Ախլցխայու
չորեքին
աստ
աքսորեալ
կարգաւորքն`
այսինքն
Պօղոս
եւ
Յովաննէս
վարդապետքն,
Տէր
Ստափանն
եւ
Տէր
Յակոբն,
(որք
յամսոյս
ԺԳ
եւ
ի
վերոյսն
յիշեցան ,
)
յորժամ
ի
յուղիղ
կրօնս
եւ
ի
դաւանութիւնս
մեր
դարձան,
եւ
ձեռագրով
եւ
երդմամբ
միամտեցուցին
զսրբազան
վեհն,
վասնորոյ`
եւ
սրբազան
վեհն
գիթլախն
նոցա
բերել
ետ
ի
Պօլսոյ.
(որպէս
ի
վերդ
յամսոյս
ԺԴ
ասացաւ ,
)
եւ
զմինն
ի
նոցանէ
զՊօղոս
վարդապետն
Առաջնորդ
արարեալ
ի
վերայ
Ախլցխայու,
եւ
Առաջնորդական
կոնդակ
տուեալ,
(զմիտս
կոնդակին
յետոյ
գրելոց
եմք
լիովին ,
)
զչորեքեանն
եւս
ի
միասին
ընդ
մահտեսի
Յօնանին
եղեալ
յղեաց
ի
Կարս,
զի
նա
ի
սարասկեարէն
մարդ
առեալ
ի
յԱխլցխա
տարցէ
զնոսա
ընդ
նմա:
Եւ
զի`
տեսեալ
զնոսա
սարասկեարն`
միամտեսցի,
որ
բազմիցս
խնդրէր
ի
սրբազան
վեհէն
զիթլախն
նոցա
բերել
տալ,
եւ
ի
բաց
արձակել
զնոսա,
(որպէս
ասացեալ
է
ի
յօգոստոսի
ԺԴ ,
)
որոյ
աղագաւ
եւ
զթուղթ
գրեաց
սրբազան
վեհն
սարասկեար
Մուստաֆայ
փաշայն
(որ
յամսոյս
ԺԳ
եւ
ի
վերոյս
նորին
յիշեցաւ ,
)
եւ
գիթլախն
աքսորելոց
հանդերձ
աքսորեցելովքն
առ
նա
յղեաց,
որպէս
զի`
տեսցէ
գիթլախն,
եւ
զօրինակն
առեալ
զիսկն
առ
մեզ
յղեսցէ
աստ:
Եւ
մարդ
եղեալ
ընդ
մահտեսի
Յօնանին`
յղեսցէ
զնոսա
ի
յԱխլցխա:
Եւ
խնդրեաց
եւս,
զի
գրեսցէ
Սուլէյման
փաշային,
եւ
այնպէս
բան
հոգասցէ,
որ
ուղղեսցին
մնացեալ
Ախթարմայքն
Ախլցխայու:
Եւ
այնպէս
հաստատուն
լիցի,
որ
մի
եւս
ցաւեսցին
գլուխ
քոյ
եւ
մեր.
եւ
այսքան
որ
աշխատեցաք
թէ
մեք
եւ
թէ
դու,
կորիցէ
ընդ
վայր:
Թուղթ
եւս
այսր
աղագաւ
առ
Իբրահիմ
էֆէնտին
գրեաց
(որ
ի
դեկտեմբերի
ԼԱ
յիշեցաւ .
)
խօսիլ
ընդ
փաշային,
եւ
վասն
Ախթարմայիցն
Ախլցխայու,
զհաստատուն
բանս
հոգալ
տալ
նմա:
Թուղթ
մի
եւս
յորդորանց
առ
Եղուպ
աղայն
գրեաց
(որ
է
դեկտեմբերի
ԼԱ
յիշեցաւ ,
)
այսր
աղագաւ,
գրել
Սուլէյման
փաշային,
որում
ծանօթ
էր
կարի:
Զի
թամբն
արասցէ
Ախթարմայիցն
չառնել
յԱխթարմայութիւն,
այլ
լինել
հնազանդ
հրամանաց:
Եւ
այլ
առ
այս
բանք :
Թուղթ
մի
եւս
ըստ
նոյն
մտաց
առ
Կարսայ
Ահմատ
փաշայն
գրեաց:
(որ
ի
սեպտեմբերի
Ի
յիշեցեալ
է :
)
Թուղթ
եւս
առ
սարասկեարի
Սառաֆ
մահտեսի
Փիլիպպոսն
գրեաց
(որ
յամսոյս
ԺԳ
յիշեցեալ
է
)
պատուիրելով
նմա`
զի
զոր
ինչ
մահտեսի
Յօնանն
ասասցէ
ինքեան,
այնպէս
խօսեսցի
ընդ
փաշային,
եւ
զհաստատուն
բան
հոգալ
տացէ
նմա
վասն
Ախթարմայիցն
Ախլցխայու :
Թուղթ
եւս
առ
Ղարախանօղլի
Ահմատ
էֆէնտին
գրեաց,
որ
զեթսն
եւ
այլ
ինչ
էր
յղեալ
ընծայ
սրբազան
վեհին :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Ախլցխայու
Սուլէյման
փաշայն
գրեաց
(որոյ
անունն
ի
վերդ
ի
թղթոջ
սարասկեարին
եւ
յայլում
տեղւոջ
յիշեցեալ
է ,
)
վասն
Ախթարմայիցն
յիշեցուցանելոյ
ի
կարճոյ
զարարեալ
բարերարութիւն
առ
մեզ
Հօման
փաշային
(որ
ի
պատմութեան
ՌՄԺԹ
թուին
ի
յօգոստոսի
ԻԵ
ի
մայիսի
Ը,
եւ
ի
վերայսն
յոլով
տեղիս
յիշեցեալ
է
)
զոր
ինչ
արար
ընդ
Ախթարմայսն
Ախլցխայու:
Եւ
խնդիր`
զի
եւ
ինքն
հետեւելով
նմա`
զԱխթարմայսն
ահացուցեալ,
ի
յԱխթարմայութենէն
ի
բաց
դարձուցանել
ջանասցէ,
եւ
ի
սմա
նստօղ
Հայրապետին
հնազանդիլ
տացէ:
Առաջնորդական
կոնդակ
ետ
սրբազան
վեհն
Պօղոս
վարդապետին
ի
առնելն
զնա
Առաջնորդ
ի
վերայ
Ախլցխայու
եւ
համայն
երկրի
նորին,
չգրելով
բաց
ի
քաղաքէն
զանուն
տեղւոյ
իրիք:
Յորում
թէ
Ախթարմայիցն
եւ
թէ
Մերազնէիցն,
ուրոյն
ուրոյն
զպատուէրս
գրեաց:
Նախ
`
երկարապէս
ծանուցանելով
Ախթարմայիցն
զդարձն
չորից
մոլորեցուցչացն
իւրեանց
հանդերձ
պարագայիւք
նոցին:
(որպէս
ի
վերդ
եւ
յայլ
տեղիս
ի
վերոյսն
ասացաւ :
)
Եւ
պատուէր`
զի
որպէս
գլխաւորքն
եւ
մոլորեցուցիչքն
իւրեանց
թողեալ
զյամառութիւնն
իւրեանց
հետեւեցան
ուղղութեան,
ինքեանք
եւս
թողեալ
զթիւր
եւ
զարտուղի
ընթացս
իւրեանց,
հետեւեսցին
ուղղափառ
եւ
ճշմարիտ
դաւանութեան
Հայաստանեայցս
սուրբ
Եկեղեցւոյ,
զոր
մեքս
ունիմք,
եւ
զայլ
եւ
այլ
դաւանութիւնս
եւ
զօտարաց
անուանս
(որ
է
զանուն
փափին ,
)
բարձցեն
ի
միջոյ
իւրեանց,
եւ
միայն
զսուրբ
Աթոռս
իւրեանց
լուսատու
ծնօղ,
եւ
ի
սմա
նստօղ
Հայրապետն
միայն
իւրեանց
Հայրապետ
եւ
փոխանորդ
սուրբ
Լուսաւորչին
իմասցին,
եւ
զՊօղոս
վարդապետն
իւրեանց
Առաջնորդ
ընդունիցին,
եւ
հնազանդ
լիցին
նմա
ըստ
ամենայնի:
Եւ
սպառնալիք`
մինչ
ոչ
կատարեսցեն
զպատուէրքս
զայսոսիկ :
Իսկ
եւ
միաբնադաւան
քրիստոսէիցն
տեղւոյն
այսպէս
պատուիրեաց`
զի
թէ
զՊօղոս
վարդապետն
ի
յուղիղ
դաւանութիւնս
եւ
յեկեղեցական
արարողութիւնս
մեր
հաստատուն
տեսցեն,
իւրեանց
Առաջնորդ
ընկալցին,
եւ
ըստ
ամենայնի
հնազանդ
լիցին
նմա:
Իսկ
թէ
ի
թիւր
կողմն
դարձցի
որպէս
եւ
յառաջն
էր,
եւ
նոյն
թիւր
դաւանութեամբն
զթիւր
արարողութեամբս
սկսանիցի
առնել
եւ
ուսուցանել
այլոց,
ապա`
եւ
ինքեանք
մի
եւս
Առաջնորդ
ընդունիցին
զնա
ինքեանց.
այլ
ի
բաց
կացցեն
ի
նմանէ,
եւ
խոտեսցեն
զնա:
Օրինակն
սորին
է
բոլորագրահամար
տետրոջն,
յերեսն
ՆԽ.
ՆԽԱ .
Թուղթ
մի
եւս
յատկապէս
եւ
առանձին
առ
Ախլցխայու
բոլոր
միաբանադաւան
քրիստոնեայսն
գրեաց:
Պատուիրելով
նոցա
զի
թէ
զՊօղոս
վարդապետն
ի
թիւր
կողմն
չեղեալ
տեսցեն,
փութով
եւ
լռելեայն
ծանուսցեն
ինքեան
եւ
մի
հնազանդ
լիցին
նմա:
Որպէս
ի
կոնդակոջն
եւս
գրեցաւ:
Ել
աստի
մահտեսի
Յօնանն
ընդ
Դ
կարգաւորացն
ի
յունվարի
ԼԱ:
