Յիշատակարան. Մասն II (1767-1776)

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Վանայ բոլոր իշխանքն մահսար արաեալ յղեալ էին առ սրբազան Վեհըն` եւ խնդրեալ էին, զի վասն տեղւոյ Սաղաղասուն գրեսցէ առ սարասկեարն խնդիրն, զի տեղւոյ փաշային եւ օճախլուացն սաստ գրեսցէ, զի մի իշխեսցեն ի բանս նորա խառնիլ, եւ կամ յիշխանութենէն հանել կամիլ, վկայելով զլաւութենէ նորին: Վասնորոյ` եւ սրբազան Վեհըն զթուղթ մի գրեաց առ Վանայ իշխանսն, բացասելով զանպատեհ խնդիրս նոցին: Այսպէս թէ` սարասկեարն մեծ մարդ ոմն է, զայդպիսի բան իւրեանց թագաւորն միայն գրէ եւ հարկէ այդպէս առնել: Մեք որպէս հարկ դիցուք նմա վասն այդ խնդրոյդ ձերոյ` թէ այսպէս արա ': Եւ մանաւանդ Օսմանցւոց դուռն է ասէ, այդպիսի բանից խնդիրն դատարկ եւս ոչ լինի ասէ: Եւ վերջապէս խոստացաւ նոցա յետոյ գրելն սարասկեարին ըստ խնդրոյ իւրեանց: Թուղթ մի եւս առ Սաղաղասի Մուստաֆայ Աղայն գրեաց ի Վան պատասխանի թղթոյն իւրոյ: Զի զայն խնդիրն զոր իշխանացն գրեցուցեալ էր առ սրբազան Վեհըն վասն իւր, զնոյնն` ինքն եւս էր գրեալ յատկապէս բազում աղերսիւ: Վասնորոյ` եւ սրբաազան Վեհըն ըստ խնդրոյ իւրոյ առնել խոստացաւ նմա: Թուղթ եւս առ Վանայ նուիրակ եւ Առաջնորդ Պաղտասար վարդապետն գրեաց ի պատասխանի յամսոյս Ժ գրեցեալ թղթոյն: Որում եւ ծանոյց զմիտս իշխանաց թղթոյն զոր ինչ գրեաց առ նոսա: Եւ առ ինքն եւս զնոյնն գրեաց, զի սա եւս էր գրեալ ար սրբազան Վեհըն զնոյն խնդիր: Եւ որպէս քան զայս յառաջ ի փետրվարի ԺԸ եւ ԺԹ, եւ այժմ եւս հարկեաց վասն Խորվիրապայ Առաջնորդ Աւետիք վարդապետին. զի զկոնդակն եւ զսուրբ նշանն (եթէ ունիցի ) եւ զժողովեցեալ արդիւնսն առեալ ի ձեռաց նոցա, զինքն ի սուրբ Աթոռս յղեսցէ: Եւ պատուէր` զի զՅօնան վարդապետի թուղթն` (զոր ի դեկտեմբերի ելն տարաւ ընդ իւր ) առ ինքն յղեսցէ, զի տակաւին ոչ էր յղեալ առ նա: Եւ զթուղթս իշխանացն եւ Սաղաղասուն ի մէջ թղթոյս եդեալ առ սա յղեաց, զի տացէ նոցա: Թուղթ մի եւս առ Ջուղայեցի Տէր Յովհաննէսն եւ յորդի նորին տիրացու Ստեփաննոսն գրեաց ի Վան, ի պատասխանի յամսոյս Ժ գրեցեալ թղթոյն իւրեանց: Որոց եւ ծանոյց քան զայս յառաջ ի փետրվարի ելն զթուղթ գրելն առ ինքեանս: Եւ զորպէսն Հնդկաց նուիրակին եւ ընչիցն նորին, որպէս ի փետրվարի ելն, եւ այժմ եւս ծանոյց ի կարճոյ, զի այժմ եւս նորապէս թուղթք եկին ի Բասրայու, եւ ի կողմանցն Հնդկաց, ի վերայ Շիրազու եւ Սպահանու վասն ընչից եւ իրակութեանց հանգուցեալ Յովսէփ վարդապետին: Եւ զի` ինքն տէր Յովհաննէսն երթայ կամէր ի Բասրա վասն իւրոց բանից: Ուստի գրեալ էր սրբազան Վեհին, զի թէ կամիցի, գրեսցէ ի Բասրա, զի զինչսն Յովսէփ վարդապետին ինքեան յանձնեսցեն, որ ընդ իւր ի սուրբ Աթոռս բերցէ անտի: Այլ սրբազան Վեհըն զոր ինչ վասն այն ընչիցն գրեաց ի Բասրա ի փետրվարի ելն, յայնժամ սմա ծանոյց: Բայց այն թուղթն տակաւին ոչ էր հասեալ առ նա որ իմանայր, այնր աղագաւ այժմ այսպէս էր գրեալ, վասնորոյ` այժմ եւս վերստին գրեաց զնոյն` զի իմասցի: Եւ այժմ նուիրակ կամէր յղել ի կողմուսնսն Հնդկաց, եւ ընդ նմա եւս երկարապէս զբանս գրէր վասն ընչիցն առ մահտեսի Յարութիւն եւ Միքայէլ Աղայսն, որոց զայս եւս գրէր, զի ընդ նուիրակին եւ տէր Յովհաննէսին խորհեսցեն զարժանն առնելոյ, եւ այնպէս արասցեն: (Որպէս ասացելոց եմք յետոյ լիապէս ի գնալ նուիրակին ): Ուստի` զայս եւս ծանոյց տէր Յովհաննէսին: Եւ գրեաց` զի թէ անտի երթալոց է, զնուիրակն եւս առ ինքն յղեսցէ, զի ի միասին երթիցեն: Եւ թէ աստ գալ կամի, եւս ծանուսցէ, զի պատրաստեսցէ զնուիրակն, զի ի գալն իւր ազդ` առեալ ընդ ինքեան գնասցէ: Եւ զի` ի Բայազիտ առ Նսնուսեցի մահտեսի Յովհաննէսն ԻԵ թիրմայ շալ ուէր եդեալ եւ խնդրեալ էր ի սրբազան Վեհէն` զի զայնս առեալ, զկէս գինն նոցին անդ հասուսցէ ինքեան, եւ զկէսն ի Բասրա: Բայց որովհետեւ վասն սաստիկ տօթոյն, ի յամարայնի` շալն դժուարաւ պահեալ լինի աստ ի ցեցոյ, եւ մանաւանդ ոչ այնքան պիտոյանան մեզ, վասնորոյ ոչ էառ: Այլ միայն թէ` վասն խաթեր նոցա, զԺ առնուլ կամեցաւ յայնցանէ (եթէ աժան լինիցին ), եւ զգինս նոցա, ի Բայազիտ կամ ի Կարին տալ խոստացաւ ինքեանց: Թուղթ մի եւս առ Աբրահամ վարդապետն գրեաց ի Լիս: Ծանուցանելով նմա քան զայս յառաջ զթուղթ գրելն առ ինքն` ի փետրվարի ելն. եւ զնոյն բանսն փոքր ինչ վերայիշելով: Եւ ի Հնդկաց Բ թուղթ էր եկեալ ի վերայ սորա ընդ վերոյիշեալ գրեանցն Հնդկաց, զայնս ի մէջ թղթոյս եդեալ առ ինքն յղեաց: Յղեցան այսոքիկ ընդ Պաղտասար վարդապետի սպասաւոր գրաբեր Տիրացու Սահակին: Որ ել ի մարտի ԻԵ: