Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ի պատճառ աւուրս տօնի՝ որ է քառասնօրեայ գալստեանն Քրիստոսի ի տաճարն՝ աւետարանն սուրբ ուսուցանէ մեզ ասելով։ «Իբրեւ լցան աւուրք սրբուեցաւ ըստ Մովսէսի օրինացն»։ Մովսէս օրէնք եդ ժողովրդեանն, «թէ ամենայն արու որ բանայ զարգանդ, Սուրբ Տեառն կոչեսցի»։
       Զի յայնմ ժամանակի յորում եհար Աստուած զանդրանիկս եգիպտացւոց, եւ փրկեաց զանդրանիկսն Իսրայէլի, Ասէ. «իմ են ամենայն անդրանիկք որդւոցն Իսրայէլի. զի ես հարի զանդրանիկս եգիպտացւոց»։
       Եւ զի՝ անդրանկածին մարքն ոչ կամեցան տալ զառաջին ծնունդս իւրեանց. էառ զազգն ղեւեայ փոխանակ անդրանկացն Իսրայէլի։ Եւ համարեցին զանդրանիկս Իսրայէլի. եւ էին ԻԲ հազար ՄՀԲ թուով։ Եւ ցեղն ղեւեայ՝ էր ԻԲ հազար. եւ ՄՀԲ պակաս. վասն այսորիկ հարկ եդաւ երկ դրամեանն տալ քահանայիցն։
       Եւ զառաջինն՝ ի տաճարն ածել . եւ տալ պատարագ տատրակ, կամ աղաւնի։ Ա՛յն է որ ասէ. «ամենայն արու որ բանայ զարգանդ». այսինքն, անդրանիկ ծնունդն որդի, սուրբ Տեառն կոչեսցի. այսինքն, նուէրք Տեառն, կամ ընծայ Տեառն ի սրբութիւն տաճարին։ Այսպէս ասի սրբեցան՝ նուիրեցան ընծայեցան Աստուծոյ անդրանիկքն Իսրայէլի։ Եւ զի՝ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս անդրանիկ ծնունդ է ի հօրէ նախքան զյաւիտեանս. եւ անդրանիկ ծնաւ ի մօրէ ի ժամանակի վասն այնորիկ քառասնօրեայ բերաւ ի տաճարն ընծայիլ Հօր Աստուծոյ։ Եւ այս վասն չորս պատճառի։ Նախզի՝ զեդեալ օրէնսն իւր ինքն կատարեսցէ։
       Եւ երկրորդ՝ զի երեւեսցի ճշմարիտ մարդեղութիւն նորա. եւ ոչ առաչօք։ Երրորդ՝ զի զադամայ մեղաւոր մարմինս էառ Քրիստոս. եւ Հօր Աստուծոյ յանդիման արար եւ սրբեաց։ Չորրորդ՝ զի Քրիստոս գլուխ է մեր . եւ որպէս թլփատեցաւ, զի զմեզ թլփատեսցէ հոգւով, եւ մըկրտեցաւ՝ զի զմեզ սրբեսցէ, նոյնպէս եւ ընծայեցաւ՝ զի զմեզ զանդամսս ընդ ինքեան ընծայեսցէ Հօր Աստուծոյ։ Եւ ինքն էր ընծայ՝ որ եղեւ մանուկ։ Եւ ինքն ընծայօղ՝ որ էր գլուխ մեր։ Եւ ինքն էր ընդունիչ ընծայից իւրոց. վասն զի Աստուած էր ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն։ Վասն այն ասէ։ «Իբրեւ լցան աւուրքն, ածին ծնօղքն զմանուկն Յիսուս»։ Ծնօ՛ղ կոչէ զՅովսէփ եւ զՄարիամ, որ ծնաւ մարմնով զՔրիստոս. վասն զի խօսեցեալ եղեւ Մարիամ առն Յովսէփայ։ Եւ թէպէտ ոչ ինչ էր նպաստ ծնընդեան նորա. այլ Հայր կոչի Քրիստոսի վասն խօսնայրութեան Մարիամու։ Եւ ա՛յս տարակո՛յս է, թէ յորժամ Աստուածածին Կոյսն ի Հոգւոյն Սրբոյ առանց առն եւ անապական ծնաւ զՔրիստոս՝ վասն է՞ր խօսեցեալ եղեւ առն։
       Վարդապետք ասեն այսմ տասն պատճառ։ Նախզի՝ Կոյսն Սուրբ՝ նշանակեսցէ զեկեղեցի սուրբ խօսեցեալ Քրիստոսի. որ նմանապէս է Կոյս։ Երկրորդ՝ զի Յովսէփաւ ցուցանիցի ազգաբանութիւն Կուսին որ արամբ նշանադրի։ Երրորդ՝ զի Յովսէփ վկայ լիցի ողջախոհութեան Կուսին։ Չորրորդ՝ զի մի վատահամբաւ լիցի Ը ծնանիլն, իբր ո՛չ ունելով այր։ Հինգերորդ՝ զի մի դատապարտեսցի իբրեւ զանժուժկալ. զի է՛ր ի քահանայական ցեղէն. եւ այսպիսիքս՝ այրեալ լինէին. իսկ այլ շինօղքն՝ քարկոծեալք։
       Վեցերորդ՝ զի Կոյսն լինէր սփոփեալ եւ կազդուրեալ սպասաւորութեամբ առն։ Եօթներորդ՝ զի ծնունդն Քրիստոսի թաքուցեալ լիցի ի սատանայէ։ Ութներորդ՝ զի մի հրէայքն համարելով զՔրիստոս ո՛չ ունելով օրինաւոր ծնունդ, երեւեսցին իրաւ ի հալածելն զնա։ Իններորդ՝ զի մի երեւեսցի Տէրն հակառակ օրինացն. որ գովէր զպսակն։ Տասներորդ՝ զի ի դրախտին մերկ էին Ադամ Եւա, եւ ո՛չ ամաչէին. զի անմեղք էին. նոյնպէս եւ Յովսէփ Մարիամաւ հանդերձ մերկ էին ի մեղաց եւ առանց խղճի ամօթոյ։ «Եւ ահա այր մի եւ անուն նորա Սիմէօն»։ Նախնի ծնողաց ոչ առնէ յիշատակ , եթէ ո՞ւմ որդի. կամ յո՞ր ազգէ. վասն զի սուրբքն ի յառաքինութեան անձանց գովին, եւ ո՛չ յարենէ զոր գարշ եւ հեշտ ցանկութիւն նշանակէ։ Այլ որպէս Նոյ եւ Յոբ եւ Դանիէլ ի հոգւոյն գրին. եւ յաստուածապաշտութենէն լինին անուանիք. նոյնպէս ծերունին Սիմէօն։ Այլ ոմանք ասեն զսա որդի յԵսուայ Յովսեդեկեանց։ Եւ ոմանք ասեն, թէ եղբայրէ Եղիազարու. այն զոր յիշէ Մատթէոս, եթէ «աքին ծնաւ զԵղիազար. եւ յեղբարս նորա»։ Այլ ստուգեալ է, թէ ի ՀԲ թարգմանչացն էր։ Զոր Պտլոմէոս թարգմանել ետ զամենայն սուրբ գիրս յեբրայեցւոց լեզուէն ի յունաց լեզուն։ Եւ ի թարգմանելն զԵսայի մարգարէն, եկեալ յայն տեղին որ ասէ. «ահա Կոյս յղասցի եւ ծնցի որդի՝ եւ կոչեսցեն զանուն նորա Էմմանուէլ»։ Եւ վերացուցեալ զգրիչն յոգւոց էհան եւ ասէ. երանի աչացն որ նայի ի կուսածին մանուկն. եւ գրկացն որ բառնայ զնա։ Եւ Հոգին Սուրբ որ կայր ի վերայ թարգմանութեան՝ ասաց նմա. «մի՛ տեսանել զմահ, մինչեւ տեսցէ զօծեալն Տեառն»։ Եւ ոչ որպէս ասեն ոմանք, թէ թերահաւատեցաւ, թէ անհնարին է Կուսի ծնանիլ։ Նախզի՝ թէ թերացեալ էր յաստուածային խորհուրդն, ո՛չ էր պատուեալ. այլ պատժեալ էր որպէս Զաքարիա։ Երկրորդ՝ զի աւետարանիչն բառնայ զայս կարծիս ասելով. «եւ էր այրն այն արդար եւ երկիւղած յԱստուծոյ»։ Զի ուր երկիւղ Տեառնէ, ա՛նդ է եւ պատուիրանաց պահպանութիւն, եւ հոգւոյ եւ մարմնոյ մաքրութիւն։ «Եւ ակն ունէր մըխիթարութեան եւ Երուսաղէմի»։ Դասք արդարոցն՝ ծանեան զխորհուրդ մարդեղութեան Քրիստոսի. եթէ Աստուած մարմնով երեւեսցի յերկրի, եւ ընդ մարդկան շրջեսցի. եւ բարձցէ զանէծս տրտմութեան մարդկան. եւ սրբեսցէ զարտօսր յամենայն երեսաց։ Եւ սուրբքն այնմ ցանկային եւ կարօտ էին մըխիթարութեան։ «Եւ Հոգին Սուրբ էր ի նմա»։ Հոգւովն սրբով իմանայր զնա Փրկիչ աշխարհի. եւ արձակիչ կապելոց։ «Եւ էր հրաման առեալ մի տեսանել զմահ»։ Զոր ոմանք հինգ հարիւր ամաց ասեն զսա. եւ այլք ՆՁ։
       Այլ ստուգեալ է ի սրբոց, եթէ. Յ ԽԴ ամաց էր քահանայն Սիմէօն։ «եւ հոգւովն գայր ի տաճարն»։ Զի հոգին ասաց նմա գալ ի տաճարն։ «Եւ եկն եւ ընկալաւ զօծել մանուկն ի գիրկս իւր. եւ օրհնեաց զԱստուած»։ Աստանօր երիս իրս հարցանելի է։ Առաջինն այս՝ եթէ Ադամ երեսուն ամեայ ստեղծաւ. վասն է՞ր երկրորդն Ադամ մանուկ երեւեցաւ յերկրի. եւ ծնաւ մի օրական տղայ. ու քառասնօրեայ բերաւ ի տաճարն։
       Ասեմք թէ վասն բազում պատճառի։ Նախզի՝ յորժամ մեղաւ Ադամ, եկն Աստուած ի խնդիր նմա։ Այսպէս եւ այժմ ի գալստեանս՝ թէ եկեալ էր որդին Աստուծոյ իբրեւ զկատարեալ այր եւ զօրեղ, ամենայն մեղաւորք փախչէին ի նմանէ, թէ ի դատել եկն զմեզ. վասն երեւեցաւ տղայ հասակաւ. եւ անուանեցաւ Յիսուս, որ է Փրկիչ. զի փրկութիւն մեզ երեւեցաւ Յիսուս անուամբն եւ տղայ հասակաւն։ Երկրորդ պատճառ՝ զի մի անընտել երեւեսցի մարդկան. զի թէ առժամայն ի ծնունդն եղեալ էր երեսուն ամեայ հասակաւ, առաչօք համարէին զիրն, եւ կամ ա՛յլ ինչ։ Երրորդ՝ զի արարիչն բնութեանս՝ ընդ բնութեան կարգս եմուտ. որպէս մարդ լինիլն եւ ի Կուսէ ծնանիլն. նոյնպէս եւ զաճումն հասակի ընկալաւ ի փոքրկութենէ ի մեծութիւն. որպէս ասէ աւետարանն. «մանուկն աճէր եւ զօրանայր լի իմաստութեամբ եւ շնորհօք»։ Եւ զա՛յն նշանակէ աճումն հասակին, թէ զբնութիւնս մեր ի նուազութենէ ի մեծութիւն եւ ի փառս է հանելոց։
       Զի որպէս վասն մեր աղքատացաւ զի մեք փարթամասցուք. նոյնպէս վասն մեր փոքրկացաւ, զի մեք մեծասցուք, եւ ի փառս ելցուք. որպէս ասէ Դաւիթ. «ըստ բարձրութեան քում մեծս արասցես դու զորդիս մարդկան»։ Չորրորդ պատճառ՝ մարդ եղեւ բանն Աստուած զի զմեղս մարդկան բարձցէ. այլ յիւրաքանչիւր հասակի մարդոյս՝ մեղք գոյ. ի տղայութեան, ի մանկութեան, յերիտասարդութեան, եւ յայլն։ Եւ որպէս ծննդեամբն զերկունս ծննդեան ելոյծ, եւ մահուամբ զմահն եբարձ. նոյնպէս եւ տղայ եղեւ, եւ մանուկ, եւ երիտասարդ հասակաւ, եւ զնոսա արդարացոյց։ Հինգերորդ՝ որպէս ոք անկեալ ի ձեռս թշնամւոյ, կողոպտէ զնա. եւ թէ լինի օտար ոք որ դարձուցանէ զաւար նորա, չէ փառք նմա. զի ի ներքոյ երախտեաց օտարի է. եւ այլ թէ որդի նորա դարձուցանէ, յոյժ փառք եւ պատիւ է Հօրն։ Նոյնպէս չար թշնամին սատանայ կողոպտեաց զպատիւ մարդոյն. թէ Աստուած որ փրկեաց զնա՝ կազմեալ էր երեսուն ամեայ մարդ, եւ այնպէս փրկեալ զնա, չէր փառք եւ պատիւ Ադամայ . զի Քրիստոս չլինէր յազգէ նորա. վասն այն բանն Աստուած ծնաւ ի սրբոյ Կուսէն մանուկ. եւ կոչեցաւ որդի Ադամայ. եւ փրկեաց զհայր իւր զԱդամ։ Վեցերորդ պատճառ՝ որպէս ասէ օրէնքն, «եթէ աղքատանայ եղբայր քո եւ վաճառեսցէ զկալուածս իւր, եթէ լիցի նմա մերձաւոր եւ ազգական, նա՛ յետ գնեսցէ զվաճառ եղբօրն»։ Նոյնպէս յորժամ մեղաւ Ադամ, վաճառեաց զերկնից արքայութիւն եւ ոչ կարէր գնել։ Եւ որ կամի զհայրենիս աղքատին յետ գնել՝ պիտոյ է Դ ինչ։ Նախ որ լինի ազգական նմա. զի օտարն ոչ կարէ գնել։ Երկորդ՝ զի ի լման գին ունիցի։ Երրորդ՝ զի յայն տարին որ ծախած է՝ յետ գնէ, թէ լինի կալուածն ի պարսպաւոր քաղաքի։ Չորրորդ՝ որ ունիցի կարողութիւն ընդդէմ կալ թէ ոք տաւի առնէ։ Նոյնպէս զհայրենիսն Ադամայ հրեշտակ ոչ կարէին յետ գընել. զի ոչ էր ազգական մարդոյս. եւ ոչ ունէր լման գին. զի մին հրեշտակն ոչ արժէ զբոլոր մարդկութիւնս, որք են անթիւ անձինք։
       Այլ Աստուած կարօղ էր յետ գնել . զի անչափ է կարողութիւն Աստուծոյ. այլ ո՛չ հասանէր նմա. զի ո՛չ էր ազգական մարդոյս։ Վասն այն Որդին Աստուծոյ եկն, եւ տղայացաւ ի Սուրբ Աստուածածին Կուսէն. եւ եղեւ եղբայր մեր եւ ազգական. եւ ի լման գին ունի՝ զի Աստուած է կատարեալ. եւ արիւն նորա զամենայն արարածս արժէ. եւ ի նոյն տարւոջն յետ գնեաց. այսինքն աւուրք ողորմութեան դեռ չէին անցեալ. զի այս կեանքս՝ ողորմութեան է. որպէս ասէ Դաւիթ։ «Օրհնեսցի պսակ տարւոյ քաղցրութեան քոյ». որ է ողորմութիւն. իսկ ի դատաստանի աւուրն՝ տարիս այս լմնալ կամի։ Այլեւ ամենա կարօղ է. զի թէ սատանայ տաւի առնէ, կարէ պատասխանի տալ նմա. վասն այն որդին Աստուծոյ եկն տղայ հասակաւ, զի զհայրենիսն Ադամայ՝ յետ գնեսցէ. որպէս ասէ Դաւիթ. «եղբայր ոչ փրկէ՝ եւ ոչ փրկէ մարդ. եւ ոչ տայ Աստուծոյ զփրկանս իւր»։ Զայս կամի ասել, թէ Յիսուս Քրիստոս որ Տէր եւ եղբայր է մեր, ո՛չ փրկէ զմեզ։ Նա այլ ոք ոչ կարէ զմեզ փրկել՝ եւ զբնութիւնս մեր. որպէս ոչ կարացին փրկել նահապետքն եւ մարգարէքն. զի ոչ ունէին գին ի լրման. վասն այս, եւ առաւել քան զայս պատճառացս, որդին Աստուծոյ տղայացաւ. եւ քառասնօրեայ մանուկ ընծայեցաւ ի տաճարն։ Այս առաջին հարցումն։ Երկրորդ հարցումն։ Թէ ծերունին Սիմէօն՝ զի՞նչ նշանակէ՝ որ եբարձ ի գիրկս իւր զամենօրհնեա մանուկն Յիսուս։ Ասեմք եթէ, Սիմէօնս այս՝ լի էր շնորհօք հոգւոյն. որպէս ցուցաւ ի վերոյ. զի լի էր հոգւով սրբով եւ եկն ի տաճարն։ Եւ Սիմէօնն թարգմանի ունկնդրութիւն. զայս ցուցանէ՝ որ կամիցի ընդունիլ զմանուկն Յիսուս, պարտ է լի՛ լինիլ շնորհօք հոգւոյն. «զի ոչ ոք կարէ ասել Տէր զՅիսուս, եթէ ոչ հոգւով սրբով»։ Եւ պարտ է ունկնդիր լինիլ, եւ հնազանդիլ օրինաց նորա. եւ ապա զՔրիստոս ընդունիլ։ Զի որ զմաքրութիւն հոգւոյն ոչ ունի, եւ ոչ հնազանդի հրամանաց նորա, ոչ ընդունի զՔրիստոս։ Եւ որպէս բնակէր Քրիստոս յերկնային դասան՝ որք մաքո՛ւր են հոգւով եւ հնազանդ Աստուծոյ. նոյնպէս ի սրբասնեալսն եւ ի հնազանդելսն Աստուծոյ հանգչի։ Եւ որպէս մայր նորա Աստուածածին Կոյսն լի էր Հոգւով Սրբով. եւ խոնարհութեամբ ասաց զինքն աղախին Տեառն. վասն այն ընդունակ եղեւ Քրիստոսի եւ եբարձ ի գիրկս իւր. նոյնպէս եւ խոնարհութեամբ եւ հնազանդութեամբ պարտ է ընդունիլ զՔրիստոս։ Զի ասէ Աստուած. «ես յո՛ հանգեայց՝ թէ ոչ ի հեզս ի խոնարհս եւ յայնոսիկ՝ որք դողան ի բանից իմոց»։ Եւ Սուրբ Հոգին փախչի ի նենգութենէ. «եւ Տէր ամբարտաւանից հակառակ կայ»։ Եւ երեք կերպիւ պարտ է ընդունիլ ի մեզ զմանուկն Յիսուս։ Նախ ի սիրտս սեռն սիրով եւ սուրբ հոգւով. որպէս ասէ գիրն. «հանապազ Աստուած կայցէ ի սրտի քում»։ Երկրորդ՝ պարտ է ընդունիլ զՔրիստոս ի մարմինս մեր. որպէս ասէ Պօղոս. «գընոց գնեցայք. փառաւոր արարէք զԱստուած ի մարմինս ձեր»։ Երրորդ՝ պարտ է ընդունիլ զՔրիստոս եւ բառնալ ի ձեռս մեր՝ բարի գործովք եւ ողորմութիւն առնելով. որպէս ծերունին Սիմէօն ընկալաւ զնա երկոքին ձեռօքն։ Դարձեալ՝ երկոքին ձեռքն այն է՝ որ զՔրիստոս ճշմարիտ Աստուած մարդացեալ խոստովանիմք անբաժանելի միաւորութեամբ. զբանն Աստուած մարդացեալ՝ եւ զմարմինն Աստուած։ Այլ են ոմանք՝ որք բաժանեն զՔրիստոս յերկուս երեսս՝ յերկու դէմ. յերկու բնութիւն. յերկու անձն. եւ յերկու կամք. եւ յերկու գործ. մարդ սոսկ. եւ Աստուած առանձին։ Այս հերձուած է, եւ ի ձախ ձեռն ընդունի զնա. զի միապէս հերձուած է բաժանել զբանն ի մարմնոյն իւրոյ. եւ մերկ միայն զաստուածութիւն ասել. եւ զմարդկութիւն մարդ։ Որպէս ասեն նեստորականքն, քաղկեդոնիքն, Աստուած մարդ բաժանելով զՔրիստոս. զայս եւ հրէայքն ասէին Քրիստոս. «դու մարդ ես եւ զանձն քո Աստուած առնես»։ Զայս եւ այլազգիք տաճիկք խոստովանին զՔրիստոս մարդ, եւ մարգարէ միայն։ Այլ մեզ քրիստոնէիցս՝ այս է խոստովանութիւն որ զԱստուած մարդացեալ խոստովանիմք. եւ զնոյն մարմինն փոքրիկ ի գիրկսն Սիմէոնի Աստուած եւ արարիչ երկնի եւ երկրի. ոչ բաժանելով՝ ոչ երկատելով. այլ մի եւ անբաժանելի, եւ անճառելի միութեամբ հաւատամք զՔրիստոս Աստուած ճշմարիտ եւ մարդ կատարեալ։ Այս է երկոքին ձեռօք ընդունիլն։ Եւ դարձեալ՝ են ոմանք՝ որք աջ ձեռօքն միայն բառնան զնա. որ ի ժամանակս մարմնաւոր յաջողութեան եւ մեծութեան իւրեանց փառաւորեն եւ յիշեն զԱստուած. այլ ի ժամանկս նեղութեան եւ աղքատութեան մոռանան. եւ այս ոչ է սէր կատարեալ։ Այլ յերկուս ձեռս բառնալն այն է, որ ի յաջողութեան ժամանակս՝ ոչ մոռանամք զԱստուած զտուօղն մեծութեան եւ խաղաղութեան եւ առողջութեան։ Այլեւ ի նեղութեան ժամանակս, այլ առաւել փառաւորեմք եւ գոհանամք զԱստուծոյ. որպէս ասէ մարգարէն «Տէր ի նեղութեան յիշեցաք զքեզ»։ Եւ այսպէս պարտ է ընդունիլ զՔրիստոս Աստուած յերկոսին ձեռս. այսինքն, փառաւորել զնա ի հոգի եւ մարմինս մեր։ Այլեւ ի նեղութեան ժամանակս, եւ յընդարձակութեան, յիշել եւ փառաւորել զնա։ Այլեւ ի հաւատս խոստովանիլ զՔրիստոս ճշմարիտ Աստուած մարմնացեալ եւ մարդացեալ ի Կուսէն. եւ զծընօղն՝ Կոյս եւ մայր բանին Աստուծոյ, եւ Աստուածածին Տիրամայր եւ Սրբուհի։ Երրորդ հարցումն։ Թէ զի՞նչ նշանակէ՝ որ այսօր ծերք եւ տղայք ջահիւք եւ մոմեղինօք ելանեմք ընդառաջ Տեառն։
       Ասեմք թէ՝ բազում ունի խորհուրդ։ Նախ նշանակէ լոյսն զլոյս հաւատոյս մերոյ որ գալստեամբն Քրիստոսի խաւար մեղաց եւ անհաւատութեան լուծաւ. եւ լոյս աստուածապաշտութեան յերկրի հաստատեցաւ՝ եւ ամենեքեան լուսմաւորեցաք ի Քրիստոսէ. որպէս ունիմք ի ձեռս մեր զմոմեղէնս լուսոյ։ Երկրորդ՝ նշանակէ զերեկոյի գալուստն Քրիստոսի տաճարն. յորժամ բացաւ դուռն փակեալ, եւ ի ձայնէ Նորա դղրդեցաւ քաղաքն ամենայն. եւ ելին ծերք եւ տղայք վառեալ ջահիւք եւ լապտերօք. եւ ասէին Տէր էանց ընդ այս դուռն։ Վասն որոյ եւ մեք յայսմ երեկոյի վառեալ լապտերօք շրջապատեալ գոչեմք, Տէր ընդ այս է։ Երրորդ՝ յորժամ ասէ աւետարանն. «իբրեւ լցան աւուրք սրբութեան, ածին զմանուկն ի տաճարն»։ Մի կարծեսցէ ոք, թէ աղտեղութիւն ինչ կայր ի ծընունդն Նորա. վասն այն յստակ մոմ վառեալ առնումք ի ձեռս. այլ թէ , որպէս լոյսս այս սուրբ է եւ գեղեցիկ, նոյնպէս եւ դու սուրբ ես իբրեւ զլոյս, եւ սրբութեան պէտք ոչ ունիս։ Ի յայս միտս հատանեմք զմոմն՝ յորժամ ասէ աւետարանն. «ընդ քո անձնդ անցցէ սուր». եւ տամք օրհնութեան մոմ ժողովրդեանն. եւ օգտակար է կայծի կայծակոյ. եւ բազում այլ ինչ ցասման։ Չորրորդ՝ ունիմք զմոմ ի ձեռս յօրինակ Քրիստոսի. որպէս յայնժամ Կոյսն Սուրբ եւ Յովսէփ եւ Աննա եւ ծերն ունէին ի ձեռս զՔրիստոս բարձեալ։ Զի որպէս ի մոմն երեք իր կայ. այսինքն, հուր, մոմ եւ պատրոյկն. այլ մի մոմէ. նոյնպէս ի Քրիստոս՝ երեք իր կայ. այսինքն, աստուածութիւն իբրեւ զհուրն. եւ անապական մարմին որպէս յստակ մոմն. եւ հոգին բանական որպէս պատրոյկն. յորմէ լուսաւորեցան ամենայն արարածք. որպէս ասէ ծերն։ «Լոյս ի յայտնութիւն հեթանոսաց, եւ փառք ժողովրդեան քում Իսրայէլի։ Հինգերորդ՝ մոմն յօրինակ մեզ. զի որպէս ասացաք. կրակ մոմ եւ պատրոյկ. նոյնպէս եւ մեզ երեք ինչ պիտոյ է ի փրկութիւն։
       Նախ ճշմարիտ հաւատ՝ զոր յըստակ մոմն նշանակէ։ Երկրորդ՝ բարի գործ՝ զոր հուրն նշանակէ. «լուսաւորեսցի լոյս ձեր առաջի մարդկան ասէ»։ Երրորդ ճշմարիտ եւ սուրբ դիտաւորութիւն զոր պատրոյկն նշանակէ. որ զամենայն բարի գործս վասն Աստուծոյ սիրոյն առնեմք . եւ ոչ ի ցոյցս մարդկան։ Զի որպէս մոմն՝ մեռած եւ խաւար է առանց հրոյ. նոյնպէս «եւ հաւատք առանց գործոց մեռեալ են ասէ Յակոբոս»։ Եւ որպէս մոմն եւ հուրն առանց պատրուկի ո՛չ վառի. նոյնպէս եւ հաւատք եւ գործք առանց սուրբ դիտաւորութեան՝ անպիտան է։ Այլ թէ ոք ունիցի հաւատք եւ գործ բարի վասն սիրոյն Աստուծոյ, նա է պիտանի արքայութեան նորա եւ թողութեան մեղաց. զայս նշանակէ մոմն վառեալ ի ձեռս։ Վեցերորդ՝ գալուստս այս յերեկոյին՝ նշանակէ զմիւս անգամ գալուստն Քրիստոսի ի վերջին աւուրն երեկոյի. որ հրով գայ Քրիստոս ի դատաստան ի դատել զմեղաւորս։ Եւ մեք վառեալ մոմով եւ խնկով ելանեմք ընդառաջ Տեառն. որպէս իմաստուն կուսանքն վառեալ լապտերօք ելին ընդառաջ Տեառն եւ Փեսայն Քրիստոսի։ Խունկն՝ նշանակէ զաղօթս սրբոցն՝ ի սուրբ սրտէ բուրեալ առ Քրիստոս։ Եւ մոմն՝ նշանակէ զողորմութիւն առեալ ի ձեռս եւ զաղօթս մեր, զողորմութեան լապտերս ընծայեմք Քրիստոսի։ Զի մի ըստ յիմար կուսանացն դատարկացեալ յողորմութենէ իւղոյն, յետնեալ գտանիցիմք փակեալ դրան տաճարին վերնոյ։ Այլ ըստ իմաստուն Կուսանացն արժանի լիցուք վառեալ լապտերօք մտից առագաստին Քրիստոսի։ Եւ արդ՝ ըստ ուղղափառ դաւանութեանս մերոյ՝ այսօր է մեզ տօն. որպէս կարգեաց սուրբն Յակօբ եղբայր Տեառն ի վեցն յունվարի ամսոյ զծնունդն Քրիստոսի եւ ի ԺԴ փետրուարի զտօն Տեառն ընդառաջին։ Եւ այսպէս տօնէր բազում ժամանակս ընդ մեզ ամենայն եկեղեցի քրիստոնէից, մինչ ի ժամանկս Յուստիանոս կայսեր. որ խաբեալ ի հրէայէ միոջէ, կամեցաւ արգիլել զԵրուսաղէմացիսն ի ԺԴ ն տօնելոյ. եւ բռնութեամբ զօրս առաքէր ի հայրապետութեան Տեառն Յօստոսի. եւ մինչ հաւատացեալքն քաջանային եւ տօնէին ի մատրանն, եղեւ սքանչելիք. զի ի մեծագոյն սիւնէն ջուր բղխեաց յորդառատ. եւ արար բազում բժշկութիւնս. եւ հիացան ամենեքեան։ Եւ դարձեալ ի գալ միւս ամին, յորժամ մակար Երուսաղէմի հայրապետն յաջորդեաց զՅօստոս. եկին ի նոյն թագաւորէն զօրք բազումք արգելուլ զՏեառն ընդառաջն ըստ յայտնութեան տօնելոյ։ Եւ քահանայապետն տեսանէր այր մի լուսեղէն երեւեալ ի դրան Գողգոթային, եւ եկն ի մատուռն։ Եւ եհար զաջ ձեռն իւր ի սիւնն. եւ մինչ պատմէր նա զայս, ձեւացաւ պատկեր Կուսին ի սեան մատրանին իբրեւ քառասնօրեայ մանուկ ի գիրկն. եւ խաչ ծիրանի յերկոսին ձեռին ի տեսիլ ամենեցուն։ Եւ կին մի հայ ազգաւ ի մոկաց անուն Սողովմէ ԻԳ ամաց կարկամեալ. անկեալ առաջի պատկերի Սուրբ Կուսին, եղեւ անարատ ի ցաւոցն։ Եւ այլ բազումք նշանք եղեն. եւ ա՛հ կալաւ զամենեսեան եւ փառաւոր արարին զԱստուած ի վերայ անպատում պարգեւացն որում հանդիպեցան։ Վասն այն աւուրս կանոն ի մատրանն կատարի. որ է կաթուղիկէն մեծ. վասն զի նա՛ է երկնաւոր Երուսաղէմ ի յերկրի հաստատեալ. եւ նա՛ է տաճար փառաց անդրանկաց եկեղեցին։ Ա՛նդ՝ ուր սրսկումն արեանն Քրիստոսի։ Անդ՝ ուր քահանայապետն մեր Քրիստոս եմուտ միանգամ պատարագաւն. եւ սրբեաց զմեզ եւ ընծայեաց Հօր Աստուծոյ։ Զի կաթուղիկէն՝ վերին արքայութիւն է, յորում այսօր ժողովեալ տօնեմք զտօն քառասնօրեայ գալստեանն Քրիստոսի։ Զի արժանի լիցուք նորոգ մանկութեան ի միւսանգամ գալստեան նորին փառօք Հօր եւ հրեշտակաց սրբոց։ Որով ընդ հրեշտակերամ դասուցն՝ եւ երանելի սրբոցն՝ պար առեալ երգեմք զօրհնութիւն եւ զփառս ամենասուրբ երրորդութեան Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն սրբոյ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։