Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Gregory Tatevatsi (of Tatev) Vartapet (Vardabed)

Բաժին

Թեմա

Theology

Ի վերայ այսմ բանի՝ վեց իրս տեսանելի է։ Նախ վասն աւուրս տօնի։ Երկրորդ՝ թէ վասն է՞ր ի գիշերի մատնեցաւ եւ աւանդեաց զփրկական խորհուրդն։ Երրորդ՝ թէ վասն է՞ր ի հաց եւ ի գինի աւանդեաց. եւ ոչ ի յայլ նիւթ։ Չորրորդ՝ թէ որպէս փոխի հացն ի մարմին Քրիստոսի եւ գինին յարիւն։ Հինգերորդ՝ թէ վասն էր գոհացա եւ եբեկ։ Վեցերորդ՝ թէ վասն է՞ր ճաշակելով հրամայեաց ուտել՝ եւ ոչ այլ զգայութեամբ։ Տեսցուք զառաջինն վասն աւուրս տանի։ Գիտելի էր՝ զի բազումք էին տօնք հին օրինացն։ Նախ հանապազորդ տոն գառին եւ երեսաց հոցին. եւ ի մեզ յամենայն օր պատարագն սուրբ։ Երկրորդ՝ տօն շաբաթուն. եւ ի մեզ օր կիրակէին ի պատիւ յարութեանն Քրիստոսի։ Երրորդ՝ ամսամտից տօն ի նորանալ լուսնին. եւ ի մեկ կուսին Մարիամու՝ որ լուսաւորութիւն լսի։ Այլեւ ամսամուտէ ծննդեանն տօն. զի եղեւ մեզ ամիս ծննդեամի եւ մահուամբ եւ յարութեամբ։ Չորրորդ՝ տւչութեան օրինացն. եւ ի մեզ ի ջումն հոգւոյն յայնմ աւուր տօնի։ Հինգերորդ՝ տօն փողոցն. եւ ի մեզ առաքելոցն. զի նոքա էին փողք տիեզերաց։ Վեցերորդ՝ տաղաւարհարքն. եւ ի մեզ տօնելն եկեղեցւոյ։ Եօթներորդ՝ քաւութեան. եւ ի մեզ տօն խաչին. զի նա եղեւ մեզ քաւութիւն մեղաց։ Այլեւ նշանակէ զպահս քառասնորդաց՝ յոր քաւիմք ի մեղաց։ Ութներորդ՝ բաղարջակերն որ կոչի պասքայ. եւ ի մեզ՝ «զատիկ մեր զենաւ Քրիստոս»։ Եւ ի մեծամեծ տօնիցս՝ է տօն մեծ ի հինգ շաբաթիս. որ է զենումն գառինն. եւ ելք ժողովրդեանն յԵգիպտոսէ. վասն ի սիմին աւուր արար Տէր մեր զզատիկն հին. եւ ապա լուաց զոտս աշակերտացն. եւ ապա բաշխեաց զմարմինն եւ զարիւնն իւր սուրբ։ Եւ աստ՝ է կրկին հարցումն, թէ վասն է՞ր ի յետին զատկին եւ գառինն արար զնոր զատիկ մարմնոյ եւ արեանն։ Ասեմք այսմ երեք պատճառ։ Նախզի՝ պարտ էր զհին որէնսն կատարել. եւ ապա նորոյս սկիզբն դնել։ Եւ այս ցուցանէ թէ, հին եւ նոր օրինացս տուօղ նոյն ինքն էր։ Երկրորդ՝ զի այս խորհուրդ հաղորդութիւն է ընդ Աստուած. եւ որչափ ընդ ինքեանս ունէին մարմովք զՔրիստոս չէին կարօտ շաղկապի. եւ այժմ զի կամէր չարչարիլ եւ ելանել յերկինս՝ ետ նոցա զշաղկապ միութեանն ի նա յօգիլ սուրբ մարմնով եւ արեամբն իւրով։ Երրորդ պատճառ՝ զի կամէր զյիշատակ մարմնոյ եւ արեանն՝ անմեռաց պահել ի սիրտս աշակերտացն. վասն «զայս արարէք առ իմոյ յիշատակի»։ Երկրորդ հարցումն թէ վասն է՞ր նախ լւացուաց զոտս՝ աշակերտաց, եւ ապա ետ զմարմինն եւ զարիւն իւր աշակերտացն։ Ասեմք այսմ երեք պատճառ։ Նախզի՝ կամեցաւ սրբել զնոսա յԱդամային ախտից մեղացն, եւ ապա ընդունիլ զխորհուդն սուրբ։ Երկրորդ՝ օրինադրեաց մեզ՝ զի նախ մկրտիցիմք եւ սրբիցիմք աւազանաւն՝ եւ ապա հաղորդիցիմք։ Երրորդ՝ նաեւ ուսոյց նոցա զխոնարհութիւն ի լուանալն զոտս նոցա. եւ մեք պարտիմք խոնարհիլ ընկերին, եւ ապա արժանի լինիլ սուրբ խորհրդոյն. զի բնակեսցի ի մեզ Քրիստոս. ըստ այնմ, «յո՞ հանգեաց՝ եթէ ոչ ի հեզս եւ ի խոնարհս եւ այլն»։ Եւ զայս երեք խորհուրդս՝ կատարեաց Տէր մեր ի վերնատունն. վասն այն ի սմին աւուր երեք խորհուրդ կատարի։ Նախ՝ աղ օրհնել ի խորհուրդ հին պատարագացն։ Եւ լուացումն ոտից զոր յետոյ կատարեմք։ Եւ պատարագն սուրբ՝ հաղորդութիւն մարմնոյ եւ արեան Քրիստոսի որպէս ասէ. «Ի գիշերին յորում նատնիւր՝ էառ զհաց. եւ գոհացաւ եւ եբեկ, եւ ասէ. առէք եւ կերէք այս է մարմին իմ եւ այլն»։ Այս առաջինն։ Երկրորդ գլուխն թէ վասն է՞ր ի գիշերի մատնեցաւ։ Ասեմք թէ՝ ոչ ընդ վայր յիշեն զերեկոյն եւ զգիշերն։ Նախզի՝ առաւել ի զղջումն ածեն զմիս լսողացն. յորժաեմ ի միտ ածեմք ի յայսմ ժամու զտագնապ փրկչին եւ զչարչարանսն, թէ քան զքար կարծր է, քան զմոմ կաղուղ լինի եւ մաշի։ Երկրորդ՝ զի ընդ երեկս էր մերժիլն Ադամայ ի դրախտէն. եւ Տէրն մեր յայսմ ժամու մատնեցաւ. զի կամի բանալ բնութեան մերոյ զփակեալ դրախտն։ Երրորդ՝ զի ընդ երեկս դարձաւ աղաւնին առ Նոյ ի տապանն. որ զփրկութիւն նոցա գուշակեաց։ Այսպէս եւ յերեկոյս այս է փրկութիւն մարդկային բնութեանս։ Չորրորդ՝ զի ընդ երեկս ել ժողովուրդն Իսրայէլ ի յԵգիպտոսէ եւ ազատեցաւ։ Նոյնպէս եւ յերեկոյս այս ազատէ զմեզ յԵգիպտական ծառայութենէ մեղաց եւ սատանայի։ Հինգերորդ՝ զի յերեկոյս աւանդեաց զխոորհուրդն սուրբ. զայն նշանակէ՝ որ ի լրումն աւուրցս եւ ի յետին դարս՝ առաքեաց Աստուած զորդին իւր. եւ զգիշեր մեղաց եւ զանգիտութեան հալածեաց ի մէնջ։ Վեցերորդ՝ զի գիտասցուք թէ՝ յառաւօտէ արարչութեանն սկսեալ ի նահապետսն եւ ի մարգարէսն եւ յարդարսն մինչեւ յերեկոյս այս, ապա կատարեցաւ փրկութիւն մարդկան. որ Տէրն ի գիշերիս յայսմիկ՝ զխորհուրդն սուրբ բաշխեաց. եւ մատնեցաւ եւ չարչարեցաւ. եւ ապա ազատեցան մարդիկ ի յառաջին յանցանացն Ադամայ։ Եօթներորդ՝ երեկոյ եւ գիշեր է կենցաղս այս. եւ լոյս եւ առաւօտ հանդերձեալն. ցուցանէ թէ՝ պարտ է մեզ յայս կեանս չարչարիլ ընդ Քրիստոսի. եւ ապա ի հանդերձեալն պսակիլ. «զի որպէս չարչարանացն կցորդ լինմիմք. նոյնպէս եւ փառացն հողորդ լինելոց եմք»։ Այս երկրորդ գլուխն։ Տեսցուք զերրորդ գլուխն թէ, վասն է՞ր կրկին նիւթով՝ այսինքն ի հաց եւ ի գինի աւանդեաց, եւ ոչ յայլ ինչ։ Ասեն վարդապետք այսմ չորս պատճառ։ Նախզի՝ մարմնոյս կենդանութեանն պատճառ՝ ուտելով եւ ըմպելով լինի։ Երկրորդ՝ զի խորհուրդս այս՝ յիշատակ է չարչարանաց եւ մահուան Քրիստոսի. եւ ի խոոցելն տիգաւ զկողն, բաժանեալ եղեւ արիւնն ի մարմնոյն. վասն այն պարտ է ի տեղի մարմնոյն զհացն դնել. եւ ի տեղի արեանն զգինին։ Երրորդ՝ զի մարդոյս բնութիւնն ի կրկին իրաց գոյացաւ . այսինքն, ի հոգւոյ եւ ի մարմնոյ. եւ խորհուրդս այս՝ ի փրկութիւնն մարդոյն կատարի. պատշաճ է լինիլ հաց եւ գինի. զի հացն զփրկութիւն մարմնոյն ցուցանէ. եւ գինին զհոգւոյն։ Չորրորդ պատճառ՝ որպէս ոչ կարեմք ունիլ զմարմնոյ կեանս առանց ուտելոյ եւ ըմպելոյ. նոյնպէս եւ ոչ կարեմք զյաւիտենականն կեանսն ունիլ առանց հոգեւոր կերակրոյն՝ որ է մարմին եւ արիւն Տեառն։ Զի որպէս կերակուր եւ ըմպելի անորոշաբար այնպէս փոխարկի ի մարմին եւ յարիւն մարդոյն. նոյնպէս ոոր ուտէ եւ ըմպէ զմարմին եւ զարիւնն Տեառն՝ անորոշապէս խառնեալ ի նա միանայ։ Այս թէ վասն է՞ր ի կրկին նիւթոյ։ Իսկ թէ վասն է՞ր հացիւ եւ գինով կացոյց Քրիստոս զխորհուրդս զայս։ Ասեմք թէ՝ հաց եւ գինին յարմար էր ի խորհուրդս այս, քան զայլ ինչ նիւթ վասն վեց պատճառի։ Նախզի՝ հաց եւ գինին հասարակաց ամենեցուն դիւրաւ գտանի յամենայն տեղիս. վասն այն հաց եւ գինի աւանդեաց՝ զի անխափան յամենայն տեղիս յիշատակ փրկութեան մերոյ կատարեսցի միշտ։ Երկրորդ՝ զի հացն եւ գինին՝ սրբագոյն շօշափեալ լինի ձեռօք, քան զմիս եւ զարիւն որ հրոյ օրնացն քահանայքն առնէին։ Ցուցանէ թէ՝ պարտ է մեզ սրբագոյն միտս եւ ուղիղ վարս ստանալ քան զհին քահանայիցն. եւ ապա ճաշակել զմարմին եւ զարիւնն Քրիստոսի։ Երրորդ՝ «զի հացն առաւել հաստատէ զսիրտ մարդոյ. «եւ գինին ուրախ առնէ քան զամենայն քաղցր ըմպելի. որպէս ասէ մարգարէն»։ Նոյնպէս փրկական մարմինն Քրիստոսի՝ առաւել հաստատէ զսիրտ եւ զհոգի։ Եւ գինին ուրախ առնէ զտրտմութիւնն որ վասն մեղացն ունիմք. «եւ արիւնն Յիսուսի՝ սրբէ զմեզ յամենայն մեղաց ասէ առաքեալն»։ Չորրորդ՝ զի հացն ի բազում հատէցորենոյ ժողովի. եւ գինին ի բազում պտղոց խաղողոց հաւաքի։ Եւ այս ցուցանէ զմարմինն Քրիստոսի՝ որ ի բազում մասանց է ժողովեալ եւ բորորեալ։ Այլեւ զեկեղեցի սուրբ՝ որ է խորհրդաւոր մարմին Քրիստոսի, ի բազում անձանց հաւատացելոց ի մի հաւաքեալ։ Հինգերորդ՝ հացն կամնասայլիւք չարչարի եւ աղօթեօք մանրի. եւ հրով եփեալ կերակուր կազմի. եւ գինին ի հնձան ճմլեալ ի յարբումն պատրաստի։ Եւ սոքա յարմարեն. եւ նշանակեն զչարչարանսն Քրիստոսի. զի կամնասայլիւք չարչարանաց կոխեցաւ. եւ ի հնոց նեղութեանցն եփեցաւ. եւ ի հնձան խաչին ճմլեցաւ։ Վեցերորդ՝ զի նիւթ նորոյ խորհրդոյս՝ այլ ազգ պարտ էր լինիլ քան զհին պատարագն. որ ցուցանէր զդադարումն հնոյն. վասն այն հացիւ եւ գինւով աւանդեաց՝ որ նախ էր քան զհին օրէնս. որպէս Մելքիսեդեկ հաց եւ գինի պատարագեաց. յօրինակ ճշմարիտ պատարագին Քրիստոսի. որպէս ասէր Դաւիթ. «դու ես քահանայ յաւիտեան ըստ կարգին Մելքիսեդեկի»։ Այս երրորդ գլուխն։ Չորրորդն թէ ո՞րպէս փոխի հացն ի մարմին Քրիստոսի, եւ գինին յարիւն։ Ասեմք թէ յայտնի է ամենեցուն՝ յորժամ դնեմք զհացս զայս եւ զգինիս ի վերայ սեղանոյն, եւ սոսկ հաց եւ սոսկ գինի միայն. զի ոչ ունի յաստուածպետական զօրութենէն ի յինքեան։ Այլ յորժամ աւանդեալ բանիւն ի Տեառնէ որ ասէ. «այս է մարմին իմ. եւ այս է արիւն իմ». կտարի յիշատակ մահու Քրիստոսի. եւ ճշմարտապէս փոխի հացն ի մարմին Քրիստոսի. եւ գինին յարիւն Քրիստոսի։ Եւ թէ ո՞րպէս՝ օրինակաւ հաստատեսցուք. որպէս մարդս մարմին գոլով առանց հոգոյն՝ օրինակ մարդոյ ասի. եւ ոչ իսկապէս մարդ. իսկ յորժամ կամօքն Աստուծոյ ընդ մեռեալ մարմինն հոգի բանական խառնի, ասի սա ճշմարիտ մարդ կենդանի. բայց հոգին որ միացաւ ի նա՝ ոչ թէ՝ ոչ թէ զգալի մեր աչացս երեւեցաւ, կամ ի նոյն մարմինն առաւելութիւն եղեւ, այլ միայն զնոյն մարմինն տեսանեմք կենդանի։ Այսպէս եւ նշանքս մարմնոյ եւ արեանն Քրիստոսի՝ մինչեւ ցայժմ սոսկ հաց, եւ գինի միայն տեսանեմք. իսկ ի կարտեալն ի վերայ սորա զհրամանն Տեառն, իսկապէս շնչէ զկենդանարար հոգին յանշունչ մարմինն, եւ առնէ զզգալի հացս մարմին Քրիստոսի. եւ միութեամբ ընդ գինիս՝ լինի արիւն Քրիստոսի։ Եւ որպէս ի մեռեալ մարմինն յորժամ խառնիի հոգին, յէութիւն մարմնոյն ոչ լինի նիւթական ինչ առաւելութիւն. այլ միայն զի նիւին նովաւ զօրանայ եւ ներգործէ որպէս կենդանի։ Այսպէս եւ միացեալ հոգւոյն Աստուծոյ ի սա արաեալ մարմին Քրիստոսի, նիւթն ոչ այլայլի եւ կամ առաւելու. այլ միայն զի իմանալի զօրութիւն ընկալաւ. եւ ի ճաշակօղսն կատարէ զիւրն ներգործութիւն։ Եւ զի՞նչ է ներգործութիւն նորին. այսինքն է քաւութիւն եւ թողութիւն մեղաց. յուսով անմահանալ. եւ ընդ Աստուած միանալ. որպէս Տէրն ասէ. «որ ուտէ ի հացէս յայսմանէ՝ զմահ մի տեսցէ ի յաւիտեան. զի նա ի յիս բնակեսցի. եւ ես ի նմա»։ Եւ դարձեալ՝ որպէս ի մարդեղութեանն ինքն միացոյց զիւր մարմինն ընդ Աստուածութեան իւրում այսպէս եւ ինքն օրհնելով զհացս զայս՝ ըստ իւրում զօրութեանն եղեւ ճշմարիտ մարմին Քրիստոսի աստուածային բանիւն։ Զի փոխի հացն յանապական մարմին Քրիստոսի միաւորեալ ընդ աստուածեանն։ Բայց թէ ո՞րպէս փոխի։ Ասեմք թէ՝ այս փոխումնս՝ ոչ է ըստ կարգի. այլ զատ է որիշ յամենայն փոփոխմանց. զի ի խորհուրդս այս՝ հացն ոչ առաւելու մարմնոյն Քրիստոսի. այլ ամենեւին հացն եւ մասունք հացին՝ փոխին ի մարմինն Քրիստոսի. եւ այսպէս լինի հացս այս մարմին Քրիստոսի առանց յաւելման եւ պակասութեան. նոյնպէս եւ գինին։ Եւ թէ ո՞րպէս հաւատամք թէ ճշմարիտ մարմին է այս յոր հաղորդիմք, եւ ոչ օրինակ մարմնոյն։ Բազում վկայութիւնք են ի Տեառնէ եւ յառաքելոց նորին՝ ոորք ածեն զմեզ ի հաւանութիւն։ Նախզի՝ ինքն Քրիստոսի որ ճշմարտութիւն է, ասաց բարձր բարբառով ի մէջ ժողովրդեանն. «որ ոչ ուտէ զմարմին իմ, եւ ըմպէ զարիւն, ոչ ունի կեանս»։ Տես զմարմին իմ ասաց. եւ ոչ զօրինակ մարմնոյ իւրոյ։ Եւ դարձեալ աւետարանիչն ասէ. «արիւնն Յիսուսի սրբէ զմեզ յամենայն մեղաց». Յիսուս արիւն ասաց եւ ոչ օրինակ։ Եւ դարձեալ ասէ առաքեալն. «որ ուտէ եւ ըմպէ զարիւն Տեառն անարժանութեամբ». ոչ թէ զօրինակն, այլ զմարմինն Տեռան։ Եւ դարձեալ զի օրհնեալ հացն՝ մարմին Քրիստոսի է եւ ոչ օրինակ. վասն այսորիկ եւ ունի զօրութիւն զմեղս սրբելոյ. որպէս եւ Աստուած։ Եւ դարձեալ՝ զի հաւատամք զՔրիստոս ճշմարիտ Աստուած որպէս եւ է իսկ. եւ աստուածային Բանն՝ գործ է կատարեալ. որպէս ասաց Աստուած «եղիցին երկինք եւ երկիր եւ այլն՝ եւ եղեն». նոյնպէս եւ արարիչն Աստուած ասաց. «այս է մարմին իմ. եւ այս է արիւնն իմ». եւ եղեւ մարմին եւ արիւն Քրիստոսի. որ այսօր ի ձեռս մերկատարի։ Այս չորրորդ գլուխն։ Հինգերորդն որ ասէ. «առեալ հաց՝ գոոհացա, եբեկ»։ Գոհութիւնս այս՝ է առ մեզ. յորժամ կամի ոք խնդրել՝ նախ զերախտիս առեալ պարգեւացն, ի միտ ածէ եւ գոհանայ եւ ապա խնդրէ։ Իսկ թէ Քրիստոս վասն է՞ր գոհանայր. զի ամենայն ինչ հօրն՝ իւրն էր սեփհական. զի ինքն էր որ մատչիւր. եւ ինքն ընդունէր, եւ ինքն տայր մեզ պարգեւս։ Եւ արդ՝ գիտելի է՝ զի վասն վեց պատճառի գոհացաւ Քրիստոսի։ Նախզի՝ հինն Ադամ որ ձրի ընկալաւ զամենայն պարգեւս ի յԱստուծոյ՝ ոչ գոհացաւ զԱստուծոյ. այլ ապերախտ եւ անշնոորհակալ եղեւ. իսկ Տէրն մեր եղեւ որդի նորա եւ նոր Ադամ. գոհացաւ եւ զպարտս հինն Ադամայ վճարեաց։ Երկրորդ՝ զի հրէայքն զնա հակառակ հօր կարծէին. վասն որոյ գոհացաւ եւ յանդիմանեաց զմոլորութիւն նոցա։ Երրորդ՝ զի մեզ ուսուցէ թէ, ի վայելումն աստուածային պարգեւացն՝ ոչ լինիլ ապերախտ. այլ գոհանալ։ Չորրորդ՝ «զի ցանկանալով ցանկայր զայս պասեքս ուտել ընդ աշակերտսն». վասն որոյ զուարճացեալ գոհանայր ընդ նոսա։ Հինգերորդ՝ գոհացաւ զհօրէ՝ իբրեւ զմի ոք ի ձէնջ. եւ ի դիմաց մեր շնորհակալ եղեւ նմա. վասն որոյ ետ զորդին իւր մեզ ի փրկութիւն ամենայն աշխարհի։ Վեցերորդ գոհացաւ՝ զի ցուցցէ թէ, ոչ յակամայ ինչ եկն ի չարչարանս եւ ի մահ, այլ կամաւ . որեւ խրատէ զմեզ թէ՝ զոր ինչ մարմնական վիշտ կրեմք, գոհութեամբ պարտ է տանիլ։ Այս էր խորհուրդ գոհանալոյն։ Իսկ բեկանելն՝ զստոյգ մահն իւր վասն աշխարհի յայտ արար. թէ որպէս զհացն եբեկ՝ այսպէս եւ զմարմինն իւր սպանանէ վասն կենդանութեան մերոյ. եւ ապա յետ այնորիկ՝ ետ աշակերտացն, եւ ընդ նոոսին ամենայն աշխարհի։ Բայց բեկանելս այս՝ ի տեսակ հացին միայն կատարի. իսկ ի խաչին ոչ. «զի ոսկր նորա մի բեկցի ասէ». այլ զոր ինչ ոչ կրեաց ի խաչին, զայն կրէ ի պատարագիլն վասն քոյ, եւ ներէ բեկումն ընդունիլ։ Եւ թէ ո՞րպէս եբեկ. այսինքն ի չորս մասունս արարեալ. որպէս այժմ պաշտէ եկեղեցի։ Նաեւ այնպէս բեկանէր Տէրն զհացն ի ծանօթութիւն կղէ ոպեանցն։ Դարձեալ նշանակէ զաւետարանն ընդ չորս կողմն աշխարհիս քարոզիլ. եւ յամենայն տեղիս պատարագիլ ի փրկութիւն ամենայն աշխարհի։ Այս հինգերորդն։ Վեցերորդն գլուխն՝ թէ վասն է՞ր ճաշակելով հրամայէ առնուլ զմարմինն եւ զարիւնն. եւ ոչ այլ զգայութեամբ։ Ասեմք թէ՝ յոյժ յարմար եւ գեղեցիկ երեւի ճաշակելեօք ուտել եւ ըմպել զփրկական խորհուրդն, քան այլ զգայութեամբ վայելել։ Նախզի՝ ասացաք ի վերոյ թէ՝ որպէս ի զգալի հացես լինի կենդանութիւն մարմնոյ մարդկան. առանց որոյ ոչ կարեմք ապրիլ. եւ զայս ճաշակելովն կարեմք։ այսպէս եւ մարմինն Քրիստոսի՝ որ է կերակուր հաւատացելոց հոգւոց, ճաշակելովն պատշաճի. եւ առանց սորա անհնար է զկեանս յաւիտենից ընդունիլ։ Երկրորդ՝ հինգ զգայութիւն է. այն որ աչքն է եւ ականջն եւ հոտոտելիքն՝ ի հեռուէ զգան զիրն. որպէս աչք զգոյնն, եւ ականջ զձայնն , եւ ռնգունք զհոտն, ի հեռուէ իմանան. եւ շօշափելիքն մերձենայ եւ ճանաչէ զիրն. որպէս զջերմն եւ զցուրտն. այլ ոչ միաւորի ընդ նմա։ Իսկ ճաշակելիքն՝ միաւորի ընդ զգալի իրին, եւ ճանաչէ. եւ ապա ի գոյացութիւն մարմնոյն անցուցանէ եւ փոխէ. որպէս զամենայն կերակուր եւ զըմպելի։ Նոյնպէս եւ հաղորդութիւնն սրբոյ՝ յորժամ ճաշակելով հաղորդիմք, միաւորի ընդ մեզ ընդ հոգի եւ ընդ մարմինս մեր։ Երրորդ՝ ճաշակելով առնուլ զսուրբ խորհուրդն՝ եւ ուտել եւ մանրել ատամամբ՝ նշանակէ զչարչարանս Քրիստոսի . որ ի վերայ խաչին խոցեցաւ. եւ հոգին եւ մարմինն բաժանեցաւ. որպէս ի յառանուլ հողորդին, տեսակ հացին կոտորի եւ բաժանի ի մասն մասն։ Չորրորդ՝ ամենայն առողջարար դեղն, որ զհիւանդութիւն մարմնոյն լուծանէ, ուտելով եւ ըմպելով լինի։ Նոյնպէս եւ Քրիստոս զհոգեւոր դեղն՝ որ է առողջութիւն հոգւոյ եւ մարմնոյ, ուտելով եւ ըմպելով կացոյց։ Հինգերորդ՝ ճաշակելով զպտուղն մահացան նախնիքն Ադամ եւ Եւա. ըստ այնմ, «յաւուր յորում ուտիցէք՝ մահու մեռանիցիք»։ Նոյնպէս եւ Տէր մեր զանմահութեան կերակորն՝ ճաշակելով աւանդեաց. զի դեղն պատասխանի տացէ հիւանդութեան։ Զի որպէս ճաշակելովն մահացաք. նոյնպէս ճաշակելովն կենդանասցուք։ Վեցերորդ՝ ասաց ինքն ճշմարտութիւնն Տէր մեր եթէ, «մարմին իմ ճշմարիտ կերակուր է եւ արիւն իմ ճշմարիտ ըմպելի»։ Զի ամենայն կերակուր՝ կենդանութիւն ոչ կարէ տալ . այլ պահէ զկենդանութիւնն. իսկ մարմին եւ արիւնն Քրիստոսի՝ ճշմարիտ կերակուր, եւ ճշմարիտ ըմպելի է. զի տայ զհոգեւոր կենդանութիւնն, եւ պահէ եւս. մին զգալապէս, եւ մին հոգեւորապէս. ըստ այնմ, «որ ուտէն զիս՝ եւ նա կեցցէ վասն իմ»։ Բայց երկու ազգ է ուտել զմարմինն Քրիստոսի. մին զգալապէս. եւ մին հոգեւորապէս։ Հոգեւորապէս ճաշակեն այնոքիկ՝ որք սրբութեամբ խոստովանեալ են զմեղս եւ ապաշխարեալ. եւ հաւատոով եւ յուսոով ճաշակեն վասն քաւութեան մեղաց. եւ կենացն յաւիտենից։ Իսկ զգալապէս ճաշակեն նոքա՝ որք առանց զղջման եւ խոստովանութեան լրբութեամբ համարձակին եւ ճաշակեն զսարսափելի եւ զսոսկալի մարմին եւ արիւնն Քրիստոսի։ Այնպիսին՝ «դատաստան եւ դատապարտութիւն անձին իւրում ուտէ եւ ըմպէ». որպէս Յուդայ որ անարգեաց զՏէրն. որպէս խաչահանուքն որք արհամարհանօք խաչեցին զՔրիստոս։ Յորոց փրկեսցէ զմեզ Քրիստոս Աստուած յոյսն մեր եւ Փրկիչն ամենեցուն. եւ Նմա փառք յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։