Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Շաբաթս այս մեծ եւ Աւագ շաբաթ կոչի. վասն զի չորեքին մեծամեծ խորհուրդ յինքեան պարունակեալ ունի։ Նախ՝ զառաջին շաբաթն՝ յորստեղծումն է աշխարհի։ Երկրորդ՝ զեօթն դար կենցաղոյս, եւ զմուտ ութներորդին։ Երրորդ՝ զաւուրս չարչարանացն Քրիստոսի։ Չորրորդ՝ վերջին օրն եւ կատարած ի խորհուրդ մեծի շաբաթուս այսր տեսանի. վասն այնորիկ աւագ շաբաթ կոչի. եւ մեծ երկու շաբաթ. եւ մեծ երեք շաբաթ, եւ այլն։ Բեր նախ զառաջինն տեսցուք թէ զի՞նչ է՝ որ շաբաթս այս ունի զխորհուրդ առաջին շաբաթուն. յորում ամենայն արարածք գոյացան։ Արդ՝ երեկեան օրն արմաւենեաց՝ ոոր կիրակէ էր, նշանակէ զառաջին օր արարչութեանն որ կիւրակէ էր. եւ ասաց Աստուած. «եղիցի լոյս»։ Յորում արար զհրեղէն երկինս, եւ զբնակիչս նորա զհրեղինաց դասս. եւ չորս տարերք՝ յայնմ աւուր գոյացան։ Իսկ մեծի երկու շաբաթի օրն՝ ցուցանէ զերկրորդ օր արարչութեանն. յորում արար Աստուած զհաստատութիւնն. զորեւ հինգերորդ տարր ասացի նմաստունք զատեալ ի չորիցս. եւ անապական էութիւն։ Եւ զջրեղէն կամարն բարձրացոյց ի վերայ հաստատութեանն. եւ զհաստատութիւն անջրպետ . վերին եւ ներքին ջրոյն բաժանեալ ի միմեանց։ Եւ այս վասն կրկին պատջառի։ Նախ՝ զի թեթեւասցին ջուրք յերեսաց երկրի. եւ երեւեսցի ցամաքն։ Եւ երկրորդ՝ զի զովացուսցէ զջերմութիւն երկնից եւ զլուսաւորացն եւ զհրեղէն տարերցն։ Վասն այսորիկ զի սկզբանէ արարածոոց աշխարհի զգիրս ընթեռնումք յառաջնում աւուր շաբաթուս։ Որպէս զվերնագիր գրոց ընթերցեալ՝ զպատճառ գրոցն իմանամք. նոյնպէս այսօր զգիրս արարածոց ընթերցեալ՝ իմանամք զբոլոր շաբաթս պատկեր գոլ արարչութեամբ մեծի շաբաթուն։ Եւ աստ է կրկին հարցումն։ Նախ թէ՝ ընդէ՞ր ի տարին երեք անգամ ընթեռնումք զի սկզբանէ գիրսն։ Մին այսօր. զի ցուցանէ թէ, շաբաթս այս է առաջին շաբաթն. աւուրք արարչութեանն Աստուծոյ։ Մին ի ծննդեան օրն։ Նախզի ցուցցէ, թէ որ ի սկզբանն զնախամայրն եւա դատապարտեաց «տրտմութեամբ ծնիցս որդի»։ Նոյն Տէրն եկեալ ծնանի ի սուրբ կուսէն, եւ զդատակնից անիծիցն բառնայ։ Երկրորդ՝ զի Ադամ կոչեաց զկինն «մայր ամենայն կենդանեաց». որ է աստուածածին կոյսն. զի նա եղեւ մայր կենդանութեան ամենեցուն. որպէս ասաց Քրիստոս. «ես եմ ճանապարհ եւ ճշմարտութիւն եւ կեանք»։ Իսկ ի զատկին ընթեռնումք։ Նախզի՝ ցուցէ, թէ արարիչն երկնի եւ երկրի՝ որ արար զԱդամ ի պատկեր իւր, եւ եդ զնա ի դրախտին, եւ վասն յանցանացն արտաքս ընկեցաւ, նոյն արարիչն է որ այսօր վերստին նորոգէ զԱդամ, եւ ի դրախտն մուծանէ։ Երկրորդ՝ զի զԱդամ անիծիւք դատապարտեաց. «փուշ եւ տատասկ բուսցի ի քեզ. եւ դարձցիս ի հող»։ Ինքն եկն եւ զչարչարանս նորա յանձն էառ. զփուշն ի գլուխն եդեալ. եւ ի հող գերեզմանի մտեալ. եւ այնպէս զԱդամ ազատեալ։ Յայս միտս ընթեռնումք զարարչութեան գիրս յայս Գ օր տարւոյն։ Իսկ երկրորդ հարցումն, թէ վասն է՞ր գիրքս այս ծնունդ կոչի եւ արարած։ Ասեն վարդապետք թէ՝ վասն հինգ պատճառի։ Նախզի՝ առ ինչք են սոքա. ծնունդն զծնօղն ցուցանէ. եւ արարածն զարարիչն։ Երկրորդ՝ զի ծնունդ եմք կամացն Աստուծոյ, եւ արարածք բանին։ Երրորդ՝ զի յորժամ արարած լսիցես, մի կարծիցես օտար ի նմանէ զեղեալսս. կոչէ ծնունդ։ Եւ յորժամ ծնունդ լսիցես, միի կարծիցես յէութենէն Աստուծոյ զեղեալսս. ի վեարայ բերեէ արարած։ Չորրորդ՝ զի նախ ծնանիմք ի բարի կամսն Աստուծոյ յառաջ գիտութեամբ նորին. եւ ապա գոյանամք արդեամբք եւ գոյացութեամբք ըստ իւրաքանչիւր տեսակաց։ Հինգերորդ՝ զի եւ Քրիստոս որ եղեւ երկրորդ կտակ եւ օրէնք մեզ՝ կոչի ծնունդ եւարարած. ծնունդ՝ զի ի բնութենէն է հօր յառաջ քան զյաւիտեանս ծնեալ. երւ արարած եղեւ՝ այսինքն, ի մարդկային բնութիւնս խառնեալ եւ միաւորեալ։ Իսկ մեծի երեք շաբթի օրն՝ ունի զխորհուրդ երրորդ աւուր արարչութեանն. յորում բոյսք եւ տունկք բղխեցան եւ զարդարեցին զերկիր։ Այլեւ լինելութիւն դրախտին ի նմին աւուր եղեւ. որպէս ասէ ոմն ի սրբոցն թէ՝ «ընդ ծառոյ երկրի զգալեաց՝ տնկեաց եւ զտունկս իմանալեաց»։ Զի որպէս զբոյսս եւ զտունկս վասն անասնոց յառաջագոյն պատարաստեաց Աստուած. նոյնպէս եւ զդրախտն ի վայելչութիւն մարդոյ յառաջագոյն արար եւ ելից բարութեամբ. զի յորժամ երեւեսցի մարդն՝ ոչ լիցի սին եւ աղքատ սրտիւ եւ աչօք. եւ այլ լի է առատ ամենայն բարութեամբ տեսանիցէ զամենայն։ Իսկ մեծի չորեք շաբաթ օրն՝ ունի զխորհուրդ յորում լուսաւորք արարան եւ եդան յերկինս . այսինքն, արեգակն եւ լուսին եւ աստեղք։ Զի յառաջին երեք աւուրսն՝ անմարմին լոյսն սփռիւր եւ տարածիւր եւ լուսաւորէր մինչեւ ցերեկոյ. եւ ի գիշերի ժողովիւր ի վերայ դրախտին, եւ ծածկէր զլոյսն։ Եւ այս երեք աւուր լոյսս՝ էր օրինակ անստուեր լուսոյ սրբոոյ երրորդութեանն. զի միշտ լուսաւոորէ զերկինս եւ զսուրբս իւր. իսկ յերկրէ եւ ի մեղաւորաց՝ երբեմն ծածկի եւ հեռանայ. որպէս ասէր մարգարէիւն։ «Եւ Աստուած մերձաւոր եմ եւ ոչ հեռաւոր. այլ մեղքն ձեր որոշեն ի մէջ իմ, եւ ի մէջ ձեր»։ Եւ այսպէս ի յօդոյ աման կազմեալ լուսաւորացն, էարկ զլոյս ի ներքս. զառաւել պայծառն յարեգակն. եւ զայլ նուազս ի լուսին եւ յաստեղս. եւ եդ զնոսա ի հաստատութեան։ Նախզի՝լուսատու լիցին ի վերայ երկրի։ Երկրորդ՝ զի ի վերտեսցուք աչօք. եւ մտօք «զվերինն խորհեսցուք, ուր Քրիստոս նստի ընդաջմէ Աստուծոյ որպէս ասէ առաքեալն»։ Երրորդ՝ զի տեսցուք եւ իմասցուրք թէ, արտաքին սրահն երկնից այսպէս զարդարուն է. քանի՞ առաւել ներքին կողմն սրբութեան իմանալեացն դասուց։ Չորրորդ՝ զի ի միտ ածցուք զառաջին փառսն մեր, եւ ցանկասցուք. եւ մի որպէս զանսուն յերկիր կորասցուք։ Իսկ ի հինգերորդ աւուրն՝ գոյացոյց Աստուած զլօղակս եւ զթռչունս ի ջրոց. եւ ելից զօդս եւ զջուրս նոքօք. զի որպէս զրկիր բուսօք եւ տնկօք զարդարեաց, եւ զերկինս աստեղօք եւ լուսաւորօք, նոյնպէս զօդս եւ զջուրս լօղակօք եւ թռչնօք զարդարեաց։ Եւ ոորպէս լօղակք ի ջուրս խաղան. նոյպէս եւ թռչունք յօդս լօղան. վասն որոյ ի ջրոց եղեն, եւ ազգակից են միմեանց։ Այլ ի վեցերորդ աւուր ուրբաթու՝ արար Աստուած զցամաքային կենդանիս. զանասունս եւ զգազանս եւ զսողունս։ Եւ սողուն կոչին՝ կամ սողալով գնան, կամ սղացեալ են ոտիւք, կամ զի սուղ են ձայնիւ։ Իսկ անասուն՝ զի անխօսուն են . կամ զ ի անսնունդ են անընտել։ Իսկ գազան կամ զի գեղօղ են եւ պատառօղ. կամ զանազան եւ ահագին կերպարանս ունին։ Իսկ յետոյ քան զամենայն արարածս՝ արար Աստուած զմարդն ի հողոյ. եւ զկինն ի կողէ նորա. «եւ եդ զնոսա ի դրախտին գործել եւ պահեալ»։ Եւ աստ է կրկին հարցումն։ Նախթէ, յորժաեմ մարդն պատկեր Աստուծոյ է որպէս ասէ գիրն, վասն է՞ր զնա ի հողոյ ստեղծ։ Ասեմք եթէ մարդն պատկեր է Աստուծոյ ի հոգւոյ կողմանէ. իսկ զմարմինն ի հողոյ ստեղծ եւ խառնեաց ընդ նմա։ Նախ վասն խոնարհութեան. զի հողն զխոնարհութիւնն նշանակէ. որպէս Աբրահամ ասէր. «ես հող եմ եւ մոխիր»։ Զի թէ զպարտկերն Աստուծոյ տեսանելով ի մեզ հպարտասցուք, զհողն տեսանելով խոնարհեսցուք. որպէս ասէ մարգարէն. «խոնարհութիւն քո, է ի միջի քում»։ Երկրորդ՝ ի հողոյ ստեղծ զմարդն՝ ի նախատինս սատանայի. զի յամօթ լիցի, յորժամ տկարս այս եւ կաւեղէնս մտանէր յորմէ նա որ փառաւորն էր անկաւ։ Երրորդ՝ հող ի յերկրէ առեալ . զի երկիւղալից է մարմինս մեր. վասն այն կոչի հող եւ երկիր. որպէս ասէ առաքեալն. «եթէ կանգուն իցես՝ երկիր. գուցէ անկանիցիս»։ Զի որքան ի մարմին եմք, պարտ է երկնչիլ միշտ ի պատժոյ եւ ի գլորիլոյ ի մահու, եւ յայլոցն։ Չորրորդ՝ զի մայր մեր հողն է. եւ սեղան եւ տեղիք եւ գերեզման. թէպէտ եւ այլ տարերքն մեր ագարական են, այլ մեք իբր ի մօրէ ծնանիմք ի հողոյ. եւ ի նմա պահեմք եւ թաղիմք եւ ի նմանէ դարձեալ յառնեմք։ Երկրորդ հարցումն է՝ թէ վասն է՞ր պատուականս այս մարդ յետոյ ստեղծաւ քան զամենայն արարածս։ Ասեմք՝ թէպէտ մարդն յետոյ ստեղծաւ. պատուական է քան զամենայն երեւելի արարածս։ Նախզի՝ Աստուած զմարդն իշխան եւ թագաւոր ստեղծ ամենայն արարածոց. նախ պարտ էր զարքունիսն պատրաստել. որպէս զերկինս եւ զերկիր. եւ զգահոյս որ է դրախտն. եւ զսպասաւորսն որք են կենդանիք։ Եւ զմեծութիւնս բուսոց ե տնկոց՝ արծաթ եւ ոսկի. եւ ապա թագաւորին բնակիլ։ Երկրորդ՝ զի մի իցէ նեղասիրտ եւ տառ բարուքն. տեսեալ զինքն ի չքաւորութեան ստեղծեալ։ Այլ տեսցէ զամենայն կատարեալ՝ զի արձակ եւ առատ բարուք սնանիցի եւ վայելեսցէ։ Երրորդ՝ զի ի սկիզբն ստեղծմա արարածոց՝ եղեն իմանալի բանականքն ընդ լուսոյն գոյացեալ որպէս ասացաւ։ Եւ ի վախճանի՝ եղեւ զգալի բանականն իբրեւ մատնէհար եւ կնիք արարածոց. որ ունի զիմացումն եւ զզգացումն։ Զի իմաստութեամբն ծանիցէ զիմաստութիւն արարչին. եւ զգայարանօքն՝ զգայցէ զամենակարօղ զօրութիւն նորա։ «Զի աներեւոյթն Աստուծոյ երեւելի արարածովքս իմացեալ տեսանի»։ Չորրորդ՝ մէջ ե կապ ամենայն գոյիցս՝ մարդն է կազմեալ. զի ամենայն արարածք յերկու դէմս որոշին. այսինքն մինն իմանալի, եւ մինն զգալի։ Եւ սոքա եղեն յառաջագոյն. վասն որոյ մարդն ստեղծաւ յերկուցն խառնեալ յիմանալւոյն եւ ի զգալւոյն ի մի էութիւն, զի իցէ միաւորիչ եւ կապ իմն բոլոր արարածոց։ Եւ յայսմանէ ցուցանի, թէ մի է արարիչ բոլոր ամենայն գոյիցս։ Եւ միջակ գոլով ըստ էութեանն՝ եւ զմիջակ վայրս դրախտին ընկալաւ, զմիջին կշիռ մահու եւ կենաց ունելով։ Զի թէ զաստուածային նմանութիւնն յինքեան բերիցէ, փոխեսցի յանմահ կեանս երկնից. եւ թէ ընդ մարմնոյն շեղեսցի, ի մահ դատապարտիցի. եւ անկացի ի մարմնաւոր տեղիս. որպէս եւ եղեւն իսկ։ Որ յանցանօքն զմահ ճաշակեաց. եւ ի հող դատապարտեցաւ։ Այս ամենայն յաւուր ուրբաթու եղեւ. վասն այն կոչի ուրբաթ. այսինքն բօթ եւ գուժ մահու. որ յայնմ աւուր հանդիպեցաւ մարդոյն։ Իսկ ի յիօթներորդումն աւուր որ է շաբաթն՝ «հանգեաւ Աստուած ի գործոց իւրոց». զի շաբաթն հանգիստ լսի։ Նախզի՝ ի վեց աւուր արար զժամանակաւոր եւ զապականացու աշխարհիս. եւ յեօթներրորդ օրն՝ սկսաւ զիմանալի աշխարհն. որ սրբոցն է հանգիստ։ Դարձեալ՝ զի հանգաւ Աստուած ի գործոց իւրոց ի բարութիւնն. զի որպէս Աստուած ի գործոց իւրոց հանգուցեալ է. նոյնպէս եւ սուրբքն ի գործոց իւրեանց հանգչին։ Եւ դարձեալ՝ որպէս ի բարին հանգուցեալ է Աստուած. նոյնպէս եւ բարի գործքն մեր՝ հանգիստ են Աստուծոյ եւ մեզ։ Զայս նշանակէ ասելն «հանգեաւ Աստուած ի գործոց իւրոց զ որ սկսաւ առնել»։ Այս՝ վասն առաջին գլխոյն. որ մեծ եւ աւագ շաբաթս այս՝ նշանակէ զշաբաթ վեց օրէից յորում ստեղծան արարածք ամենայնի։ Տեսցուք եւ զերկրորդ գլուխն. որ նշանակէ զեօթն դար կենցաղոյս, եւ զմուտ ութներորդին։ Եւ դար ասի հազար ամն։ Եւ են դարագլուխք սոքա։ Առաջինն Աբել։ Երկրորդն Ենովք։ Երրորդն Նոյ։ Չորրորդն Աբրահամ։ Հինգերորդն Մովսէս։ Վեցերորդն Քրիստոս։ Եօթներորդն Կատարածն։ Ութներորդն Միւսանգամ գալուստն։ Արդ՝ երեկեան օրն՝ նշանակէր զառաջին դարն արարչութեան. յորում բուսօք եւ ծաղկօք զարդարեցաւ երկիր. յորում ուրախացեալ էր Ադամ ի գլուխտին. եւ ծերքն եւ տղայքն ոստովք զուարճացեալ։ Եւ որպէս կայէն վասն նախանձու սպան զԱբէլ. այսպէս եւ հրէայքն զչարեալ խորհեցան եւ խաչեցին զՔրիստոս. եւ անիծից նորա եղեն ժառանգորդ։ Իսկ մեծի երկու շաբաթի օրս՝ ունի զերկրորդ դարն. յորում Ենովք յերկին փոխեցաւ փոխանակ Ադամայ. զի երկեր զպտուղն եւ ել ի դրախտէն. Ենովք ոչ ուտելով զպտուղ երկրի՝ դարձեալ եմուտ ի դրախտն եւ յանմահութիւն։ Իսկ մեծ երեք շաբաթի օրն՝ ունի զխորհուրդ երրորդ դարուն. յորում ջրհեղեղն ծածկեալ կորոյս զամենայն երեսս երկրի. եւ տապանակն Նոյ միայն ապրեալ տամբ իւրով, եղեւ սերմն աշխարհի. յաղագս որոյ զգիրս Նոյի ընթեռնումք յարարածոց։ Այլեւ մեծի չորեք շաբաթի օրն՝ ունի զխորհուրդ չորրորդ գարուն. յորում ի միջօրէի երեւեցաւ Աստուած Աբրահամու առ կաղնեաւն Մամբրէի. եւ խոստացաւ նմա զաւակ զի Սահակ։ Վասն այն զնորա գիրն ընթեռնումք ի տիպ օրինակ աւետեացն Քրիստոսի. յորում հրեշտակապետն խօսեցաւ առ կոյսն. եւ ի նմին աւուր չորեք շաբաթի յորում լուսաւորք եդան յանօթս իւրեանց. եւ Բանն Աստուած էր արեգակն արդարութեան՝ միացաւ ի մարմինի անքակ միաւորութեամբ յաւիտենից։ Այլ հինգ շաբաթի օրն՝ ունի զխորհուրդ հինգերորդ դարուն Մովսէսի. յոր ժողովուրդն զդառն զատկին եկեր, եւ էանց ընդ ծովն Կարմիր. եւ մկրտեցաւ՝ եւ ի յանապատին եկեր զմանանայն երկնից. եւ ըմպեաց զվիմաբուղխ աղբիւրն։ Եւ Տէր մեր ի մեծի հինգ շաբաթին եկեր զգառն օրինակին. եւ զոտս աշակերտացն լուաց. եւ բաշխեաց զմարմին եւ զարիւն իւր ի վերնատանն. «զի վէմն ինքն էր Քրիստոս առաքեալն ասէ»։ Իսկ մեծի ուրբաթի օրն՝ ունի զխորհուրդ վեցերորդ դարուն. յորում Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս երկրորդն Ադամ՝ երեւեցաւ յերկրի. եւ ի խաչին ննջեալ եբաց զկողն իւր. եւ շինեաց զեկեղեցի սուրբ. եւ զանէծս Ադամայ եւ զփուշ դատապարտութեանն ի յինքն ընկալեալ՝ ազատեաց զԱդամ. փոխանակ ծառոյն զխաչն կանգնեալ. եւ փոխանակ պտղոյն զլեղի ճաշակեալ. եւ յորում ժամու ել Ադամ ի դրախտէն՝ եմուծ զաւազակն ի դրախտն. եւ հանգեաւ ի գերեզմանի եւ յարեաւ ի մեռելոց։ Իսկ մեծի շաբաթի օրրն՝ նշանակէ զհանգիստ նոր օրինացս յետ չարչարանաց հին եւ մարմնական օրինացն։ Այլ նշանակէ զհանգիստ արդարոցն. որ յետ մահու ի հոգիս իւրեանց ունին զհանգիստ բարի գործոոց իւրեանց։ Իսկ ութներորդ օրն կիրակէ՝ նշանակ է ութներորդ աներեկ աւուրն յարութեան ամենայն մարդկան, եւ հանդերձեալ կենացն յաւիտենական։ Զի օրն այն՝ ութներորդ կոչի ի վերայ է գարու կենցաղոյս։ Զորմէ ասէ առակն. «տուք բաժին եօթանց, այլեւ ութնից»։ Այսպէս մեծ եւ աւագ շաբաթս՝ նշանկակէ զեօթն դարս մինչ ի կատարած, եւ զմուտ հանդերձեալ կենացն։ Իսկ երրորդ գլուխն՝ վասն այն կոչի մեծ, զի շաբաթս այս մեծ է եւ աւագ. զի աւուրք են մեծի չարչարանացն Քրիստոսի։ Վասն զի քառասնորդաց պահն՝ կատարեցաւ ի յուրբաթու օրն Ղազարու տօնին. եւ ի շաբաթու տօնէն Ղազարու մինչ ի շաբաթ մեծի զատկին՝ ի խորհուրդ չարչարանացն Քրիստոսի տօնեմք. եւ զմեծամեծ կարգս ընթերցուածոց ընթեռնումք. եւ զաւետարանս յամենայն աւուրս։ Արդ՝ ի Ղազարու շաբաթի օրն՝ գալուստն էր Քրիստոսի ի Բեթանիա. յորում զՂազար յարոյց ի մեռելոց. եւ միւսանգամ եկն անդ վեց աւուրբ յառաջ քան զտօն հին զատկին. որպէս պատմէ աւետարանն։ Իսկ յերեկեան օրն՝ յորժամ նստաւ ի վերայ յաւանակի եւ եկն յԵրուսաղէմ, եւ զի լուեալ էին թէ զՂազար յարոյց ի գերեզմանէն, վասն այն ծերք եւ տղայք ոստովք ծառոց ելին ընդ առաջ Քրիստոսի Ովսաննայ երգով եւ բարեբանութեամբ. եւ եմնուտ ի տաճարն ըստ խորհրդոյն. եւ յերեկոյն դարձեալ ել ի Բեթանիա եւ անդ ագաւ։ Իսկ այսօր ի մեծի երկու շաբաթի դարձեալ գայ յԵրուսաղէմ. եւ ի ճանապարհին անէծ զթզենին. եւ մտեալ ի տաճարն յամօթ առնէ զդպիրսն եւ զփարիսեցիսն. եւ բազում ինչ խօսի վասն չարչարանաց իւրոց։ Իսկ ի վաղն ի մեծ երեք շաբաթին՝ նստի ի լերինն ձիթենեաց. եւ պատմէ աշակերտաց իւրոց զմեծամեծ խորհուրդս. վասն աւերածոյ տաճարին. եւ վասն վախճանի աշխարհի. եւ գալստեան սուտ Քրիստոոին. եւ այլ բազում խորհրդոց իւրոց. եւ ի սպառուած բանին, վասն չարչարանաց։ Այսպէս եւ ի մեծի չորեք շաբաթին՝ վասն օծելոյն պատմէ եւ թաղման խորհրդոյն. եւ վասն մատնութեան Յուդայ զՏէրն ամենեցուն։ Այսպէս եւ ի մեծի հինգ շաբաթին՝ գայ դարձեալ ի վերնատունն Յովսէփայ. եւ անդ կատրէ զզատիկն հին. եւ լուանայ զոտս աշակերտացն եւ հաղորդէ զաշակերտսն մարմնոյ եւ արեան իւրոյ. եւ ելանէ ի գիշերի ի լեառն ձիթենաց. յորում աղօթէ առ հայր. եւ մբոնի ի հրէիցն ի մէջ գիշերին։ Եւ ի մեծի ուրբաթին՝ յայտնի գայ ի կատարումն չարչարանացն խաչիլ եւ մեռանիլ։ Եւ ի մեծի շաբաթին՝ թաղիլ։ Եւ ի մեծի կիրակէին յարութիւնն իւր։ Այսպէս զբոլոր շաբաթս ի խորհուրդ չարչարանացն Քրիստոսի տօնեմք վասն այն կոչի սա մեծ եւ աւագ շաբաթ. զի մեծամեծ գործքն Քրիստոսի՝ եւ մեծամեծ փրկութիւն մարդկան ազգի՝ ի սմա կատարին։ Տեսցուք եւ զչորրորդ գլուխն, թէ որպէս զվերջին աւուրն եւ զկատարածի խորհուրդն յինքեան ունի մեծ եւ աւագ շաբաթս այս։ Արդ՝ անցեալ կիրակէն՝ երեկեան օրն՝ եւ շաբաթի օր Ղազարուն՝ զկրկին գալուստն Քրիստոսի նշանակեն։ Այլ որ եկն ի Բեթանիա ի տուն սգոյ եւ չարչարանաց՝ է առաջին գալուստն Քրիստոսի. որ եկն մարմնով ի տեղի չարչարանաց կենցաղոյս. եւ յօրինակ մարդկայինս ազգի՝ օգնեաց մեզ, ե զՂազարու կենդանացոյց։ Իսկ կիւրակէն ծաղկազարդին զխորհուրդն ունի միւսանգամ գալստեան հայրական փառօք յարեւելից կողմանէ. յորում դղրդեալ սասանի աշխարհս. եւ յառնեն մեռեալք եւ ելանեն դէմ ընդ առաջ Քրիստոսի։ Ոմանք ուրախացեալք որպէս ծերքն եւ աղայքն ի պատիւ եւ ի փառս Քրիստոսի. եւ ոմանք տխրեալք որպէս քահանայքն եւ դպիրքն, ի յամօթ եւ ի նախատինս մեղաւորաց. եւ վասն յաւիտենից տանջանացն։ Իսկս կիրակէ յարութեանն Քրիստոսի՝ տպաւորէ զկիրակէ յարութեանն հասարակ ամենայն մարդկան. զի այսպէս կարգաւորի մեզ բանս. վասն զի Քրիստոս եղեւ մեզ պտուղ ննջեցելոց եւ անդրանիկ մեռելոց. զի ոչ ըստ յարութեանն Ղազարու յառնեմք, որ դարձեալ մեռաւ, այլ ըստ յարութեանն Քրիստոսի անապական մարմնով եւ անմահ կենդանութեամբ. որպէս ասէ առաքեալն. «փրկչին ակնունիմք՝ զի նորոգեսցէ զմարմին խոնարհութեան մերոյ ըստ նմանութեան մարմնոյ փառաց իւրոց»։ Իսկ շաբաթի օրն՝ զհանգիստ փառացն նշանակէ, յորում հանգչին արդարքն յարքայութեանն երկնից. ըստ այնմ, «եկայք օրհնալք հօր իմոյ»։ Իսկ ուրբաթն՝ զտրտմութիւն չարացն նշանակէ. յորում մտանեն ի դատաստան ըստ գործոց. «վայ ասէ մարգարէն որ ցանկայ աւուր Տեառն. զի նա խաւար է ոչ լոյս»։ Եւ արդարեւ խաւար է մեղաւորաց, եւ յաւիտենից կորուստ. որպէս ասէ Տէրն։ «հանէք զդա ի խաւարն արտաքին»։ Իսկ հինգ շաբաթի օրն՝ յորում նստաւ Տէրն ի վերնատանն եւ աշակերտքն ընդ նմա՝ ունի զխորհուրդ, յորժամ նստցի Քրիստոս յաթոռ փառաց իւրոց. եւ նստցին երկոտասան առաքելքն ընդ նմա վերացեալ լուսեղէն ամպօք ի վերայ օդոց. եւ յայնմ աւուր կատարի բանն որ ասաց։ «Արբից ընդ ձեզ նոր յարքայութեան Հօր իմոյ»։ Իսկ չորեք շաբաթի օրն՝ յորում մատնէր աշակերտն զվարդապետն՝ նշանակէ զմատնութիւն մեղաւորացն. որ իւրաքանչիւր գործ՝ զգործս իւր մատնէ եւ յանդիմանէ. կամ ոսոխ դեւքն որ չարախօսեն եւ մատնեն զմարդիկ վասն չարութեան գործոց։ Իսկ երեք շաբաթի օրն՝ յայտնապէս նշանակէ աւետարանն զգալուստ դատաւորին եւ զնստիլն ի դատողական աթոռն. եւ զբաժանումն արդարոց եւ մեղաւորաց որպէս օդիք եւ այծիք. եւ իմաստուն կուսանցն զմտանելն յառագաստ. իսկ յիմարացն զարտայոյ մնալն։ Այլեւ երկու շաբաթի օրս՝ յորում անէծ զանպտուղ թզենին՝ է օրինակ մեղաւորացն. որք ոչ ունին զպտուղ բարի գործոց. անիծանէ զնոսա աստուածային հրամանն թէ. «երթայք յինէն անիծեալք ի հուրն յաւիտենից»։ Յաղագս որոյ ասէ աւետարանն։ «Եւ այգուցն իբրեւ դարձաւ անդրէն ի քաղցեաւ. եւ տեսեալ զթզենի մի ի վերայ ճանապարհին, անէծ զնա եւ չորացաւ»։ Այլեւ բազում ունի տեսութիւն բանս՝ թէ վասն է՞ր չորացոյց զթզենին։ Եւ ասեմք երկոտասան պատճառ։ Նախզի՝ ոչ միշտ ողոքելով գործէր. այլեւ ունի զպատժողան զօրութիւն. որ երեւի յերեք տեղիս արարեալ. որպէս ի խոզսն որք հեղձան ի ծովն. եւ ի վէմսն՝ որք պատառեացան ի խաչելութեանն. եւ երկիր շարժեցաւ եւ այլն. եւ այսօր ի թզենին զոր անէծ եւ չորացոյց։ Երկրորդ՝ զի այն որ Տէրն էր ծառոյն՝ կամաւ ոչ ելանէր ի լսողութիւն բանիցն՝ չորացոյց զծառն, զի ակամայ ելցէ. որպէս գերգեսացիքն վասն խոզիցն։ Երրորդ՝ զի անցեալ էր զօրինօքն որ ասաց՝ «ոչ առնիցես զայգին ծռաքաղ. եւ թէ զեզերս արտի քոյ մի հնձեսցես. զծառն չորացոյց՝ զի երկիցէ նա յօրինացն»։ Չորրորդ՝ յօրինակ հրէիցն, որք միայն զտերեւ զարդուն օրինացն ունէին։ եւ եղեն անպտուղք ի բարեաց։ Մանաւանդ յորժամ եղեն տիրասպանք չորացան ի հոգեւոր կենացն. «յԱստուծոյ աչացն ելին՝ եւ ամենայն մարդկան ատելիք եղեն որպէս ասէ առաքեալն»։ Հինգերորդ՝ ցուցանէ այսու զկամաւոր մահն իւր. զի ոչ բռնութեամբ, այլ ինքն իւր կամաւ ետ զանձն իւր ի չարչարանս եւ ի մահ վասն փրկութեան մերոյ. ապա թէ ոչ՝ որպէս չորացոյց զթզենին կարէր ստակել զհրէայսն եւ չորացուցանել ի կենաց։ Վեցերորդ՝ յայտ առնէ թէ իշխան է եւ Տէր՞՞՞՞՞ խլել եւ տնկել. զի նոյն Աստուածն է որ յառաջ զօրութեամբն իւրով տնկեաց այժմ խլեաց եւ չորացոյց։ Եօթներորդ՝ զի Ադամ յանցմամբն իւրով ծածկոյթ արար զթզենին. չորացուցանէ այժմ՝ զի եկն ժամանակ յորում տայ վերստին զլուսեղէն հանդերձն զգենուլ։ Ութներորդ՝ ասեն թէ օձն արտաքոյ դրախտին ել ի ծառ թզենի, եւ խաբեաց զնա. այսինքն զԵւա . անէծ զայնպիսի ենթակայ եւ պատճառ խաբէութեան կամարարաց իւրոց։ Իններորդ՝ ասեն թէ պտուղն զոր եկեր Ադամ՝ այդ էր. վասն այն Քրիստոս անէծ զնա՝ զի եղեւ պատճառ եւ առիթ անկանելոյ ի դրախտեն. այժմ անէծ զնա՝ զի վերստին շնորհելոց էր մեզ զգերագոյն փառս քան զդախտին. այսինքն զարքայութիւնն երկնից։ Տասներորդ՝ յուսադրութիւն առաքելոցն. զի մի երկմտեսցին վասն սքանչելեաց յետ անցանելոյն ի վարդապետէն. ասէ՝ կարէք եւ դուք իմ զօրութեամբ այսպիսի սքանչելիս կատարել։ «Ոչ միայն թզենւոյդ, այլեւ զլերինս փոփոխելոյ». եւ այլ ամենայն բանի. եթէ ունիցիք զչորեսինս զայս. այսինքն, հաւատս աներկմիտ. եւ գործ բարի. եւ աղօթս ստէպ. եւ սէր անկեղծ. եւ զոր խնդրէք՝ լինի վասն շինութեան հոգւոյ. այլ ամենեցուն ասէ զայս։ Մետասաներորդ՝ զի որպէս թզենին գառն է եւ անիծաւ. այսպէս եւ դանացեալքն մեղօք՝ չորասցին եւ սատակեսցին յերկրէն կենդանեաց, եւ ի միջոյ արդարոցն որպէս ասացաւ ի վերոյ։ Երկոտասան՝ յօրինակ կեղծաւորաց՝ որք միայն զձեւ առաքինութեան ունին եւ ոչ պտուղ. որ զկարի մեղաւորսն «ընդ մէջ կտրել հրամայէ, եւ զբաժին նորա ընդ կեղծաւորսն դնել». թէպէտ ոմանք վասն սատանայի ասեն զայս կեղծավորութիւնս։ Յորոց փրկեսցէ զմեզ Փրկիչն ամենայնոցն Քրիստոս Աստուած մեր. եւ Նմա ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն փառք եւ պատիւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։