Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Աստուածային իրագործութիւնք միայն իւրք ին եւ ոչ ոք է նմա բաւական. քանզի իւրքն ամենայն՝ ինքնաչափ են եւ ինքնաթիւ։ Զի ինքն ինքեան է բաւական, եւ ամենեցուն. եւ նմա ոչ ոք. զի ըստ առն եւ զօրութիւն իւր։ Եւ եղականի չափաւորութիւն իւր. զի գիտութիւն զգիտնականն ցուցանէ. զօրութիւն զզօրաւորն. նոյնպէս եւ աստուածային բան եւ գործք՝ զԱստուծոյ գուշակեն. որ ոչ նման ումեք բանից եւ գործոց։ Զի բան նորա՝ գործ է կատարեալ. եւ գործ նորա՝ անկարօտ են նիւթոյ. որպէս երկինք եւ երկիր. «զի ասաց եւ եղեն. հրամայեաց եւ հաստատեցան»։ Եւ զէութիւն իւր ոչ է յայտնեալ երեւմամբ. եւ ոչ զորքանութիւն զօրութեան գործով. կամ զիմաստութիւնն բանիւ։ Այլ որչափ կարէր տանիլ լայնականն ծոց անմահ անմարմնոցն , նոցա յայտնեաց։ Եւ ըստ չափու մտացս մերր ի մարին կապելոցս, եւ մահկանացու բնութեանս ի զգայական աշխարհի, մանաւանդ ըստ կարողութեան բառնալոյ հաւատոյս՝ մեզ յայտնեաց։ Եւ խոստացեալ է ընդ նորանալն երկրի բանալ զնորոգոյն դպրութիւն. եւ յայտնել զխորհս անճառելի իեմաստութեանն իւրոյ։ Այլ այժմ ի խորհուրդ անմահ գառինն անարատի՝ որ զենաւ ի փրկութիւն աշխարհի, հրամայէ մեզ զենուլ զգառն պատարագի. եւ հաղորդիլ ելից ազատութեան, եւ ճշմարիտ զենմանն Յիսուի։ Որպէս ասէ։ «Ի տասներորդ ամսոյս այսորիկ առցեն ոչխար եւ զենցեն զնա»։ Արդ մարմնապէս հրամայեաց Աստուած Որդւոցն Իսրայէլի յերկրին Եգիպտացւոց. զի ի տասն օրն նիսան ամսոյ՝ որ է առաջին ամիս գարնան. եւ կապեսցեն հինգ օր ի տան. եւ ի տասն եւ չորս երորդ օրն զենցեն. եւ խորովեսցեն հրով. եւ փութով կերիցեն եւ ելիցեն յԵգիպտոսէ։ Իսկ հոգեպէս՝ որդիք Իսրայէլի հաւատացեալ ժողովուրդքն են. որք հաւատովն որդիք եղեն ճշմարիտ տեսողին զհայր։ «Զի զԱստուած ոչ ոք ետես երբէք ասէ. բայց Միածին Որդին որ ի ծոց Հօր»։ Իսկ տասն թիւն՝ սուրբ է եւ նուէր Աստուծոյ. այլեւ կատարեալ։ Նախզի՝ ի միակ թուոցէ կատարեալ։ Երկրորդ՝ զի պատկելով ծնանի զհարիւրն եւ զհազարն եւ զբիւրն. որք են կատարեալ թիւք։ Երրորդ՝ ունի ծնօղ զչորրորդն որ է նիւթ տարրական բոլոր աշխարհիս։ Իսկ սուրբ է եւ նուէր Աստուծոյ. զի տասներորդն բաժին Աստուծոյ էր յամենայն ընչից։ Եւ ի վերայ ինն դասուց հրեշտակաց՝ է տասներորդ գերակատար երրորդութիւնն սուրբ։ Եւ ինն դաս եկեղեցւոյ՝ տասներորդն կատարումն է եւ գլուխ որ է Քրիստոս։ Յաղագ այսորիկ ի խորհուրդ տասնեկիս՝ պարտ է զմեզ կատարեալ սրբութեամբ նուիրել Աստուծոյ։ Այլեւ ոչխար կոչէ զմեզ։ Նախզի՝ «մոլորեցաք որպէս զոչխար կորուսեալ որոյ ոչ իցէ հովիւ». մինչ հովիւն քաջ ել ի խնդիր մեզ. եւ եգիտ եւ եբարձ յուսս իւր ի ձեռն խաչին. եւ էած յամրոց եկեղեցւոյս, եւ յարօտ կենսատու մարմնոյ եւ արեանն. եւ յուսումն հոգեւոր, իբր ի ջուր հանգիստեան սնոյց զմեզ ըստ մարգարէին որ ասէ։ «Տէր հովուեսցէ զիս. ի վայրի դալարւոջ բնակեցոյց զիս. եւ առ ջուրս հանգստեան սնոյց զիս»։ Եւ դարձեալ՝ ոչխար կոչէ զհաւատացեալս իւր. զի զգօնէ ոչ խարն եւ հանդարտ. եւ պտուղ ունի զգառն պատարագի եւ զկաթն։ Նոյնպէս եւ հաւատացեալքս զգօնացաք իմաստութեամբն Աստուծոյ եւ հանդարտեցաք եւ հնազանդեցաք նմա. եւ զբարեպաշտութեան պտուղն ընծայեմք որ է հաւատ եւ գոործ արժանւորր պատարագ Աստուծոյ։ Եւ ոչ միայն մեք կոչիմք ոչխար, այլեւ ինքն հովիւն քաջ եղեւ գառն ի հօրէ իւրմէ. զորմէ ասէ Ովհաննէս. «սա է գառն Աստուծոյ»։ Նախզի՝ զգեստ եղեւ ծածկելով զմերկուրին Ադամայ. ըստ այնմ, «որք ի Քրիստոս մկրտեցայք՝ զՔրիստոս զգեցեալ էք»։ Երկրորդ՝ զի կերակուր եղեւ մարմնովն եւ արեամբն։ Երրորդ՝ զի անմեղ գոլով վասն մեր մեռաւ. որպէս ամենայն պատարագ անմեղ է եւ վասն մեղաւորաց մեռանի. նոյնպէս եւ Քրիստոս. որպէս ասէր Եսայեաւ. «ես իբրեւ զգառն անմեղ ի մահ վարեցայ»։ Զի հնազանդ եղեւ Հօր Աստուծոյ մահու չափ եւ մահու խաչի։ «Եւ որպէս զորոջ առաջի կտրչի անմռունչ կայ». նոյնպէս եւ Տէր մեր առաջի խաչողաց ոչ եբաց զբերան իւր. ոչ անարգեաց. եւ ոչ անէծ զնոսա. այլ խոնարհութեամբ յանձն էառ զամենայն։ Իսկ որ ասէ «առցեն ոչխար ստերդ. զենցեն»։ Զայն ցուցանէ՝ որ իւրաքանչիւր մարդ առանձին կարօղ է պատարագ մատչիլ Աստուծոյ՝ «զսիրտ սուրբ եւ զխոնարհ հոգի ունելով զոր Աստուած ոչ արհամարհէ»։ Որպէս այնքիկ՝ որք կատարեալք են ամենայն առաքինութեան մասամբ. որք միայնակ կան ի լերինս. եւ կատարեալ ճգնութեամբ միշտ զանձինս իւրեանց պարտարագ մատուցանեն Աստուծոյ։ «Եւ որ չիցէ բաւական՝ առցէ զդրացիս իւր»։ Աստ զեկեղեցւոյ առաքինոթիւնս ասէ. որք բարի գործովք եւ հաւատովք ազգակից եւ բարեկամք եմք միմեանց։ Յորժամ չեմք բաւական զամենայն առաքինութիւնս ի մեզ կատարել, նա ժողովիմք ի միասին, եւ հասարակ սրբութեանց հաղորդիմք։ Որ մինն է պահացօղ եւ մինն աղօթօղ. մինն կուսան. կրօնաւոր. խոնարհ. ողորմած, եւ այլն։ Ամենայնի սրբոց մասնաւորիմք։ Զոր մարգարէն ցուցանէ զշահն։ «Զի՞նչ բարի՝ կամ զի՞նչ վայելուչ. զի բնակին եղբարք ի միասին. որպէս իւղ զի իջանէ ի գլուխ. եւ ի մուրուսն Ահարօնի ասէ»։ Նախ՝ որպէս քահանայական իւղն ի զանազան եւ յանուշահոտ ծաղկանց էր խառնեալ. նոյնպէս անուշահոտ է զանազան առաքինութիւն՝ որ եկեղեցիս կատարի. այլեւ զանազան շնորհ իջանէ ի գլոխն Քրիստոսէ ի յանդամս եկեղեցւոյ։ Երկրորդ՝ թագ պսակին՝ ի զանազան որակաց է. նոյնպէս զանազան առաքինութիւնք եկեղեցւոյ՝ պսակ եւ թագ լինին երկնաւոր փեսային։ Երրորդ՝ որպէս զանազան գոյնք որակաց գեղեցկութիւն է դիմացն. նոյնպէս զանազան առաքինութեամբք գեղեցկանայ հարսնացեալ եկեղեցի սուրբ. եւ լինի հանգիստ եւ տաճար երկնաւոր փեսային։ Դարձեալ՝ այն որ ասաց «առնուլ ոչ խար արու ստերդ. եւ թէ չեն բաւական գնելոյ, եւ կամ ուտելոյ, առցեն ընկեր զդրացիս իւրեանց եւ կերիցեն զգառն. եւ զբաղարջ ընդ եղեգին»։ Ասէ իմաստունն եթէ, օրինակ է բարութեանց եւ խոնարհութեան, եւ վշտաց սրբոցն հաղորդ լինիլ։ Զի գառն խորովեալ՝ զբարութիւնս նշանակէ. եւ բաղարջն զխոնարհութիւն . եւ եղեգն զվիշտն։ Ցուցանէ թէ՝ զայլոց բարի շնորհն գիտութեան՝ առաքինութեան՝ եւ կամ այլ ինչ՝ առցես ի նոցանէ գործով քեզ ի մխիթարութիւն։ Նոյնպէս եւ զբարիսն քո՝ այլոց հաղորդեա զինչ եւ իցէ քեզ հոգեկան, կամ մարմնական. որպէս ասէ առաքեալն։ «Նախանձաւոր լերուք ընդ միմեանս զբարիս գործելով»։ Նոյնպէս եւ վշտակցիլ միմեանց՝ թէ ի հոգեւորն եթէ ի մարմնաւորն. ըստ այնմ, «լալ ընդ լացօղսն, եւ խնդալ ընդ խնդացօղսն»։ Թէ քեզ հանդիպի վիշտ՝ ցոյց ընկերին եւ օգնական արա զնա. եւ թէ նմա լինի վիշտ, դու վշտակից եւ ցաւակից լեր նմա. ըստ այնմ, «ընդ կապելոցն չարչարեցարուք». զայս նշանակէր ի յօրինակն։ Այլեւ ի ճշմարտութեանս Քրիստոս վշտակից մեզ եղեւ, եւ վասն մեր չարչարեցաւ. եւ զմարմնոյ եւ զարեան բարութիւնն իւր մեզ հաղորդեաց. այլեւ զկեանս եւ զյարութիւն փառաց իւրոոց։ Նոյնպէս եւ մեք պարտիմք միմեանց վշտակից լինիլ, եւ զբարիս մեր հաղորդել. որպէս խրատէ առաքեալն. «Քրիստոսի չարչարիլն մարմնով վասն մեր. եւ դուք ի նոյն միտս վառեցարուք. զի որ չարչարի մարմով՝ դադարի ի մեղաց»։ Իսկ որ ասէ «Ոչխար կատարեալ արու տարեւոր լիցի»։ Նախ ըստ գրոյն՝ զի ոչխարն ի բոլոր տարին կատարի հասակաւ. եւ դարձեալ կատարեալ անդամօք եւ զգայարանօք՝ որ ոչ լինէր հաշմ անդամ. կոյր կամ կաղ։ Իսկ առաքեալն հրաւիրէ «զմարմինս մեր եւ զխօսուն պաշտօն՝ մատուցանել պատարագ սուրբ՝ հաճոյ Աստուծոյ»։ Կատարեալ անդամօք. այսինքն, բոլոր մասամբ եւ զօրութեամբ հոգւոյն. որ է բան ցասումն՝ եւ ցանկութիւն։ Կատարեալ. այսինքն, խոհեմութեամբ եւ արիութեամբ. ողջախոհութեամբ եւ արդարութեամբ մատուցանել Աստուծոյ։ Այլեւ աստ գիտելի է՝ զի ի հին պատարագն՝ կրկին էր ընտրութիւն. մի՝ զառողջն անդամօք եւ զպարարտն. եւ մի՝ զարու տարեւորն ընտրէին։ Իսկ ի նոորա տարեկան՝ մեծն եւ փոքրն, արու եւ էգն ոչ է ընտրելի։ Զի նոցայն օրինակ էր ճշմարիտ պատարագին Քրիստոսի, պարտ էր խորհրդաւոր լինիլ. իսկ մերս ոչ է օրինակ, այլ կերակուր եւ ողորմութիւն աղքատաց. վասն այն՝ այնպիսիքն ոչ են խոտելի։ Դարձեալ՝ հարցանելի է, թէ ի հինն ընտրութիւն քահանայիցն ի մարմինն էր. զի մի լիցի կաղ՝ կոյր՝ եւ այլն. ի նորա որպէս է ընտրութիւն։ Պատասխանեմք թէ, կրկին է քահանայագործելն առ մեզ։ Նախ՝ է որ զանձինս մեր պատարագ մատուցանեմք Աստուծոյ. որպէս առանձնական աղօթիւք։ Եւ երկրորդ՝ որ զՔրիստոս պատարագեմք։ Արդ՝ ի յառանձնաւոր պատարագն մեր՝ յորժամ միայնակ աղօթեմք, թիւրութին մարմնոյն ոչ է խոտելի. թէ կաղ իցէ, եթէ կոյր։ Եւ ի հասարակ աղօթսն ի յեկեցեցիս՝ պակասութիւն հոգւոյն ոչ է խոտելի. զի այլ ընկերքն օգնական են նմա. որպէս մինն աղօթէ, եւ մինն պաշտէ եւ այլն։ Այլ ի պատարագն Քրիստոսի՝ պարտ է՝ զի մատուցանօղն կատարեալ լիցի մարմնով եւ հոգւով առանց թերութեան։ Որոյ պատճառն է՝ զի կատարեալ է. ոչ միայն աստուածութեամբն որ գերակատարն է քան զամենայն, այլեւ մարդկութեամբն կատարեալ է։ Նախզի՝ հոգի եւ մարմին եւ միտք կատարեալ էառ։ Երկրորդ՝ զի առանց տկարութեան եւ պակասութեան էր մասունք անդամոցն։ Երրորդ՝ զի չափ մարմնոյն՝ ոչ կարի երկայն, եւ ոչ փանաքի. ոչ թուխ, եւ ոչ սպիտակ. այլ ցորենագոյն. զի երկուքն պակասութիւնք են։ Նոյնպէս եւ հերն ոչ առաւել սեւ, եւ ոչ կարմիր. այլ խարտեալ. եւ մուրուքն՝ ոչ կարի երկայն, եւ ոչ գոսակ. այլ չափաւոր։ Նոյնպէս եւ աչքն՝ ոչ սեւ, եւ ոչ կապուտ. այլ որպէս ոչխարի. եւ այլն նոյնպէս. զի սոքա ամենեքեան զառաւել կատարելութիւնն նշանակեն։ Չորրորդ՝ զի միաւոորեաց զմարմինն ընդ աստուածութեանն իւրում. եւ եղեւ Աստուած կատարեալ. զի աստուածութիւնն է օծումն. եւ մարմինն օծեալ. եւ բանն օծօղ զոյգ Աստուած. որպէս օծօղն, նոյնպէս եւ օծեալն։ Վասն այն քահանային որ պատարագ է զՔրիստոս՝ պարտ է որ կատարեալ լինի ըստ հոգւոյն սրբութեան, եւ ըստ մասանց մարմնոյն։ Իսկ որ ասէ «արու տարեւոր»։ Զի ի պատարագելն զմեզ՝ մի լիցուք էգ եւ թոյլ եւ գէջ ախտիւք. այլ արի եւ պինդ եւ զօրաւոր ի հանդէս մատուցանելոյն։ Իսկ տարին չորս եղանակօք՝ եւ ՅԿԵ աւուրբ կատարի. նոյնպէս ե մեք՝ զչորս հասակ փոփոխմանս, եւ զամենայն աւուրս կենաց մերոց բարեպաշտ հաւատով եւ գործով կատարեսցուք։ Իսկ որ ասէ «յօդեաց՝ եւ յայծեաց առնուցուք»։ Որք են օդիքն արդարոցն խորհուրդ. զոր Տէրն ընդաջմէ ասաց դասել. եւ այծիքն մեղաւորաց ընդ ձախմէն. «զի ոչ է պիտոյ բժիշկ ողջաց, այլ հիւանդաց։ Զի պատարագն Քրիստոսի՝ ոչ միայն վասն արդարոց է, այլ մեղաւորաց. եւ առաւել վասն մեղաւորաց։ Սակայն եւ արդարքն որք էին ի դժոխս՝ զենմամբն Քրիստոսի ազատեցան յորժամ աւանդեաց զհոգին ի ձեռս հօր, եւ էջ ի դժոխս. որպէս ասէ Յուստիանոս վկայն, թէ մարգարէքն չկարացին առանց Քրիստոսի փրկիլ. մեք ո՞րպէս փրկիցուք։ «Եւ պահեսջիք մինչ ի չորեքտասան օր ամսոյս այսորիկ»։ Հինգ օր հրամայէ պահել. ի մաքարութիւն հինգ զգայարանացս որով մեղանչեմք։ Դարձեալ թիւ սխալանց սոցա՝ հնգետասան լինի. իւրաքանչիւր երեք գոլով հնգիցն այսպէս. տեսութիւն տեսանելի տեսանել. լսելութիւն լսելի լսել. որ է զգայարանն՝ եւ արտաքին իրն, եւ գործն. նոյնպէս եւ ամենայն զգայութեացն. եւ լինի տասն եւ հինգ։ Եւ դարձեալ՝ ի ԺԴ ամին սկսանի ախտ հեշտ ցանկութեան. զոր պատարագն կնքէ յԱստուած զբաղձանս փափագման։ «Եւ ընդ երեկս զենցեն զնա ամենայն բազմութիւնն»։ Զի իւրաքանչիւր տանտէրն քահանայ լինի. եւ տունն նոցա իբրեւ զտաճար Աստուծոյ, սրբութեամբ պատրաստել զինքենս պատարագ Աստուծոյ։ Իսկ ընդ երեկս զենուլն՝ նախ առ ժողովուրդն. զի ի տիւն ոչ իշխէին յԵգիպտացւոց զստացուածս նոցա զենուլ. եւ ի գիշերին ոչ է օրէն պատարագ մատուցանել։ Իսկ յերեկոյն՝ միջասահման է ի տիւ եւ ի գիշեր. եւ հասանի ի լուսէ ի լոյս. զի ի ԺԴ գիշերն՝ լիալուսին է։ Այլեւ ի խորհուրդ աշակերտացն ի վերնատունն. որք ընդ երեկն հաղորդեցան մարմնոյ եւ արեան փրկչին։ Դարձեալ՝ ցուցանէ զերեւումն Տեառն ի լրման ժամանակի եղեալ։ «Եւ դիցեն յարենէն ի վերայ երկուց սեմոցն եւ բարաւորին»։ Նախ՝ նշանակէ զպարտութիւն եգիպտացւոցն՝ յայտնի տեսանել զարիւն ոչխարացն ի սեմս դրանցն։ Այլեւ Բ սեմն՝ ցասումն եւ զցանկութիւն։ Եւ բարաւորն՝ զբանն ի մեզ. որ հրամայէ դրոշմել կենդանական հոգւով. զի արիւնն կենդանութեան է նշանակ։ Դարձեալ՝ նշանակէ զխաչն եւ զարիւնն Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ. որոով ապրեցան անդրանիկքն Իսրայէլի. այսինքն, հաւատացեալ ժողովուրդք. որք են անդրանիկք ծնունդ Ադամայ. զի արեամբն Քրիստոսի փրկեցան ի սատակմանէ սրոյ աստուածային բարկութեանն։ Դարձեալ դրունք են զգայարանք մեր. որով դրոշմիմք սուրբ մեռոնաւն եւ օծանիմք։ Զի յետ մկրտութեան օծումն զգայարանացս՝ խորհուրդ է օծման աստ եդեալ։ Եւ որ ի ճակատն եւ ի սիրտն եւ ի թիկունսն դրոշմէ ի յերեք տեղւոջ՝ ի խորհուրդ երեք անձնաւորութեանն ի յոր մկրտեցաք։ Դարձեալ սեմ եւ դուռն է իմացումն եւ շարժումն մտաց մերոց. որ շնորհօքն Քրիստոսի դրոշմեմք. եւ գեղեցկապէս բանամք եւ փակեմք. յայտնի խորհրդոցն բանալ, եւ անճառելեացն փակել, պատկառելով յահագին խորհրդոյն. «զի յայտնիքն մեզ եւ որդւոց մերոց. եւ ծածուկքն Տեառն Աստուծոյ մերոյ ասէ մարգարէն»։ «Եւ կերիցեն զմիսն ի գիշերի»։ Զի ի գիշերի ելանելոց էին՝ ստիպէ զնոսա։ Այլեւ գիշեր է կենցաղս այս ասէ. զառաքինութիւն աստ պարտ է գործել եւ աստ ճանաչել, եւ աստ ճաշակել ի մարմնոյն Տեառն։ Այլեւ գիշեր է օր դատաստանին. զի որ աստ ոչ գործէ զբարին՝ օր Տեառն խար է նմա եւ ոոչ լոյս. յորժամ մտանէ արեգակն արդարութեան Քրիստոս յառագաստ, եւ փակի դուռն որպէս յիմար կուսանացն։ «Խորովեալ հրով»։ Եւ այս վասն փութով ելանելոյն. զի մի յամեսցեն յեփելն. զի զանազան համոոց կարօտանայ եփելն։ Զոր նշանակէ ի մեզ թէ, ի զանազան պաճուճանս եւ խորտիկս կերակրոց ոչ է պիտոյ թուլանալ գիճութեամբ յանցաւոր կենցաղս. այլ սակաւ պիտոյութեամբ կերակրոյ՝ զքաղց մեր լնուլ։ Դարձեալ ոչ մեղկիլ եւ թուլանալ գիճութեամբ, այլ կարծր եւ մաքրական հրովն պնդիլ. որ է ջերմ սէրն Աստուծոյ. եւ հոգւովն սրբով ողջակիզիլ. զոր Տէրն էարկ ի յերկիր, եւ փութայր զբորբոիլն։ «Եւ բաղարջ ընդ եղեգին կերիջիք»։ Զի մի մոռասցին զդառնութիւն Եգիպտոսի. զի դառն էր եղերդնակն եւ բաղարջն. զի զուսպ եւ խոնարհ էին յԵգիպտոս։ Իսկ ըստ Քրիստոսի կրօնիցս՝ զի դառն է զառ ի վեր ընթացն «եւ նեղ դուռն եւ անձուկ ճանապարհն, որ տանի ի կեանսն»։ Իսկ բաղարջն զահաւոր խորհուրդն նշանակէ. որ բաղարջով աւանդեցաւ ի տօնի բաղարջակերացն։ Զի խմորն քցախուտ՝ չարութեան է նշանակ՝ փքացեալ եւ ուռուցեալ հպարտութեամբ։ Եւ խմորն ոչ լինի հաց կենդանական։ Եւ խմորն զաղանդն սադուկեցւոց եւ փարիսեցւոց առակէ։ Եւ անապական մարմնոյն վայելէ բաղարջ անխմոր։ Ապա յայտ է՝ զի որ խմորաւն առնէ նշխար, եւ ջրով ապականէ զգինին, զանապական մարմինն կուսածին ապականացու գոլ խոստովնի խառնեալ ջրովն եւ քացախ խմորովն։ Իսկ ասելն՝ «ոչ ուտիցէք հում եւ պախ եփեալ ջրով». որ է քաջ եփեալ։ Նախ զայն ասէ թէ՝ շաղղակեր գազանաց է հում ուտելն. մի լինիք գազանաբար պատառօղ եւ յափշտակօղ. զրկանօք եւ անիրաւութեամբ։ Դարձեալ մի հում եւ անվարժ ի կրթութենէ. այլ խ տղայութենէ վարժիլ եւ կրթիլ յամենայն ուսումն առաքինութեան. եւ պարկեշտ վարուք սնանիլ եւ ժուժկալիլ յամենայն առաքինութեան եւ նեղութեան. եւ ոչ գէճ ախտիւք վաւաշոտ ցանկութեամբ եփիլ ի յապականութիւն հոգւոյ եւ մարմնոյ։ Դարձեալ ի դառնալ մեղաւորին՝ որ սովոր է յամենայն հեշտութիւնս մարմնոյ կերակրոյ եւ հանգստեան եւ հում է, ոչ է պարտ յամենայն ամենեւին ի բաց կալ ե սպանանել զինքն. զի ոչ ոք գովէ զայն. որպէս թէ ի հակառակ չարն փոխեցաւ. այլ սակաւ սակաւ ցամաքիլ յամենայն հեշտութեանց մարմնոյ։ «Զգլուխն ոտիւքն հանդերձ եւ զփորոտին»։ Գլուխն հոգին է. եւ ոտքն մարմինն. եւ փորոտին խորհուրդն. զոր կատարեալ պարտ է սրբել եւ հաճոյանալ Աստուծոյ։ Իսկ ի խորհուրդ տնօրէնութեանն՝ գլուխ եւ սկիզբն է աստուածութիւնն. եւ ոտք կոչի մարդկութիւնն։ Նախզի ի յետին ժամանակի մարդ եղեւ. եւ ապա զի մարմնով շրջեցաւ ի յերկրի. վան որոյ ոտք կոչի։ Եւ փորոտիք՝ ծածուկ խորհուրդք նորա անգիտելի՝ զոր հաւատալ արժան է միաւորապէս անբաժանելի. եւ առնել կերակուր մտաց անպական եւ անբաժանելի իմացմամբ՝ զբանն եւ զմարմինն իւր՝ զաստուածային եւ զմարդկային գործս տնօրէնութեանն Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ։ Դարձեալ եթէ ոք ճաշակեսցէ զՍուրբ խորհուրդ մարմնոյն Քրիստոսի, եթէ զբոլորն, եւ թէ ի բազում մասունս բաշխի, լինին ամենեքեան մի. եւ զմի բոլոր մարմին ճաշակեալք։ «Եւ ոչ թողուցուք ի նմանէ յայգն»։ Առ նոսայն՝ զի մի եկեալ եգիպտոսացիքն ի վաղիւն շօշափեսցեն պիղծ ձեռօք։ Իսկ առ մեզ՝ ոչ է պարտ զբարեգործութիւնն ի վաղն ընկենուլ. որպէս խրատէ Սողոմօն թէ՝ «յորժամ ձեռնահաս իցես բարի առնել, մի ասել թէ ի վաղիւն տաց. զի ոչ գիտես զինչ ի վաղիւն ծնանի քեզ»։ Յայս միտս եւ Տէրն՝ «մի հոգայցէք զվաղիւն ասէ. այլ զաւուրն հաց». այսինքն ի վաղիւն մի յապաղեր զառաքինութիւնն, այլ ի նոյն օրս յապաղեր զառաքինութիւնն, այլ ի նոյն օրս փութայ։ «Եւ ոսկր մի բեկանիցէք ի նմանէ»։ Յօրինակ Տեառն մերոյ՝ որ ոչ բեկաւ ոսկր նորա ի խաչին. թէպէտ ճեպէին յաղագս մեծի շաբաթուն։ Իսկ առ մեզ՝ խրատ է զգուշութեան, եթէ ի սուրբ գրոց զոր ինչ ոսկր է եւ անուտելի, այսինքն դժուարատես, մի բեկանել չարաչար հերձուածով. այլ որ ինչ մարմնատեսակ է եւ դիւրահաս՝ զայն կերակրի միտք. եւ աճէ ի հոգեւորն։ Եւ առակախօսն պատուիրէ. «կթեա կաթն՝ զի եղիցի իւղ նիւթ լուսոյ. եւ թէ կարի ճմլեսցես զկուրծն՝ եղիցի արիւն»։ Եթէ զբանն ոսկրուտ ի քեզ ձգեսցես ասէ, զոր ոչ կարես հասկանալ, ելցեն դատաստանք եւ կռիւք. որպէս հերձուածօղքն արիոս, եւ այլքն. որք դատաստան եւ կռիւք թողին յաշխարհի. եւ եղեն արիւնահեղք. զի յոր ինչ բանս եւ հերձուած խօսեցան, նորին արեան տեարք եւ մարդասպանք եղեն։ Իսկ ասելն՝ «որ ինչ մնասցէ յայգ՝ հրով այրեսջիք»։ Զի անպիղծ թագաւոր է հուրն. նմա հրամայէ տալ զմնացեալն։ Նոյնպէս եւ որ աստէն ոչ գայ ի խոստովանութիւն եւ յապաշխարութիւն, ի հուրն այրեսցի յաւուրն կորստեան, որպէս ասէ առաքեալն. «ամենայն ինչ հրով փորձեսցի. այն հրովն յոր երկինք եւ երկիր վառեսցին ասէ Պետրոս»։ Եւ մարգարէն ասէ. «հուր առաջի նորա բորբոքեսցի եւ այրեսցէ զլերինս»։ Այն հուրն՝ փորձիչ եւ մաքրիչ է ամենայն գործոց մարդակն։ Ոսկի՝ հաւատն է անապական։ Արծաթ՝ բանն մաքուր։ Եւ Ակն՝ գործքն անախտք. որք այնու հրով առաւել եւս պայծառանան։ Իսկ փայտն՝ մեծամեծ մեղքն։ Եւ խոտն՝ փոքունք։ Եւ եղեգն՝ միջակքն։ Եւ դարձեալ փայտն մարմնական մեղք. եւ խոտն մտաց. եւ եղեգն բանիցն. եւ սոքա են նիւթ ապականացու եւ լուցկիք գեհեն հրոյն անշիջանելի։ Այլեւ զխրատ զգուշութեան՝ ոչ է պարտ թողուլ յայգ ի միւսանգաւ գալստեան. այլ աստէ անձանձիր վարդապետութեամբ ուսուանել զամենայն. «Եւ այսպէս ուտիցէք. գօտիք ընդ մէջ. եւ կօշիկ յոտս. եւ ցուպ ի ձեռին. եւ փութանակի ուտիցէք, զի զատիկ Տեառն է»։ Նախ՝ զփոյթն ցուցանէ. զի մի յամիցեն ի կերակուրն. դարձեալ զարիութիւն աւ զպնդութիւն ի ճանապարհ կենցաղոյս։ Գօտի է ողջախոհութիւնն ածեալ ի վերայ ցանկականի երիկամանցն ի վեր անփոփել՝ յԱստուած ուղղել, եւ չտալ թոյլ յայլ ուրցնդիլ։ Եւ Տէրն աշակերտացն պատուիրէ. «եղիցին գօտիք ձեր պնդեալ ընդ մէջ»։ Որեւ Աստուծոյ ասի գօտի ընդ մէջ ածեալ զզօրութիւնն. թուի թէ զողորմութիւնն նշանակէ. որ ի յինքն անփոփէ զպատժողական պատուհասն։ Իսկ կօշիկ յոտս՝ զոր Մովսէսի հրամայեաց. «լոյծ զկօշիկդ յոտից քոց»։ Նոյնպէս առաքելոցն. «մի ագանել կօշիկս». եւ աստ ասէ կօշիկ յոտս։ Զայս ասէ թէ՝ որ մերձ է յԱստուած իբրեւ զՄովսէս աստիճանաւ եւ քարոզօղ բանին կենաց, ոչ է պարտ մեռելոտի խորհուրդ եւ աշխարհական վարս ստանալ յիքեան։ Այլ բոկ ոտիւք կուսութեամբ կեալ . եւ կամ յաստիճան ելեալ՝ զգուշանայ այնուհետեւ։ Իսկ որ ի հոովիտս տրտմութեան է յԵգիպտոս ի մէջ նեղիչ ախտից՝ զգեցցի զօրինաւոր եւ զպարկեշտ ամուսնութիւն. զոր հրաման առաք ագանել հողաթափս. եւ այլու կոխել զթոյնս օձին, եւ զխայթոցս կարճաց հեշտ ցանկութեանց. զի մի խածանիցիմք. եւ զայն սակաւապիտոյութեամբ եւ ողջ անկողնօք։ «Զի պատուական է ամունութիւն. եւ հալալ անկողին. բայց զշնացօղս եւ զպոռնիկս դատէ Աստուած»։ Իսկ ցուպն կրկին է։ Նախ գաւազան հովուական եւ վարդապետական իշխանութիւն՝ որ դարձուցանէ զոչխարսն։ Եւ երկրորդ՝ ցուպ ստուար եւ անկոտորելի. որով հաստատին վաստակելքն. եւ կանգնին գլորելքն։ Եւ պիտոյ է ցուպն զի ուր չարչարանք Աստուծոյ եւ խաչ եւ արիւն եւ մահ Աստուծոյ լսի. պիտոյ է հաւատ հաստատուն եւ անբեկելի. զի մի կործանիցուք եկբայութեամբ եւ անկցուք յերկիր պատկառելով։ Այլ հաստատ հաւատով՝ եւ առանց ամօթոյ՝ յուսով կերիցուք զհացն մարմին Աստուծոյ, եւ արբցուք զգինին արիւն Աստուծոյ եթէ կենաց փափագիցիմք։ Եւ այն փութանակի եւ առանց ժուժկալութեան. իբրեւ զիմաստուն կուսանսն՝ որք մտին յառագաստն փութով . եւ իբրեւ զհաւատարիմ եւ զիմաստուն տնտեսն՝ որ ետ կերակուր ի ժամու ծառայակցաց իւրոց։ Եւ տես զազնիւ ծառայն՝ որ շահեցաւ զքանքար իւրոյ. եւ զտանուտէրն արթուն՝ զամենայն կենցաղ գիշերոյս։ Զի զատիկ Տեառն է մահն Քրիստոսի. այսինքն ազատութիւն. «զի ազատիցուք ի ծառայութենէ ապականութեան, յազատութիւն փառաց Որդւոյ Աստուծոյ»։ Զի ոչ հրեշտակ ոք կամ ծառայ, այլ Տէրն փաց ազատեաց զմեզ։ Զի ոչ փոքր փառք է մեզ Աստուածավ ազատեալք. «զի այնչափ սիրեաց Աստուած զմեզ՝ մինչ զի զորդին իւր միածին ետ վասն մեր ի մահ»։ Որեւ ոչ թէ միանգամ վայելեցաք ի մահ նորա, այլ մինչ ի կատարած աշխարհի զենանի միշտ անծախապէս յեկեղեցի. եւ վայելեմք ի նմանէ յաւիտենական ցնծութեամբ. գթութեամբ հօրն եւ ողորմութեամբն որդւոյն, եւ օժանդակութեամբ Սուրբ Հոգւոյն։ Որում արժանիս արասցէ զմեզ աներկբայ հաւատով՝ եւ անարատ վարուք՝ եւ ժրաջան աշխատութեամբ, ի փառս եւ ի գովեստ Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի օրհնելոյն յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։