Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Սքանչելատես մարգարէն Զաքարիա ցուցանէր զտեսիլ մարգարէութեան իւրոյ»։
       «Ահա տեսանեմ աշտանակ լուսոյ՝ եւ երկու ձիթենիք մի ընդ աջմէ գնդին լուցելոյ, եւ մի ընդ ահեկէ»։ Արդ՝ աշտանակն լուսոյ՝ նշանակէ զեկեղեցիս հաւատեցելոց սրբոց. որք ընկալան զլոյսն անստուեր եւ զլուսաւորեցան հաւատովն Քրիստոսի։ Եւ Բ ձիթենիք՝ վարդապետք եւ հայրապետք. որք տնկեալ կան ի սուրբ եկեղեցիս. եւ յարազուարճ դալարութեամբ պատրաստեն զնիւթ լուսոյ լապտերաց հոգւոց։ Այլ սոքա կրկին աստիճանքս ասացեալ՝ ոչ թէ նոր ինչ եւ եկամուտ եղեալ է ի վերջնոց. այլ յանդստին ի սկզբանէ յարարիչն, եւ յարարածս տեսանին։ Եւ նախ տեսանին յարարիչն Աստուած. որպէս ի զգալի արեգակնէս կրկին լուսափայլութիւնք ճառագայթեն եւ լուսաւորեն զմեզ։ Այսպէս յաստուածպետականէն լուսոյ ի հօրէ կրկին լոյսքն ճառագայթեն. բանն Աստուած եւ հոգին սուրբ. եւ լուսաւորեն զբոլոր էակս. որպէս ուսուցանէ մեզ աստուածայինն Դիոնէսիոս։ Նմանապէս եւ արեգակն արդարութեան Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս՝ հիմն եւ սկիզբն եկեղեցւոյ բնաւորեալ. եւ ի նմանէ ծագեն բան վարդապետութեան եւ շնորհք սրբութեան. յորմէ լուսաւորի բոլոր լրումն հաւատացելոց իւրոց։ Երկրորդ դարձեալ ի նոյն բանէն Աստուծոյ, գիտութիւն իմաստութեան հեղու առ քերովբէսն. որք հեղումն իմասատութեան անուանին եւ թարգմանին։ Եւ շնորհ սրբութեան հոգւոյն բղխէ առ սերովբէսն. որք ջեռումն սրբութեան յորջորջին։ Եւ սոքօք զբոլոր դասս իմանալեացն սրբէ եւ լուսաւորէ եւ կատարելագործս առնէ։ Այսպէս եւ եկեղեցի սուրբ մաքրի եւ լուսաւորի եւ կատարելագործի բանիւ վարդապետութեան՝ եւ քահանայական սրբութեամբ։ Երրորդ՝ նոյն ինքեանք առաջին դասքն առեալ զգիտութիւն բանին Աստուծոյ ուսուցանեն զմիջինս. եւ նոքա զվերջինս. օրինակեն առ մեզ զդասս վարդապետաց. որք ուսուցանեն զաշակերտս. եւ նոքա զժողովուրդս։ Եւ որք կարգեալ են երիս երրեակս քահանայապետութեան՝ եւ հաղորդեն զմիմեանս օծման սրբութեան՝ օրինակեն յեկեղեցիս զկարգս քահանայապետութեան. որք օծանեն զքահանայս, եւ նոքօք զպաշտօնեայս։ Չորրորդ երեւեցան աստիճանքս այս՝ առ նախահայրն Ադամ. որ ունէր զմարգարէութիւն՝ զքահանայութիւն՝ եւ զթագաւորութիւն։ Զի թագաւոր եւ իշխան էր ամենայն արարածոց. եւ քահանայ՝ զի եդ անուանս ամենայն կենդանեաց. եւ մարգարէ՝ զի ասաց։ «Այս ոսկր յոսկերաց իմոց. եւ մարմին ի մարմնոյ իմոյ եւ այլն»։ Արդ՝ շնորհք մարգարէութեան նշանակէր զվարդապետութիւնս. զի սմա է պատմել զանցեալն եւ զհանդերձեալն. իսկ քահանայութիւն յայտնի էր. որ եդ անուանս կենդանեաց։ Հինգերորդ՝ յետ այնորիկ երեւեցան շնորհքս այս՝ առ նահապետսն ծածկապէս. զի զպատուէր նախահօրն ուսուցանէին որդւոց իւրեանց պաշտել զԱստուած. եւ ոչ խառնակիլ ի տունն Կայէնի. այն վարդապետութիւն էր. որպէս Ենովք. Ենովս եւ այլն. որեւ զպատմութիւնս ժամանակին այնորիկ՝ գրով աւանդեցին յայս կոյս ջրհեղեղին։ Եւ որք զպատարագն մատուցանէին Աստուծոյ՝ որպէս Աբէլ Նոյ, եւ այլն՝ այն շնորհք քահանայապետութեան էր ի նոսա։ Վեցերորդ՝ ըստ կարգի ի ժողովս աշտարակին՝ յորժամ լեզուքն բաժանեցան եւ խօսէին յայլեւ յայլ բարբառս՝ այն շնորհք վարդապետութեան էր. որ իւրաքանչիւր ազգի ուսուցիչք եղեն նահապետք իւրեանց. Մանաւանդ եբեր. որ զլեզուն պահեաց եւ զգիրն. եւ ուսոյց ազգին իւրոյ։ Իսկ ի Մելիքսեդեկ երեւեցաւ շնորհք քահանայութեան. որ վկայեցաւ անհայր անմայր. չհամարեալ յազգս. եւ նմանեալ որդւոյն Աստուծոյ. որոյ ի դէմս ասէ մարգարէն. «դու ես քահանայ յաւիտեան ըստ կարգին Մելիքսեդեկի». եւ զբաղարջ եւ զգինի պատարագեաց. եւ ետ Աբրահամու. եւ տասանորդեաց զնա եւ օրհնեաց. եւ կոչեաց զանուն նորա Աբրահամ. եւ սոքա ամենեքեան գործ քահանայից են։ Եօթներորդ՝ երեւեցաւ շնորհքս այս առ հայրն Աբրահամ. ըստ որում զբնական օրէնս ընկալաւ յԱստուծոյ՝ եւ ուսուցանէր որդւոց իւրոց՝ այն վարդապետութիւն էր։ Եւ ըստ որում զուխտ թլփատութեան կատարեաց՝ եւ զպատարագն մատուցանէր Աստուծոյ՝ այն քահանայութիւն էր։
       Ութներորդ՝ եւս պայծառացաւ առ մեծն Մովսէս. եւ առ եղբայր նորին Ահարօն. զի մարգարէն Մովսէս՝ էառ զգաւազանն ի ձեռն. եւ նովաւ զսքանչելիսն կատարէր. եւ համարձակ խօսէր առ Փարաւօն. եւ առաջնորդեաց ժողովրդեանն եւ էհան. եւ զօրէնս առեալ յԱստուծոյ ուսուցանէր ըզժողովուրդն. այն վարդապետութիւնն էր։ Եւ Ահարօն եղբայր նորա ընկալաւ զաստիճան քահանայութեան. եւ օծաւ ի նմանէ. եւ սուրբ զգեստիւն զարդարիւր. եւ զպատարագն մատուցանէր. այն գործ քահանայութեան էր։ Իններորդ՝ ըստ այնմ կարգի Հեղի քահանայապետէր. եւ որդիք նորա չար եւ ժանդ քահանայք ի խորանին. իսկ Սամուէլ մարգարէ խրատօղ, եւ դատօղ ժողովրդեանն որպէս վարդապետ։ Նաթան՝ մարգարէ էր յանդիմանօղ Դաւթի։ Եւ Սադովկ՝ քահանայ ի տաճարին։ Եւ յետ գերութեան եզր դպիր՝ օրէնս ուսոյց եւ վարդապետ ժողովրդեանն։ Եւ յԵսու Յովսեդեկեանց քահանայ առ Զօրաբաբէլիւ։ Եւ այսպէս մինչ ի Քրիստոս՝ յերկարէր երկոքին իշխանութիւնս. որպէս ծերքն եւ դատաւորքն վարդապետք. նոյն եւ եօթանասուն եւ երկու թարգմանիչքն որպէս ծերն Սիմէօն եկն հոգւովն ի տաճարն։ Եւ Զաքարիա հայրն Յովհաննու քահանայապետ եւ խնկարկու ի տաճարին։ Տասներորդ՝ կրկին աստիճանքս այս, երեւեցաւ ի մի Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ըստ որում վկայէր. «դուք կոչէք զիս Տէր եւ վարդապետ՝ եւ եմ իսկ»։
       Եւ եցոյց զվարդապետութիւն որ միտ քարոզէր ժողովրդեանն եւ րաբունի կոչէին։ Եւ զքահանայութիւն՝ յորժամ լուաց զոտս աշակերտացն. եւ զմարմինն եւ զարիւնն բաշխեաց ի վերնատանն։ Մետասաներորդ՝ արար զառաքեալսն վարդապետ՝ յորժամ առաքեաց ի քարոզութիւն. եւ ասաց. «աշակերտեցէք զամենայն հեթանոսս. եւ ուսուցէք զամենայն զոր ինչ պատուիրեցի ձեզ»։ Եւ քահանայ՝ յորժամ ասաց «մկրտեցէք զնոսա յանուն հօր եւ որդւոյ եւ հոգւոյն սրբոյ»։ Եւ փչեաց ի նոսա եւ ասէ. «առէք հոգի սուրբ եթէ ումեք թողուք, թողեալ լիցի . եւ կալեալն կալեալ»։ Երկոտասաներորդ՝ ի համբառնալն եդ զձեռն ի վերայ նոցա եւ օրհնեաց. եւ արար զնոսա քահանայապետս եւ կաթողիկոսունս։ Եւ յորժամ էջ հոգին հրեղէն լեզուօք, եւ բաժանեալ ուսոյց նոցա զամենայն լեզուս ի վերնատանն, արար զնոսա րաբունապետս եւ ուսուցիչս ամենեցուն։ Երեքտասաներորդ՝ յորժամ եւ ընթացան ի վիճակս իւրեանց, քարոզէին ամենայն հեթանոսաց, այն վարդապետութիւն էր։ Եւ յորժամ ձեռնադրէին քահանայս եւ եպիսկոպոսունս, այն քահանայապետութիւն էր։
       Չորեքտասաներորդ՝ հայրապետքն ամենայն որք կանոնէին զկարգ եկեղցւոյ, եւ ժողովս առնելով զհերէտիկոսն հալածէին, այն աստիճան վարդապետութեան էր. որպէս Բարսեղ աստուածաբանն. Աթանաս. եւ Կիւրեղ։ Եւ որք չորս աթոռ հաստատեցին ամենայն տիեզերաց ի դէմս չորեք կերպեան աթոռոցն. եւ կարգեցին ժառանգաւորս եկեղեցւոյ ինն աստիճան ըստ ինն դասուց երկնաւորաց. այն քահանայապետութիւն էր։ Հնգետասաներորդ՝ յաղագս մեր բացափայլեաց աստիճան քահանայապետութեան ի սրբոյն Գրիգորէ. եւ ի շառաւիղաց նորին ի սրբոյն Իսահակայ. եւ ըստ կարգի այլքն ի նմանէ ձեռնադրեալք։ Եւ աստիճան վարադապետութեան՝ առ սուրբն Մեսրոպ. որ արար գիր ազգիս մերոյ. եւ վրաց. եւ Աղուանից. եւ թարգմանեաց զսուրբ ի լեզուս մեր։ Եւ գնաց զարքայանիստ քաղաքն ի մեծն Կոստանդիանու Պօլիս առ բարեպաշտ թագաւորն Թէոդոս. եւ առ սուրբ հայրապետն Յօհան Ոսկէբերանն։
       Եւ նոր ժողովք արարեալ թագաւորն եւ սուրբ հայրապետն՝ ետուն նմա գաւազան վարդապետութեան քարոզել եւ ուուցանել յամենայն ազգս։ Եւ այնմ հետէ՝ աստիճան վարդապետութեանս յաջորդեցաւ առ միմեանս. եւ եղեւ թարգմանիչք եւ վարդապետք ազգիս մերոյ. որպէս Մովսէս, Դաւիթ եւ այլք ըստ կարգի։ Մինչեւ հասեալ ի վերջին ժամանակս առ մեզ վերջացեալքս յամենաեյնի. եւ Քրիստոսին փառք յաւիտեանս ամէն։