Ի
հոկտեմբեր
ամսոյս
ԺԳ
յղեցեալ
տղայքն
մեր
ի
Կարս,
դարձան
անտի
եւ
եկին,
որք
ընդ
Կարապետ
վարդապետին
եւ
Գէորգին
զընծայսն
մեր
ընծայեալ
էին
փաշային`
Իբրահիմ
Աֆանտուն
եւ
այլոցն,
որք
ամենեքեանքն
զթուղթս
շնորհակալութեան
գրեալ
էին
առ
սրբ .
վեհն,
եւ
զտղայսն
եւս
խիլայեալ
եւ
շահեալ:
Իսկ
ս.
Երուսաղէմի
նուիրակ
Կարբեցի
Կարապետ
վարդապետն`
(ըստ
որում
գրեաց
առ
նա
սրբ.
վեհն
ի
յօգոստոսի
ԻԲ
),
յարդեանցն
իւրոց
զդրամս
էր
տուեալ
անդ
Գէորգին,
որ
ի
ս.
Աթոռս
հասուսցէ,
եւ
գրեալ
էին
ինքն
եւ
Գէորգն
առ
սրբ.
վեհն,
զի
գրեսցէ
առ
Պօլսոյ
պատրիարք
Զաքարիա
վարդապետն,
տալ
անդ
ս.
Երուսաղէմի
վէքիլ
տիրացու
Սարգսին:
Ուստի
եւ
սրբ.
վեհն
զղապզ
գրեաց
առ
Պօլսոյ
պատրիարք
Զաքարիա
վարդապետին,
զի
զայս
դրամս
(ա
)
տացէ
անդ
ս.
Երուսաղէմի
վէքիլին,
եւ
կամ
ում
եւ
գրեսցէ
Կարապետ
վարդապետն,
եւ
զայս
ղապզս
առնուցու
ի
նմանէ:
Զի
որովհետեւ
ասէ
մեզ
մերձ
էր
Կարապետ
վարդապետն,
եւ
իւրեան
եւս
թեթեւութիւն
էր,
առաք
զայս
դրամս
աստ,
զոր
ի
նուիրակական
արդեանցն
ս.
Աթոռոյս
տացես
ասէ:
Գրեաց
եւ
զթուղթ
եռ
ս.
Երուսաղէմի
նուիրակ
Կարապետ
վարդապետն,
եւ
զղապզն
որ
առ
պատրիարքն,
յղեաց
առ
նա,
զի
յղեսցէ
առ
ով
եւ
կամի,
զի
առնուցուն
անդ
ի
պատրիարքէն
զդրամն:
Նաեւ
գրեաց`
զի
թէ
այլ
եւս
դրամ
այսուհետեւ
ի
ձեռն
բերցէ,
տացէ
մեզ,
եւ
այսպէս
զղապզ
առեալ
ի
Պօլիս
յղեսցէ
անդ
առնուլ,
զի
քեզ
եւս
է
ասէ
զիւրաձեռնութիւն :
Թուղթ
եւս
առ
Գէորգն
գրեալ`
զթուղթ
Երուսաղէմի
նուիրակ
Կարապետ
վարդապետին
եդեաք
ի
մէջ
թղթոյն,
զի
տացէ
նմա,
եւ
զի՞նչ
գրելն
պատրիարքին
վասն
փօլիցային,
սմա
եւս
ծանոյց:
Այլ
եւ`
շնորհակալութիւն
յոլով
եւ
օրհնութիւն,
որ
զընծայսն
լաւապէս
տնօրինմամբ
հասուցեալ
էր
յիւրաքանչիւր
տեղիսն:
Եւ
որ
յայնժամ
վասն
Գալուստ
վարդապետին
զբանս
գրեաց
նմա,
նա
եւս
զմեղայ
գրելով.
խնդրէր
ներել.
մեք
ասէ
վասն
սիրոյ
ս.
Աթոռոյդ
եւ
սրբ.
վեհիդ
զնա
սիրեմք:
Ուստի`
եւ
սրբ.
վեհն
գրեաց
նմա
զմիամտութիւն:
Խնդրէր
ըստ
հարկի
էֆէնտուն
գրել
զորպիսութիւնս
գրեաց
թէ`
այժմ
մէկ
այնպէս
համբաւ
եւ
զօրաց
ձայն
ո'չ
գոյ:
Իսկ
եւ`
Իբրահիմ
էֆէնտին
շատ
չափազանց
ուրախացեալ
էր
ընդ
ելանել
նոր
թղթոյն,
եւ
զսրբ.
վեհն
գովեալ,
եւ
կամեցեալ
եւս`
զի
զնոր
թուղթն
զոր
մեք
իւրեան
յղեցաք,
յղեսցէ
առ
Սարասկեարն
ի
Կարին,
առ
ի
տեսանել:
Եւ
սրբ.
վեհն
եւս
զշնորհակալութիւնս
յոլով
գրեաց
վասն
Աֆանտուն:
Այլ
եւ`
Կարապետ
վարդապետն
Առաջնորդն
Ղօշավանից
գնալ
կամէր
յԱխլցխայ.
զի
նոքա
եւս
ակնագէտ
էին
գնալոյ
նորա.
եւ
գրեալ
եւս
էին
ումեմն
ի
Կարս
թէ
Կարապետ
վարդապետն
ընդէ՞ր
ոչ
գայ
աստ:
Եւ
նա
գրեալ
էր
նոցա
թէ`
եթէ
հնազանդի՞ք
սրբ.
վեհին
գալոց
է
առ
ձեզ,
եւ
թէ
ոչ
եւ'ս
գալոց
է
առ
ձեզ
յաշնանն:
Եւ
նոքա
պատասխանեալ
էին
վերստին
թէ
`
մեք
յամենայնի
հնազանդ
եմք
կամաց
սրբ.
վեհին,
թող
եկեսցէ,
որ
ինչ
եղեւ
բաւական
է:
Ուստի`
եւ
սրբ.
վեհն
հաճեցաւ
զի
գնասցէ:
Այնր
աղագաւ,
Ա
թուղթ
գրեաց
ի
Կարս
առ
Իբրահիմ
Աֆանտին ,
զի
վասն
Կարապետ
վարդապետին
յանձնարարութեան
թուղթ
գրեսցէ
յԱխլցխայ
առ
Սուլէյման
փաշայն,
որպէս
զի՞
յամենայն
կողմանէ
տիրութեան
արասցէ
անդ
նմա,
զի
թերեւս
կարասցէ
նա
ի
ձեռն
բերել
զապստամբսն
զայնոսիկ:
Զի
մեք
թէ
զի՞նչ
կրեցաք
ասէ
վասն
Ախլցխայու
`
գիտես,
փաշայքն
զմեծամեծ
կաշառս
առնելով
ի
նոցունց.
վասն
մեր
զբան
ինչ
ոչ
հոգացին,
եւ
զհրաման
թագաւորին
յառաջ
ոչ
տարան:
Այժմ
վասն
խաթեր
մերոյ
գրեա
'
նմա
ասէ,
որ
Ախթարմայիցն
ունկն
մի
'
գրիցէ.
եւ
կաշառակեր
միջնորդաց
մի
'
լուիցէ,
այլ
սաստեսցէ
Ախթարմայիցն,
զի
հնազանդեսցին
Կարապետ
վարդապետին:
Քանզի
ասէ
թագաւորական
ֆարմանով
զԱռաջնորդութիւն
տեղւոյն
մեք
եմք
վերառեալ,
որ
մեք
եմք
տեղւոյ
Առաջնորդն,
եւ
զԿարապետ
վարդապետդ
վէքիլ
եմք
արարեալ
մեզ.
(որպէս
ասացեալ
է
ի
դեկտ.
Դ
):
Ուստի
ասէ
դմա
հնազանդիլ
պարտին:
Եւ
խնդիր
ըստ
առ
այս,
զի
լաւ
յանձնարարութիւն
գրեսցէ:
Զայսոսիկ
Գէորգին
եւս
գրեալ
ծանոյց,
եւ
պատուիրեաց,
զի
ինքն
եւս
մուղայէթ
լիցի,
եւ
զլաւ
յանձնարարութիւնս
գրել
տացէ
Աֆանտուն
առ
Սուլէյման
փաշայն
վասն
Կարապետ
վարդապետին:
Իսկ
եւ`
ըստ
որում
ասացաւ
յամսոյս
ԺԱ,
թղթաշէն
ֆռանկքն
տակաւին
զլաւ
իմն
թուղթ
ո'չ
հանին,
զի
եւ
մեք
միամտէաք
եւ
ուրխանայաք:
Ո'ւստի`
ի
մեծ
տարակուսանս
կալով
մեր,
ստիպէաք
զնոսա
միշտ,
զի
թէ
զլաւ
թուղթս
հանել
գիտեն,
հանցեն,
ապա
թէ
ո'չ,
տացեն
մեզ
ստոյգ
իմն
պատասխանի:
Իսկ
փոքր
թղթաշէն
ֆռանկին`
որոյ
անունն
էր
Մուսի
Դէլսօր,
զոր
եւ
Յովաննէս
կոչէին.
դեռ
մինչեւ
ցարդ
մեզ
ո'չ
պիտոյացաւ:
Քանզի`
զթղթատունն
համայն
պարագայիւք
մեծ
թղթաշէնն`
որ
Մուսի
Բէյսօն`
Յովսէփ
եւս
կոչիւր,
շինեցուցանել
ի
գլուխ
եբեր,
ցուցանելով
զչափսն,
եւ
զձեւսն,
եւ
յօրինելով
զամենայն
յոյժ
հաստատանագոյն:
Իսկ
փոքր
ամենեւին
բանի
իմեք
չպիտոյացաւ,
զի
ասէին
թէ`
սա
միայն
լաւ
թուղթ
հանել
գիտէ,
եւ
յորմէ
հետէ
եկին
աստ,
մինչեւ
ցայժմ
կայր
պարապ
եւ
դատարկ:
իսկ
յորժամ
թուղթ
հանելոյ
ժամանակն
եկն,
յայնժամ,
բայց
ի
յո'չ
հանելոյն
զլաւ
թուղթ,
սկսաւ
եւս
մեծաւ
գժտութեամբ
վարիլ
առ
ընկերն`
եւ
առ
թարջիմանն
իւրեանց,
որ
եւ
եդ
ի
մտի
գնալ
յերկիր
իւր,
եւ
ո'չ
ետ
հանգստութիւն
ընկերացն,
տաղտկացուցանելով
եւ
զլսելիս
սրբ.
վեհին
ի
ձեռն
նոցին,
թէ
զիս
յղեա՞
յերկիրն
իմ:
Եւ
սրբ.
վեհին
տեսեալ
թէ`
ոչ
է
իմիք
պիտանացու,
եւ
զընկերն
եւս
ո'չ
թողացուցանէ
միամտութեամբ
հետեւիլ
գործոյն`
վասնորոյ`
թոյլ
ետ
նմա
գնալ.
զոր
եւ
յղեաց
ի
Կարս,
եւ
գրեաց
Իբրահիմ
Աֆանտուն,
զի
տարեալ
իւր
գիտեցեալ
հաւատարիմ
թաթարի
միոյ
ուղեւորեսցէ
զնա
ի
մեծն
Պօլիս,
զի
տարեալ
հասուսցէ
առ
պատրիարքն,
եւ
զիւր
վարձն
անդ
առնուցու
ի
նմանէ :
Եւ
շատ
հարկիւ
խնդիր`
զի
անտի
'
յղեսցէ
ի
Պօլիս:
Ապա
թէ
անտի
գնացող
թաթար
ո'չ
հանդիպեսցի
յղեսցէ
ի
Կարին,
զի
անտի
ընդ
թաթարի
յղեսցէ
մհ.
Փիլիպպոսն :
Թուղթ
եւս
առ
Գէորգն
գրեաց
վասն
սոյն
ֆռանկիս
բանին,
եւ
պատուիրեաց`
զի
ինքն
եւս
ասացէ
Աֆանտուն,
եւ
Ա
հաւատարիմ
թաթարի
յանձնեալ`
յղեսցեն
ի
Պօլիս:
Եւ
սմա
եւս
հարկ`
զի
ջանասցէ
անտի
գտանել
զթաթար,
որ
մինչեւ
ցմեծն
Պօլիս
տարցէ
զնա:
Իսկ
եթէ
անդ
ի
Պօլիս
գնացող
թաթար
չլինիցէ,
յղեսցէ
զնա
հաւատարմաւ
ի
Կարին
առ
Փիլիպպոսն,
զի
նա
անտի
յղեսցէ:
Եւ
եթէ
անտի
տանօղ
թաթար
գտցի,
պայմանեսցէ
նմա
զիւր
վարձն,
որքան
եւ
իցէ
պատշաճ:
Նա
եւ
զբոլոր
ծախսն
ֆռանկին
արկցէ
ի
վերայ
թաթարին,
զի
ի
ճանապարհին,
եւ
զորքանութիւն
խարճին
եւս
կտրեսցէ
ընդ
թաթարին,
թէ
այսքան
եւս
դորա
ճանապարհի
խարջն,
եւ
այս
ինչ
քո
վարձն:
Եւ
այսպէս
հաստատուն
եղեալ
զպայման
վարձու
թաթարին
եւ
ֆռանկի
խարջին,
զթուղթ
մի
գրեսցէ
նաքա
առ
պատրիարքն,
զի
յորժամ
թաթարին
զֆռանկն
տարեալ
նմա
յանձնեսցէ,
եւ
զգիրն
իւր
տացէ
նմա,
զպայմանեալ
դրամն
տացէ
թաթարին
ղապզ
տացէ
վասն
առ
ինքն
հասանելոյն
ֆռանկին,
զի
թաթարն
զայն
ղապզն
յղեսցէ
առ
ինքն
ի
Կարս,
եւ
ինքն
եւս
աստ
յղեսցէ
առ
ինքն
սրբ.
վեհն,
զի
տեսեալ
միամտեսցի:
Բայց
պատրիարքն
անդ
ֆռանկին
ի
կողմանէ
ճանապարհական
ծախուց
զդրամ
ինչ
մի
տայցէ,
այլ
ամենայն
ի
վերայ
թաթարին
լիցի
եւ
թաթարն
առցէ
անդ
զդրամ,
որպէս
ի
վերն
ասացաւ:
Եւ
պատուէր`
շուտով
ճանապարհել
զֆռանկն,
զի՞նչ`
եւ
որպէս
առնելն
գրեալ
ծանուսցէ
ինքեան
օր
մի
յառաջ :
Ըստ
սոյն
ոճի,
թուղթ
եւս
ի
Կարին
առ
մհ.
Փիլիպպոսն
եւ
Խօջայ
Առաքելն
գրեաց,
զի
թէ
Գէորգն
ի
Կարսայ
չկարասցէ
ճանապարհել
ընդ
թաթարին
ի
Պօլիս,
այլ
յղեսցէ
առ
ինքեանս
ի
Կարին,
ինքեանք
ճանապարհեսցեն
զֆռանկն
ի
Պօլիս
ընդ
հաւատարիմ
թաթարի,
ըստ
նոյն
ոճի
եւ
պայմանին`
որ
առ
Գէորգն
գրեցաւ,
զոր
սոցա
եւս
գրեալ
ծանոյց:
Եւ
զայս
թուղթս
առ
Գէորգն
յղեաց`
զի
թէ
ի
Կարին
իցէ
յղելոց
առ
մհ.
Փիլիպպոսն
զֆռանկն,
զի
նա
յղեսցէ,
ապա
զայս
թուղթս
եւս
յղեսցէ
առ
նա,
որ
նա
ըստ
այսմ
գրելոյ
զնա
յղեսցէ:
Իսկ
եթէ
ինքն
յղեսցէ
զֆռանկն
ի
Պօլիս
ապա`
այլ
մի
եւս
յղեսցէ
զայս
թուղթս
առ
մհ.
Փիլիպպոսն,
այլ
յետս
յղեսցի
առ
մեզ:
Սակայն
`
ինքն
գրեալ
ծանուսցէ
մհ.
Փիլիպպոսին
զայս
բանս :
Թուղթ
եւս
առ
Պօլսոյ
պատրիարք
Զաքարիա
վարդապետն
գրեաց
վասն
այսր
եւ
ծանոյց
զչպիտոյանալն
մեզ
ֆռանկին,
եւ
դառնալն
յերկիր
իւր:
Եւ
պատուիրեաց`
զի
ի
գնալն
ֆռանկին
առ
ինքն ,
տացէ
նմա
ԱՌԷՃ
ղռուշ
դրամ,
որ
էր
նմա
երեք
տարւոյ
վարձ,
զի
ԱՃ
ղռուշ
եւս
ասէ
մեք
ետուք
աստ`
եւ
ղապզ
առաք:
Քանզի`
ուղարկօղքն
նորին`
պայմանեալ
էին
նմա
ի
տարւոջն
ԶՃ
ղռուշ,
որ
լինէր
յերեք
տարին`
ԱՌԸՃ
ղռուշ:
Իսկ
նա
յելեալ
էր
յերկրէն
իւրմէ
ի
ՌՄԻԳ
թուոջն,
եւ
ի
յԱպրիլի
ելն:
Եւ
եկին
աստ
ի
ՌՄԻԴ,
եւ
փետրվարի
ԺԳ:
Այժմ
մինչ
երթայր`
որ
էր
ամսոյս
ԻԸ,
էր
Բ
տարի
եւ
կէս`
յելանելոյն
յիւր
երկրէն,
եւ
յաստ
մտանելոյն:
Ա
տարի
եւ
Թ
ամիս:
Այլ
մեք
յիւր
յերկրէն
յելանելոյն
հաշուելով`
ըստ
որում
պայմանն
էր
իւրեանց:
Բ
տարւոյ
եւ
կիսոյ
վարձ
կամէաք
տալ:
Իսկ
նա
հանդերձ
միւս
ընկերով
աղաչեաց`
զի
երեք
տարւոյ
վարձ
տացուք,
զի
ի
վեց
ամիսն
եւս
ասեն
հազիւ
ի
տեղին
իւր
հասանի,
եւ
դեռ
հասանիլ
ոչ
կարէ,
եւ
զպայմանագիրն
իւրեանց
եւս
առաջադրէին,
թէ
այսպէս
են
պայմանեալ
մեզ,
եւ
պայմանագիրն
ֆռանկերէն
էր,
զոր
մեք
ընթեռնուլ
ոչ
կարէաք:
Ապա
յակամայ
կամս
հաւանեալ
սրբ.
վեհին,
ետ
նմա
զերեք
տարւոյ
վարձ
ԱՌԸՃ
ղռուշն,
որոյ
ԱՃ
ղռուշն
աստ
ետ,
եւ
ԱՌԷՃ
ղռուշն
գրեաց
պատրիարքին
զի
տացէ,
որպէս
ի
վերն
եւս
ասացաւ:
Եւ
զոր
ինչ
Գէորգին
Փիլիպպոսին
գրեաց`
զայն
եւս
սմա
ծանոյց,
եւ
պատուիրեաց`
զի
որքան
որ
գրեսցեն
նոքա
ինքեան,
թէ
այսքան
դրամ
եմք
պայմանեալ
թաթարին`
տուր,
ինքն
եւս
տացէ
թաթարին,
եւ
ղապզ
առնուցու
ի
նմանէ,
եւ
ֆռանկին
դրամ
մի
տացէ
յայսմ
կողմանէ:
Եւ
ինքն
եւս
թաթարին
ղապզ
տացէ
վասն
առ
ինքն
հանելոյն
ֆռանկին,
զի
թաթարն
յղեսցէ
զայն
առ
իւր
ուղարկօղն,
եւ
նա
աստ
առ
ինքն,
զի
զհասանիլն
անդ
ֆռանկին`
իմացեալ
միամտեսցի:
Նա
եւ
պատուէր`
զի
որ
մի
յառաջ
հանցէ
զնա
անտի,
որ
շատ
մնասցէ
անդ,
եւ
ի
ֆռանկսզի
նաւ
մի
գիտցէ ,
այլ
ուրիշ
ազգի
նաւով
յղեսցէ:
Իսկ
եթէ
որիշ
ազգի
նաւ
ի
պատրաստի
չգտանիցի,
ի
Զմիւռին
յղեսցէ
անտի
շուտով.
զի
նա
անդ
յայլ
նաւ
մտեալ
երթիցէ
յորիշ
երկիր`
եւ
անտի
իւր
քաղաքն,
որպէս
եւ
իւր
աղերսանքն
էր:
Քանզի
ասէին
թէ`
զմեզ
ուղարկօղքն
թղթաշինութեան
անուամբ
չյղեցին,
այլ
որիշ
պատշաճաւ`
եւ
այլ
անուամբ,
ի
ծածուկ
պահելով
զթղթաշինութեան
անունն
առ
երկիւղի:
Արդ
թէ
իմասցին
ասէ`
թէ
եւս
այսու
անուամբ
եմ
եկեալ
աստ,
զչարիս
հասուսցեն
ինձ,
եւ
մեր
ուղարկողացն:
Եւ
գրեաց
եւս`
զի
ի
յուղեւորիլն
անտի`
զնաւու
վարձն
եւ
զայլ
ծախսն
ճանապարհական`տացէ
նմա:
Եւ
պատուէր`
զի
զորժամ
զմէկ
հազար
եօթն
հարիւր
ղռուշն`
եւ
զնաւու
վարձն
եւ
զծախսն
ճանապարհին`
(որ
ի
Պօլսոյ
մինչեւ
ցերկիրն
ուր ,
)
տացէ,
յայնժամ
զերկուս
ղապզս
առնուցու
ի
նմանէ,
այսու
դիտմամբ
թէ`
ես
զիմ
երեք
տարուայ
վարձս,
եւ
գալոյս
եւ
գնալոյս
խարճն
բոլորապէս
առի,
եւ
այլ
չմնաց
ինձ
առնլիք
ի
ս.
Էջմիածնէ:
Որոց
զմինն
ասէ
առ
մեզ
յղեա
',
եւ
զմինն
առ
քեզ
պահեա
'
ի
միամտութիւն
ինձ`
եւ
ի
հաստատութիւն
բանին:
Բաց
յայդրցանէ
այլ
որիշ
դրամ
չտայցես
դմա
ասէ:
Եւ
յղելդ
զնա
այտի
ի
զորպէսն`
գրեա
'
մեզ
շուտով :
Փուսուլայ
եւս
գրեաց
առ
սա
թէ`
թէպէտ
Գրիգոր
Աղայի
պայմանն
ո'չ
էր
այսպէս
ընդ
ուղարկողացն
դորին,
որ
մեք
դորա
գալոյն
եւս
վարձ
տացուք,
որպէս
որ
մեզ
գրեալ
է,
բայց
որովհետեւ
շատ
աղադեցին
զմեզ,
եւ
զիւրեանց
ունեցեալ
պայմանագիրն
եւս
ցուցին`
որ
այլ
էր
ի
գրեցելոց
Գրիգորին,
վասնորոյ`
մեք
եւս
ետուք:
Յետոյ
Գրիգոր
Աղային
կու
գրեմք,
թող
նա
ընդ
դորա
ուղարկողացն
զիւր
հիսապն
տեսցէ:
Զայս
յղեաց
առ
Նազարէթն
տալ
պատրիարքին :
Թուղթ
եւս
առ
Նազարէթն
եւ
Թադէոսն
գրեաց`
զայս
ամենայն
զոր
առ
պարտիրարքն
գրեաց`
նոցա
եւս
ծանոյց:
Եւ
պատուիրեաց`
զի
ինքեան
եւս
մուղայէթ
լեալ
այս
բանիցս ,
շուտով
ուղեւորեսցեն
անտի,
եւ
գրեսցեն
ինքեան
օր
մի
յառաջ:
Այլ
եւ`
տեսակ
մի
ճերմակ
շալ`
պիտոյ
էր
թղթատանն,
որ
ի
Պօլիս
գտանիւր:
Ուստի
հրամանաւ
սրբ.
վեհին
թարճիմանն
գրեաց
եղբօրն
իւրում,
զի
ցուցցէ
զայնն
Նազարէթին:
Եւ
սրբ.
վեհն
գրեաց
սոցա,
զի
Խ
հալապի
առեալ
ի
նմանէ`
յղեսցեն
շուտով
աստ:
Նաեւ`
բարակ
պղնձեայ
թել
էր
պիտոյ
վասն
թղթոյ
մազին`
քանի
մի
տեսակ,
զօրինակսն
յղեաց
թարջիմանն
առ
իւր
եղբայրն,
եւ
սրբ.
վեհն
գրեաց
Նազարէթին
առնուլ
ի
նմանէ
եւս`
եւ
յղել,
որչափ
որ
թարջիմանն
գրեալ
է
իւր
եղբօրն:
Զայս
պահարանս,
եւ
զԳէորգինն
եւս
որ
վասն
ֆռանկի
յղելոյն
էր,
տուաք
ֆռանկին ,
զի
ինքն
տարեալ
տացէ
նոցա :
Թուղթ
եւս
առ
Կարսայ
փաշայն
գրեաց,
որ
ընդ
մեր
տղայոցն
գրեալ
զպատասխանին
թղթոյ
սրբ.
վեհին
հանդերձ
շնորհակալութեամբ
խնդրէր
եւս
զորպիսութիւնս,
զի
լուեալ
էին
թէ`
Հերակլ
Արքայն
զզօրս
ժողովէ:
Եւ
սրբ.
վեհն
գրեաց
նմա
թէ`
որիշ
որպիսութիւնս
ինչ
ոչ
գոյ
զի
գրեցից:
Իսկ
Հերակլի
զօրք
ժողովելն
յիրաւի
է,
բայց
թէ
ի՞նչ
անուամբ
է`
չէ
յայտ:
Այլ
հաւաստեաւ
գիտեմք,
զի
ընդ
ձեզ
բան
ինչ
ոչ
ունի:
Բայց
թէ
դուք
նմա
դիպիցիք,
ի
հարկէ
ինքն
եւս
ձեզ
դիպի:
Զայս
թուղթս
եւս
հանդերձ
թղթովք
Իբրահիմ
Աֆանտուն
եւ
Երուսաղէմի
նուիրակին,
որիշ
պահարան
շինեալ
ընդ
միւս
թղթոյ
Գէորգին
որ
չէր
վասն
բանից
ֆռանկին ,
ետուք
Ղօշավանցի
Ստեփանին,
որ
զԿարապետ
վարդապետի
յղեալ
տաւարն`
իւղն
եւ
պանիրն
բերեալ
էր,
տանիլ
Կարապետին,
զի
եւ
նա
հասուսցէ
Գէորգին:
Որ
ի
մէջ
Կարապետ
վարդապետի
թղթոյն
եդաւ:
Գրեաց
եւ
զփուսուլայ
եւս
առ
Գէորգն
սրբ.
վեհն
վասն
որպիսութեանց
մերոց,
խօսիլ
ընդ
Աֆանտուն
եւ
գրեալ
ինքեան:
Եւ
վասն
Հերակլի
զորք
ժողովելոյն
զոր
ինչ
առ
փաշայն
զնոյն
եւ
սմա
գրեաց
ասել
Աֆանտուն :
Ա
թուղթ
եւս
Մկրտիչ
վարդապետն
գրեաց
առ
սա`
առնուլ
եւ
յղել
վասն
թղթատանն,
Դ
հօխայ
թօրթու,
որ
է
գինւոյ
չոր
բրոր,
որ
յայլ
տեղեաց
գայ,
եւ
ոսկերիչք
ի
գործ
արկանեն:
Դ
հօխայ
նոր
եւ
լաւ
առչասպ,
Դ
հօխայ
պղնձի
բարակ
մաւթուլ,
Դ
հօխայ
եւս
քան
զայն
մի
հաստ:
Իսկ
թէ
այսչափ
չլինիցի,
Բ
Բ
հօխայ,
կամ
փոքր
մի
աւելի:
ԱՃ
դրամ
սիմ:
ԱՃ
դրամ
եւս
փոքր
մի
հաստ
սիմ:
Եթէ
յայդր
չգտանիցին
ասէ
գրեա
'
ի
Կարին,
եւ
անտի
բերել
տուր:
Որոց
զօրինակսն
եւս
յղեաց,
այսինքն
զթելիցն
պղնձեայ,
զի
զնմանն
առցէ :
Թուղթ
եւս
առ
Ղօշավանից
Առաջնորդ
Կարապետ
վարդապետն
գրեաց
սրբ.
վեհն,
ի
պատասխանի
թղթոյն`
զոր
գրեալ
էր
առ
Մկրտիչ
վարդապետն:
Շնորհակալութիւն
վասն
հարազատութեանցն,
եւ
զընծայսն
մատուցանելոյն
փաշային
եւ
այլոցն,
եւ
զտաւարս
ԺԶ:
Եւ
զԲ
տիկ
իւղ`
եւ
զԴ
տիկ
պանիր
յղելոյն:
Ծանուցանելով
եւս
զոր
ինչ
գրեաց
վասն
իւր
առ
Իբրահիմ
Աֆանտին
եւ
Գէորգն,
առ
ի
գրել
զթուղթ
յանձնարարութեան
առ
Սուլէյման
փաշայն:
Եւ
պատուէր`
զի
երթեալ
յԱխլցխա,
ջանասցէ
կերպիւ
ինչ
ի
ձեռն
բերել
զնոսա:
Եւ
որքան
եւ
կարիցէ`
թէ
ճնշելով,
թէ
սիրով,
ածցէ
զնոսա
ի
հաւանութիւն,
եւ
ի
հնազանդութիւն
ս.
Աթոռոյս
եւ
ինքեան:
Որ
եթէ
ուղղեսցին
ասէ`
բարի
է,
եւ
թէ
ո'չ,
արիւն
իւրեանց
ի
գլուխս
իւրեանց,
այնուհետեւ
ես
գիտեմ
ասէ
թէ
զի՞նչ
եմ
առնելոց:
Եւ
զի
հարցանէր
թէ`
Մարտիրոս
վարդապետն
յայն
ժամանակն
որ
գնացեալ
է
անդ`
փաշային
ի՞նչ
է
տուեալ:
Գրեաց
թէ`
Մարտիրոս
վարդապետն
քեզ
նման
ո'չ
էր,
այլ
նուիրակ
էր
անդ,
եւ
անդէն
պատահմամբ
ինչ
անկաւ
ի
մէջ
կռւոյն
Ախթարմայից
մեք
եւս
գիր
գրեցաք
փաշային,
եւ
մարդ
եւ
ֆարման
յղեցաք,
եւ
զԴ
չիք
կարգաւորսն
աստ
բերել
ետուք,
եւ
այսց
աղագաւ
զմեծամեծ
դրամս
վատնեցաք:
Այժմ
քո
բանդ
այն
բանին
չէ,
եւ
Մարտիրոս
վարդապետն
քեզ
օրինակ
չէ,
այնպէս
եռա
'
խոհեմութեամբ,
որ
փարայի
դուռն
չբանաս:
Եւ
վասն
չարագլուխ
չիք
Յովաննէս
պետին`
որ
մի
էր
ի
չորից
աքսորելոցն,
(որ
յիշեցեալ
է
)
պատուիրեաց`
զի
վասն
նորա
զհնար
իմն
գտցէ
կորուսանելոյ`
կամ
յղելոյ,
եւ
կամ
յայլ
տեղիս
վարելոյ:
Զի
այժմ
նա
էր
անդ
չարագլուխ
եւ
մոլորեցուցիչ:
Եւ
վասն
Կարմիր
վանից
Առաջնորդ
Յակոբ
վարդապետին
գրէր
թէ`
ի
բանի
տեղեաց
զԱռաջնորդական
իրաւունս
է
առեալ,
եւ
զՕքրօպաերտու
գանձանակն
եւս
կամեցեալ
է
առնուլ:
Գրեաց
թէ`
ես
նմա
գրեալ
եմ
ձեռնամուխ
չլինի
Ախլցխայու
երկրին:
Այժմ
նա
զայդ
ընդէ՞ր
արարեալ:
Զստոյգն
իմացեալ
գրեա
'
ինձ
ասէ:
Եւ
յառաջ
որ
գրեաց
հին
քեաթան
ժողովել
տալ
ի
Կարսայ
եւ
յղել ,
գրեալ
էր
թէ`
աստ
ոչ
ագանին
զքեաթան:
Այժմ
գրեաց
թէ`
ահա
յԱխլցխա
երթաս,
որոյ
գաւառաց
բոլոր
բնակիչքն
քեաթան
զգեցօղք
են,
անտի
զճար
իմն
հոգա
',
եւ
ժողովել
տուր
եւ
յղեա
':
Մանաւանդ
ասա
անդ
`
զի
աստ
երթեւ
եկս
արասցեն,
(զի
առ
երկիւղի
ո'չ
գային :
)
Եւ
եթէ
ոք
ի
նոցունց
հին
քեաթան
ժողովեալ
աստ
բերցէ,
մեք
բամբակ
եւ
բրինձ`
եւ
այլ
զինչ
կամիցին,
տամք
եւ
առնումք:
Եւ
վասն
թղթաշէն
փոքր
ֆռանկին
սմա
եւս
գրեաց,
զի
մուղայէթ
լեալ`
օր
յառաջ
յղել
տացէ :
Փուսուլայ
եւս
գրեաց
առ
սա
եւ
վերստին
զգուշացոյց,
զի
յԱխլցխայ
այնպէս
բան
մի
'
առնիցէ,
որ
նորապէս
վասն
մեր
կռուոյ
եւ
փարայի
դուռն
բացցի,
այլ
ըստ
ամենայնի
խոհեմութեամբ
շարժեսցի:
Զպահարանն
Գէորգին
առ
սա
յղեաց
հասուցանել
նմա,
որպէս
ի
վերն
եւս
ասացաւ,
ընդ
Ղօշավանից
Ստեփանին:
Որ
զֆռանկն
եւս
ընդ
իւր
տարաւ
ի
Կարս,
Ա
ձի
եւս
ֆռանկն
հեծեալ
գնաց,
եւ
Մկրտիչ
վարդապետն
գրեաց
Գէորգին
յղել
անտի
յետս:
Ելին
ի
հոկտեմբերի
ԻԸ:
