Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Աստուած կրկին անգամ ստեղծեաց զմարդկային բնութիւնս։ Առաջինն Ադամ ծնաւ ի հողոյ. եւ ի նմանէ ծնունդն ապականեալ եւ ի հող դարձեալ։ Երկրորդն Ադամ ծնաւ ի Հոգւոյն Սրբոյ. եւ ի նմանէ ծնունդն սրբեալ եւ հոգիացեալ։ Թմրեցաւ Ադամ, եւ ի կողից նորա շինեցաւ Եւա։ Թմրեցաւ Քրիստոս եւ ննջեաց ի վերայ խաչին. եւ ի բղխմանէ կողիցն նորա՝ շինեցաւ սուրբ եկեղեցի։ «Զդրախտն տնկեաց ընդ արեւելս, եւ եդ անդ զմարդն զոր ստեղծ գործել զնա եւ պահել»։ Եւ շինեաց զեկեղեցի դէմ ընդ արեւելս. եւ եդ զհաւատացեալս ի սմա գործել եւ պահել զպատուիրանս Աստուծոյ։ Վասն որոյ դրախտ կոչի եկեղեցի Աստուծոյ ի վերայ երկրի։ Փոխանակ զանազան պտղոցն՝ զանազան իմաստութիւն Սուրբ Գրոց. որ քաղցր է որակօք քան զմեղր բերանոյ. որպէս ասէ Դաւիթ։ «Քաղցր են ի քիմս իմ բանք քո, քան զմեղր բերանոյ իմոյ»։ Եւ փոխանակ փայտին գիտութեան բարւոյ եւ չարի՝ հրանմանք Աստուածային օրինացն. որք բարի են պահողացն. եւ չար անարգողացն։ Եւ փոխանակ ծառոյն կենաց ի մէջ դրախտին՝ խաչն սուրբ կանգնեալ ի մէջ եկեղեցւոյ, բերելով մեզ կենաց պտուղ զՔրիստոս. որպէս ասաց՝ «ես եմ ճշմարիտութիւն եւ կեանք։ Վասն այն ասէ։ «Տնկեաց Տէր Աստուած զծառն կենաց ի մէջ դրախտին»։ Եւ յայսմ կենաց ծառոյս՝ երեք ինչ տեսանելի է։ Նախ վասն ծառոյ օրինակին. եւ չորս փայտի խաչին։ Երկրորդ՝ վասն եօթն բանին զոր խօսեցաւ Քրիստոս ի վերայ խաչին։ Երրորդ՝ վասն խաչի փայտին։ Տեսցուք զառաջինն։ Զի գրեալ է ի գիրս Դանիէլի եթէ՝ «ետես թագաւորն ի տեսլեան գիշերոյ՝ եւ ահա ծառ մի ի մէջ երկրի. եւ բարձրութիւն նորա բազում յոյժ. եւ մեծացաւ ծառն եւ զօրացաւ յոյժ, եւ եհաս մինչեւ յերկինս. եւ լայնութիւն նորա մինչեւ ի ծագս ամենայն երկրի»։ Արդ՝ ծառս այս՝ չորս նմանութիւն ունէր զխաչին Քրիստոսի։ Առաջին՝ զի ասէ «ծառն էր ի մէջ երկրի»։ Եւ խաչն Քրիստոսի կանգնեցաւ ի մէջ երկրի յԵրուսաղէմ որ է սիրտ երկրի։ Զի սովորութիւն է կատարեալ բժշկաց՝ որք հիւանդին սրտին դնեն զդեղն. եւ բոլոր երակօք որք ի նմա է, սփռի յամենայն անդամս առողջութիւնն։ Այսպէս Քրիստոս զդեղս կենաց մարդկան կազմեաց շնորհօք խաչին ի մէջ երկրի. եւ անտի տարածեցաւ ընդ բոլոր աշխարհիս. որպէս ասէ Դաւիթ. «Աստուած թագաւոր մեր՝ յառաջ քան զյաւիտեանս. որ արարեր զփրկութիւն ի մէջ երկրի»։ Երրրորդ՝ զի ասէ «բարձրութիւն նորա բազում յոյժ»։ Նոյնպէս խաչն Քրիստոսի՝ բարձրացաւ մինչեւ յերկինս. եւ եբաց զդուռն արքայութեանն. վասն այն տասաց աւազակին. «այսօր ընդիս իցես ի դրախտին»։ Եւ Յակօբ ետես սանդուխ մինչեւ յերկինս բարձրացեալ. եւ Տէր հաստատեալ ի նմա. որ նշանակէր զխաչին բարձրութիւնն. եւ Քրիստոս ի նմա բեւեռեալ. որով հրեշտակք յերկիր իջին, եւ մարդիկ յերկինս ելին։ Երրորդ՝ ասէ Դանիէլ եթէ՝ «ծառն այն յոյժ մեծ էր եւ զօրաւոր»։ Նոյպէս խաչն Քրիստոսի՝ զօրաւոր էր. զի զսատանայ եւ զհրէայսն եւ զթշնամիսն իւր եհար եւ յաղթեաց ուժգին. որպէս գրեալ է յելսն թէ՝ «գաւազանն Մովսէսի եկուլ զգաւազանն կախարդաց». զի նշանակէր զխաչն Քրիստոսի՝ որ կորոյս զզօրութիւնս սատանայի։ Չորրորդ՝ զի ասէ. «եւ լայնութիւն նորա մինչեւ ի ծագս երկրի»։ Նոյնպէս խաչն Քրիստոսի՝ այնպէս լայնացեալ է ընդ ամենայն ծագս երկրի. յարեւելս եւ յարեւմուտս. ի հիւսիւ եւ ի հարաւ։ Զոր նշանակէ չորս թեւ խաչին. որ չորս կողմ աշխարհի փրկեցաւ զօրութեամբն խաչին. որպէս ասէ Սիրաք ի դէմս խաչին Քրիստոսի։ «Եւ որպէս բեւեկնի արմատացուցի զոստս իմ»։ Եւ պարտ է գիտել՝ զի փայտ խաչին չորս փայտ է. բունն կիպարի. խոտորնակ բազուկն արմաւենի. պատուանդանն նոճի. տախտակ գլխոյն ձիթենի։ Արդ՝ պատուանդանն նոճի՝ նշանակէ զբարձրութիւն խոկմանն ի Քրիստոսի. զորմէ ասէր առաքեալն. «մեք զմիտս Քրիստոսի ունիմք»։ Եւ բունն կիպարի՝ զանուշահոտ բուրումն բարեհամբաւութեանն. զորմէ ասէ Մարգարէն. «բուրումն անուշահոտութեան նորա՝ ծածկեաց զերկինս եւ զերկիր։ Եւ օրհնութեամբ լցան տիեզերք»։ Իսկ արմաւենի բազուկն՝ զպտուղ արդարութեանն նշանակէ. զորմէ ասէ առաքեալն. «որ երեւեցաւ մարմնով՝ արդարացաւ հոգւով եւ այլն»։ Իսկ ձիթենին՝զկակղութիւն ողորմութեան նորին։ Դարձեալ՝ չորեքին փայտք խաչին՝ նշանակեն ի մեզ զչորս ազգ առաքինութիւնս մակստացականս։ Նախ՝ ձիթենի տախտակն «գրեալ թագաւոր հրէից՝» չորիւք նշանակէ զխոհեմութիւնն։ Առաջին՝ զի ձիթենին նիւթ է լուսոյ. եւ նշանակէ ի մեզ զխոհական իմաստութիւնն. որով լուսաւորի հոգիս մեր. որպէս ասէ Տէրն. «եթէ ակն քո առատ է՝ ամենայն մարմինդ լուսաւոր եղիցի»։ Երկրորդ՝ ի վերայ գլխոյն. եւ խոհեմութիւնն գլուխ է գեր ի վերոյ ամենայն հոգեկան մասանց։ Երրորդ՝ տախտակ է գրոյ. եւ խոհեմութիւնն ընդունի եւ կրէ զամենայն իմաստութիւն։ Չորրորդ՝ գիրն «թագաւոր հրէից»։ եւ խոհեմութիւնն՝ է իշխան եւ Տէր բոլոր անձինն։ Այսպէս տախտակ ձիթենին՝ նշանակէ ի մեզ զխոհեմութիւն առաքինութեանն։ Կիպարին անփուտ է՝ նշանակէ ի մեզ զարիութիւնն. որ զօրացուցանէ ի մեզ զամենայն առաքինութիւնս։ Նոճին՝ ողջախոհութիւնն է. որով բարձրանամք յերկրէ ի գիճութեանց մարմնականաց։ Եւ արմաւենին նշանակէ ի մեզ զհաւասարկշիռ արդարութիւնն. որ ոչ թողու ի յաջ խոտորիլ եւ ոչ ի յահեակ։ Դարձեալ՝ չորս փայտք խաչին՝ նշանակեն ի մեզ զչորս առաքինութիւնս. որք կարօղ են բարձրանալ եւ բանալ զդուռն արքայութեանն երկնից։ Կիպարւոյն տերեւն՝ հանապազ կանաչ մնայ, եւ ոչ կորուսանէ զտերեւն. ցուցանէ ի մեզ զժուժկալութիւն համբերութեանն մինչ ի վախճան. որ հասուցանէ զմեզ ի յերկինս. որպէս ասէ Քրիստոս։ «Որ համբերեսցէ ի սպառ՝ նա կեցցէ յաւիտեան»։ Իսկ նոճին ցուցանէ զխոնարհութիւնն. զի նոճւոյն որչափ աճէ ոստն ի վեր կոյս՝ այնչափ ի խոնարհ երթայ ի վայր կոյս։ Եւ որչափ խոնարհի մարդ՝ այն չափ բարձրանայ. որպէս հրամայէ Տէրն. «Որ ոք խոնարհեցուցանէ զանձն՝ բարձրասցի յերկինս»։ Իսկ արմաւենոյ արմատն՝ յոյժ դառն է. եւ պտուղ նորա քաղցր. նշանակէ ի մեզ զապաշխարութիւնն. որ ի սկիզբն դառն է. եւ ի վերջն հասուցանէ յարքայութիւնն երկնից. որպէս ասէ Տէրն. «ապաշխարեցէք՝ զի մերձեալ է արքայութիւնն երկնից»։ Իսկ ձիթենին նշանակէ ի մեզ զողորմածութիւնն. եւ ողորմութիւնն հասուցանէ զմարդն յարքայութիւն երկնից. որպէս ասէ ողորմածացն։ «Եկայք օրհնեալք հօր իմոյ. ժառանգեցէք զպատրաստեալ ձեզ զարքայութիւնն երկինց»։ Յիրաւի ապա խաչն Քրիստոսի ծառ կենաց է ի մէջ դրախտին. որ հանէ զմեզ յարքայութիւնն երկինց։
       Առաջինն այս։ Երկրորդ՝ պարտ է գիտել. զի եօթն բան խօսեցաւ Քրիստոս ի վերայ խաչին. եւ ի բանիցս այս՝ եօթն հրաշք եղեն ի վերայ երկրի. եւ եօթն ազգ խրատ եւ ուսումն է մեզ։ Առաջին բանն է «հայր թող սոցա. զի ոչ գիտեն զինչ գործեն». այսինքն, զի ոչ գիտեն զինչ առնեն։ Եւ ի զօրութենէ այօր բանի՝ ասեն վարդապետք թէ, երեք հազար հոգիք հաւատացին ի Քրիստոս։ Դարձեալ ուսոյց մեզ՝ զի եւ մեք աղօթեսցուք ի վերայ թշնամեաց մերոց։ Եւ յայսմ բանէ՝ վէմք պատառեցան. ապա մեզ պարտ է յորժամ լսեմք զբանս զայս, թէ իբրեւ զքար է սիրտ մեր ի վերայ թշնամեացն, փոխք եւ պատառի ի լաւութիւն։ Երկրորդ բանն՝ ասաց ընդ աւազակն։ «Այսօր ընդիս իցես ի դրախտին»։ Եւ այս ճշմարիտ դատաստան է. զի նոքա որք ի տանջանս ընկեր են Քրիստոսի՝ ի փառս ընդ նմին վայ ելեն։ Եւ աստ աւազակն հինգ բարի բան խօսեցաւ ի յանդիմանութիւն ընկերին։ Նախզի՝ յորժամ նախատեաց ձախակողմեան աւազակն , «թէ որդի ես Աստուծոյ՝ փրկեա զմեզ եւ զքեզ»։ Եւ աջակողմեանն յանդիմանեաց զնա եւ ասէ. «ո՞չ երկնչիս դու յԱստուծոյ. զի ի նմին պատժի կաս. եւ մեք յիրաւի, զի արժանի որոց գործեցաքն առնումք զհատուցումն. եւ դա անմեղ՝ չարչարի»։ Երկրորդ՝ զչարչարանս նորա յայտնէ ասելով. «ի նմին պատժի կեաս»։ Երրորդ՝ եւ զինքն մատնէ ասելով. «եւ մեք յիրաւի եմք ի պատիժս»։ Չորրորդ՝ զի թիկունք եղեւ Քրիստոսի թէ՝ «սա ումեք ոչ վնասեաց»։ Հինգերորդ՝ զի ողորմութիւն խնդրեաց ի Քրիստոսէ դաւանելով զնա. «Տէր յիշեա զիս ի քում արքայութեանդ»։ Եւ առժամայն կատարեցան խնդիրք նորա. ասաց Քրիստոս. «այսօր ընդ իս իցես ի դրախտին»։ Եւ այս ցուցանէ թէ՝ Քրիստոս զարքայութիւնն միայն նոցա տայ, որ ընդ նմա չարչարին. կամ ապաշխարութեամբ, կամ այլ իւիք։ Եւ ի բանիցս յայս՝ մեծ սքանչելի եղեն. զի յորժամ դժոխայինքն լսեցին զբանս զայս, զհոգիս մարդկան ի յետս դարձուցին զորս զրկեալ էին յայլոց։ Ապա ուրեմն քան զդժոխայինսն չարագոյնք են, որք լսեն զայս բանս եւ ոչ դարձուցանեն զորս զրկեալ են յայլոց։ Եւ ոչ թէ միայն պարտ է զայլոցն դարձուցանել, այլեւ զիւրն բաշխել. որպէս Քրիստոս զարքայութիւն աւազակին բաշխեաց։ Երրորդ բանն՝ «ասէ ցմայրն. ահա որդի քո. եւ ցՅօհաննէս ասէ. ահա մայր քո»։ Մին զմեծ սէրն նշանակէ. զի ոչ էր մոռացեալ զմայր իւր մինչ ի չարչարանսն. այլ յանձնեաց ի Յօհաննէս սիրելին իւր. եւ ինքն հոգայր զփրկութիւն մարդկան։ Եւ միւս՝ զի վասն մօրն ոչ էջ ի խաչէն. այլ յետոյ հանգեաւ ի գերեզմանին։ Ետ մեզ օրինակ՝ որք թողեալ եմք զսէր աշխարհիս, եւ ի կարգ քահանայութեան հրաւիրեալք, չէ պարտ վասն մարմնաւոր ծնողաց թողուլ զխաչն որ է ապաշխարանքն. այլ պարտ է հեռանալ յաղաղակէ աշխարհիս. եւ հանգչիլ ի խոկումն հաճոյիցն Աստուծոյ։ Եւ յայս բանէս՝ մեռեալք յարեան ի գերեզմանաց. նոյնպէս եւ մեզ պարտ է յառնել ի մեռելութենէ մեղաց։ Չորրորդ բանն՝ «էլի էլի Լամասափաքթանի. որ է Աստուած իմ Աստուած իմ ընդէ՞ր թողեր զիս»։ Այս է՝ հայր ընդէ՞ր ի չարչարանս մեղաւորաց եւ մահապարտաց թողեր զիս. որպէս թէ տուեր զիս։ Եւ այս նախ զխոնարհութիւնն ուսուցանէ մեզ. զի ի մէջ վշտաց եւ նեղութեանց աղօթեմք առ Աստուած։ Երկրորդ՝ զայն ուսուցանէ թէ՝ որդին Աստուծոյ որ սիրեցեալ էր ի հօրէ՝ ի չարչարանս աշխարհիս թողեալ եղեւ, ապա չէ զարմանք թէ զսուրբս եւ զսիրելիս իւր թողու Աստուած ի վիշտ աշխարհիս։ Եւ յայս բանէ՝ խաւարեցաւ արեգակն։ Արեգակն զփառս աշխարհիս ցուցանէ. եւ խաւարիլն զնախատինսն. զայն ուսուցանէ մեզ թէ՝ ի վերջ աշխարհիս փառքն ի նախատինս է փոխարկելոց. եւ ուրախութիւնն ի տրտմութիւն։ Եւ այս ցուցաւ ի գալստեան օրն՝ յորժամ Տէրն ի վերայ յաւանակի նստեալ եկն ի տաճարն. վեց աւուրբ յառաջ ուրախութեամբ ընկալան զնա եւ փառաւորեցին. իսկ յայսմ ուրբաթի օրս՝ անարգութեամբ հանին ի խաչ։ Եւ զայլն ամենայն ութն գոլուխն՝ որ գրած է ի ծաղկազարդի քարոզն՝ տես եւ ասա թէ պիտոյ է։ Հինգերորդ բանն՝ «ծարաւի եմ». երկու իրս ուսուցանէ։ Նախ՝ թէպէտ յոյժ չարչարեցաւ Քրիստոս, այլ վասն փրկութեան մարդկան ծարաւի էր. եւ յօժար առաւել չարչարիլ։ Երկրորդ՝ որ թէպէտ մեք բազում քաղց եւ ծարաւ կրեմք. յիշեմք զքաղց եւ զծարաւն Քրիստոսի եւ մխիթարիմք։ «Եւ յորժամ ետուն քացախ եւ լեղի խառնեալ՝ ոչ կամեցաւ ըմպել»։ Այս ցուցանէ զերկու ազգ փորձութիւնն սատանայի. քացախն զմարմնաւոր վիշտն. եւ լեղին զմեղաց փորձութիւնն. զի յորժամ զքացախ չարչարացն ըմպեմք, զլեղի մեղացն ոչ ըմպեմք։ Վեցերորդ բանն ասէ. «ամենայն ինչ կատարեալ է»։ Չորս բան ուսուցանէ։ Նախ թէ՝ ամենայն անդամօքս կատարեցի զչարչարանս. ի յոտս՝ եւ ի ձեռս. ի գլուխս՝ եւ յերեսս, եւ յայլն։ Երկրորդ՝ թէ ամենայն գրեալքն ի մարգարէիցն կատարեցան վասն իմ։ Երրորդ՝ թէ մարդս պարտական էր սատանայի. եւ սատանայ ոչ թողոյր ի դրախտն. Քրիստոս զամենայն պարտսն կատարեալ վճարեաց եւ ասէ. «ամենայն ինչ կատարեալ է՝ գնացէք ի դրախտն ընդ աւազակին»։ Չորրորդ՝ զայն ցուցանէ թէ՝ յօր մահուան մերոյ՝ պարտ է ամենայն ինչ կատարեալ լինիլ. թէ կտակագիր է, թէ ապաշխարանք, եւ այլն։ Եւ բանիւս այս՝ շարժեցաւ երկիր. ուսուցանէ մեզ շարժիլ յամենայն ժամ ի բարիս եւ զչարն թողուլ. ապա թէ ոչ՝ ի մահուան ժամն պարտ է շարժիլ ի բարիս։ Եօթներորդ բանն՝ «հայր ի ձեռս քո յանձն առնեմք զհոգի իմ»։ Սովորութիւն է, որ զպատուական իրն՝ ի յառաւել սիրելի յանձնեն ի պահեստ. արդ՝ Քրիստոս զպատուական հոգին ի հայր իւր յանձնեաց որ առաւել սիրելի էր։ Դարձեալ՝ ի յանդիմանութիւն այնոցիկ՝ որք զմարմինն յԱստուծոյ յանձնեն, եւ զհոգին ի սատանայ։ Դարձեալ ոմանք յանձնեն թէ զմարմինս յեկեղեցին տարէք թապութով. եւ փառօք թաղեցէք. եւ զհոգին ոչ հոգան կամ զղջմամբ. կամ խոստովանութեամբ. այլ անդրէն թողուն ի դժոխս։ Եւ այս եօթն բանիւս՝ վարագոյր տաճարին պատառեացաւ. ուսուցանէ թէ՝ պարտ է յօր մահուն զամենայն գիր պարտուց պատառել. այլեւ պարտ է զամենայն ծածկոյթ մեղացն պատառեալ եւ յայտնել խոստովանութեամբ։ Այս երկրորդ գլոխն վասն եօթն բանին՝ զոր խօսեցաւ Քրիստոս ի վերայ խաչին։ Երրորդ գլուխն՝ պարտ է գիտել վասն փայտին. զի իմաստունն սողոմօն՝ «փայտ կենաց ասէ զսա»։ Վասն այն ոմանք ի վարդապետաց ասեն թէ՝ յորժամ հիւանդացաւ Ադամ, առաքեաց զՍէթ զի բարի այր էր ի դրախտն առ հրեշտակն, որ պահապան էր դրախտին. զի ի կենաց փայտէն տացէ նմա պտուղ. գոն է զի առողջասցի։ Եւ հրեշտակն ետ նմա ետ նմա ի ծառոյն յորմէ խաբեցաւ ոստ մի եւ ասէ. տնկեա զդա որ պտուղ բերէ. եւ պտուղն այն ճմլի ի վեայ հօր քոյ եւ առաողջասցի։ Յորժամ եբեր զայն Սէթ, եգիտ զհայրն իւր մեռեալ. իսկ նա տնկեաց զոստն ի սնարս նորա եւ եղեւ ծառ մեծ։ Եւ յետ ջրհեղեղին՝ հրամանաւ հոգւոյն հողմավարել բնակեցաւ ի մայրսն լիբանանու որպէս ասի ի յերգս խաչին։ Եւ յորժամ սողոմօն շինէր զտտճարն, կատարեցաւ շինուածն, եւ ամենեւին ի բան ոչ եկն. այլ դրին զնա կամուրջ ջրի։ Եւ յորժամ եկն դշխոյն հարաւոյ առ սողոմօն, ետես զփայտն, եւ ոչ կամէր անցանել. այլ ասաց. թագաւոր հրէից կախեսցի ի փայտս յայս. եւ ապա բարձցի թագաւորութիւն հրէից։
       Ապա փորեաց Սողոմօն զգետինն խոր. եւ եդ անդ զփայտն զայն որ ոչ երեւէր։ Այլ յաւուրս Քրիստոսի՝ պատառեցաւ երկիր պրոպատիկէ աւազանին. եւ յայն ջրոյ երեսն այն փայտն լեղայր։ Եւ ի զօրութենէ փայտին եւ ի շարժմանէ հրեշտակին՝ ամենայն ախտք եւ վերք հիւանդութեանց առողջանայր։ Որպէս ասէ աւետարանն վասն անդամալուծին. «ոչ զոք ունիմ յորժամ ջուքն յուղիցին. արկցէ զիս յաւազանն»։ Եւ յորժամ տանէին զՔրիստոս ի խաչ՝ առին ի փայտէն մասն ինչ. եւ այլ փայտ խառնեցին որպէս ասացաւ ի վերոյ. եւ արարին խաչ. եւ կախեցին ի նմա զՔրիստոս. եւ ճմլեցաւ ի վերայ գագաթանն Ադամայ՝ եւ ճշմարիտ եղեւ կենդանութիւնն։ Վասն այն ասէ Սողոմօն. «փայտ կենաց է ամենեցուն որք պատսպարին ի նա. եւ որք յենուն ի նա՝ իբրեւ ի Տէր հաստատութեամբ»։
       Եւ յայս կենաց փայտէս՝ երեք ազգ կենդանութիւն եղեւ։ Առաջին կենդանութիւն բնութեան . վասն այն մարմինք մեռելոց յարեան։ Երկրորդ կենդանութիւն ողորմութեան. վասն այն յորժամ զհոգին աւանդեաց ի խաչին, բազում զղջացան եւ հարկանէին զկուրծս։ Երրորդ կենդանութիւն փառաւոր արքայութեանն. վասն այն յորժամ խաչեցաւ՝ ասէ ընդ աւազակն. «այսօր ընդիս իցես ի դրախտին»։ Որեւ զմեզ զամենայն հաւատացեալս եւ երկրպագուս կենարար խաչին իւրոյ՝ արժանի արասցէ այժմ կցորդ լինիլ չարչարանաց խաչին եւ մահուան իւրոյ, եւ կենսունակ թաղմանն եւ Սուրբ յարութեանն։ Այլեւ մեծի ծագման եւ ճառագայթափայլ սրբոյ խաչին, յորժամ յարեւելից ընդ երկնիւք ծագիցի ի սմին աւուր յուրբաթու՝ եւ լուսովն իւրով լնուցու զամենայն փորուածս երկնից. միչեւ ծածկին զգալի լոյսք լուսաւորացդ. եւ կանգնի ի վերայ լերինն Գողգոթայի ուր տեղին է խաչելութեան. յայնժամ բացցէ զաչս մեր տեսանել զլոյս գերապայծառ խաչին եւ խաչեցելոյ ինքեան . եւ բացցէ զականջս մեր ի ձայն փողոյն. եւ յարուսցէ ի հողաբնակ տապանէս աջալրջութեամբ կալ առաջի ահաւոր բեմին աջակողմեան դասուն, եւ եօթնալիր օրհնութեանց կոչմանցն Քրիստոս Աստուած Փրկիչն մեր. որ է օրհնեալ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն յաւիտեանս ամէն։