Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ասեն վարդապետք թէ էր ոմն ճարտար բժիշկ եւ ոչ ինչ վաստակէր յիւր երկրին. զի չկայր անդ հիւանդ. վասն այն գնաց յայլ երկիր ուր բազում կայր հիւանդ։ Եւ զառաջինն ետես անդ հիւանդ մի. զոր կամեցաւ իւր խարճովն առողջացուցանել՝ մեծասցի անուն նորա, եւ բազում վաստակս արասցէ. եւ արար այնպէս։ Եւ կացեալ անդ ժամանակս ինչ՝ բազում վաստակ արար։ Եւ կայր հիւանդ մի այլ ընդհանուր. եւ յորժամ կամեցաւ երթալ յաշխարհ իւր, զայն, հիւանդն եւս բժշկեաց իւր խարճովն. զի յորժամ երթիցէ՝ յիշեսցեն զանուն նորա եւ արար այնպէս։ Ճարտար բժիշկ՝ էր Ոդին Աստուծոյ. որպէս ասէ մարգարէն։ «Առաքեաց զբան իւր եւ բժշկեաց զնոսա. եւ փրկեաց զնոսա յապականութենէ իւրեանց»։ Եւ զի ոչ առնէր վաստակս յերկինս. զի չկայր անդ հիւանդութիւն մեղաց։ Եւ յորժամ ետես թէ լցեալ է յաշխարհս հիւանդութեամբ մեղաց, եկն աստ եւ բժշկեաց նախ զհիւանդութիւն հրէից իւր խարճովն. այսինքն, թլփատութիւն. որ ամենայնքն սրով կտրատէին. ինքն յանձն իւր էառ եւ թլփատեցաւ ի տղայութեան. զի այլ ոք մի թլփատեսցի. եւ փրկեաց զմեզ յայս հիւանդութենէս։ Եւ կացեալ երեսուն եւ երեք տարի, բազում վաստակս արար քարոզութեամբ իւրով եւ սքանչելօքն։ Եւ յորժամ կամեցաւ դառնալ առ հայր իւր, ետես զընդհանուր բնակութիւնս հիւանդացեալ. զի ամենայնքն մեռանին հոգւով եւ մարմնով, եւ իջանէին ի դժոխս։ Եբարձ զմահն աշխարհի մահուամբն իւրով ի վերայ խաչին. եւ ազատեաց զմարդիկ ի մահուանէն. վասն այն պարտ է յիշել զնա եւ ոչ մեռանիլ. որպէս եւ յիշէ Ղուկաս աւետարանիչն աստ զերկու առողջութիւն զոր արար մեզ. զի առաջինն յիշէ եւ ասէ։ «Իբրեւ լցան ամուրք ընդ եկին թլփատել զնա»։ Զի այսու փրկեսցէ զմեզ յառաջին հիւանդութենէն։
       Նաեւ յիշէ զերկրորդ առողջութիւն՝ որ արար մեզ խաչիւ եւ մահուամբ իւրով։ «Եւ կոչեցաւ անուն նորա Յիսուս որ է Փրկիչ»։ զի փկեաց զմեզ ի մահուանէ դժոխոց. վասն այն ասէ։ «Իբրեւ լցան աւուրք ութն»։ Եւ յառաջին քարոզն՝ ասացաւ սակաւ ինչ վասն թլփատութեան։ Իսկ այժմ, խօսիմք յանուանէս որ կոչի Յիսուս. որ այսօր եդեալ եղեւ ամենօրհնեալ մանկանն։ Որպէս ասէ աւետարանն թէ, «կոչեցաւ անուն նորա Յիսուս»։ Եւ այնպէս պատուական է անունս այս Յիսուս որ ո՛չ է արժանի յառաջին անգամն հողեղէն մարդոյ բերել յաշխարհս զՅիսուս անուն. այլ հրեշտակ յերկնից. որպէս ասէ, «կոչեցաւ անուն նորա Յիսուս որ կոչեցեալ էր յառաջագոյն ի հրեշտակէն»։ Եւ աստ գիտելի է զանուն եւ զթլփատութիւն էառ ի միում աւուր. զի յառաջն՝ Աբրամ կոչիւր. այսպէս եւ Իսրաէլացիքն նոր անուն կոչէին մանկանն ի յաւուր թլփատութեան Այսպէս եւ Քրիստոսի եդաւ անուն յաւուր թլփատութեան. զի յայտնի լիցի, թէ Որդի Աբրահամու է։ Այլ աստ հարցումն լինի վասն Քրիստոսի. զի երեւի թէ ո՛չ էր պարտ կոչել զանուն նորա Յիսուս վասն կրկին պատճառի։
       Նախ զի՝ գրեալ է Եսայի վասն Քրիստոսի՝ թէ «կոչեսցի նմա անուն նոր. զոր Տէր անուանեսցէ»։ Այլ Յիսուս անունս՝ ոչ է նոր անուն. զի բազումք կոչեցան յԻսրայէլացւոցն ի հին օրէնս. որպէս յԵսու Նաւեայ. եւ յԵսու Յովսեդեկեայ. ապա ուրեմն երեւի թէ անունս այս ոչ էր պատշաճ Քրիստոսի։ Երկրորդ՝ զի այլազգ անուն ասացին Քրիստոսի յառաջագոյն։ Որպէս ասէ Եսայի. «ահա Կոյս յղասցի եւ ծնցի որդի. եւ կոչեսցեն զանուն նորա Էմմանուէլ»։ Դարձեալ Եսայի ասէ վասն Քրիստոսի թէ՝ «կոչեա զանուն նորա արագ արագ, կապտեսջիր»։ Եւ դարձեալ Զաքարիա ասէ վասն Քրիստոսի. «ահա այր, եւ ծագումն անուն նորա»։ Ապա ուրեմն երեւի թէ ոչ էր պարտ կոչել զանուն նորա Յիսուս. այլ զայս անուանս նոր՝ որք կոչեցան ի մարգարէիցն։ Պատասխանեն վարդապետք եւ ասեն, թէ անունս այս Յիսուս՝ յո՛յժ պատշաճ էր Քրիստոսի. եւ այլ անուանքն զորս ասացին մարգարէքն կապեալ կան յանունս այս։ Եւ այս գիտելի է՝ զի թէպէտ Տեառն մերոյ բազում անուանք են. այլ անուանքս այս՝ այսինքն Յիսուս Քրիստոս, առաջին է եւ հասարակագոյն. Զի այս երկու անունս՝ նշանակէ զՔրիստոս յերկուց բնութեանց միաւորեալ մի անձն. վասն զի Քրիստոս անունն՝ զմարդկութիւն նշանակէ. զի Քրիստոսն օծեալ թարգմանի։ Եւ Քրիստոս ի կողմանէ աստուածութեան ոչ է օծեալ, այլ օծօղ. զի բանն Աստուած էօծ զմարդկութիւն միաւորութեամբ ընդ նմա. իսկ ի կողմանէ մարդկութեան՝ օծեալ է իւղով հոգւոյն սրբոյ. որպէս ասէ Եսայի. «հոգի Տեառն ի վերայ իմ. վասն որոյ եւ էօծ իսկ զիս»։ Այլ Յիսուսն՝ զաստուածութիւն ցուցանէ. զի Յիսուսն զաստուածութիւն ցուցանէ. զի Յիսուսն Փրկիչ թարգմանի. եւ Փրկիչ՝ միայն Աստուծոյ պատշաճի։ Զի որպէս ըստեղծանելն զաշխարհս գործ Աստուծոյ է. նոյնպէս եւ փրկելն եւ զաշխարհս գործ Աստուծոյ է։ Այլ երկու անուանքս այս՝ զմիութիւն աստուածութեան եւ զմարդկութեան ցուցանեն։ Նախ՝ զի ի միասին դնին յամենայն ուրեք. եւ ապա զի մարդկութիւն աստուածութեամբն օծաւ. եւ բանն Աստուած՝ մարդկութեամբն փրկեաց զմեզ։ Եւ յայս միութենէս եդաւ անուանքս այսոքիկ։ Վասն այն երկոքին անուանքս այս՝ ի վեր է քան զամենայն անուն. որպէս ասէ Պօղոս «զի յանուն Յիսուսի Քրիստոսի ամենայն ծունր կրկնեսցի երկնաւորաց եւ երկրաւորաց եւ սանդարամետականաց. եւ ամենայն լեզու խոստովան լիցի, թէ Տէր Յիսուս Քրիստոս է ի փառս Աստուծոյ Հօր»։ Այլեւ Տեառն մեր՝ ունի երրորդ անուն. այսինքն, որդի Աստուծոյ եւ Աստուած. նաեւ այս անունս՝ ի վեր է քան զամենայն անուն։ Այլ զանազանութիւն է ի մէջ անուանցս. զի որդի Աստուծոյ եւ Աստուած անուն կոչի նմա յաւիտենից ի սկզբանէ. զի յաւիտենից էր Աստուած եւ Որդի Աստուծոյ։ Այլ անուանքս այս՝ Յիսուս Քրիստոս կոչի նմա ժամանակաւոր. զի միութիւն մարդկութեան եւ աստուածութեան՝ ի ժամանակի եղեւ։ Եւ այսու հաւասարին անուանքս այսոքիկ. որպէս անսկիզբն է Աստուած եւ Որդի Աստուծոյ գոլն. նոյնպէս եւ անվախճան է Յիսուս Քրիստոս գոլն։ «Զի Յիսուս Քրիստոս երէկ եւ այսօր, նոյն եւ յաւիտեանս ասէ առաքեալն»։ Յայսմանէ երեւի, թէ անունս այս Յիսուս յո՛յժ պատշաճ էր, եւ արժան կոչիլ նմա։ Եւ պատասխանեմ առաջին առարկութեան եւ ասեմ, անունս այս Յիսուս նոր է ի վերայ երկրի վասն Քրիստոսի. վասն զի Յիսուսն՝ Փրկիչ թարգմանի. եւ յառաջ քան զՔրիստոս՝ ոչ է ոք է որ փրկութիւն լինի տուեալ հոգւոց եւ ընդհանուր մարդկան. զի առաջինքն էին փրկիչ մարմնոց, եւ առանձին ազգի միոյ. որպէս յԵսու Նաւեայ, այլք. վասն այն Յիսուս անունս կոչեցաւ նոցա ի մին կողմանէ. այլ ի վերայ Քրիստոսի՝ բոլորովին կոչեցաւ։ Երկրորդին պատասխանեմ եւ ասեմ, թէ անունս այս Էմմանուէլ՝ ունի յինքն պարունակեալ զՅիսուս անունն. եւ Յիսուս անունն՝ երեւի յԷմանուէլն. զի Յիսուս զփրկութիւն նշանակէ. եւ Էմանուէլն զպատճառ փրկութեան նշանակէ. քանզի Էմմանուէլն՝ թարգմանի ընդ մեզ Աստուած. որ նշանակէ զմիութիւն աստուածութեան եւ մարդկութեան. եւ միութիւն աստուածութեան եւ մարդկութեան բանին Աստուծոյ՝ է պատճառ փրկութեան մերոյ։ Այլեւ անունն այն որ Եսայի կոչէ, թէ արագ արագ կապտեսջիր. եւ այս եւս զՅիսուս անունն ցուցանէ. վասն զի Յիսուսն Փրկիչ է. եւ այս անունս թէ արագ արագ կապտեսջիր, ցուցանէ, թէ յինչ իրաց փրկեաց զմեզ. վասն զի ի սատանայէ փրկեաց. եւ աւար էառ Յիսուս զբանդն սատանայի, ազատելով զհոգիս մարդկան. որպէս ասէ Պօղոս ի գաղատացիսն, «թէ մերկեաց զիշխանութիւնս եւ զպետութիւնս»։ Այլեւ անունն այն ասացեալ ի Զաքարիայէ, թէ «ահա այր՝ եւ ծագումն անուն նորա. առ Յիսուս վերաբերի. եւ յայտնէ զխորհուրդ մարդեղութեան չորեքկին։ Մին՝ զի յորժամ ծնաւ ի սուրբ Կուսէն, լոյս ծագեաց ի խաւարի. որպէս ասէ սաղմոսն. «ծագեաց ի խաւարի լոյս ուղղոց»։ Երկրորդ՝ որպէս ի ծագիլ զգալի լուսոյն, ուրախութեամբ երգեն թռչունք որք սիրեն զլոյս. այսպէս ի ծագիլ իմանալի լուսոյն Քրիստոսի, հրեշտակք ուրախացան եւ երգէին փառք ի բարձունս Աստուծոյ։ Եւ երրորդ՝ որպէս ի ծագիլ զգալի լուսոյն, փախչին թռչունք որք ատեն զլոյս. որպէս ջղջիկանքն. նոյնպէս ի ծագիլն Քրիստոսի, փախեան եւ խռովեցան դեւք եւ ամենայն պաշտօնեայք նորա. որպէս հերովդէս եւ քահանայապետքն հրէից։ Եւ չորրորդ՝ որպէս ի ծագիլ լուսոյն ճանապարհորդք յուղի անկեալ ուրախանան. նոյնպէս ի ծագիլն Քրիստոսի՝ փութանակի յարուցեալ գնացին ի տեսանել զամենօրհնեալ մանուկն Յիսուս. որպէս մոգքն եւ հովիւքն աստեղբն երեւելով։ Նո՛յնպէս եւ մեք պարտիմք շուտով յառնել եւ գործել զբարիս. զի ծագեալ է արդարութեան արեգակն Քրիստոս։ Եւ վասն անուանս այս որ է Յիսուս նախ գիտելի է. զի անունս այս Յիսուս՝ նման է իւղոյ. որպէս ասէ յերգս երգոյն։ «Իւղ թափեալ է անուն քո. վասն այսորիկ օրիորդք սիրեցին զքեզ»։ Եւ իւղն ունի եօթն յատկութիւն՝ որ համեմատի ի Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս։ Առաջին՝ զի դեղ է ցաւոց. որպէս ասէ աւետարանն, թէ «պատեաց զվէրս, արկեալ ի վերայ ձէթ եւ գինի»։ Այսպէս եւ Քրիստոս իւղով ողորմութեան իւրոյ՝ առողջացոյց զմեզ ի մեղաց. որպէս ասէ ի գործս առաքելոց. «յանուն Յիսուսի Քրիստոսի Նազօրացւոյ, սա կայ աւասիկ առաջի ձեր ողջացեալ. եւ չիք այլով իւիք փրկութիւն»։ Քանզի եկն Աբրահամ իբրեւ զջառահ եւ եդ ի վերայ մարդկան զգեղ թլփատութեան. եւ ոչ կարաց առողջացուցանել զմարդիկ։ Եկն Մովսէս եւ կամեցաւ քառասնօրեայ պահօք առողջացուցանել՝ եւ ոչ կարաց։ Եկն Յովհաննէս եւ կացոյց զմըկրտութիւն որպէս զբաղանիս. եւ նա եւս ոչ կարաց ողջացուցանել։ Որպէս ասէ Եսայի. «ամենայն գլուխ ի ցաւս. եւ ամենայն սիրտ ի տրտմութիւն. յոտից մինչեւ ցգլուխ չիք առողջութիւն. ոչ ձէթ եւ ո՛չ պատանս յառաջ քան զգալուստն։ Եկն Յիսուս Քրիստոս՝ եւ իւղով ողորմութեան իւրոյ բժշկեաց զմեզ։ Երկրորդ՝ յատկութիւն իւղոյն՝ զի ձէթն գայ ի վերայ երեսաց ջուրց. եւ յորժամ կաթ մի կաթէ ի վերայ հանդերձի, տարածի եւ լայնանայ։ Այսպէս Յիսուս անունն ի վեր է քան զամենայն արարածս՝ քան զհրեշտակս, եւ քան զմարդիկ. Եւ յորժամ ծնաւ, փոքր էր անուն նորա ի մէջ մարդկան. այլ այժմ տարածեալ ճապաղեցաւ ընդ ամենայն աշխարհս։ Երրորդ՝ զի իւղն համեղացուցանէ զկերակուրս. այսպէս քաղցր անունս այս Յիսուս համեղացուցանէ եւ քաղցրացուցանէ զամենայն նեղութիւն աշխարհիս. որպէս ասէ Եսայի։ «յուսացաք յանուն քո՝ որում ցանկացաւ անձն իմ ի գիշերի». այսինքն, ի նեղութիւն աշխարհիս՝ մխիթարութիւն անուն քո էր։ Զի Ադամ որ զհիւանդութիւն մեղաց եւ զմահ ընկեաց յաշխարհս, յորժամ Աբէլ մեռաւ, ապա ճանաչեաց զչարութիւն մեղաց իւրոց։ Եւ ասեն վարդապետք, թէ զղաջացաւ, որ հարիւր տարի ի լաց եկաց. այլ այս ամենայն լալովս՝ ոչ կարաց բառնալ զմահն. եւ ոչ առողջացուցանել զմարդիկ։ Չորրորդ՝ զի իւղն նիւթ է լուսոյ եւ կերակուր հրոյ. այսպէս անունս այս Յիսուս՝ լուսաւորեաց զաշխարհս. զի անուամբս այս՝ բազում եղեն սքանչելիք. զոր տեսեալ հեթանոսք, հաւատացին ի Քրիստոս. եւ լուսաւորեցան. որպէս ասէ Մարկոս ի վերջն. «յանուն իմ դեւս հանցեն. նոր լեզուս խօսեսցին. զհիւանդս ձեռն դնելով բժշկեսցեն. եւ եթէ մահադեղ արբցեն, ոչ ինչ վնասեսցէ նոցա»։ Այլեւ անունս այս կերակուր է հրոյ. այսինքն, աստուածային սիրոյն. զի խաւար եւ սառուցեալ է հոգի, ուր ոչ կայ անուն Յիսուսի Լուսաւորիչ եւ ջերմացուցիչ։ Հինգերորդ՝ զօրացուցանէ զոսկերս եւ զջիլս ըմբշամարտաց օծանելով. եւ զի լպրծի ի ձեռաց մարտակցացն. այսպէս անունս այս՝ զօրացուցանէ զսուրբս, մարտնչելով եւ յաղթելով զսատանայ. եւ ոչ ըմբռնի ի նմանէ. որպէս ասէ. «եւ բարձցի լուծ նորա ի պարանոցէ քումմէ յերերսաց իւղոյ. այսինքն յիւղոյ ողորութենէն Քրիստոսի՝ լուծն սատանայի եւ բեռն բարձցի ի մարդկանէ. եւ լուծ մեղացն Ադամայ խորտակեսցի։ Երկրորդ գիտելի է։ Զի Յիսուս անունն՝ Փրկիչ լսի. որպէս ասաց հրեշտակն առ Յովսէփ։ Եւ ի վեց իրաց գլխաւորաբար փրկութիւն գործեաց աշխարհի ըստ Յոբայ. «վեցիցս փրկեցաք նովաւ»։ Նախ փրկեսցի ի մեղաց. ըստ այնմ, «կոչեսցի անուն նորա Յիսուս՝ զի նա է փրկեսցէ զժողովուրդ իւր ի մեղաց իւրեանց»։ Երկրորդ՝ փրկեաց յանիծից օրինացն. ըստ այնմ, «իբրեւ եկն լրումն ժամանակին, առաքեաց Աստուած զորդի իւր եւ եղեւ ի կնոջէ. զի զորս ընդ օրինօքն իցեն՝ գնեսցէ»։ Եւ թէ՝ «Քրիստոս գնեաց զմեզ յանիծից օրինացն»։ Երրորդ՝ փրկեաց ի բուռն ծառայութենէ սատանայի. ըստ այնմ, «փրկեաց զմեզ յիշխանութենէ խաւարի. եւ փոխեաց յարքայութիւն որդւոյ իւրոյ սիրելւոյ»։ Չորրորդ՝ փրկեաց ի մահուանէ. ըստ այնմ, «որովհետեւ մանկունք հաղորդեսցին մարմնոյ եւ արեան, եւ ինքն իսկ մերձաւորութեամբ կցորդ եղեւ նոցունց. զի մահուամբ իւրով խափանեսցէ զայն՝ որ զիշխանութիւն մահուն ունէր, այսինքն զսատանայ. եւ ապրեցուսցէ զայնոսիկ, որք մահուն երկիւղիւ՝ հանապազ կային վտարանդեալ ի ծառայութիւն»։ Հինգերորդ՝ փրկեաց զհոգիսն ի բանդէ դժոխոցն. որպէս ասէ մարգարէն. «ել ի բարձունս՝ գերեաց զգերութիւն. էառ աւար բաշխեաց պարգեւս»։ Եւ թէ «նախ կապեսցէ զհզօրն, եւ ապա զտուն նորա աւար առցէ»։ Վեցերորդ՝ փրկեաց ի կռամոլ դիւաց. եւ էած յաստուածպաշտութիւն հաւատոց. որպէս ասէր յետ յարութեան. «երթայք մըկրտեցէք զամենայն հեթանոսս յանուն Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ. ուսուցէք նոցա պահել զամենայն զոր ինչ պատուիրեցի ձեզ»։ Այլ արդ՝ այսպէս ի վեց իրաց փրկեաց զմեզ Քրիստոս մարդեղութեամբն իւրով։ Ոմանք յաւելուն այլ եւս զամօթ, զտրտմութիւն, զցաւս մարմնականս. որ եւ սոքա ընդ նոսա են։ Զի տրտմութիւն արտասուաց՝ ընդ մահուանն բարձաւ. իսկ ամօթ եւ ցաւք մարմնոյ ընդ մեղաց բարձան. որպէս ի հատանիլ արմատոյն, չորանան ստեղունքն. ապա ուրեմն ի վեցից գլխաւորաց փրկեաց զմեզ։ Եւ Յիսուս անուն է վեց գիր. որ կարեն սկիզբն լինիլ այսպիսի ասութեանց. այսինքն, Յարազուարճութիւն տրտմեցելոց. Իրաւունք սրբոց. Սրբութիւն երանելեաց. Ուղղութիւն մոլորելոց . Իիւթ անուշ խնդրողացն զփրկութիւն. Սանդուխտ ելողացն յերկինս։ Երրորդ գիտելի է։ Զի պարտ է խոստովանիլ զանունն Յիսուսի Քրիստոսի Տեառն մերոյ. որպէս ասէ սաղմոսն. «խոստովան եղիցուք անուան քում մեծի՝ զի ահաւոր եւ սուրբ է»։ Անունս այս Յիսուս՝ սուրբ է ի դէմս սրբոցն. եւ ահաւոր ընդդէմ դժոխայնոցն. եւ մեծ ի վերայ ամենեցուն։ Դարձեալ գիտելի է՝ զի անուն թագաւորին՝ չորս կերպիւ մեծանայ։ Առաջին կերպի՝ յորժամ պահէ զհնազանդեալս իւր, ոչ ոք յափշտակել կարէ ի ձեռաց նորա։ Այսպէս եւ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս պահէ զդասս ընտրելոցն. որպէս ասաց. «հայր իմ որ ետ ինձ զնոսա. մեծ է քան զամենայն. եւ ոչ ոք կարէ յափշտակել ի ձեռաց հօր իմոց»։ Վասն այնորիկ որ դնէ զինքն ի ներքոյ հնազանդութեան Քրիստոսի, ամենեւին ոչ կորնչի. որպէս ասէ Սողոմօն յառակսն։ «Աշտարակ հզօր է անուն Տեառն եւ առ նա ընթացեալք արդարք, բարձրանան»։ Երկրորդ կերպիւ՝ մեծանայ անուն թագաւորին, յորժամ ողորմած լինի եւ արձակէ զգերեալսն, եւ ազատէ զբանդարկեալսն. որպէս կիւրոս դարձոյց զգերեալսն իսրայէլացւոց դառնալ յԵրուսաղէմ եւ շինել զտաճարն։ Այսպէս թագաւորն թագաւորեաց Քրիստոս՝ զհոգիս մարդկան, որք գերեալ էին ի սատանայէ, ազատեաց եւ դարձոյց զնոսա յԵրուսաղէմ. այսինքն, յարքայութիւն երկնից. եւ հրամայեաց շինել զտաճարն Աստուծոյ, որ է տեղի անկելոց հրեշտակացն։ Երրորդ՝ յորժամ արդարադատ լինի թագաւորն. եւ բառնայ զչարագործս յիւր իշխանութենէն՝ եւ յաղթէ զթշնամիս իւր. այսպէս թագաւորն մեր Յիսուս եբարձ զթշնամիս մեր յերեսաց մերոց։ Որպէս եւ ի սկիզբն արարչութեան՝ եբարձ զդեւս ամբարտաւանութեան։ Որպէս Դաւիթ արար ի սկիզբն թագաւորութեան իւրոյ. եբարձ զկաղս եւ զկոյրս յԵրուսաղէմէ՝ որք ընդդէմ դառնային նմա, զի այլքն երկիցեն։ Այլեւ յաւուրս Նոյի՝ կորոյս զամենայնսն վասն մեղաց, բաց ի յութն ոգւոց։ Այլեւ պատերազմեալ ընդ բանսարկուին, յաղթեաց զնա. որպէս յաղթեաց զամաղեկացիսն, որք գերեալ էին զտունն Դաւթի. եւ դարձոյց զաւարն իւր. եւ աւար էառ զամաղէկացիսն. եւ արար ուրախութիւն մեծ եւ բաշխեաց զաւարն սիրելեաց իւրոց։
       Այսպէս սատանայ գերեաց զազգս մարդկան. եւ թագաւորն մեր Յիսուս Քրիստոս՝ յաղթեալ աւար էառ. այսիքն, զհոգիս մարդկան եւ եղեւ ուրախութիւն մեծ. որպէս ասէ մեծն Մովսէս. «Տէր խորտակէ զպատերազմունս. Տէր հզօր է անուն նորա։ Չորրորդ՝ յորժամ թագաւորն առատ լինի առ հնազանդեալս իւր. որպէս արար ընդունելութիւն եւ ընթրիս իշխանաց իւրոց Արտաշէս ի չորս ամի թագաւորութեան իւրոյ. որպէս ասէ յԵսթերն։ Այսպէս թագաւորն մեր Քրիստոս՝ առատ է եւ բաշխէ ամենայն ստեղծուածոց իւրոց բազում պարգեւս. զի յերրորդ ամի թագաւորութեան իւրոյ՝ այսինքն, յերրորդ ամի քարոզութեան մերձ ի չարչարանս, արար ընթրիս մեծ եւ բաշխեաց առաքելոց իւրոց զամենայն խորհուրդ եկեղեցւոյ։ Վասն այն նմանեցաւ Յովսէփայ՝ զոր Փարաւօն մեծացոյց եւ կոչեաց զանուն նորա Փրկիչ աշխարհի. զի ապրեցոյց զաշխարհս ի սովու. վասնզի Փարաւօն տեսեալ էր ի տեսլեանն եօթն ամ առատութիւն. եւ եօթն ամսովոյ. եւ Յովսէփ ժողովեաց ցորեան. եւ ելից բազում ամբարս ընդդէմ այն սովոյն։ Այսպէս արար եւ Յիսուս Քրիստոս Փրկիչն աշխարհի. եօթն տարւոյ սովն՝ ցուցանէ զեօթն պակասութիւն որ յառաջ կայր քան զՔրիստոս։ Եւ ընդդէմ այն եօթն պակասութեան՝ ելից եօթն ամբար. այսինքն, զեօթն խորհուրդ եկեղեցւոյս որ լի է շնորհօք։ Առաջին պակասութիւն էր սկզբնական մեղքն։ Ընդդէմ այսմ, ելից զխորհուրդ մըկրտութեան. որ է դեղ սկզբնական մեղացն։ Երկրորդ պակասութիւն՝ էր մահու չափ մեղքն. եւ ընդդէմ այսմ, եդ զխորհուրդ ապաշխարութեան։ Երրորդ պակասութիւն՝ էր ներելի մեղքն. եւ ընդդէմ այնմ, է խորհուրդ օծման հիւանդաց. որ օծանեն զեօթն զգայութիւնս։ Չորրորդ պակասութիւն՝ էր գէջ ցանկութիւն. ընդդէմ այնմ, եդ զպսակն. զի մի ոք երթիցէ յօտար անկողինս։ Հինգերորդ պակասութիւն՝ էր անգիտութիւն. ընդդէմ այնմ, եդ զխորհուրդ կարգի քահանայութեան. որ լուսաւորէ զտգիտութիւնս։ Վեցերորդ պակասութիւն՝ էր տկարութիւն հոգեւոր, եւ երկչոտութիւն. որք երկնչէին խոստովանիլ զմեղս եւ դաւանիլ զՔրիստոս առաջի մարդկան. ընդդէմ այնմ, եդ զդրոշմն։ Եօթներորդ պակասութիւն՝ էր խստասրտութիւն. եւ ընդդէմ այնմ, եդ զխորհուրդ պատարագին. որ լի՛ է ամենայն քաղցրութեամբ. եւ կակղացուցանէ զխստասրտութիւն համբերել իրերաց. եւ ապա արժանաւորիլ այնմ։ Չորրորդ գիտելի է։ Զի Տէրն մեր՝ ոչ միայն Յիսուս անուանեցաւ, այլեւ Քրիստոս որ թարգմանի օծեալ. վասն զի ի հինն՝ երեք ազգ մարդիկ օծանէին. այսինքն, քահանայք՝ թագաւորք՝ եւ մարգարէք։ Եւ յայսմանէ երեւի Քրիստոս, թէ է՛ քահանայ մեծ. որպէս ասէ սաղմոսն։ «Դու ես քահանայ յաւիտեան, ըստ կարգին Մելիքսեդեկի»։ եւ մարգարէ մեծ՝ որպէս ասէր Մովսէս. «մարգարէ յարուսցէ ձեզ Տէր Աստուած ձեր յեղբարց ձերոց»։ եւ յաւետարանին, «թէ մարգարէ մեծ յարուցեալ է ի միջի մերում. եւ է թագաւոր թագաւորաց». ըստ այնմ թէ, «թագաւորութեան նորա վախճան մի լիցի»։ Եւ զանունն Քրիստոսի յիշէ Երեմիաս եւ ասէ. «դու ես ի միջի մերում Տէր. եւ անուն քո կոչեցեալ է ի վերայ մեր. մի մոռանար զմեզ»։ Եւ աստ գիտելի է՝ զի յորժամ զօրք երթան ի պատերազմ, եւ թագաւորն լինի ի մէջ նոցա, յո՛յժ ուրախանան ի քաջապէտ պատերազմին. եւ յորժամ ոչ լինիցի ի մէջ նոցա, սրտաբեկեալք յաղթին։ Որպէս յայն թագաւորութեան, որ թագաւորն մեռեալ էր, եկն թշնամիքն եւ պատերազմեալ յաղթեցին նոցա. զի թագաւորն ոչ էր ի միջի նոցա. եւ յորժամ դարձեալ եկին ի պատերազմ, եւ մանուկ մի էր թագաւորին, եւ տարեալ զորորոցն եդին ի մէջ զօրացն եւ ասեն. ահա թագաւորդ ձեր ի միջի ձերում է. թէ կամիք՝ պահեցէք զդա եւ ամենայնքն զօրացան եւ յաղթեցին զթշնամիսն։ Այսպէս եւ սատանայ պատերազմէր եւ յաղթէր զթշնամիսն իւր զմարդիկ. զի թագաւորն երկնաւոր ոչ էր ի միջի նոցա. վասն այն սուրբ աստուածածինն թագուհին երկնից՝ զամենօրհնեալ մանուկն Յիսուս զորդին իւր Միածին եւ Աստուածն մեր, եդ ի մէջ ամենեցուն յայտնի. եւ թլփատել ետ, եւ զայս կամի ցուցանել, թէ ահա թագաւորդ ձեր ի միջի ձերում է. զօրացարո՛ւք եւ յաղթեցէք։ Վասն այն ասաց հրեշտակն առ Յովսէփ. «արի՛ ա՛ռ զմանուկդ եւ զմայր իւր, եւ փախիր յԵգիպտոս. զի խնդրէ Հերովդէս զմանուկդ կորուսանել»։ Այսպէս սատանայ կամի յափշտակել զմանուկս զայս ի մէնջ, յորժամ ձգէ զմեզ ի մեղս զանազանս. վասն այն պա՛րտ է զնա պահել ի միջի մերում եւ զօրանալ նովաւ։ Եւ դարձեալ գիտելի է՝ զի անունս այս Յիսուս Քրիստոս՝ կոչեցեալ է ի վերայ մեր. վասն զի ի Քրիստոսէ քրիստոնեայ անուանիմք։ Այլ ոմանք են՝ որք ստոյգ ասին. քրիստոնեայք. եւ են՝ որք սուտ անուամբ են քրիստոնեայք։ Նոքա են ճշմարիտ քրիստոնեայք՝ որք երթան զհետ Քրիստոսի, եւ օծանին իւղով հոգւոյն սրբոյ. այլ այնոքիկեն սուտ անուամբ քրիստոնեայք, որք ոչ երթան զհետ Քրիստոսի. այլ զհետ սատանայի պոռնկութեամբ շնութեամբ եւ այլ զանազան մեղօք։ Այլ ճշմարիտ քրիստոնէից՝ յիշատակէ Յօհան ի տեսիլն ասելով. «որ յաղթէ զսատանայ ասէ, եւ որ գըտցի յաղթօղ, տացէ նմա երկիր զմանանայն ծաղկեալ. եւ տաց նմա զգիրս սրբութեան. եւ խառնեցից զնա ի թիւս սրբոց՝ յորում է գրեալ անուն նորա. զոր ոչ ոք գիտէ. բայց միայն որ առնու նոր անունս այս որ է քրիստոնեայ. եւ զզօրութիւն նորա ոչ գիտեն անհաւատք. զի ոչ են առեալ զանունս այս, որ է հրեշտակի, ողորմածի, ողջախոհի, իմաստնոյ՝ զի պա՛րտ է քրիստոնէին լի՛ լինիլ ամենայն առաքինութեամբ. եւ ապա կարէ զՔրիստոս ի յինքն ընդունիլ. եւ զանուն քրիստոնէութեան ճշմարտացուցանել ի վերայ ինքեան. եւ արժանաւորիլ փառաց եւ անուանն Քրիստոսի յուսոյն մերոյ. որ է օրհնեալ յաւիտեանս ամէն։