Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Բնութեամբ է որ հայրն սիրէ զորդին եւ բարի ստացուած եւ հարսն պատրաստէ նմա՝ որ զտունն շինէ. որպէս ասէ առաքեալն. «հարք որդւոց գանձ են». եւ զայս հաստատեմք յերկու իրաց։
       Նախ՝ ի բնութենէ. որպէս սնունդ ծառին. զի գիջութիւն յարմատոյն յոստն տայ, եւ ոչ յոստսն յարմատն. նոյնպէս հայրն արմատ է՝ եւ որդին ոստ. վասն այն հայրն հոգայ զամենայն ինչ. զծնունդ՝ զսնունդ՝ եւ զայլ ամենայն ինչ։ Եւ դարձեալ՝ այս բնութեամբ է՝ որ հայրն առաւել սիրէ զորդին . քան որդին զհայրն։ Երկրորդ՝ հաստատեմք ի սուրբ գրոց. զի Աբրահամ երդուեցոյց զծառայն իւր՝ զի մի բերցէ հարսն որդւոյն իւրոյ ի չար ազգէն քանանու. այլ ի յիւր օրհնեալ ազգէն։ Այսպէս հայր Աստուած առաւել սիրէ՝ զմեզ քան մեք զնա . եւ հայրենիք յաւիտենական պատրաստեալ են մեզ. եւ կամի հարսն տալ մեզ ի բարի ազգէ։ Զի երկու ազգ է կանանց. չար եւ բարի. չար կանայք՝ մահու չափ մեղքն են. որք են դստերք սատանայի. հպարտութիւն. նախանձ. ագահութիւն եւ այլն. եւ սոքա հարսն են գարշելիք։ Իսկ Աբրահամու ազգն պատուական է, եւ գեղեցիկ. որ է կուսութիւն. խոնարհութիւն. ողորմութիւն. սէր, եւ այլն։ Եւ յայսցանէ տայ մեզ հայրն երկնաւոր գեղեցիկ հարսն՝ զողորմութիւն որպէս ասէ։ «Եղերուք գթածք՝ որպէս եւ հայրն ձեր երկնաւոր գթած է»։ Ասեն վարդապետք՝ թէ վասն Ը պատճառի պարտ է սիրել զողորմութիւնն՝ որ դուստր է երկնաւորին եւ հարսն, առնուլ զնա։ Առաջին պատճառ է զի զմեծ ազգի դուստրն՝ յօժարութեամբ առնեն հարսն. իսկ ողորմութիւնն դուստր է մեծին Աստուծոյ որպէս ասէ առաքեալն. «հայր գթութեանց եւ Աստուած ամենայն մըխիթարութեանց». եւ յոյժ սիրէ զողորմութիւն. որպէս ասէ Դաւիթ. «զողորմութիւն եւ զճշմարտութիւն սիրէ Տէր»։ եւ թէ՝ «ողորմութեամբ Տեառն լի եղեւ երկիր»։ Ապա ուրեմն թէ ոք զողորմութիւն հարսն առնու, փեսայ լինի թագաւորին երկնաւորի. եւ մեծ պատիւ է փեսայ լինիլ թագաւորի. որպէս ասէ Դաւիթ յառջին թագաւորութիւն. «թեթե՞ւ թուի փեսայանալ արքայի». եւ ոչ այլ ինչ խնդրեաց Սաւուղ, քան թէ հարիւր անթլփատութիւն. ա՛յս է, զամենայն աւելորդն ի բաց ընկենուլ։ Երկրորդ պատճառ՝ զի ողորմութիւնն յո՛յժ փարթամ է եւ շատ օժիտս ունի. վասն այն պարտ է հարսն առնուլ զնա. որպէս ասէ Տուբիթն. «ողորմութիւն մեծ է քան զբազում գանձս ծածկեալ». վասն այն թէ ոք առնէ զողորմութիւնն՝ ոչ աղքատանայ. որպէս ասէ Դաւիթ։ «Մանուկ էի ես եւ ծերացայ. եւ ոչ տեսի զարդարն արհամարեալ. եւ ոչ զզաւակ նորա թէ մուրանայ հաց. զօրհանապազ ողորմի եւ տայ փոխ»։ Եւ Յօհան հայրապետին Աղէքսանդրու՝ զի վասն բազում ողորմութեաեն, ողորմութիւնն երեւեցաւ որպէս հարսն զարդարեալ եւ ասէ. ես զքեզ բերեկամ առնեմ հօրն իմ երկնաւոր թագաւորին. զի ո՛րչափ առնէր ողորմութիւն՝ ո՛չ պակասէր, այլ առաւելոյր։ Երրորդ՝ պատճառ՝ պարտ է զողորմութիւնն հարսն առնուլ . զի ո՛չ միայն դուստր է թագաւորի եւ ինքն փարթամ է, այլեւ գեղեցիկ է. որպէս ասէ Սիրաքն. «գեղեցցիկ է ողորմութիւն ի ժամանակս նեղութեան. որպէս ամպ ի ժամանակս երաշտութեան»։ Եւ երեք իրօք լինի գեղեցիկն. մինն որ զաղտն մաքրէ. երկու որ սպիտակ լինի. երեք որ կարմիր լինի։ Եւ վասն այն ողորմութիւնն գեղեցիկ է՝ որ այն երեք իրն գտանի ի նմա։ Նախ որ զամենայն գարշութիւն մեղաց մաքրէ. զի ողորմածն յորժամ տեսանէ զմարդ ի վիշտս, բազում արտասուս հեղգ, եւ ցաւակից լինի։ Երկրորդ՝ որ ողորմութիւնն սպիտակ է եւ գեղեցիկ եւ պայծառ. զի որպէս խարտոցն զերկաթի ժանկան սրբէ եւ պայծառացուցանէ. նոյպէս ողորմութիւնն ի վիշտս պայծառացուցանէ զհոգիս տուողին եւ առնողին։ Երրորդ՝ զի հոգին կարմրի ողորմութեամբ , յորժամ հա՛նապազ զչարչարանս Քրիստոսի խորհի, եւ չարչարակից լինի Քրիստոսի։ Չորրորդ պատճառ՝ պարտ է զողորմութիւն հարսն առնուլ. զի առաւել պատուական է. զի բազումք ի մարդկանէ զիմաստութիւն եւ զվարդապետութիւն առնուն հարսն՝ եւ կոչին ի մարդկանէ ռաբբի. որպէս ասէ իմաստունն. «զնա սիրեցի ի մանկութենէ իմմէ. եւ խնդրեցի զնա ածել ինձ ի հարսնութիւն». այսինքն, զիմաստութիւնն։ Այլ ողորմութիւնն՝ պատուական է առաջի թագաւորին, Աստուծոյ քան զիմաստութիւն եւ զվարդապետութիւն. զի «իմաստութիւն աշխարհիս այսորիկ յիմարութիւն է առաջի Աստուծոյ». եւ հալածին ի նմանէ որպէս ասէ Պօղոս. «ընտրեաց Աստուած զյիմարս աշխարհիս, զի ամօթ արասցէ զիմաստունս»։ Եւ Քրիստոս ասէ. «ծածկեցեր զայս յիմաստնոց եւ ի գիտնոց՝ եւ յայտնեցեր տղայոց. յայտ է զի Ամենայն իմաստոթիւն եւ գիտութիւն՝ լռեն առաջի ատենին Քրիստոսի. այլ ողորմութիւն օգնէ նոցա եւ բաշխէ ողորմածացն զարքայութիւն ըստ արժանեացն. որպէս ասէ. Սիրաք. «ողորմութիւն տեղի առնէ. եւ տայ վարձս իւրաքանչիւրոյ ըստ գործոց իւրեանց»։ Հինգերորդ պատճառ՝ պարտ է զողորմութիւն ի հարսնութիւն առնուլ. զի ողորմութիւն գեղեցիկ վաստակաւոր է. եւ արուեստիւ շատ շահ բերէ։ Եւ այս հինգ կերպիւ կարեմք ցուցանել։ Առաջին՝ զի ողորմութիւն կարէ ա՛յնպէս վաստակ առնել՝ զոր ա՛յլ առաքինութիւնքն ոչ կարեն առնել. այսպէս՝ զի ի չարաց հոգեւոր բարի ոչ լինի. թէպէտ հաւատամք՝ թէպէտ յուսամք՝ թէպէտ սիրեմք. այլ ողորմութիւն ի բարեաց առնու շահ, այլեւ ի չարաց. յորժամ ի վիշտս այլոց ցաւակից լինի, շահ առնու հոգեւոր։ Երկրորդ՝ ողորմութիւն շահի յա՛յնպիսեաց՝ որ չկարէ այլ ոք շահիլ. զի վաճառականք ի փարթամաց շահին . այլ ոչ ի յաղքատաց. այլ ողորմութիւն շահի յաղքատաց։ Երրորդ՝ զի զայն գործն զոր այլ առաքինութիւն ոչ կարէ առնել՝ ողորմութիւն առնէ։ Զոր օրինակ ասաց Քրիստոս. «պարտ է յամենայն ժամ յաղօթս կալ, եւ ո՛չ ձանձրանալ»։ բայց մեք ոչ կարեմք յամենայն ժամ աղօթել. այլ պահ մի աղօթեմք եւ պահ մի ա՛յլ գործ առնեմք։ Այլ ողորմութիւն լնու զպակասութիւն աղօթիցն. զի յորժամ ողորմութիւն առնեմք աղքատաց, թէպէտ ննջեմք՝ այլ նոքա աղօթեն եւ լնուն զպակասութիւն մեր։ Եւ դարձեալ ասէ Քրիստոս թէ՝ «որ ոչ առնու զխաչ իւր եւ գայ զկնի իմ, չէ ինձ արժանի». իսկ մեք ո՛չ կարեմք հա՛նապազ բառնալ զչարչարանսն. Քրիստոսի. բայց ողորմութիւն լնու զպակասութիւնս զայս. զի ցաւակցելով զխաչն բառնամք որ չորս թեւ ունի։ Վերին թեւ՝ որ ցաւակից լինիմք չարչարանացն Քրիստոսի. եւ ներքին՝ որ ցաւակից լինիմք նընջեցելոցն. աջ թեւ՝ որ ցաւակցիմք սրբոց որ ի վիշտս աշխարհիս են. եւ ահեակ՝ որ ցաւակցիմք մեղաւորացն. որ ի մեղս են։ Չորրորդ՝ կարեմք ասել՝ թէ ողորմութիւն կարէ՛ վաճառականութեամբ զԱստուած յաղթել. զի ժամանակաւոր տամք, եւ զյաւիտենական կեանսն առնումք. զի բաժակ մի ջուր տամք՝ եւ ծով յաւիտենից բարեացն ժառանգեմք. որպէս Քրիստոս ասաց. «որ արբուցանէ բաժակ մի ջուր ցուրտ՝ ոչ կորուսցէ զվարձս իւր»։
       Հինգերորդ՝ վաճառական է ողորմութիւն. զի յայլոց չարաց ինքն բարի լինի. եւ յայլոց աղտեղութենէն սուրբ. եւ յայլոց աղքատութենէ փարթամ. եւ յայլոց հիւանդութենէն առողջ. «ի փշոց մեղաց խաղող քաղէ. եւ ի տատասկէ թուզ»։
       Զի ողորմութիւն զամենայն չարութիւն ցաւակցելովն ի բարութիւն փոխէ. վասն այն զայս հոգեւոր վաճառականութիւնս ուսուցանէ մեզ Քրիստոս։ «Վաճառեցէ՛ք զինչս ձեր՝ եւ տուք ողորմութիւն. եւ ունիցիք գանձս յերկինս»։ Եւ զի բազում շահ բերէ ողորմութիւն՝ վասն այն ասէ առակն. «բազում դստերք ստացան զմեծութիւն. բազումք արարին զզօրութիւն. բայց դու առաւել եղեր եւ անցուցեր զամենեքումբք»։
       Եւ զի ոչ է բաւական որ հարսն ի մեծ ազգէ լինի, եւ շահաբեր եւ գեղեցիկ. եւ այլ պիտոյ է որ պըտղաբեր լինի եւ որդիս ծնանի։ Վասն այն վեց պատճառաւ պարտ է մեզ զողորմութիւն հարսն առնուլ. զի յոյժ ծննդական է եւ պտղաբեր. եւ վեց ազգ պտուղ եւ զաւակ ծնանի։ Առաջին պտուղ է՝ որ զբարկութիւն Աստուծոյ շիջուցանէ. որպէս Սողոմօն ասէ յառակսն. «տուրք գաղտնիք դարձուցանեն զբարկութիւն». զի թէ ոք մեղօք բարկացուցեալ է զԱստուած, ողորմութիւն առնելովն շիջուցանէ զբարկութիւն Աստուծոյ։ Որպէս ասաց Յակօբ նահապետն թէ՝ «ցածուցից զբարկութիւն Եսաւայ պատարագօք որ երթայ առաջի. եւ ապա տեսից զերեսս նորա. թերեւս մեծարանս արասցէ երեսաց իմոց»։ Երկրորդ պտուղ՝ զի ողորմութիւն զժամանակաւոր բարութիւնս բազումս ժողովէ. որպէս կինն սարեփթացի ի ժամանակս սովու կերակրեաց զԵղիա. եւ ալիւրն եւ իւղն նորա ոչ պակասեցաւ։ Երրորդ պտուղ ողորմութեան՝ որ զմարդիկ հատուցանէ յարքայութիւն. վասն այն որդին Աստուծոյ ի Ձիթենեաց լեռնէն համբարձաւ յերկինս. զի ձիթենին զողորմութիւն նշանակէ. ցուցանէ թէ՝ ոչ ոք կարէ ելանել յերկինս առանց ողորմութեան։ Այլեւ դրանց դաբիրային յոր մտանէր ի տաճարն՝ արար Սողոմօն Բ դուրս ի փայտից ձիթենեաց. տաճարն ցուցանէ զողորմութիւնն. եւ դուռն զողորմածութիւնն. եւ երկուքն, զի երկու ա՛զգ է ողորմութիւնն. հոգեւոր եւ մարմնաւոր։ Եւ ամեն դուռն՝ եօթն տախտակ ունէր. զի մարմնաւոր ողորմութիւնն՝ Է ա՛զգ է. եւ զվեց գործն Քրիստոս ցուցանէ, թէ «քաղցեայ եւ ետուք ինձ ուտել. եւ այլն». եւ զեօթներորդն Տուբիթն ցուցանէ. «թաղել զմեռեալս»։ Դարձեալ՝ եօթն գործ հոգեւոր պարտ է ունիլ։
       Նախ՝ խրատել զթերահաւատսն։ Երկրորդ՝ ուսուցանել զտգէտն։ Երրորդ՝ արհամարհել զմեղաւորն եւ ոչ ատել։ Չորրորդ՝ մըխիթարել զտրտմեալն։ Հինգերորդ՝ ցածուցանել զբարկութիւնն։ Վեցերորդ՝ աղօթել ի վերայ թշնամեաց։ Եօթներորդ՝ թողուլ ի սրտէ ամենայն վնասողաց։
       Չորրորդ պտուղ՝ զի ողորմութիւն զթշնամին մեր յաղթէ. որպէս ասէ Սիրաքն. «ողորմութիւն ի վերաեյ թշնամւոյն սպառազինել որպէս վահանաւ եւ նիզակաւ յաղթէ». այս է զսատանայ. որպէս Դաւիթ յորժամ պատերազմէր ընդ Գողիաթու, առեալ զզէնն Սաւուղայ ոչ կարէն գնալ. յետոյ առեալ զասպարսն յաղթեաց զնա։ Գողիաթ նշանակէ զսատանայ. եւ Դաւիթ զհաւատացեալս. զէն Սաւուղի՝ ծանր ապաշխարութիւն է. եւ որք ոչ են սովոր ծանր ապաշխարութեան՝ կարօղ են ողորմութեամբն որ ի սրտէն հանէ եւ տայ աղքատաց, կործանել զաղքատն յամենայն բարեաց զսատանայ. որպէս Դաւիթ զքարն ի մախաղէն։ Դարձեալ՝ ողորմութիւն գօտէմարտեալ ընդ Աստուծոյ, յաղթէ. որպէս Յակօբ ընդ հրեշտակին. զի բազում անգամ արդարութեաեմբ կամի կորուսանել որպէս զնինուէացիսն. եւ յողորմութենէն յաղթեալ ոչ պատժէ զմարդն։
       Հինգերորդ ազգ պտուղ՝ զի ողորմութիւն զմարդն որդի Աստուծոյ առնէ. որպէս ասէ Սիրաք. «լեր որբոց ողորմած որպէս զհայր. եւ ընդ մարս նոցա որպէս զմայր. եւ եղիցիս դու որդի Աստուծոյ ամնակալի»։ Բայց ենոմանք՝ որք յորժամ տեսանեն զաղքատն, ոչ լինին ողորմած որպէս զհայր. այլ սաստեն, թէ ոչ ես դու աղքատ. այլ ղալպ. եւ փակեն զսիրտս իւրեանց. ապա ո՞րպէս լինին որդի Աստուծոյ «որ զարեգակն ծագէ ի վերայ չարեաց եւ բարեաց»։ Քրիստոս տնկեաց յեկեղեցի զհաւատացեալսն. մեծատունք անպտուղք են, եւ սուրբքն պտղտատու. եւ յորժամ մեծատունքն ողորմութիւն առնեն սրբոցն՝ Աստուած խնամէ զնոսա եւ ոչ հասանէ. որ պտտսէ ի ծաղկոց ոմն՝ յոր լինի երկու ծառ պըտղատու եւ անպտուղ. բարյց պըտղատուն տկար եւ յեցեալ յանպտուղն, ապա բերէ պտուղ եւհաստատի. իսկ Տէրն նորա ոչ կարէ զանպտուղն այլ խնամէ։ Վեցերորդ պտուղ՝ զի զհոգեւոր հիւանդութիւն բժշկէ ողորմութիւն. եւ զաղտեղութիւն մեղացն սրբէ. որպէս ասէր Քրիստոս. «այժմ դուք փարիսեցիք զարտաքին բաժակին եւ զպնակին սրբէք. եւ ներքինն լի է. բայց տո՛ւք ողորմութիւն եւ ամենայն ինչ ձեր սուրբ է»։ Դարձեալ՝ Մարիամ մագդաղենացին որ յոյժ աղտեղի էր մեղօք եւ հիւանդ հոգւով, յորժամ իւղով է օծ զոտսն Քրիստոսի բժկեցաւ. ոտքն առաւել աշխատի քան զայլ անդամսն, եւօծումն խնդրէ. ցուցանէ զաղքատս՝ որք առաւել կարիք են. վասն այի ողորմութեամբ պարտ է օծանել զաղքատն։ Եւ առաւել պարտ է որ քրիստոնեայն առնէ ողորմութիւն աղքատին, զի որ օծանի իւղով՝ առաւել կակուղ է, քան զայն որ չէ օծած . այլ քրիստոնեայքն առաւել օծած ենկըկրտութեամբն եւ սուրբ մեռոնաւն դրոշմած, քան զայլ ազգիսն։ Եւս առաւել քահանայք եւ եպիսկոպոսք. ապա պա՛րտ է առաւել որ առաջնորդքն ողորմութիւն. այլ այժմու առաջնորդքս ո՛չ են օծած սուրբ իւղովն. զի անողորմ են քան զայլ ազգիս։ Յայսցանէ երեւի ապա որ ողորմութիւն յ՛ոյժ պտղաբեր է։
       Եօթներորդ պատճառաւ՝ պարտ է զողորմութիւն հարսն առնուլ. զի որպէս մարդիւ խնամութիւն առնեն եւ հարսն առնուն վասն բարեկամութեան։ Նոյնպէս ողորմութիւն առաւել բարեկամութիւն առնէ քան զայլ առաքինութիւնս. որպէս ասէ Քրիստոս. «արարէք բարեկամս ի մամոնայէ անիրաւութեան. զի յորժամ պակասեսցի, ընկալցին ի յարկսն իւրեանց»։ Զի ողորմութիւն որպէս զամուր բերդ է. եւ ոչ ըմբռնի ի սատանայէ. ապա ուրեմն պարտ է որ փութամքն ողորմութիւն առնեն աղքատաց. զի Աստուած փարթամացն երկու բաժին է տուեալ. մէկ աղքատաց, եւ մին զիւրեանց. եւ թէ զաղքատաց բաժինն տան ի նոսա, ժառանգեն զարքայութիւն նոցա. եւ թէ ոչ տան, ժառանգեն, զդժոխս։ Ութներորդ պատճառաւ պարտ է ողորմութիւն հարսն առնուլ. զի անունն մե՛ծ է եւ համբաւն բարի. զի զնա գովէ բնութիւնս. գովեն եւ Գիրք Սուրբք։ Նախ բնութիւնս գովէ չորս կերպիւ։ Առաջին՝ զի ամենայն անդամք մէկ մէկի՝ ողորմութիւն առնեն. որպէս ասէ Պօղոս ի կորընթացւոցն. «թէ վշտանայ մի անդամն, վշտանան ամենայն անդամք ընդ նմա»։ Երկրորդ՝ անասունք որ մի են տեսակաւ՝ սիրեն զմիմեանս եւ ողորմին միմեանց. եւ երկու կերպիւ ողորմութիւն առնեն. մէկ՝ որպէս գրեալ է ի գիրս կենդանեաց, թէ «որ մի են տեսակաւ ոչ սպանանեն զմիմեանս. թէպէտ եւ զայլս սպանանեն»։ երկու որ գութ հասուցանեն միմեանց. որպէս շունք կերակրեն զմիմեանս։ Եւ ասեն թէ ճընճղուկք կերակրեն զմիմեանս՝ եւ ձագս միմեանց. եւ թէ մինն անկանի յականատն, ամենեքեան ջանք դնեն հանել. եւ թէ ոչ կարեն, կերակրեն զնա անդ։ Ապա ուրեմն անողորմ մարդ՝ վատթար է քան զշուն, եւ քան զթռչունս։ Երրորդ դարձեալ՝ զի կենդանիք ոչ թէ միայն ի տեսակս իւրեանց առնեն զողորմութիւն, այլեւ յայլ ազգս. որպէս ասեն թէ, փիղն յորժամ տեսանէ զմարդն մոլորեալ ի ճանապարհէն, եւ եթէ յիւրմէն վախէ, թաքչի փիղն՝ մինչեւ մարդն ի ճանապարհն գնայ. եւ անցեալ յառաջիկայս առաջնորդէ նմա. եւ թէ տեսանէ զվիշապ որ վնասէ մարդոյ՝ պատերազմի ընդ վիշապին եւ ազատէ զմարդն. ապա պարտ է որ այսպէս մարդիկ միմեանց առնեն։
       Չորրորդ՝ ստեղծուած ստեղծուածոյ յայլ սեռից՝ ողորմութիւն առնեն. որպէս երկնային մարմինք որք անապական են՝ երկրաւոր մարմնոյս որք ապականացուք են՝ լոյս տան անձրեւ. եւ ոչ ինչ առնուն ի մէնջ. ապա ուրեմն պարտ է որ մարդիկ իւրեանց սեռիցն առնեն վասն իւրեանց օգտի. զի բազում ինչ փոխարէնն առնուն յԱստուծոյ. զիոր աղքատին տայ հաց ապականացու՝ առնու հաց անապական. որ առնու զաղքատն ի տուն կաւեղէն՝ մտանէ ի տունն Աստուծոյ յարքայութիւն. տայ նոցա հող՝ եւ առնու զերկինս։ Ապա ուրեմն բնութիւնս գովէ զողորմածն։ Երկրորդ՝ զի ամենայն Աստուածաշունչ Գիրք գովեն զողորմածն։ Զի ասէ Քրիստոս. «երանի ողորմածաց՝ զի նոքա զողորմութիւն գտցեն»։ Դարձեալ ասէ՝ «զողորմութիւն կամիմ եւ ոչ զզոհ»։ Նաեւ ի հին օրէնսն գովեալ էր ողորմութիւն . որպէս ասէ Մովսէս յերկրորդ օրէնսն. «եւ մի եղիցի ի միջի քում կարօտեալ. զի օրհնեսցէ զքեզ Տէր Աստուած քո». եւ Սողոմօն ասէ յառակն. «թէ ոք պատրաստի յողորմութիւն, օրհնեսցի յԱստուծոյ»։ Դարձեալ ասէ. Մովսէս յօրհնելն որդւոց ասէր . «եւ եցիցի յունայնութիւն եղբարց, եւ մըխեսցէ յիւղ զոտս իւր, ամենայն որ թացցէ զոտս իւր իւղով, այսինքն զցանկութիւն իւր ողորմածութեամբ, հաճոյ լիցի ամենայն մարդկան»։ Այս օրհնութիւնս առաքելոցն կատարեցաւ. զի ոչ ոք կայր աղքատ ի մէջ նոցա. «եւ ամենայն ինչ հասարակաց էր. եւ ոչ ոք էր կարօտ ի նոսա»։ Այլ ի ժամանակս այս կատարեցաւ մարգարէութիւն Ովսէի որ ասէ. «լուարուք զպատգամս Տեառն. զի դատաստան Տեառն է ընդ բնակիչս երկրի. զի ո՛չ գոյ ճշմարտութիւն. եւ ո՛չ ողորմութիւն. եւ ո՛չ իմաստութիւն ի վերայ երկրի. այլ անէծք, եւ ստութիւն, եւ շնութիւն, եւ գողութիւն, եւ սպանութիւն հեղեալ ի վերայ երկրի»։
       Եւ յայսմանէ յայտ է՝ զի մեղաց հեղեղ լինի։ Եւ չէ զարմանք, թէ ի սուրբ գիրս գովէ զողորմութիւն. զի ողորմութիւն ո՛չ միայն երկրի ունի իշխանութիւն, այլեւ յերկինս. զի զերկինս որ հեռի էր՝ առ մեզ մերձեցոյց։ Եւ զերկայն ճանապարհն մօտեցոյց. զի Է ՌԷՃ տարին՝ ո՛չ ոք կարէ հասանիլ յարքայութիւն, սուրբքն յական թօթափելն հասանին։ Եւ այլ եւս՝ զի բանալի արքայութեան երկնից կորեալ էր. եւ ոչ ոխ յաղքատաց մտանէր անդ։ Այլ ողորմութիւն զարքայութեան դուռն երկու փեղկեան արար. եւ աղքատք համարձակ մտանեն ի նա։ Եւ դուռն Քրիստոս է՝ որպէս ասէ. «ե՛ս եմ դուռն՝ ընդիս եթէ ոք մտցէ՝ կեցցէ»։ Եւ դուռնս այս՝ երկու փեղկ եղեւ, յորժամ ի խաչին բեւեռեցաւ եւ բաժանեցաւ հոգին ի մարմնոյն. եւ եբաց զդուռն արքայութեան. եւ ազատեցաւ զհոգիսն ի դըժոխոց։ Որում արժանաւորեսցէ Քրիստոս զամենայն հաւատացեալս Աստուածային ողոր մութեանն իւրոյ, եւ արքայութեանն երկնից. եւ նմա փառք եւ պատիւ եւ երկրպագութիւն յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։