Վարք սրբոց հարանց…, հատոր Բ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Որ շինել սկսանի, պարտ է կատարել, զի մի ծաղր լիցի անցաւորացն։ Որ շինէ իւր տուն, վերայ վիմի դիցէ զհիմունս իւր զգուշութեամբ, զի մի՛ անկցի բախմանէ հողմոց։ Որ կամի փախչել խաւարէ, գնասցէ մինչեւ զլոյս առ ինքեան ունի։ Որ կամի ձմերանւոյն փախչել, ամարանւոյ պատրաստիցէ ինքեան։ Որ ակն ունի հանգիստ մտանել, պատրաստիցէ զշաբաթուն կերակուրն։ Որ խնդրէ տեառնէ թողութի, եւ ինքն թողցէ իւրում պարտապանին։ Որ ոչ պահանջէ ծառայակցէ իւրմէ զհարիւր դահեկանն, եւ ոչ ինքն պահանջեսցի տեառնէ իւրմէ զբիւր քանքարն զոր պարտիցի։ Որ արկանէ սեղանն զարծաթն զոր առ տեառնէ, ոչ կոչեսցի ծառայ չար։ Որ սիրէ զխոնարհութի, ժառանգեսցէ զերկիր։ Որ առնէ զխաղաղութիւն, որդի աստուծոյ լինի։ Որ գիտէ զկամս տեառն իւրոյ, արասցէ զամենայն ըստ կամաց նորա, զի մի՛ յոյժ տանջեսցի։ Որ սրբէ զսիրտ իւր նենգութենէ, զարքայութիւնն աստուծոյ հանդերձ փառօք՝ տեսցէ աչօք իւրովք։ Որ ընդունի զհոգին Քրիստոսի, յօրինեսցէ բարիօք զներքին մարդն։ Որ կոչեցաւ տաճար աստուծոյ, յամենայն աղտեղութենէ պահէ զմարմին իւր անարատ։ Որ ոչ կամի տրտմեցուցանել զհոգին Քրիստոսի, անարատ պահեսցէ զմարմին իւր պոռնկութենէ։ Որ մերկացաւ զհին մարդն, մի՛ դարձցի յառաջին գործս իւր։ Որ զգեցաւ զնոր մարդն, յամենայն աղտոյ պահեսցէ զինքն։ Որ ճակատեալ է ընդդէմ թշնամւոյն, զգուշասցի նետից դիւականաց։
       Ձանձրացկոտն չէ հաճոյ աստուծոյ։ Որ յօրէնս տեառն խոկայ, մի՛ զբաղեսցի հոգս երկրաւորս։ Որ յօրէնս տեառն խոկայ, եղիցի նա որպէս ծառ պտղաբեր անկեալ եւ գնացս ջուրց։ Որ ունի զյոյս իւր տէր, լիցի որպէս ծառ ծաղկեալ վայելուչ պտղովք։ Որ մարդ յուսայ, զանէծս Երեմիայի առցէ։ Որ կոչեցաւ փեսայէն, պատրաստեսցէ զինքն արժանի հարսանեացն։ Որ պայծառացոյց զճրագն, մի՛ հեղգացեալ շիջցի եւ խաւարեսցի։ Որ ձայնի փեսային սպասէ, իւղ կալցի ընդ լապտերսն։ Որ զդուռն բախէ, տեառն ակն կալցի։ Որ սիրէ զկուսութիւն, նմանեսցի Եղիայի։ Որ զլուծ տեառն առեալ է, լռ ութիւն կրթեսցի։ Որ սիրէ զհեզութիւն, ակն կալցի յուսոյն։
       Խորագէտ եւ հնարագէտ է հակառակորդն մեր, եւ ճգնաւորաց դիմի հարկանի, զի պարտեսցէ. յայնժամ պատերազմի, մինչ գտանէ զմեզ հեղգացեալս՝ եւ գերեսցէ։ Եթէ միշտ հսկեմք պահ ունելով, հերքեալ գնայ մէնջ։ Որ ունի թեւս, թռչի եւ վերանայ, անցանէ եւ ոչ խոցի նետից նորա։ Հոգեւորք տեսանեն զնա պատերազմեալ ընդ ինքեանս եւ զգուշանան, եւ ոչ տիրէ վերայ նոցա իշխան ութիւն նորա։ Ամենայն որդիք լուսոյ չերկնչին նմանէ, վասն զի խաւար փախչի լուսոյ . եւ ոչ որդիք բարւոյ երկնչին նմանէ, քանզի տուեալ է զնոսա կոխումն ոտից նոցա։ Եւ եթէ սակաւ մի նմանեսցէ, այլ վանի վաղվաղակի ճըշմարիտ լուսոյն։ Եւ եթէ իբրեւ զօձ հասանէ վերայ սրբոցն, նոքա քանզի աղօթեն՝ սատակեն զնա։ Եւ եթէ նմանեսցէ քարբի. լինին իբրեւ զմանկունս անմեղս, եւ ձեռօք իւրեանց ջախջախեսցեն զնա։ Եւ եթէ ցանկութեամբ՝ կերակրոյ հասցէ, պահօք յաղթեսցեն նմա որպէս փրկչին մեր։ Եւ եթէ ցանկութեամբ աչաց, բարձրութիւնս երկնից զաչս իւրեանց ամբարձեալ՝ նկուն առնեն զնա։ Եւ եթէ յայտնապէս պատերազմեսցի, հոգեւոր գինու վառեալ կործանեն զնա։ Եւ եթէ խնդրեսցէ զնա տեառնէ. լսէ զասացեալսն տեառնէ՝ թէ միայն զհոգի նորա պահեա։ Եւ եթէ տեսլեամբ քնոյ հասցէ, սաղմոսելով խարշեն զնա։ Եւ եթէ ընչիւք խտղտեսցէ զնոսա, աղքատութեամբ յաղթեն նմա։ Եւ եթէ քաղցր երեւեսցի նոցա, գիտացեալ զդառնութիւն նորա՝ ոչ մերձին նա։ Եւ եթէ ցանկութեամբ կանանց պատերազմեսցի, ամենեւին ոչ յարին կանայս, եւ սպանանեն զնա պատերազմին։ Պատերազմեցաւ ընդ Ադամայ Եւայիւ կենակցաւ իւրով. պատերազմեցաւ ընդ Յովբայ ձեռն կնոջն. պատերազմեցաւ ընդ Սամփսոնի ձեռն կնոջն, եւ յաղթեալ նմա՝ կորզեաց առ նմանէ զզօրութիւնն։ Եւ Դաւիթ զամենայն պատերազմունս վանեաց, եւ կնոջէն յաղթահարեցաւ։ Գեղեցիկ էր տեսլեամբ Ամովն , եւ շաղափեալ ցանկութեամբ քեռն իւրոյ՝ սպանաւ յԱբիսողոմայ։ Եւ Սողոմոն մեծացաւ քան զամենայն թագաւորս, եւ կանաք նորա մեկուսեցին՝ զսիրտ նորա տեառնէ։ Եւ Ռուբէն անդրանիկն Յակոբայ վասն կնոջն դատապարտեցաւ մահ։ Մեծ քահանայ էր Ահարովն յԻսրայէլի. եւ վասն Մարիամու քեռն իւրոյ նախանձեցաւ ընդ Մովսէսի։ Առաքեցաւ Մովսէս փրկել զժողովուրդն յԵգիպտոսէ, եւ ընդ իւր առ զկինն. եւ պատահեալ նմա հրեշտակն տեառն կամէր սպանանել, մինչեւ դարձոյց անդրէն զկինն Մադիամ։ Իշխան էր Զամբրի ցեղին Շմաւոնի, եւ կորեաւ Քասբեայ դստերէն Մադիամու. եւ վասն նորա յԻսրայէլէ անկան քսան ու չորք հազարք։ Մեծ էր եւ Յոհաննէս մկրտիչ, եւ սպան զնա Հերովդիադաանօրէն։ Վասն այսորիկ այր միանձն եթէ կամիցի բնաւել ընդ կուսի եւ թէ ընդ ժուժկալ կնոջ, լաւ է նմա ամուսնանալ քան զջեռնուլ, եւ բառնալ զինքեան գայթակղ ութեան ծանրութիւն։ Վասն որոյ պարտ է առն միայնակեցի առանձինն ձգնել, նոյնպէս ճգնող առանձինն բնակել, որպէս ասէ աստուած ձեռն Երեմիայի մարգարէի. բարի է առնուլ զլուծ խոնարհ ութեան մանկութենէ, եւ նստցի միայն. եւ Դաւիթ ասէ, միայն եմ ես մինչեւ անցից։
       Վասն որոյ պարտ է գիտել, որպէս ձեռն կնոջ եմուտ յաշխարհ թշնամին մարդկան, եւ մինչեւ ցվախճան ձեռն նորա բազմաց յաղթէ. քանզի զէն սատանայի է, եւ նովաւ պատերազմի ընդ միանձունս։ Եւ քանզի գործի իսկ նորա եղեւ յառաջնմէ նսկ օրէ, եւ ձեռն նորա զօրացան անէծք օրինացն, եւ անկեցաւ մահ, եւ փուշ եւ տատասկ բուսոյց երկիր, եւ ցաւովք եւ հեծութեամբ ծնանել զմանկունս իւր՝ մատնի ձեռս մահու։ Իսկ ձեռն սրբոյ կուսին Մարիամու աստուածածնին փուշքն խլեցան, քիրտն դադարեաց, թզենին անիծաւ, աղախինն ազատեցաւ, հողն յաղ դարձաւ, անէծքն ընդ խաչափայտին բեւեռեցաւ. սուրն մերկացաւ դրախտէն կենաց, եւ պտուղն տուաւ կերակուր մեզ. ճշմարտութիւնն երեւեցաւ, եւ ամենայն հաւատացելոյ դուռն բացաւ։ Աղբիւրն արբուցանէ զծարաւիս. սեղանն ուղղեալ է, հարսանիքն կազմ են, պարարակն զենեալ է, բաժակն փրկ ութեան խառնեալ է , ուրախութիւնն առաջի կայ. փեսայն մօտ է բազմել. առաքեալքն զբազումս կոչեցին։ Պատրաստեցէք զանձինս ձեր. լոյսն անդրէն իսկ լուսաւորէ. անապական պատմուճանքն պատրաստ են, պսակքն անթառամ վայելուչ պատրաստական։ Ձայն մերձեցաւ, աղաղակն եհաս, գերեզմանք բացան , գանձք յայտնեցան, ննջեցեալք յառնեն փութով, կենդանիքն յափշտակին ընդ առաջ թագաւորին։ Հանգիստն կազմեցաւ, փողն գոչէ. հրեշտակք ընդ առաջ ընթանան, աթոռ դատաստանին հաստատեալ է. վաստակեալն ցնծայ եւ փութայ, ամբարիշտն ամաչէ եւ տագնապի։ Որք ձախմէն են, սգան եւ ողբան. որք ընդ աջմէն են խնդան։ Որք լոյսն հանգչին զուարթացեալք լուսոյն. որք խաւարին են, հեծեն դառնապէս եւ յոգւոց հանեն։ Շնորհն անցանէ եւ դատաստանն կայ. ձմեռն մերձեցաւ եւ գարունն անցանէ շաբաթն հանգստեան կազմ է, աշխատութիւնն դադարեալ է, մահկանացուն յանմահութիւն փոխի։ Որք մարմնի սերմանեցին, ժառանգեսցեն զապականութիւն, որք զկուս ութիւն պատուեցին, հրեշտակաց պատուին. որք զսրբ ութիւն սիրեցին. սրբարանին աստուծոյ հանգիցեն եւ ուրախ արասցէ զնոսա միածին որդին աստուծո յ։
       Արդ զայս գիտացեալ, սիրելի, լեր փոյթ յաղօթս եւ պահս եւ խոնարհութիւն եւ յերկիւղն աստուծոյ, զգաստութիւն եւ հեզութիւն, զի լինիցիս աստուծոյ բնակարան։ Զբանս խօսեաց չափով եւ բանից վնասակարաց պահեա զքեզ։ Զպաճուճանս հանդերձից մի սիրեր, զի մի՛ կորստեան պատճառք լինին քեզ, եւ արգելեալ գտանիցիս հարսանեացն. զի մի ձեռն ապականացու եւ անցաւոր պատմուճանաց աշխարհիս վրիպիցիս յանանց եւ յանվախճան կենացն յաւիտենից, զոր պատրաստեաց Քրիստոս սիրելեաց իւրոց։ Հերս վասն գեղեցկ ութեան մի՛ պարարեր. անոյշ իւղովք միեւ օծանիր, քանզի այս ամենայն օտար է քրիստոնէից։
       Աղքատն ուրախ լիցի եւ մի՛ տրտմեսցի վասն աղքատութեանն, եւ ընդ առն չարի մի՛ բնակեսցէ։ Օրինակ առցուք Քրիստոսէ. զի մեծատուն գոլով՝ վասն մեր աղքատացաւ. բարձրեալ, եւ վասն մեր խոնարհեցաւ. տէրն ամենեցուն, եւ ոչ ունէր ուր զգլուխն դնէր. վերայ քերովբէից հանգուցեալ, եւ յովանակի նստեալ եմուտ յԵրուսաղէմ։ Աստուած զկերպարանս ծառայի էառ. հանգիստն յաւիտենից աշխատեցաւ ճանապարհորդութենէ. կենաց աղբիւրն մշտնջենաբուղխ ծարաւեցաւ. կերակրատուն ամենայնի քաղցեաւ, եւ անքուն պահապանն Իսրայէլի ննջեաց։ Եւ որ պաշտի ընդ հօր յամենայն արարածոց, պաշտեաց զծառայսն. փրկիչն ամենեցուն խաչին բեւեռեցաւ։ Եւ այնմ յորոյ բերան նենգ ութիւն ոչ գտաւ, լեղի կերակուր ետուն եւ քացախ ըմպելի. եւ զոր օրհնեն երկնաւոր զօրքն ամենայն, կռփահարեցաւ հողեղինացս. եւ զոր վեր ունին սերովբէք եւ քերովբէք դողալով, զխաչն ինքնին բարձեալ տանէր Գողգոթայ մահ. եւ կենարարն ամենեցուն մահ զինքն մատնեաց։
       Զայս ամենայն խոնարհութեամբ յանձն էառ վասն մեր փրկիչն մեր Քրիստոս, եւ մեք խոնարհեսցուք վասն անձանց։ Քանզի եկեալ տէրն՝ արտաքոյ քան զիւր բնութիւնն համբեր ամենայնի. զի եւ մեք բնութիւնս մեր մնասցուք, եւ արդար դատաստանին հաղորդս արասցէ զմեզ իւրոյ բնութեանն։ Առեալ մէնջ առհաւատչեայ վերացաւ յաշխարհէս փառօք յերկինս, եւ զմեզ թողեալ առհաւատչեայ՝ իւրայովն ել առ հայր։ Անկարօտն ամնայնի վասն մեր եղեւ կարօտ. եւ անուան խոստումն իւր՝ եթէ ուր ես եմ, եւ դուք անդ լինիջիք։ Զոր մէնջ էառ, փառս է առ նմա. զոր մեք առաք, արժանաւորապէս փառաւորեսցուք։ Զմերն պատուեաց առ ինքեան առաւել քան զբնութիւնն. պատուեսցուք եւ մեք զնորայն սուրբ յանձինս մեր։ Եթէ արժանապէս պատուեսցուք , եւ մեք բարձրացեալ փառաւորեսցուք առ նմա շնորհս նորա։ Եթէ արհամարհեալ անարգեսցուք զառ հաւատչեայ նորա, առնու եւ նա զիւրն եւ օտարացուցանէ զմեզ ստացուածոց իւրոց զոր խօստացաւ վերջին աւուրն։
       Որ ունի զհոգի սուրբ յինքեան, մեծ պատուոյ արժանի լիցի Քրիստոսէ։ Ոչ ինչ խնդրէ մէնջ, բայց միայն զի սուրբ կալցուք զտաճար մեր եւ մաքուր յամենայն աղտոյ. եւ լիցուք տաճար սուրբ երրորդութեանն, եւ սրբութեամբ ժառանգեսցուք զպատրաստեալ մեզ զարքայութիւնն սկզբանէ աշխարհիս շնորհօք եւ մարդասիրութեամբ տեառն մերոյ եւ փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի. որում փառք յաւիտեանս։