Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Վեցերորդ շաբաթս այս յորում տօնեմք յարութեանն Ղազարու՝ պատկեր է Զ հազարեն դարուս. որ գալստեամբն Քրիստոսի փրկութիւն եւ յարութիւն եղեւ մարդկայինս ազգի։ Եւ այս զանազան եղանակաւ. յօրինակ առեալ զյարութիւնն Ղազարու յարութեան ամենայն մարդկան։ Նախ եւ առաջին՝ կարգ շաբաթուս որ վեցերորդ է ի շաբաթս պահոց՝ զայն նշանակէ, որ առհաւատչեայ յարութեամբն Քրիստոսի ընկալաք ի բնութիւնս մեր զյարութիւն յուսով։ Զի որպէս նա յարեաւ ըստ նմին օրինակի եւ զմեզ յարուսցէ. զի նա է պտուղ ննջեցելոց, եւ անդրանիկ մեռելոց. եւ նա ի վեց դարուս յարեաւ. եւ խոստացաւ մեզ զյարութիւն կենաց. զայն ցուցանօ վեցերորդ շաբաթ պահոցս։ Երկրորդ՝ օրինակ է պատկեր աւուրս ըստ թուոյ. զի որպէս յետ ամենայն աւուրց՝ ի շաբաթի օրս տօնեմք զյարութիւն Ղազարու։ Նոյնպէս առհասրակ յարութիւն ամենայն մարդկան՝ լինելոց է ի կատարումն եօթներորդ դարուն ի մուտն ութներորդին, եւ աներեկ աւուրն։ Զայն նշանակէ պակեր աւուրս շաբաթու եօթներորդ թուով։ Երրորդ օր շաբաթուս այս՝ օրինակ է յարութեան մերոյ ըստ անուանն. զի շաբաթն հանգիստ լսի. որ նշանակէ զհանգիստ մահուն ի գերեզմանի։ «Զի մահ մարդոյն՝ հանգիստ է ասէ երանելին Յոբ»։ Զի որպէս անհնարին է առանց շաբաթու ի կիրակէն հասանիլ. այսպէս անհնարին է առանց մահու յարութեանն հանդիպիլ։ Վասն որոյ օր շաբաթունս՝ նշանակէ զհանգչիլն ի գերեզմանի. եւ օր կիրակէին զյարութիւնն, որ յետ մահուան առ հասարակ ամենայն մարդկան։ Չորրորդ՝ շաբաթս այս օրինակ է յարութեան մերոյ եւ դատաստանի ամենայն մարդկան ըստ կարգի. զի որպէս այսօր գայ Տէր մեր ի Բեթանիա եւ յարուցանէ զՂազար. նոյնպէս եւ նախգայ եւ յարուցանէ զմեզ ի դատաստան զամենայն մարդիկ։ Իսկ ի վաղ առաւօտուն գնալն յԵրուսաղէմ, եւ դղրդիլ քաղաքին, եւ ելանել ընդ առաջ նորա՝ օրինակ է գալուստեանն Քրիստոսի. յորում յառնեմք ի մեռելոց, եւ ելանեմք դէմ ընդառաջ նորա լուսեղէն ամպօք յօդս։ Ովսաննա երգելով եւ ուրախութեամբ մտանել ի տաճարն՝ ի վերինն Երուսաղէմ ամենայն բազմութեամբ արդարոց։ Հինգերորդ՝ նշանակէ օրս այս յարութեան մերոյ. զի որպէս ի մեծի շաբաթի օրն զյարութիւն պատմէ՝ եւ չեւ եղեալ յարութիւն. այլ գուշակէ զյարութիւն որ լինելոց է ի գիշերի յաւուր կիրակէի։ Նոյնպէս եւ յարսմ աւուր շաբաթու զհամօրէն մարդկան յարութիւն ցուցանէ որ լինի ի կիրակէ աւուր գալստեանն Քրիստոսի։ «Ի մէջ գիշերի եղեւ բարբառ՝ ահա փեսայ գայ արիք ելէք ընդառաջ նորա»։ Վեցերորդ՝ օրինակ է յարութիւնն Ղազարու մարդկայինս բնութեան. զի որպէս ի փոքրագունէն ի մեծագոյնն ընթացաւ բժշկութիւն. զի ուրեմն զգօսացեալ ձեռն բժշկեաց. եւ ապա զբոլոր անդամալոյծն. եւ ապա զի ծնէ կոյրն լուսաւորեաց. եւ ապա զդուստր քահանայապետին ի տանն յարոյց. եւ ապա զորդի այրւոյն ի ճանապարհին. եւ ապա զՂազար չորեքօրեայ ի գերեզմանէն յարոյց։ Նոյնպէս եւ զբժշկութիւն մարդկայինս ազգի՝ ի փոքրագունէն ի մեծագոյնն աւարտեաց։ Զի նախ ի մարմինն ներգործեաց զբժշկութիւն ախտաժէտաց. եւ ապա ի հոգին զթողութիւն մեղաց. եւ ապա ինքն յարեաւ ի գերեզմանէն. եւ զբազումս հոգւով եւ մարմնով յարոյց ընդ ինքեան։ Եւ ապա զհամօրէն յարութիւն շնորհեսցէ ամենայն մարդկան. եւ զկեանս յաւիտենից սիրելեաց իւրոց։ Եօթներորդ՝ օրինակ է յարութեան մերոյ. զի յաւուր չորեք շաբաթի՝ յորում մատնեցաւ Քրիստոս, մեռաւ Ղազար, եւ յաւուր շաբաթու յորում ննջեաց Տէրն ի գերեզմանի՝ յարոյց զՂազար։ Նոյնպէս եւ փրկագործ չարչարանքն իւր՝ զչարչարանս մեր լուծանէ եւ փրկէ զմեզ. եւ յարութեամբն ի մեռելոց կենագործէ, եւ անմահացուցանէ զմեզ։ Ութներորդ՝ յարութիւն Ղազարու՝ օրինակ է կրկին յարութեան. որ նախ եկն Տէր մեր ի Բեթանիա եւ յարոյց զՂազար. եւ դարձեալ եկն ի Բեթանիա եւ Ղազար ընդ նմա յարուցեալ. զի այսօր տօնեմք զյարութիւն նորա։ Նմանապէս եւ կրկին է գալուստն Քրիստոսի յերկիր. եւ կրկին յարութիւն մարդկան։ Առաջին գալստեամբն յարոյց զհոգին մեր ի դժոխոց. որպէս գոհանայ Ադամ ծննդօք իւրովք եւ ասէ. «Տէ՛ր հանէր ի դժոխոց զանձն իմ». այս առաջին յարութիւնն։ Իսկ երկրորդ գալստեամբն՝ յարուցանէ զմարմինս ընդհանուր ամենայն մարդկան. որպէս ասէ. «փրկեցեր յայնցանէ՝ որք ի ջանեն ի գուբ. «զնորոգումն ամենայն մարմնոյ ասէ ի յարութեան աւուրն։ Իններորդ՝ նախ յարութիւնն Ղազարու զկնի քառասնիցն. եւ ապա յարութիւնն Քրիստոսի զկնի չարչարնացն։ Զայն ցուցանէ թէ՝ պահք եւ աղօթք եւ այլ ճգնութիւնք՝ Քրիստոս չարչարակից առնեն զմեզ. զի նախ յարոյց զՂազար եւ ապա ինքն յարեաւ. նոյնպէս պահք եւ աղօթք՝ նախ աստ զհոգիս մեր մաքրէ եւ կանգնէ ի զանազան ախտից. եւ ապա անդ ի հանդերձեալն փառաց եւ պսակաց արժանաւորէ։ Տասներորդ կերպիւ՝ օրինակէ օրս այս յարութեան մերոյ. զի որպէս նախ ասաց յաղագս իւրոյ յարութեանն, եւ ապա յարեաւ. եւ նախ մարգարէքն գուշակեցին, եւ Քրիստոս կատարեաց. նոյնպէս եւ նախ բանիւ աւետարանեաց. եւ ապա գործով կատարեաց զյարութիւնն. բանիւ ասաց. «եկեսցէ ժամանակ եւ արդէն իսկ է՝ յորժամ մեռեալք լսիցեն ձայն Որդւոյն Աստուծոյ եւ եկեսցեն արտաքս»։ Զի Բ ժամանակս մեզ ցուցանէ Բանն. զի այն որ ասէ. «եկեսցէ ժամանակ՝ զհանդերձեալ յարութիւնն ակնարկէ առ հասարկ ամենայն մարդկան»։ Եւ որ ասէ՝ «արդէն իսկ է». զներկայն նշանակէ. որ յարոյց զՂազար ի մեռելոց ի հաստատութիւն եւ ի հաւատ համօրէն յարութեանն։ Մետասաներորդ՝ օրինակ է յարութեան մերոյ. զի վերջին նշան սքանչելաց Քրիստոսի որ արար ի մեզ՝ յարութիւնն էր Ղազարու։ Որպէս ի սկիզբն նշանաց զջուրն ի գինի փոխեաց. նոյնպէս եեւ ի վերջն զՂազար յարոյց։ Զի թէպէտ նստաւ ի վերայ աւանակի, եւ ի խաչելութեանն բազում սքանչելիք եղեն, եւ ի յարութեանն. այլ սոքա ամենեքեան ցոյցք էին ներգործութեանց նորին։ Իսկ որ ի մարդկիկ արար սքանչելի՝ ի վերջինն յարոյց զՂազար. նոյնպէս եւ վերջին ի սքանչելեաց գործոց է յարութիւնն առ հասարակ ամենայն մարդկան. իսկ փառք եւ պսակք սրբոցն՝ նշանակեն սիրոյ եւ իմաստութեանն Աստուծոյ։ Եւ տանջանքն մեղաւորաց՝ նշանակ է կարօղ զօրութեան եւ արդար հատուցման նորա։ Երկոտասաներորդ՝ որպէս զՂազածր չորեքօրեայ յարոյց. նոյնպէս եւ զչորեք նիւթեայ բնութիւն մարդկան՝ ի չորից ծագաց աշխարհի առհասարակ յարուցանէ փողագոչ ձայնիւ իւրով. թէպէտ ձայնն հրեշտակի է, այլ ամենակարօղ զօրութիւն կոչողին Քրիստոսի յարուցանէ զմեռեալսն որպէս ասէ։ «Եկեսցէ ժամանակ՝ յորում ամենեքեան որք ի գերեզմանս կայցեն, լսիցեն ձայնի Ոդւոյն Աստուծոյ, եւ եկեսցեն արտաքս»։ Որպէս կոչեաց զՂազար ձայնիւ աստուածային հրամանաւն ասելով։ «Ղազար է արի եկ արտաքս»։ Արդ այսպէս եւ առաւել քան զայս՝ յարութիւն Ղազարու օրինակ է ընդհանուր ամենայն մարդկան։ Այլեւ եւ զայս գիտել պարտ է՝ զի օրս այս յորում տօնեմք՝ ոչ է օրն այն յորում կոչեաց զՂազար եւ յարոյց ի մեռելոց։ Վասն զի՝ հնգետասան աւուրբք յառաջ է օրն այն. զկնի որոյ խոյս ետ ի հրէիցն. եւ չոգաւ ի յԵփրայիմ քաղաք. եւ Դարձեալ՝ անտի գայ յերեքով. եւ անտի ելանէ ի Բեթանին, եւ յընթրիս բազմի. եւ Ղազար մի էր ի բազմելոցն ընդ նմա։ Զի յորժամ լուան որ յԵրուսաղէմ տեսօղք սքանչելեացն էին, ի վաղուեան ժամու առին ոստս արմաւենեաց. եւ ելին ընդ առաջ նորա. որպէս ասէ աւետարանիչն եթէ՝ «Յիսուս վեց աւուրբք յառաջ քան զտօն հին զատկին՝ եկն ի Բեթանիա ուր էր Ղազար. զոր յարոյց յառաջնումն գալստեան»։ Վասն որոյ՝ զօրս զայս տօրեմք նախաշաւիղ գալստեան նորա յԵրուսաղէմ։ Իսկ կանօնն յայսմ աւուր կատարի ի տասն ժամուն։ Նախ՝ նշանակէ զտասներորդ ժամն, յորում տէրն զընթրիսն եկեր ի Բեթանիա։ Երկրորդ՝ ցուցանէ, թէ ի նոյն տասն ժամն յարոյց զՂազար ի գերեզմանէն։ Երրորդ՝ օրինակէ զտասն ժամն, յորում ել Ադամե ի դրախտէն, եւ անկաւ ի տեղի սգոյ եւ տրտմութեան։ Չորրորդ՝ ցուցանէ ԶԺ ժամն՝ յորում եդ զաւազակն ի մէջ դրախտին. որպէս խոստացաւ. «այսօր ընդիս իցես ի դրաշտին»։ Հինգերորդ՝ նշանակէ զտասն ժամն՝ յորում Տէրն բոլորից էջ ի խաչէն, եւ եդաւ ի գերեզմանի։ Վեցերորդ՝ ըստ պասեքի ճրագալուցին է կանոնս. զի որպէս անդ ի տասներորդ ժամուն վառեմք զլոյսն, եւ տօնեմք ճրագալուց յարութեանն մեծի. նոյնպէս եւ աստ ի տասներորդ ժամու այսօր վառեմք զլոյս, եւ կատարեմք զկանոն մեծի գալստեանն Քրիստոսի։ Եւ զի զյարութենէն Ղազարու որպէս ասէ աւետարանն. «եկեսցէ ժամանակ եւ արդէն իսկ է. յոր ժամ մեռալք լսիցեն ձայնի որդւոյն Աստուծոյ եկեսցեն արտաքս»։ Եւ զի մի է անբաժանելի Բանն մարմնացեալ Որդի Աստուծոյ. եւ նոյն ինքն որդի մարդոյ. եւ ոչ յերկուս բաժանեալ. ոչ յերկու բնութիւնս. եւ ոչ յերկու դէմս. եւ ոչ ի կամս. եւ ոչ ի գործս. եւ ոչ ի կիրս բաժանեալ եւ երկատեալ. այլ մի եւ անբաժանելի բնութեամբ։ Վասն այն ի վերայ եբեր, «եւ զի որդի մարդոյ է ընդ այն զի՞ զարմանայք».. այսինքն, նոյն ինքն Որդին Աստուծոյ՝ է որդի մարդոյ երեւեալ մարմնովն։ Եւ նոյն որդին մարդոյ՝ է ճշմարիտ Որդին Աստուծոյ անբաժանելիի բնութեամբն։ Վասն այն յորժամ ասաց թէ, «լուիցեն ձայնի Որդւոյ Աստուծոյ մեռեալք, ի վերայ եբեր թէ , որդի մարդոյ է՝ ընդ այն զի՞ զարմանայք»։ Եւ ի հաւատ հաստատութեան՝ մարդկային ձայնիւն կոչեաց զՂազար ի գերեզմանէն։ Եւ աստուածային զօրութիւնն միացեալ ընդ նմա, արձակեաց զնա ի դժոխային կապանացն։ Վասն այն ի դէմս նորա խորհրդածի սաղմոսն այսր աւուր. «բարձր առնեմ զքեզ Տէր՝ զի ընկալար զիս». այսինքն գոհանայ զառատ մարդասիրութենէն Քրիստոսի. որ ընկալաւ զհոգի նորա ի դժոխոց. եւ զմարմին նորա ի գերեզմանէն. եւ ոչ ուրախարար զթշնամին սատանայ եւ զչարասէր դեւս նորա։ Եւ ամենայն փոխ սաղմոսին՝ ըստ այսմ խորհրդոյ խօսի։ Այսպէս եւ առաքեալն վասն յարութեան նորին վկայէ. «եթէ հաւատամք եթե Յիսուս մեռաւ եւ յարեաւ, ապա Աստուած զննջեցեալսն ի ձեռն Յիսուսի ածցէ ընդ նմա»։ Եւ աստ երեւի կրկին հարցումն։ Առաջին եթէ ընդէ՞ր ոչ յիշէ զդուստր Այրոսին . կամ զորդի Այրւոյն. կամ զՂազարու մերձաւոր սքանչելիս ասելով. եթէ որպէս զսոսա յարոյց. նոյնպէս եւ ի կատարածի յարուցանէ. այլ զյարութիւնն Քրիստոսի դնէ օրինակ։ Ասեն վարդապետք, թէ հրամանաւն Քրիստոսի յարեան եւ այսոքիկ մեռալք. եւ դարձեալ մեռան. վասն այնորիկ ոչ եդ զսոսա օրինակ յարութեան. զի կարկեսցի բերան հերձուածողացն՝ որք ասելով էին եթէ. ի յարութեանն թէպէտ յառնեն, դարձեալ մեռանին. վասն որոյ եթող զնոսա. եւ ի մէջ եբեր զհաւատարիմք վկայն զորմէ ասաց . «այսուհետեւ ոչ մեռանի. եւ մահ նմա ոչ եւս տիրէ». եւ նոյնպէս կատարեալ յարութեամբ։ Երկրորդ՝ հարցումն թէ, յամենայնի եւ միշտ զօրաւոր է յարուցիչն. վասն է՞ր ի կատարածի յանմահութիւն յարուցանէ. եւ այժմու մեռեալքս ի բանէ նորա յարուցեալք դարձեալ մեռանին։ Ասեն վարդապետք՝ թէ մահ նորա առաջի կայր դեռեւս. վասն այն եւ մեռան սոքա. իսկ յորժամ նա յառնէ, «եւ մահ նմա ոչ եւ տիրէ, » յայնժամ եւ հրաման նորա յանմահութիւն զմեռեալս յարուցանէ։ Զի լիցի Ինքն յառաջացեալ յամենայնի . եւ յարութիւն մեր ի յարութենէ Նորա պատճառի. զի «Նա՛ է պտուղ ննջեցելոց եւ անդրանիկ մեռելոց. որպէս ասէ առաքեալն». եւ Նմա փառք յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։