Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Եղեն ոմանք հերձուածօղք՝ որք ասէին ոչ գոլ յարութիւն հողացեալ մարմնոց. որպէս Հիմէնոս եւ Ֆիլէտոս, այլք բազումք։ Եւ այլք ոմանք ուրանային զյարութիւնն Քրիստոսի. որպէս մանիքեցիքն որք առ աչօք ասէին զՔրիստոս։ Որ չարահնարն սատանայ՝ տայր ուրանալ զյարութիւն մեռելոցն. եւ ապա այնու կարգաւ անգոսնել զմարդանալն Աստուծոյ. եւ զփրկութիւնն հաւատովք որ առ Քրիստոս։ Զոր առաքեալն Պօղոս նախ գրէ վասն յարութեանն Քրիստոսի. զի պատճառ է հասարակ յարորւթեան մարդկան. երւ նովաւ հաստատէ զյարութիւն մեր իբր զպատճառելի։ Յաղագս որոյ ասէ։ «Ապա թէ Քրիստոս քարոզի թէ ի մեռելոց յարութեան է»։ Այսինքն է՝ թէ որ խոստովանի զՔրիստոս ի մեռելոց յարութեալ՝ հարկ է նմա եւ խոստովանիլ զյարութիւն մեռելոց. եւ որք ուրանան զյարութիւն մեր՝ նոքա եւ ոչ խոստավանին զՔրիստոս յարուցեալ։ Որեւ երկոքին սոքա առաջի կան մեզ։ Այսինքն նախ հաստատեալ զյրորւթիւնն Քրիստոսի. եւ զվնաս ուրացողացն։ Եւ ապա հաստատել զյարութիւն մեր. եւ զվնաս ուրացողաց։ Եւ զայսոսիկ համառօտ բանիւք։ Բայց նախ տեսցուք թէ՝ զի՞նչ է յարութիւն։ Ոմանք այսպէս սահմանեն թէ՝ յարութիւն է՝ վէրստին կենդանանալ։ Եւ ոմանք ասացին թէ, յարութիւն է՝ հոգւոյ եւ մարմնոյ վերստին նորոգումն։ Եւ այս երկու սահմանքս՝ ինքեանք ըստ ինքեանց յայտնի են։ Եւ ոմանք ասացին թէ, յարութիւն է այնմ որ անկաւ՝ վերստին յառնել ի կենդանութիւն անմահ եւ յաւիտենական։ Իսկ սահմանս այս կատարեալ է։ Եւ աստ գիտելի է՝ զի անկումն երկու կերպիւ է։ Նախ հոգեւոր մահուամբ որ է մեղքն։ Եւ երկրորդ՝ մարմնաւոր մահուամբ. վասն այսորիկ մահն երկու ազգ է. հոգեւոր եւ մարմնաւոր. այլ վասն հոգեւորին ոչ ինչ ասեմք աստ. այլ վասն մարմնաւորին խօսեսցուք։ Եւ յարութիւն մարմնաւորին՝ երկու կերպիւ է։ Նախ որ յառնէ միանգամ, եւ դարձեալ մեռանի. որպէս վեց մեռեալքն որք նախ քան զյարութիւնն Քրիստոսի։ Նախ՝ Եղիային. երկու Եղիսէին. եւ երեք զոր յարոյց Քրիստոսի . եւ դարձեալ մեռան նոքա. եւ յարութիւնս այս՝ անկատար է։ Եւ երկրորդ՝ որ յառնէ ոք միանգամ, եւ այլ ոչ եւս մեռանի. եւ յարութիւնս այս կատարեալ է։ Այսպէս էր յարութիւնն Քրիստոսի. որպէս Պօղոս ի կորնթացւոց. «գիտեմք եթէ Քրիստոս յարուցեալ է ի մեռելոց. այսուհետեւ ոչ մեռանի. եւ մահ նմա ոչ եւս տիրէ»։ Այսպէս է եւ յարութիւնն հասարակաց ի վերջին աւուրն։ Զոր այս սահմանս յայտնէ եթէ՝ յարութիւն է այնմ որ անկաւ. այսինքն մահուամբ մարմնոյ. վերստին յառնել յանմահութիւն եւ ի կեանսն յաւիտենից։ Արդ՝ որորվհետեւ ծանեաք զսահման յարութեանն. եկեսցուք յառաջիկայ Բանն որ յաղագս յարութեանն Քրիստոսի։ Եւ գիտելի է՝ զի յարութիւնն Քրիստոսի հաստատի տասն գլխաւորօրէն վկայիւք։ Նախ վկայիւք մարգարէիցն. որք յառաջագոյն գուշակեցին զյարութիւնն Քրիստոսի. որպէս ասէ Եսայի. «բառնին յերկրէ կեանք նորա. որ մահն. եւկամի Տէր սրբել զնա ի վերաց անտի. եւ ցուցանել նմա լոյս. այս զյարութիւնն ասէ»։ Եւ մարգարէն Դաւիթ ասէ. «մարմին նորա ոչ ետես զապականութիւն. եւ հոգի նորա ոչ թողաւ ի դժոխս»։ Երկրորդ՝ հաստատի յօրինակացն. «որպէս Յովնան էր ի փոր կիտին կենդանի զերիս տիւս եւ զերիս գիշերս. եւ յետ յերից աւուրց ելեալ ի կիտէն»։ Որ նշանակէր զմարմինն Քրիստոսի՝ որ էր մեռեալ եւ ի գերեզմանի . եւ էր կենդանի. եւ յետ երից աւուրց յարեաւ։ Եւ դարձեալ առ Մովսէսիւ «մորենին վառեալ եւ ոչ այրիւր». որ նշանակէր զմարմինն Քրիստոսի. որ էր մեռեալ եւ էր կենդանի. զոր յայտ առնեն կրկին վտանքն ի կողէն. այսինքն ջուրն եւ արիւնն։ Երրորդ՝ նոյն ինքն ի վկայութեանց իւրոց զոր ասէր։ «Ահաւասիկ ելանեմք յԵրուսաղէմ. եւ որդի մարդոյ մատնի. եւ յերիր աւուր յարիցէ»։ Չորրորդ՝ ի հրեշտակացն բարբառոյ՝ որք ասէին առ խնկաբեր կանայսն։ «ԶՅիսուս խնդրէք զնազօրացի զխաչելեալն, չէ աստ յարեաւ»։ Հինգերորդ՝ ի վկայութեանց կանանցն. «որք պատմեցին զայս առաքելոցն. եւ երեւեցան շաղփաղփութիւն բանք նոցա»։ Վասն է՞ր. զի ոմանք ասէին թէ՝ երկու հրեշտակս տեսաք. եւ ոմանք թէ՝ մին հրեշտակս. եւ ոմանք թէ՝ երիտասարդ մի. ոմանք ասէին թաւալեցուցեալ զվէմն տեսաք. եւ այլք թէ՝ առաջի մեր թաւալեցաւ. այսոքիւք շաղփաղփութիւն երեւէին բանքն։ Եւ ոչ այսու էին հակառակ բանքն միմեանց. այլ զի դասք դասք չորս անգամ եկին կանայքն ի գերեզմանն. եւ այլ եւ այլ տեսլեանց դիպեցան. բայց ամենեքեան միաբան զյարութիւնն աւետարանէին։ Վեցերորդ՝ հաստատի ի նոյն զօրականացն՝ որք զգուշացան գերեզմանին. զի մտեալ ի քաղաք առքահանայսն պատմեցին զյարութիւնն. թէպէտ եւ ոչ կարէին տեսանել զՔրիստոս. այլ ի շարժմանէ գերեզմանացն եւ յերեւմանէ հրեշտակացն՝ երկեան եւ իմացան զյարութիւնն։ Եւ երթեալ պատմեցին փութով, մինչդեռ վէմն կնքեալ էր. զի եկեալ տեսցեն եւ մի պատժեսցեն զնոսա։ Եւ իբրեւ լսեցին քահանայքն, արծաթ յոյժ ետուն նոցա ասեզ թէ, «աշակերտք նորա եկեալ գողացան զնա մինչ մեք ի քուն էաք»։ Ահա զի եւ ինքեանք վկայէին յարութեանն, որոց ետուն զարծաթն մի ասել զայն. եւ յանդիման ճառելի է հակառակաց վկայութիւնն։ Եօթներորդ՝ հաստատի ի մեռելոցն սրբոց. որք յարեան ի գերեզմանացն ընդ Քրիստոսի. եւ մտին ի քաղաքն սուրբ։ Իսկ վասն յարուցեալ մեռելոցս՝ թէ դարձեալ մեռա՞ն թէ ոչ, կարծիս գոյ ի մէջ վարդապետաց։ Եւ ոմանք ասեն թէ՝ յարեան նոքա զի վկայեսցեն յարութեանն Քրիստոսի. իսկ յետ վկայութեանն՝ դարձեալ մեռան։ Եւ ոմանք ասեն թէ՝ յաեանք նոքա զի վկայեսցեն յարութեանն Քրիստոսի . իսկ յետ վկայութեանն՝ դարձեալ մեռան։ Եւ ոմանք ասեն թէ՝ ընկալան զհասարակաց յարութիւնն իւրեանց։ Ութներորդ հաստատի ի վիմէն կնքելոյ եւ ի պատանացն. ի վիմէն՝ զի էր կնքեալ մատանեաւ. եւ ծերպ գոյր ի գերեզմանն. զի չէր ամենեւին տաշեալ վէմն ընդ որ տեսանէին զմարմինն. իսկ ի պատանացն՝ զի վարշամակ գլխոյն էր ուրոյն ծալեալ ի մի կողմն. որ նշանակէր զԱստուածութիւն նորա ամենեւիմբ ծածկեալ եւ զատեալ յեղականակաց մտաց. այսինքն, ի հրեշտակաց եւ ի մարդկանէ. իսկ մարմնոյն պատանքն՝ ոչ ամենեւին ծալեալ եւ ոչ կարի պարզեալ. նշանակէր զմարդկային տնօրէնութիւն նորա. որ թէպէտ ըստ մարմնոյն երեւի ինչ. սակայն խորհուրդն անգիտելի մնայ յամենայն ստեղծուածոց։ Որեւ Յովհաննէս զմի ի խրացից կօշկաց նորա ոչ կարէր լուծանել. այսինքն, զխորհուրդ անօրէնութեան նորա։ Իններորդ՝ հաստատի ի տեսողացն վկայութեանց. որք տեսին մարմնական աչօք յարուցեալ զՔրիստոս։ Զի ի նոյն օրն՝ հինգ անգամ երեւեցաւ. նախ Մարիամու Մագդաղենացւոյն զոր պատմէ Յօհաննէս։ Եւ թէ վասն է՞ր նախ կանանց երեւեցաւ. զի գոյժ մահաբեր ի ձեռն կնոջ եմուտ ի բնութիւնս. պարտ էր եւ նոքօք լինիլ աւետիս կենաց եւ փրկութեան մարդկան։ Երկրորդ՝ երեւեցաւ եւ այլ կանանցն, յորժամ դարձան ի գերեզմանէն, ի մէջ ճանապարհին, զորոց պատմէ Մատթէոս թէ, «կալան զոտս նորա եւ երկրպագին նմա»։ Երրորդ՝ երեւեցաւ Պետրոսի. որպէսի պատմէ Ղուկաս. «երեւեցաւ Սիմօնի»։ Եւ ի կորնթացւոց. «երեւեցաւ նախ կեփայի». եւ այս երկու պատճառի. մին՝ զի մի յուսահատեսցի վասն ուրացութեանն. եւ երկրորդ՝ առ ի յայտնել զաստուածային ողորմութիւնն առ մեղաւորսն։ Չորրորդ՝ երեւեցաւ երկու աշակերտացն յեմաւուս զոր պատմէ Ղուկաս։ Հինգերորդ ի նոյն երեկոյին գրօքն փակելօք երեւեցաւ ամենայն աշակերտացն. բաց ի յառաքելոյն Թումայէ. որ եկաց ի մէջ նոցա. իսկ այս կամ ի Գալիլիայ ի ժամադրեալ տեղին. կամ ի վերնատունն ըստ ոմանց։ Ապա ուրեմն յայտնի է ի տեսողացն վկայութեանց յարութիւնն Քրիստոսի։ Տասներորդ՝ ի նոյն ինքեան յիրաց ճշմարտոթեանց. այսինքն, ի Քրիստոսէ. զի յետ յարութեանն՝ շօշափեցաւ մարմինն. եւ եկեր եւ էարբ աշակերտսն. եւ խօսեցաւ եւ առաքեաց զնոսա մկրտել. եւ օրհնեաց զնոսա եւ համբարձաւ առաջի նոցա յերկինս։ Իսկ նոքա ընթացան ընդ ոլորտս տիեզերաց. եւ քարոզեցին զՔրիստոս յարուցեալ ի մեռելոց. որով մեք ամենեքեան հաւատացեալքս փրկեցաք շնորհօք յարութեան նորա։ Իսկ որք ուրանան զյարութիւնն Քրիստոսի՝ տասն ազգ վնասիւք վրիպին. մանաւանդ թէ, կորստական հերձւածովք։ Նախ այն՝ զի ընդ երեւելի եւ յայտնի ճշմարտութիւնն իրացն հակառակին։ Երկրորդ՝ զի զմարգարէսն ստեն որք ծանուցին զյարութիւնն Քրիստոսի։ Երրորդ՝ ունայն ցուցանեն եւ զքարոզութիւն առաքելոցն. որպէս ասէ Պօղոս ի կորնթացւոցն. «եթէ Քրիստոս չիցէ յարուցեալ, ընդունայն լիցի եւ քարոզութիւնն մեր որ վասն յարութեանն Քրիստոսի»։ Չորրորդ՝ զի ինքեանք ուրացօղքն ունայն մնան ի հաւատոցն Քրիստոսի եւ ի փրկութենէն. որպէս ասէ՝ «ունայն լիցի եւ հաւատքն ձեր»։ Հինգերորդ՝ զի ասէ. «եւ գտանիցիմք սուտ վկայք Աստուծոյ. զի վկայեցաք զԱստուծոյ հօրէ՝ եթէ յարոյց զՔրիստոս»։ Որպէս ասէ Պետրոս ի գործսն. «զորդուքն խաչեցիք. զոր Աստուած յարոյց ի մեռելոց»։ Եւ Պօղոս ի հռօմայեցւոց ասէ. «հոգի այնորիկ որ յարոյց զՔրիստոս ի մեռելոց բնակեսցի ի ձեզ»։ Եւ թէ տարակուսեսցի ոք յիմար մտօք իբրթէ հայր յարոյց, ապա նուազութիւն է այս որդւոյ։ Գիտասցէ այնպիսին. զի թէպէտ չղչիկանք զնշոյլս լուսոյն ոչ կարեն նշմարել, այս ոչ ինչ է արեգական եւ մաքուր տեսողաց. բայց աշակերտացն ճշմարտութեան ցուցցուք ի սրբոյն Կիւրղէ ի գիրս պարապմանց որ ասէ։ Յամենայն ուրեք գիրք սուրբք եւ վարդապետք ուղղութեան զերրորդութիւնն մի բնութիւն ասեն գոլ. այսպէս եւ մի կամք. նոյնպէս եւ մի ներգործութիւն։ Եւ զի այս խոստովանեալ է յամենեցունց. ապա ուրեմն թ ասի հօր յարուցանել զՔրիստոս, նոյնպէս ինքն ինքեամբ յարեաւ։ Եւ թէ հոգի ասի յարուցանել զՔրիստոս՝ նոյն ինքն ինքեամբ յարեաւ. վասն զի մի է ներգործութիւն իւր եւ Հօր եւ Հոգւոյն։ Եւ դարձեալ յարուցանելն՝ Աստուծոյ ամենակարօղ զօրութեանն է. եւ ոչ տկարութեան մարդոյս։ Ապա ուրեմն որք զմի Քրիստոսն որոշեն յերկուս բնութիւնս, եւ յերկուս որդիս, եւ յերկուս գործս, դիւրին է ասել նոցա յայլմէ յարուցեալ զՔրիստոս. որպէս զՂազար ի Քրիստոսէ։ Եւ ո՞ւր գիցեն եղկելիքն զասելն առ աշակերտսն՝ «մի ումեք ասիցէք զտեսիլդ, մինչ որդի մարդոյ ի մեռելոց յարիցէ»։ Եւ թէ՝ «իշխանութիւն ունիմ դնել զանձն իմ. եւ իշխանութիւն ունիմ առնուլ զսա»։ Եւ հրեշտակն գոչէր ի վերայ վիմին. «զխաչելեա՞լն խնդրէք՝ յարեաւ». այսքան առ այս։ Վեցերորդ՝ որք ուրանան զյարութիւնն Քրիստոսի՝ ասէ առաքեալն. «եւ տակաւին ի նմին մեղս կայցէք». այսիքն զի թէ ոչ յարեաւ Քրիստոս, նաեւ ոչ մեռաւ. եւ ոչ զմեղս ելոյծ. եւ ոչ զմահ եբարձ. եւ ոչ անէծս ջնջեաց. եւ ոչ զդժոխս աւերեաց։ Եօթներորդ՝ որք ուրանան զյարութիւնն, նոքա եւ ոչ մարդացեալ եւ ծնեալ ի կուսէ խոստովանին. զի յաղագս որոյ մարդացեալ ծնաւ եւ շրջեցաւ ընդ մեզ. նոքա որք ոչ հաւատան՝ ուրեմն ստեն եւ զաւետարանիչսն. զի որք գրեցին զյարութիւնն՝ նոքին գրեցին եւ զծնանիլն։ Ութներորդ՝ որք ուրանան զյարութիւնն Քրիստոսի՝ ուրանան նոքա եւ զմկրտութիւնն մեր՝ որք ի մահն Քրիստոսի մկրտիմք. եւ ընդ նմին թաղիմք. զի եւ յարութեան նորա հաղորդիցուք. ըստ այնմ որ ասէ առաքեալն. «որք միանգամ ի Քրիստոս մկրտեցաք՝ ի մահ անդր նորա մկրտեցաք. թաղեալք ընդ նմին մկրտութեամբն ի մահ». որով ցուցանէ երիցս ընկղմիլն՝ զերեքօրեայ թաղումն եւ զյարութիւնն Տեառն։ Իններորդ՝ զլանան նոքա եւ զմիսանգամ գալուստն Քրիստոսի. զի որք ուրանան զյարութիւն նորա՝ նոքա ոչ հաւատան համբառանալոյն. եւ ոչ ընդ աջմէ նստելոյ հօր նովին մարմնովն. եւ ոչ հայրենի փառօք գալստեանն. եւ ոչ արդար դատաւորութեանն։ Տասներորդ՝ վնաս հերձուածոյ նոցա. զի բառնան եւ զյաւիտենական կեանսն եւ զերանութիւն սրբոցն, որք բառնան զյարութիւնն Քրիստոսի. զի ասաց Քրիստոս . «ես իսկ եմ յարութիւն եւ կեանք»։ Եւ թէ՝ «յորժամ բարձրացայց յերկրէ. այսինքն, յառնեմ ի գերեզմանէ. զամենեսեան ձգեցից առիս»։ Զայս՝ եւ այլ բազում կուտեն ի վերայ ինքեանց զկորուստ յաւիտենից. որք թաքուցանեն զյարութիւն խաչելոյն եւ զրկին ի շնորհաց նորա։ Այսքան վասն յարութեանն Քրիստոսի։ Եկեսցուք այսուհետեւ եւ ասասցուք վասն յարութեան հասարակաց՝ որպէս խոստացաքն։ Եւ աստանօր երեք իր կայ մեզ առաջի։ Նախ՝ վկայութեամբ հաստատել զյարութիւն մեռելոց։ Երկրորդ՝ ցուցանել զվնաս հերձուածողացն։ Երրորդ՝ ասել ինչ վասն որպիսութեան յարութեանն։ Եւ անտանօր աւարտումն բանիս արասցուք։ Եւ գիտելի է՝ զի բազում վկայութեամբ հաստաի յարութիւն մեռելոցն։ Նախ այսպէս. թէ գոյ արդարութիւն մարդկան՝ գոյ եւ Աստուծոյ։ Արդ՝ տեսանեմք զքաղաքական արդարութիւն՝ որք զչարսն պատժեն, եւ զբարիսն պատուեն։ Ապա ուրեմն է եւ յԱստուծոյ արդարութիւն. իսկ գործ արդարութեան է՝ հատուցումն արժանապէս. ապա ուրեմն գոյ եւ այլ կեանս յորում հատուցանի յաջողելոցն մեղօք. եւ այնոցիկ որք վտանգին կենօքս այսմիկ. այլ ոչ հատուցանի եթէ ոչ յարիցեն մեռեալք. ապա ուրեմն է յարութիւն մեռելոց։ Երկրորդ՝ զի հոգի մարդկան՝ է անմահ. եւ զայս ցուցցուք կրկին կերպիւ։ Նախ՝ ըստ փիլիսոփային հոգին ինքնաշարժ է. ինքնաշարժն մշտաշարժ է. մշտաշարժն անմահ է։ Դարձեալ՝ ամենայն ապականութիւն ի ներհակաց է. որպէս ջերմն եւ ցուրտն. իսկ բանական հոգին ըստ էութեանն աններհակ է. թէպէտ ըստ էութեան մարմնոյն ներհակաց ընդունարան է. եւ զի աններհակ է՝ ուրեմն անմահ եւ անապական է։ Եւ զի խոստովանեալ է անմահութիւն հոգւոյ. ապա ուրեմն հոգին եւ մարմինն ի միասին գործեցին զբարիս կամ զչարս. իսկ թէ հոգին առանց մարմնոյն պսակի պատժի, այս անիրաւութիւն երեւի Աստուծոյ. ապա ուրեմն գոյ եւ մարմնոյն յարութիւն. զի ի միասին հատուսցի նոցա ըստ գործոց։ Երրորդ՝ ասեն փիլիսոփայք թէ՝ մարդս կատարումն է աշխարհի. իսկ մարդն որ ոչ յառնէ , անկատար մնայ աշխարհս՝ յերից ստեղծուածոց է. զի են որ պարզ անմարմն գոյացութիւն են որպէս հրեշտակք. եւ են որք ամենեւին մարմինք են որպէս չորս տարերք. եւ են որք յանմարմնոյ եւ ի մարմնոյ բաղադրեալ են որպէս մարդիկ. ապա ուրեմն հարկ է յարութիւն մարդոյս՝ զի կատարեալ մնասցէ աշխարհս։ Չորրորդ՝ ի նոյն ինքեանց ի Սուրբ Գրոց վկայութեանց հին եւ նոր կտարակարանաց. որպէս ասէ Եսայի. «յարիցեն մեռեալք. կանգնեսցին ամենեքեան որք եդեալ են ի գերեզմանս»։ Եւ Յոբ ասէ . «գիտեմ զի մշտանջենաւոր է որ լուծանելոց է զիս՝ յերկրէ յարուցանել զմորթ իմ»։ Եւ տեսիլն Եզէկիէլի վասն բազմութեան ոսկերացն՝ որք կենդանացան։ Եւ աւետարանն. «եկեսցէ ժամանակ՝ զի յորժամ մեռեալք լսիցեն ձայնի որդւոյն Աստուծոյ, եկեսցեն արտաքս»։ Եւ Պօղոս. «փող հարկանի եւ մեռեալք ի Քրիստոս յարիցեն»։ Հինգերորդ՝ հաստատի յարութիւն մեր ի Քրիստոսէ՝ որ յարեաւ ի գերեզմանէն բնութենակից գոլով մեզ. «եւ եղեւ անդրանիկ մեռելոց ., եւ պտուղ ննջեցելոց որպէս ասէ առաքեալն»։ Վեցերորդ՝ ի նոցին իսկ յուսոյն եւ յելից առաքինութեանց. որք ըստ աշխարհի մեռան, զի ընդ Քրիստոսի կենդանացին։ Ոմանք մահուամբ սրոյ. կէսք ճգնութեամբ մարմնոյ՝ զանազան նեղութեանց համբերելով, եւ ընդ անձուկ ճանապարհն գնալով ելին յաշխարհէ. վասն որոյ ասէ առաքեալն. «ընդէ՞ր եւ մեք ճգնիմք յամենայն ժամ՝ եւ հանապազ մեռանիմք, թէ արդարեւ մեռեալք ոչ յառնեն»։ Եօթներորդ՝ ի նոցին ի իսկ խոստացեալ բարեացն ըստ առաքելոյ. «զոր ակն ոչ ետես եւ այլն՝ պատրաստեաց Աստուած սիրելեաց իւրոց»։ Եւ Տէրն ասէ. «ուր ես եմ՝ անդ պաշտօնեայն իմ եղիցի»։ Եւ յայլ ուր ասէ. «ուտիջիք եւ ըմպիջիք յարքայութեանն իմում»։ Եւ թէ՝ «աստ հարիւրապատիկ առցէ. եւ զկեանս յաւիտենականս ժառանգեսցէ»։ Ութներորդ՝ մկրտութիւնն ի Քրիստոս որպէս ասացաք. որք յարութեան յուսովն թաղիմք ընդ նմին ի մահ. որպէս ասէ. «տնկակից եղաք մահուն նորա. զի եւ ի յարութեանն լինիցիմք ընդ նմա». որպէս ոստայն պատուաստեալ ի բունն, ի նմանէ առնու զկենդանութիւնն։ Եւ մեք հաւատացեալքս՝ պատուաստեցաք ի մահ նորա. «եւ կեանքն մեր ծածկեալ են Քրիստոսիւ յԱստուած ասէ առաքեալն»։ Իններորդ՝ ի նոյն իսկ ի տրոյ ողորմութեանց՝ եւ յաղօթից եւ ի պատարագաց՝ որ ի ձեռս յետնորդացն եւ հասարակաց եկեղեցւոյն լինին վասն մեղաց. ըստ այնմ որ ասէ Յակօբոս. «յոյժ զօրաւորք են աղօթք արդարոց յօգնականութիւն»։ Որպէս աղաչանք քերցն վասն Ղազարու. նոյնպէս եւ ամենայն աղաչանք եւ տուրք վասն յարութեան յուսոյն է։ Տասներորդ՝ հաստատի յարութիւն մեր ի նոյն օրինակէն զոր տայ առաքեալն. «վասն զի աներեւոյթն Աստուծոյ՝ երեւելի արարածովքս իմացեալ տեսանի ասէ առաքեալն»։ Ապա ուրեմն եւ յապացուցէ սերմանց հաստատի եւ յարութիւն մեռելոց. որպէս ասէ կորնթացւոց. «անմիտ՝ դու որ սերմանես, ոչ կենդանանայ եթէ ոչ մեռանի»։ Եւ վասն երեք պատճառի զսերմանիսն օրինակ առնու։ նախզի՝ ամենեցունց յայտնի է յամենայն ուրեք գոլով։ Երկրորդ՝ զի եւ վարդապետն իւր՝ ետ զհատն ցորենոյ։ Երրորդ՝ զի առաւել յարմար է օրինակ ճշմարտութեանն։ Իսկ այս օրինակս առաւել լինի ըստ տասն եղանակի։ Նախզի՝ սերմանի եւ ապա բուսանի. այսպէս եւ մարդն նախ մեռանի՝ եւ ապա կենդանանայ. որպէս ասէ առաքեալն ի կորնթացւոց. «դու որ սերմանես՝ ոչ բուսանի, եթէ ոչ նախ մեռանի»։ Երկրորդ՝ զի որպէս մերկ հատ անկանի՝ եւ բուսանի ծաղկեալ եւ զարդարեալ տերեւով. նոյնպէս եւ մերկ մերմինն մեռեալ՝ ոչ յառնէ մերկ, այլ փառօք. որպէս ասէ ի նոյն գլուխն։ «Թէ պարտ է ապականացութիւնս այսմիկ՝ զգենուլ զանապականութիւն. եւ մահկանացութիւնս զանմահութիւն»։ Երրորդ՝ որպէս նոյն հատն սերմանեալ նոյն հատն բուսանի ըստ ազգի իւրում. եւ մարմինն մեռեալ՝ նոյն ինքն յառնէ. այլ ոչ նմանն մեզ ըստ ազգի մերում. որպէս ասէ «մեզ ամենեցուն յանդիման լինիլ կայ առաջի Աստուծոյ. զի ընկալիցի իւրաքանչիւր իւրով մարմնովն զոր ինչ գործեաց»։ Չորրորդ՝ զի յայլ եւ այլ ժամանկս սերմանին. եւ ի մին ժամանակ կատարին. եւ մարմինք մեռեալք որք յԱդամայ հետէ՝ «յանկարծակի յական թօթափել ի փող յետին յարիցեն ասէ առաքեալն»։ Եւ ինքն Տէրն ասէ . «եկեսցէ ժամանակ՝ յորում ամենեքեան որք ի գերեզմանս կայցեն, լսիցեն ձայնի որդւոյն Աստուծոյ եւ եկեսցեն արտաքս»։ Հինգերորդ՝ զի նախ ծաղկի՝ եւ ապա առնէ զպտուղն յետոյ. զի ծաղիկն նախաշաւիղ եւ կարապէտ եւ պտղոյն. իսկ մեռեալք ոչ առնուն զփառս մինչեւ յարիցեն. սակայն հոգիք արդարոցն՝ ծաղկին բնական պայծառութեամբն իւրեանց. որք մաքրեցան սրբութեան կենօք։ Եւ ունիմք վկայ զմեծն Անդրէաս զմեկնիչն տեսլեան Յօհաննու որ ասէ։ Արկանելիք սպիտակ՝ զծակեալ նոցա առաքինութեանն երեւեցուցանէ զպայծառութիւն, յետ ի թանձրութենէ մարմնոյս փոխելոյն. զոր զգեցեալ են նախ քան զխոստացեալ փառսն. եւ են առ Աստուած ի հանգիստ. որպէս լուաք եւ ճշմարիտ է հանգչիլն ի թանձրութենէ ախտաւոր կրից զրեծուացելոցն եւ առ Աստուած եղելոցն. սակայն զփառսն չեւ եւս են ընկալեալ մինչեւ ի սքանչելի երկրորդ գալուստն։ Եւ դարձեալ ասէ. սպիտակ հադերձն զոր զգեցեալ էին՝ շնորհացն Քրիստոսի մաքրութիւնն է. յորժամ ամենեքեան վայելեցաք որպէս ասէ. «քանզի յորժամ սրբի հոգին բնական ունի զպայծառութիւնն»։ Վեցերորդ՝ զի ոմանք ատոք, եւ կէսք ազազունք. եւ այլք անպտուղք։ Այսպէս եւ մարմինք ընտրելոցն եւ ոչ նոյնպիսեացն՝ ըստ չափու զանազանին։ Եօթներորդ՝ զի ոմանք ջրարբիք. եւ ոմանք անջրդիք. ջրարբիք նոքա են՝ որք հաւատով եւ յուսով մեռեալք են. եւ յեկեղեցի յիշատակութիւն նոցա հանապազ կատարի ի պատարագն՝ ի պահս՝ եւ յաղօթս՝ եւ տրօք ողորմութեան. իսկ անյոյսք մեռեալքն՝ անջրդիք են։ Ութներորդ՝ զի բարի եւ չարսերմանքն ի միասին բուսանին եւ մնան մինչեւ ի հունձն. մանաւանդ թէ, մինչեւ ի կալն ըստ առակին Տեառն։ Նմանապէս եւ մարմինք մեռեալք յերկրի. մանաւանդ թէ եւ հոգիք ամենայն ի կայանս իւրեանց առ հասարակ. թէպէտ աջ ասին եւ ձախ խորանքն մեղաւորաց եւ արդարոց, վասն քաղցր ակնարկութեանն Աստուծոյ եւ սպառնալեաց։ Այլ որոշումն տեղեաւ է ի յարութեանն աւուր օդեացն եւ այծեացն. զի յայնժամ բաժանեսցէ ասէ Տէրն։ Իններորդ՝ զի ամենայն սերմանիք բուսեալ եւ ի մի հասակ՝ այսինքն կատարելութեանն իւրեանց ժամանեն ի հունձն։ Այսպէս եւ ննջեցեալք ամենայն եթէ ծեր, եւ կամ տղայ, յառնեն ի մին չափ հասակի երեսուն ամեայ որ է կատարեալ հասակ։ Զի տղայն անկատար է. որ դեռ չէ հասեալ ի կատարելութիւն. նոյնպէս եւ ծերն անկատար է. զի անցեալ է զկատարելութեամբն. իսկ միջին որ երիտասարդն է՝ այն է կատարեալ հասակն. իսկ յայս հասակս նախնին Ադամ ստեղծաւ. եւ Տէրն մեր յարեաւ. որպէս ասէ Պօղոս յեփեսացւոց. «մինչեւ հասցուք ամենեքեան ի յայր կատարեալ ի չափ հասակի կատարմանն Քրիստոսի»։ Տասներորդ՝ զի որպէս հատն սերմանեալ եւ բուսեալ եւ չարչարեալ եւ ընդ հուր անցեալ՝ եւ ապա ի սեղանն եդեալ պատուեսցի։ Նոյնպէս եւ յարութեան մեռելոց օրն ընտերսցէ ասէ առաքեալն. զի հրով յայտնելոց է. կամ թէ փայտ խոտ եղեգն մեղաւորքն զի անդ մնան. կամ ոսկի արծաթ ականս՝ զի արդարքն առաւել պայծառանան. եւ ապա «բազմեսցին ի սեղան հօրն երկնաւորի անցեալ պաշտիլով ի Քրիստոսէ»։ Մնաց այսուհետեւ ասել մեզ զվնաս հերուածոյ այնոցիկ՝ որք ուրանան զյարութիւն մարդկան ի մեռելոց։ Նախզի՝ հակառակին աստուածային կամացն ուստի կազմեաց ձեռօք իւրովք այնպիսի մարմին՝ խառնելով ընդ անմահական հոգւոյ՝ զի եւ յարութեան պատշաճաւոր լիցի։ Երկրորդ՝ զի սուտ գոլ համբաւեն զամենայն Գիրս Աստուածաշունչս՝ որք վկայեն վասն յարութեան մարդկան՝ «որ նշանախէց մի ոչ անցանէ ասէ Տէրն»։ Երրորդ՝ զի ըստ այսմ կարգի եւ զյարութիւնն Քրիստոսի ուրանան. որպէս ասէ Պօղոս ի կորնթացւոց. «եթէ յարութիւն մեռելոց չիք՝ ապա եւ Քրիստոս չէ յարուցեալ»։ Չորրորդ՝ զի ընդ վայր եւ ունայն ցուցանեն զամենայն ջանս եւ վաստակս ճգնութեան արդարոց. զի ոչ հատուցանի նոցա եթէ ոչ գոյ յարութիւն։ Հինգերորդ՝ եւ բառնան զԱստուծոյ արդարութիւնն եթէ այլ կենօք ոչ վճարեսցի նոցա. որք ի կենացս յայսցանէ մեռան։ Վեցերորդ՝ զի եւ բազում մարդիկ սանձարձակ ի մեղս յաճախեն լսելով թէ ոչ գոյ յարութիւն, եւ ոչ դատաստան, եւ ոչ սպառնալիք դժոխոց։ Եօթներորդ՝ զի զբազումս յուսահատութեամբ կորուսանեն այսպիսի բանք. եթէ ոչ գոյ յարութիւն՝ եւ ոչ յոյս փառաց արքայութեանն երկնինց որպէս լակոնացիքն առասպելաբանեն. «կերիցուք արբցուք զի վաղիւն մեռանիմք»։ Ութներորդ՝ զի տկարութիւն ցուցանեն Աստուծոյ անկշռելի զօրութեանն. զի որ յոչնչէ գոյացոյց զբոլոր էակս ամենայն՝ կարօղ է եւ զմեռեալս յարուցանել ի հողոյ։ Իններորդ՝ զի տգիտանան Աստուծոյ ամենակարօղ եւ հնարաւոր իմաստութեան. որ զամենայն տնօրինէ. որպէս ի դէմնս նոցա ասէ ի կորնթացւոց. «զի ոմանք զգիտութիւնն Աստուծոյ ոչ ունին. առ ամօթոյ ձերոյ ասեմ»։ Տասներորդ՝ զի որք ուրանան զյարութիւնն որ կատարածն է աշխարհի, ուրանան նոքա եւ զսկիզբն եւ զստեղծումն աշխարհիս . ինքնեղ ուրեմն կարծեն նոքա զլինելութիւն արարարածոցս։ Մանաւանդ թէ՝ դառն եւ դաժան մտօք զեպիկուրային իմանան թէ ոչ գոյ Աստուած. զորմէ ամբաստանէ մարգարէն։ «Ասաց անզգամն ի սրտի իւրում թէ ոչ գոյ Աստուած»։ Եւ ո՞ այսոքիկ իցեն ոք, եթէ ոչ այնոքիկ՝ որք թէպէտ եւ բանիւ խոստովանին, սակայն չար գործօք եւ Մեղսամակարթ անձամբ ուրանան զյարութիւնն եւ զհանդերձեալ կեանսն։ Յորոց փրկեսցէ Քրիստոս զմեզ յայնպիսի չարաչար հերձուածոց կորստեան. եւ շնորհիւ Յարութեան Իւրոյ՝ յարութեան փառաց արժանաւորս արասցէ յոր յուսամք եւ խոստովանիմք ի նոյն Ինքն ի Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. Որով եւ Ընդ որում Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն վայել է փառք իշխանութիւն եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեան։