Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Վարդապետք ասեն եթէ, նիւթական կեանեք մարդկան՝ միշտ ի հոսման եւ ի փոփոխման են. որպէս ընթացք գետոց բոլորն լի գոլով ի փորուածս իւր, այլ մասամբ շարժելով փոփոխի. այսպէս եւ կեանքս մեր՝ ի ծորման եւ ի փոփոխման է։ Եւ սեռօրէն բաժանի փոոխումն յերկուս. այսինքն ի նման փոփոխումն, եւ ի հակառակն։ Եւ է նմանն՝ որպէս աւուր լոյսս, երեկեան լուսոյն է նման. եւ այս ուրախութիւնս, անցեալ ուրախութեան։ Իսկ հակառակն՝ որպէս տիւ եւ գիշեր. ուրախութիւն եւ տրտմութիւն. հիւանդութիւն եւ առողջութիւն, եւ այլն։ Եւ այս երկու փոփոխմունքս՝ այսպէս զանազանին. զի հակառակ փոփխմանն՝ նոյն է սկիզբն եւ վախճանն. որպէս վախճան գիշերոյն՝ ըսկիզբն է տունջեան. եւ վախճան տրտմութեան՝ սկիզբն է ուրախութեան եւ այլն։ Իսկ նման փոփոխմանն՝ ա՛յլ է սկիզբն եւ ա՛յլ վախճան ի միջոցին։ Մանաւանդ տեսանի երկու սկիզբն եւ երկու վախճան. որպէս երեկեան լուսոյն, եւ այյս աւուր, է ի մէջն գիշերն անցեալ։ Եւ երկու ուրախութեան՝ տրտմութիւն է ի մէջն. եւ այլն նմանապէս։ Եւ թէ վասն է՞ր երկու են փոփոխմունք. որք եեեն նմանն եւ հակառակն։ Ա՛յս է պատճառն. զի մեք փոփոխականքս՝ ի հակառակից եմք գոյացեալք. այլեւ նոքա յորս փոփխիմք՝ հակառակք են միմեանց. վասն որոյ մեք ի հակառակն փոխիմք։ Իսկ զի փոփոխմունք միշտ նոյնպէս են. որպէս լոյսն միշտ լոյս է. եւ գիշերն միշտ գիշեր. վասն որոյ որոց եւ հանդիպիմք՝ ի նմանն փոփոխիմք։ Այս սեռօրէն փոփոխմունք։ Այլեւ տեսակաբար՝ եօթն եղանակաւ փոփոխիմք մեք. ըստ այնմ որ ասացաւ Նաբուգոդոնոսորայ, թէ «եօթն ժամանակք փոխեսցին ի վերայ քո»։ Վասն զի՝ Է փոփոխմունք են ի մարդս ինքն եւ ընդ դիմակքն իւր։ Նաք ըստ տարերաց. զի փոփոխիմք յառողջութիւն եւ ի հիւանդութիւն։ Երկրորդ՝ ըստ դիպուածոյն. զի փոխիմք ի հարստութիւն եւ յաղքատութիւն։ Երրորդ՝ ըստ աճմանն. զի փոխիմք ի տղայութենէ ի ծերութիւն։ Չորրորդ՝ ըստ ուժոյն. զի փոխիմք ի տկարութիւն եւ ի զօրութիւն։ Հինգերորդ՝ ըստ պատկերին. զի ոխիմք ի գեղեցկութիւն եւ ի տգեղութիւն։ Վեցերորդ՝ ըստ ախորժելոցն. զի փոխիմք յուրախութիւն եւ ի տրտմութիւն։ Եօթներորդ՝ ըստ բոլորին. զի փոխիմք ի կենաց ի մահ։ Այսպէս փոխիմք ի գիտութիւն եւ ի տգիտոււթիւն. ի չար եւ ի բարի. ի նեղութիւն եւ ի հեշտութիւն. ի տիւ եւ ի գիշեր . ի ննջել եւ ի յառնել. ի գործել եւ յոչ գործել. ի քաղց եւ ի յագենալ. եւ յայլն նմանապէս։ Իսկ թէ վասն է՞ր այսպէս փոփոխական ստեղծաք։ Եւ այս վասն եօթն պատճառի։ Նախզի՝ խնամք մարդասիրին տնօրինեաց զայս. զիտեսանելով զբնութիւնս մեր փոփոխական, մի գերագոյն ինչ կարծեսցուք զմեզ քան զոր եմքս. եւ հպարտացեալ կորիցուք. որպէս այն զի երկինքն անապական է բնութեամբ՝ եդ ի նոսա շարժութիւն. եւ երկիրս զի անշարժ է տեղեաւ՝ եդ ի սմա զայլայլութիւն . զի մի աստուածութեան կարծիս ստասցուք եւ կորիցուք։ Երկրորդ՝ զի սկիզբն մեր ի փոփոխմանէ է. այսինքն, զի յոչ գոյից ի գոյութիւն փոխեցաք. հարկ է ապա վախճանն փոփոխական գոլ. զի ամենայն որ սկիզբն ունի իհարկէ եւ վախճան ունի։
       Եւ որոց երկոքին ծայրքն փոփոխական է, այսինքն, սկիզբն եւ վախճանն, հարկ է եւ մէջն փոփոխական գոլ որ է կեանքս մեր։ Երրորդ՝ ի ժամանակի եղալ եմք. եւ ժգամանակն փոոխական է. պարտ է եւ մեզ փոփոխական գոլ ըսատ ժամանակին։ Չորրորդ՝ զի տեսանելով զկեաենս զայս փոփոխական եւ անցաւոր՝ մ՛ի սիրեսցուք զսա. այլ անփոփոխ կենացն ակնկալցուք։ Հինգերորդ՝ զի թէ զրկիմք ի սմանէ, մի՛ տրտմեսցուք եւ ափսոսասցուք. զի անցաւոր է. այլ տրտմելի է վասն անփոոխ կենացն, եթէ մեղօք զրկիմք։ Վեցերորդ՝ փոփոխական եղաք զի մի՛ յարամնայ լիցուք ի չարն. եւ մի նմանեսցուք սատանայի, որ անզեղջ է սրտիւ. այլ որպէս ի չարն, նոյնպէս ի բարին փոխիցուք եւ կեցցուք։ Եօթներորդ՝ զի փոփոխմունքն՝ զհանգիտս պատրաստեն մեզ աղձաւոր կենացս. որպէս ննջումն ըզխոնճումն արթնութեան հանգուցանէ. եւ զմահ զկենացն. «զի մահ մարդոյ՝ հանգիստ է». այսպէս պահք եւ ուտիք. այսպէս գործել եւ ոչ գործել. եւ այլք ամենեքեան։
       Եւ գիտելի է՝ զի նոյն ինքն հեշտութիւն աշխարհիս՝ անարգ եւ խոտան է վասն Ե պատճառի։ Նախզի՝ անցաւոր է, եւ չէ մնացական. որպէս անցեալ ժամու հեշտութիւն ոչ է ի միջի. այլ յաւիտենից կենացն՝ միշտ է եւ անվախճան։
       Երկրորդ՝ զի ամենեւին զուտ հեշտութիւն ոչ է յաշխարհի։ այլ խառնեալ է ընդ չարչարանս։ Տե՛ս զկերօղս եւ զարբեցօղս։ Տե՛ս զգողս եւ զչարագործս, եւ զայլս ամենայն. զի առանց չարչարանաց ոչ կատարին. իսկ այնր կենաց քաղցրութիւն՝ զուտ է, եւ անմասն չարեաց։ Երրորդ՝ հեշտութիւն աշխարհի՝ յագեցումն ոչ ունի. այլ հանապզ նուազի եւ կարօտի պակասութեան. որպէս ոչ յագի ակն ի տես. եւ ոչ ունկն ի լուր. եւ կզրկի երեք դստերք էին. եւ չորրորդն ոչ յագեցաւ ասել շատ։ Տե՛ս ինձ զարծաթասէրն. զփառամոլսն. զվաւաշոտսն. եւ զայլսն։ Իսկ այնր կենաց՝ աննուազ են բարութիւնքն. եւ յագեցումն առանց կարօտութեան. ըստ այնմ, «յագեցայց յերեւիլ փառաց քոց»։ Չորրորդ՝ հեշտութեանց աշխարհի հակառակք գոն. այսինքն է, ընդդիմակքն իւրեանց. ի յորս միշտ փոփոխին. որպէս հարստութեան աղքատութիւն. եւ ուրախութեան տրտմութիւն. յագեցման քաղց. մանկութեան ծերութիւն. եւ այլն որ ասացաւ ի վերոյ։ Իսկ այնմ կենաց՝ ոչգոն հակառակք. զի ոչ ունին դիմակս յորս փոխին. այլ միշտ ճոխութիւն է եւ անզրաւ ուրախութիւն . անծերանալի մանկութիւն. անմահ կեանք, եւ այլն։ Հինգերորդ՝ զի հեշտութեան աշխարհի զղջումն հետեւի. զի զինչ զոր գործեն, յետոյ փոշիմանին. եւ նեղասրտեալ տրտմին ի միտս իւրեանց. ըստ այնմ, «զօր հանապազ տրտում գնայի. զի անձն իմ լի եղեւ չարչարանօք»։ Տե՛ս ինձ զմոլիսն. զսպանօղսն. եւ զայլսն. զի ի կատարումն գործոյն՝ դառանան ի խղճէ մտաց իւրեանց. նոքա ոչ ունին զհոգեւոր ուրախութիւն. որպէս ասէ մարգարէն. «ոչ գոյ ուրախութիւն ամբարշտաց ասէ Տէր ամենակալ»։ Եւ որպէս ասացաք փոփոխելով ի պահս՝ հանգիստ առ նումք ըստ բազում եղանակի։ Նախզի՝ հանգչին սպասաւորքն ի զանազան խահագործութենէն. որպէս Տէրն առ Մարթա ասէր. «դու զբաղեալ ես բազում իւիք. եւ աստ սակաւ ինչ բաւական է»։ Դարձեալ հանգչին եւ ուտօղքն որք անյաժաբար խղճող էին զորովայնս ե ի կերակուրս եւ յըմպելիս. եւ ոչ լիանային, իբր ի ծակ կարաս ժողովելով։ Դարձեալ՝ հանգչին եւ անասունքն՝ որք զերծանին ի սպանիլոյ. որք եւ գազանաբար ի սպանդանոցին յարուցեալ ի վերայ զարիւսն հաղուին։ Դարձեալ՝ հանգչիմք եւ մեք հոգւով. զի ի ձեռն պահոցս պատկերն Աստուծոյ վերըստին նորոգի ի մեզ. եւ պատկերն անասնեղէն նուազի։ Դարձեալ՝ հանգչիմք զի այժմ հոգւոյս կամք կատարին. եւ մամնոյս պակասին։ «որ ցանկայ հակառակ հոգւոյս»։ Դարձեալ այժմ ուրախանան Աստուած եւ հրեշտակք եւ սուրբք ամենայն ընդ բարւոք կեալս մեր. որ մինչեւ ցայժմ դեւք կաքաւէին, եւ չարք ի մարդկանէ ընդ կորուստն մեր. այժմ մաքրեալ սրբիմք ի զազրութենէ մեղաց։ Այժմ բշիշկք ի հիւանդութենէ հոգւոց։ Այժմ ցանկութիւն մեր խափանի եւ շիջանի. եւ սէրն առ Աստուած բորբոքի։ Այժմ պարսպիմք ի յորոգայթից թշնամւոյն։ Այժմ պահօքս փոխեցաք ի յառաջին կեանսն որ ի դրախտին։ Զի նախահօրն մեր Ադամայ եւ Եւայի՝ պահք աւանդեցաւ. այն որ ասաց Աստուած. «ի միոյ պտղոյն մի ուտիցիս». եւ որպէս նոքա կերին ի պտղոյն, եւ ելի ի դրախտէն, մեք պահելով զպահս, մտանեմք դարձեալ ի դրախտն. որպէս նահապետն ենովք, զի պահօք պնդեցաւ. եւ զերկու հարիւր ամ պտուղ ո՛չ եկեր. եւ եմուտ ի դրախտն։ Վասն այն առաջին անցեալ կիրակէն ունէր զխորհուրդ ելիցն Ադամայ ի դրախտէն ի յառաջին դարն. եւ երկրորդ կիրակէս՝ ունի զխորհուրդն Ենովքայ եւ զերկրորդ դարուն։
       Եւ որպէս երկուքն Ադամ եւ Եւա ելին ի դրախտէն վասն պահոցն զուծման. փոխանակ նոցա երկու մտին ի դրախտն Ենովք եւ Եղիա վասն պահոցն պնդութեան. Ենովքայն յայտնի է պահքն, որ պտուղ ոչ եկեր ի բազում ժամանակս. եւ Եղիա քառասուն օր պահեաց եւ եւ ի զեառն Քորեբ զԱստուած ետես. եւ ապա յետոյ վերացաւ ի դրախտն։ Եւ դարձեաել՝ երկուքն նախանձախնդիրք էին Աստուծոյ. Ենովք ընդդէմ տանն կայինի չարի. եւ Եղիա ընդդէմ տանն Եզաբելի պղծոյ։ Մինն յառաջ քան զջրհեղեղն էր Ենովք որ փոխեցաւ. եւ Եղիա յետ ջրհեղեղին. զի ցուցցեն թէ յամենայն ժամանակի Աստուած զհաճաոյս իւր ընտրէ։ Եւ այն որ մինն ամուսնացեալ էր որպէս Ենովք. եւ մինն կուսան Եղիա. զայն ցուցանէ, թէ յամենայն դասուց բարիք եւ պարկեշտքն հաճոյ են Աստուած. եւ յարքայութիւն երկնից մտանեն։ Զայս եւ առաւել քան զայս ներգործէ ի մեզ պահս սրբութեան. որ փոփոխիմք գընացիւք՝ վարուք՝ իմացմամբ, եւ այլովն։ Զի փոխանակ երկրաւորիս՝ խորհիմք զերկնաւորն. «ուր ՔՀրիստոս նստի ընդաջմէ Աստուծոյ»։ Եւ փոխանակ կերակրոյ՝ ճաշակեմք զպատուիրանն Աստուծոյ. եւ փոխանակ ըմպելեաց՝ զանմահութեան բաժակն իմաստութեան հոգւոյն ի սուրբ գրոց։ Որոց լիցի մեզ ամենեցուն հանդիպիլ ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր. որում փառք եւ զօրութիւն յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։