յերկնից ընկէց զհրեշտակս. եւ իբրեւ զփայլակն ետ անկանել յերկիր. իսկ խոնարհութիւն զմարդն յերկինս վերացուցանէ. եւ ընդ հրեշտակս պարել պատրաստէ։ Ընդէ՞ր հպարտանաս, ով մարդ, հող գոլով եւ թարախ, ընդէ՞ր հպարտանաս եւ քան զամպս վեր ամբառնաս։ Հայեաց բն ութիւն քո, զի հալ ես եւ մոխիր, եւ յետ սակաւ աւուրց դարձեալ մոխիր դառնաս. այժմ հպարտ, եւ յետ սակաւ աւուրց որդն. Ընդէ՞ր զպարանոյդ բարձրացուցանես, որ յետ սակաւու նեխելոց ես հող։ Մեծ է մարդ ցոր վայր օգնի յաստուծոյ, եւ թողացեալ նմանէ՝ ծանեաւ զտկարութիւն բնութեն։ Ոչ ինչ ունիս բարի, եթէ որ ոչ յաստուծոյ ես առեալ. արդ ընդէ՞ր պանծաս որպէս քոյով. ընդէ՞ր շնորհաւն աստուծոյ որպէս քոյով գեղեցկանաս, եւ ոչ յիշես զըստացողն զաստուած։ Ծանիր զտուողն զաստուած, եւ մի հպարտանար արարածդ առ արարիչն, զի մի արհամարհիցիս նմանէ։ Օգնիս յաստուծոյ, եւ մի արհամարհէր զբարեգործն. բարձր ութիւն վարուց ես, այլ նա առաջնորդեաց, առաքինութիւն ստացար զսրբոց, այլ նա եղեւ գործակից քեզ զամենայն շնորհսն։ Դանեա զբարձրացուցիչն, որպէս զի կացցես նոյն բարձր ութեանն հաստատուն։ Մարդ ես, կաց սահմանս բն ութեան քո. ծանիր զազգակիցս քո, զի նոյն բն ութիւն են. Մի ամբարտաւանիր եւ հպարտանար ուրանալով զազգակիցսն քո, թէ եւ նա տկար է եւ դու մեծ . վասն զի նոյն տէր է հասակարաց, այլ որպէս կամի բաժանէ զշնորհս առ արարածս իւր։
       Մի՛ քամահեր զխոնարհն, զի հաստատեալ է բարձրութե՝ որ ոչ խոնարհի վայր, այլ դու ամբարաւաճեալդ վեր, ընդ խոնարհս զիջանիցիս , զի մի խորտակիս ամբառնալովն։ Փուտ կայռ են ամբարտաւանութիւն. եւ որ ելանէ վեր. յանկարծակի խորտակի վայր. իսկ խոնարհն հաստատունկայ միշտ. եւ ոչ սասանի խորհուրդս ամբարշտաց։ Ամբարտաւան միայնակեաց ծառ է առանց արմատոյ, եւ ոչ հանդուրժէ սաստկ ութեան հողմոյ։ Քաղաք պարսպեալ անհպարտ բարիք, եւ որ բնակէ նմա. անկապուտ է դրժողաց թշնամեաց։ Տարաբերէ հողմ զխռիւ այսր անդր, եւ զամբարտաւանն մեծամտ ութիւն շարժէ։ Պղպջակ պայթեալ եղծանի, եւ յիշատակ ամբարտաւանին յետ մահուանն կորիցէ։ Բան խոնարհին սպեղանի անձին. իսկ ամբարտաւանին լի է ամբարհաւաճութեամբ։ Աղօթքխոնարհամտին հասանեն յերկինս. իսկ աղօթք ամբարտաւանին բարկ ութիւն ածէ զբարգութն աստուած. Քար պատուական վայելուչ է ընդ ոսկւոյ. եւ առաքինութեամբ բազում պայծառանայ այր խոնարհութեամբ ընդելուզեալ։
       Սկիզբա եւ աւարտ է խոնարհութի, եւ զշարժեալսն ընդ իւր ոչ իւիք դրժանաց վայր ընկենու։ Զի յորժամ ելցես բարձր ութիւն առաքինութեց. յայնժամ զխոնարհուի մերձ դիցես, զի մի՛ որ կորիցէ վայր. զխոհ ութիւն ընդ մերձ ոչ լեալ բարի գործսն՝ երկիւղ է յամենայն վտանգից լուծանել։ Անխմոր ուտէ որ առնէ զզատիկն. եւ անձն առաքինին բուծանի անհպարտութեամբ վիշտս։ Զի որպէս խմորեալն հպեալ հուր՝ փքացեալ վերանայ, նոյնպէս եւ զամբարտաւանն՝ փքացուցանէ առաքինութիւն. իսկ զխոնարհն ոչ ածէ մեծութի։ Եթէ փախուցեալ ես Լաբանայ, գաղտ փախիր□ եւ մի հաւատար խոստանալ յղարկել. քանզի որովք ասէ յղարկել, նոքոք խափանեսցէ։ Զի տաւիղք եւ փողովք եւ թմբկօք արձակելովք կորուստ ձգեալ ոգորի զփախուցեալ միտսն, բարբաշոց հնչմամբք դիւթելով, եւ զյօժարուին վհատելով համաշնչմամբ երգոցն։
       Գաւազան խրատու նշանակ է, զորով ոք ունելով անցանէ ընդ Յորդանան կենցաղոյս։ Գաւազան ձեռին ճանապարհորդի առ ամենայն ինչ կարեւոր է։ Գաւազան վայր անկեալ՝ եղեւ օձ, եւ խրատ յառաքինագործէ մերժեալ՝ եղեւ ցանկութիւն. խրատ յառաքինութիւն ուղղէ զվարս առն։ Մի երկեցուսցէ զխեզ յերկրի սողեալ օձ, եւ մի ախտ ցանկկան զեռալով հողեղէն նիւթս։ Զի եթէ բուռն հարկանիցես զտտանէն. դարձեալ եղիցի գաւազան ձեռին քու, եւ եթէ պարտիցես ախտի, եղիցի խրատ։ Յանապատի հարեալ օձի, սատակէ զանձն, եւ ցանկ ութիւն հարեալ կորուսանէ զայր։ Որ հայի պղնձի օձ, ապրի մահուանէ, եւ որ ունի զխրատ զգաստութե, կեցցէ։ Օձ հարկանէ զգարշապար երիվարի, եւ ախտ ցանկ ութեան զանզգուշալի սրբութիւն։ Ժամանակեայ նեխեալ վէրք բժշկի դեղովք ոմամբք, եւ բարք սնափառ ութեան ինքնարհամարհութեամբ եւ խոնարհութեամբ սիշտ։ Հատումն որոյ եւ խարումն մամրնոյ ցաւագին են յոյժ, բայց զճարակ վիրոյ ամփոփեն յոյժ սովաւ։ Եւ արհամարհանք թէպէտ եւ տրտմեցուցանեն զայն որ բժշկելոցն է, սակայն դադարեցուցանեն զախտս չարաչարս՝ զսնափառութիւն եւ զամբարտաւանութիւն, եւ որ նոյնս յարմարին խորհուրդ եւ բան եւ գործ եւ փառասիրութի՝ մոլորութիւնք երեւելի եւ աներեւոյթք՝ շնորհօք եւ մարդասիրութեամբ տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի բարձցի մէնջ. եւ ինքն եղիցի օրհնեալ յաւիտեանս։