Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս յորժամ էր յաշխարհս՝ «գիտաց զի փոխելոց էր յաշխարհէս». կարգաւորեաց եւ կտակս հաստատեց. եւ ութն ազգ մարդկան բաժանեաց զժառանգութիւն իւր։ Վասն այն այսօր յորժամ յարեաւ ի մեռելոց՝ ութն անգամ երեւեցաւ որպէս ասեն վարդապետք ոմանք. զի զկտակն զոր արար՝ հաստատեսցէ։ Նախ ետ զժառանգութիւն իւր կամաւոր աղքատաց յորժամ ասաց։ «Երանի աղքատաց հոգւով»։ Վասն այն այսօր երեւեցաւ Աստուածածին Կուսին. զի յոյժ կամաւոր աղքատ էր. եւ առաւել տրտմեցաւ քան զամենեսեան. վասն այն այսօր նախ նմա երեւեցաւ թէպէտ ոչ պատմէ աւետարանն. այլ պատմեն վարդապետք սուրբք։ Երկրորդ՝ ետ զժառանգութիւն իւր խոնարհաց եւ հեղոց. որպէս ասաց։ «Երանի հեղոց՝ զի նոքա ժառանգեսցեն զերկիր»։ Վասն այն այսօր երկրորդ անգամ երեւեցաւ Մարիամու Մագդաղենացւոյն. զի յայնմ հետէ որ դարձաւ ի մեղաց եւ դիմեաց առ Քրիստոս, յոյժ խոնարհեցաւ եւ ճանաչեաց զմեղս իւր։ Եւ որպէս կինն առաջին եւա եբեր պատգամ մահաբեր առ Ադամ վասն պտղոյն. նոյն կինս այս Մարիամ Մագդաղենացի՝ եղեւ պատգամ կենաց, տալով զաւետիս յարութեան առաքելոցն։ Երրորդ՝ ետ զժառանգութիւն իւր սգաւորաց ասելով։ «Երանի սգաւորաց՝ զի նոքա մխիթարեսցին»։ Վասն այն այսօր երրորդ անգամ երեւեցաւ Պետրոսի. որ սուգ էր վասն ուրացութեան։ Զի գրեալ էր թէ՝ այնչափ տրտմեցաւ եւ զամօթի հարաւ՝ զի եմուտ ի փոս մի. եւ յայս երեք օրս որչափ Քրիստոսի չարչարանս էր եւ ի մահ, նա հանապազ ի լաց կայր Պետրոս. մինչեւ Քրիստոս երեւեցաւ նմա որպէս ասաց աւետարանն թէ՝ «արդարեւ յարեաւ Տէր՝ եւ երեւեցաւ Սիմօն»։ Չորրորդ՝ ետ զժառանգութիւն իւր՝ որ քաղցեալ եւ ծարաւի իցեն արդարութեան . որպէս ասաց։ «Երանի որք քաղցեալ եւ ծարաւի իցեն արդարութեան»։ Վասն այնորիկ չորրորդ անգամ երեւեցաւ կանանցն՝ որք յարուցեալ ընդ առաւօտն խնդրէին զնա. եւ էին քաղցեալ եւ ծարաւեալ արդարութեանն այսինքն Քիստոսի։ Հինգերորդ՝ ետ զժառանգութիւն իւր ողորմածացն. որպէս ասաց։ «Երանի ողորմածաց՝ զի նոքա զողորմութիւն գտցեն»։ Վասն այն այսօր հինգ անգամ երեւեցաւ երկու աշակերտացն. որք երթային յԵմաւուս. «որք բռնադատեցին զնա ագանիլ առ նոսա. եւ բերին հաց առաջի նորա. եւ ողորմութիւն եւ գութ ցուցին նմա։ Վեցերորդ՝ ետ զժառանգութիւն իւր՝ որք սուրբք են սրտիւք. որպէս ասաց։ «Երանի այնոցիկ որք սուրբքն են սրտիւք՝ զի նոքա զԱստուած տեսցեն»։ Վասն այն այսօր երեւեցաւ Յակօբու եղբօր Տեառն. որպէս ասէ Պօղոս թէ՝ «երեւեցաւ Յակօբու». որ յոյժ սուրբ էր սրտիւ. եւ կոչեցաւ եղբայր Տեառն. եւ եդ ուխտ ի յօր մահուանն Քրիստոսի՝ զի ոչ ինչ կերիցէ, մինչեւ տեսցէ յարուցեալ զնոսա։ Եօթներորդ՝ ետ զժառանգութիւն իւր խաղաղարարաց՝ որպէս ասէ։ «Երանի խաղաղարարաց՝ զի նոքա որդիք Աստուծոյ կոչեսցին»։ Վասն այն ասեն վարդապետք թէ՝ այսօր երեւեցաւ Յովսէփայ արեմաթացւոյն՝ որ էր այր խաղաղարար. եւ խնդրեաց ի Պիղատոսէ զմարմինն Քրիստոսի. եւ թաղեաց մեծաւ պատուով ի գերեզմանի իւրոյ։ Եւ հրէայքն ընբռնեալ էին զնա եւ եդեալ ի բանդի. վասն այն երեւեցաւ այսօր Քրիստոս Յովսէփայ. եւ եհան զնա ի բանդէն. եւ անխախտ մնաց կնիք բանդին։ Ութներորդ՝ ետ զժառանգութիւն իւր՝ «որք հալածեալ իցեն վասն արդարութեան»։ Վասն այն այսօր երեւեցաւ մետասանիցն՝ որք վասն ահի նոցա ժողովեալ էին ի վերնատունն եւ փակեալ զդուռն. եւ ապա յետոյ աւետիս ետուն նոքա վասն յարութեանն Քրիստոսի եւ ասացին. «թէ արդարեւ յարեաւ Տէր՝ եւ երեւեցաւ Սիմօնի»։ Արդ՝ ի յարութենէս այս՝ երեք ինչ ասելի է։ առաջինն՝ թէ յոյժ հարկ էր Քրիստոսի յառնել ի մեռելոց։ Երկրորդ՝ թէ յարութիւնն Քրիստոսի ցուցաւ ի գիրս դատաւորացն։ Երրորդ՝ թէ յարութեանն Քրիստոսի նմանեցաւ մարգերէն Դանիէլ։ Առաջինն՝ զի Քրիստոս յոյժ հարկաւոր էր յարութիւնն ի մեռելոց վասն վեց պատճառի։ Նախզի՝ արդարութիւնն Աստուծոյ երեւեսցի. եւ այս է արդարութիւնն Աստուծոյ՝ զի նոսա որք խոնարհեցուցանեն զինքեանս վասն սիրոյն Աստուծոյ. բարձրացուսցէ. որպէս ասաց Սուրբ Կոյս յերգսն իւր. «քակեաց զհզօրն եւ զխոնարհն բարձրացոյց»։ Այլ Յիսուս Որդի Աստուծոյ վասն սիրոյ եւ հնազանդութեան Հօրն՝ եւ խոնարհեցոյց զինքն մինչ ի մահ խաչին. վասն այն պարտ էր որ հայր Աստուած բարձրացուցանէր զնա. որպէս ի սկզբան։ Վասն այն ասէ Պօղոս ի Փիլպեցւոցն. «խոնարհեցոյց զանձն մահու չափ եւ մահու խաչի». վասն որոյ Աստուած զնա առաւել բարձրացոյց. եւ շնորհեաց նմա անուն՝ որ ի վեր է քան զամենայն անուն. զի յանուն Յիսուս Քրիստոս՝ ամենայն ծունր կրկնի երկնաւորաց եւ երկրաւորաց. եւ ամենայն լեզու խոստովանի թէ, Տէր է Յիսուս Քրիստոս ի փառս Աստուծոյ Հօր»։ Զի այս է բնական կարգն՝ զի որ կամի բարձրանալ՝ նախ խոնարհի ի վայր. որպէս ամենայն թռչուն որ կամի ի վեր թռչիլ, նախ խոնարհի եւ ապա թռուցեալ բարձրանայ. եւ մարդ որ կամի ի վեր ոստել՝ նախ ի վայր գուճեալ խոնարհեցուցանէ զգլուխն։ Եւ ծառն որ կամի ոստս արձակել՝ նախ զարմատս ի վայր հաստատէ. եւ որքան բարձրանան եւ երկայնանան բոյսք՝ մերձին ի խոնարհ. վասն այն թէ կամիս դու բարձրանալ ի յարութեան օրն՝ նախ պարտ է քեզ ապաշխարութեամբ խոնարհիլ։ Այլեւ որքան մեծանալով եկայնանայ եւ բարձրանայ մարդն՝ մերձի ի խոնարհումն եւ ի գերեզման։ Եւ յորժամ խոնարհի ի գերեզման՝ բարձրանայ եւ վերանայ յարութեամբն. որպէս եւ Որդին Աստուծոյ նախ խոնարհեցաւ, եւ ապա բարձրացաւ. այլ որ աստ բարձրանայ՝ յատոյ խոնարհի ի դժոխս։ Երկրորդ՝ հարկ էր Քրիստոս յառնել ի մեռելոց. զի ամենայն կատարելութիւն որ գտանի ի մարդկային բնութիւնս՝ ամռաւել պարտ է զի գտցի այն ի մարդկութիւնն Քրիստոսի. զի այն որ միաւորեալ էր ընդ բնութիւն Բանին Աստուծոյ բարձրագոյն է. իսկ մարդկութիւն որ է հոգի եւ մարմին Քրիստոսի՝ բաժանեցան ի միմեանց երեք աւուր ժամանակաւ. պատշաճ էր յորժամ կամեցաւ զփրկութիւն մեր՝ դարձեալ միաւորէին ընդ միմեանս հոգին եւ մարմինն՝ եւ մնային անքակտելի յաւիտենս յաւիտենից։ Երրորդ պատճառ՝ զի հաստատ լիցի հաւատս մեր յաստուածութենէն Քրիստոսի. զի յորժամ ի խաչին տանջանս կրեաց, մարդկային տկարութիւնս յայտնեցաւ. եւ հաւատքս մեր տկարացան։ Այլ յորժամ յարեաւ ի մեռելոց փառօք՝ յայտնի եղեւ աստուածային զօրութիւն նորա. որպէս ասէ Պօղոս յեբրայեցւոց»։ Զի թէպէտ խաչեցաւ ի մերմէ տկարութենէս, այլ կենդանի էր զօրութեամբն Աստուծոյ». եւ հաստատեցան հաւատք մարդկան։ Թէ չէր յարուցեալ՝ ո՞վ էր հաւատացեալ ի նա. որպէս ասէ կորնթացւոց. «թէ Քրիստոս չիցէ յարուցեալ՝ ընդունայն են քարոզութիւնք մեր. ընդունայն են հաւատք ձեր»։ Եւ սաղմոսն ասէ. «զի՞նչ օգուտ է քեզ յարենէ իմմէ, թէ իջանեմ ես յապականութիւն»։ Զի կամեցաւ ասել Քրիստոս թէ ապականի մարմինս իմ եւ ոչ յառնեմ, ի՞նչ օգուտ է արիւն իմ զոր հեղի ի խաչին. եւ ո՞ւմ քարոզեն. եւ ո՞վ հաւատասցէ ինձ. եւ ոչ զմի ոք կարացից շահիլ։ Չորրորդ պատճառ՝ զի յոյսն մեր հաստատ լիցի. զի յորժամ տեսանեմք թէ Քրիստոս որ է գլուխ մեր յարուցեալ է ի մեռելոց, «զի ա՞րդ ասեն ոմանք ի մէնջ թէ յարութիւն մեռելոց չիք»։ Եւ Յոբ ասէ. «գիտեմ զի կենդանի է փրկիչն իմ այսինքն Քրիստոս, եւ յօրն յետին կամին ես յառնել. եդեալ եղեւ յոյսս այս ի ծոց իմ». Եւ գիտելի է՝ որ վասն այն՝ որ Քրիստոս յարուցեալ է, ուրախութիւն երկնայնոցն մեծացեալ է. եւ հոգեւոր կերակուր նոցա աճեալ է. զի ոչ միայն ուրախանան աստուածային ուրախութեամբն, այլեւ տեսութեամբ մարդկութեանն. վասն ասէ յաւետարանին։ «Ես եմ դուռն. եթէ ոք ընդիս մտցէ՝ կեցցէ եւ ճարակ գտցէ»։ Զայս կամի ասել թէ, որ հաւատայ յիս՝ ի ներքս արօտատեղ գտցէ. այսինքն. զտեսութիւն աստուածութեան իմոյ. ելիցէ եւ ճարակ գտցէ. այսինքն , արտաքոյ զտեսութիւն մարդկութեանս իմոյ։ Հինգերորդ՝ պատշաճ էր յարութիւնն Քրիստոսի. զի օրինակ տացէ հաւատացելոց. զի որպէս նա նորոգեցաւ յարութեամբն՝ «նոյնպէ եւ մեք ի նորոգութիւն կենաց շրջիցուք»։ Այլեւ օրինակ ետ մեզ՝ զի յորժամ յարեաւ, այլ ոչ եւս մեռանի . նոյնպէս եւ մեք յորժամ յառնիցեմք ի մեղաց, դարձեալ մի անկցուք ի մեղս։ Եւ որպէս Քրիստոս կատարեալ յարեաւ ի գերեզմանէն. զի ոչ մի անգամ եթող անդ. այսպէս պարտ է զի եւ մեք ի մեղաց գերեզմանէն կատարելապէս յառնիցեմք , եւ ոչ մի յանդամայ թողուսցի ի մեղս։ Այլ ոմանք թաղեն ի գերեզման մեղաց զաչս՝ որ արատ հային ի կին մարդ։ Ոմանք ականջատ յառնեն՝ որք յօժարութեամբ ունկն դնեն դատարկաբանութեան եւ բամբասանաց. եւ խնուն զլսելիս ընդդէմ հոգեւոր բանից։ Ոմանք ձեռնատ եւ ոտնատ յառնեն՝ որք ի գողութիւն եւ ի պոռնկութիւն երթան. այսպէս եւ այլ անդամոցն։ Եւ այս եւս գիտելի է՝ զի ոմանք զանուն զատկիս փոխեն. զի զատիկն անցիք թարգմանի. զի Քրիստոս էանց ի մահուանէ ի կեանս։ Այլ ոմանք մղօք ի կենաց ի մահ անցանեն. այսինքն, ի մեղս որ է մահ հոգւոյ։ Այնպիսիքն՝ ոչ առնեն զզատիկ քրիստոսնէից. այլ զզատիկ հրէիցն. զի ի զատիկ հրէիցն՝ ոչ կայր տուն ի յԵգիպտոս որ ոչ գոյր մեռեալ. զի յիւրաքանչիւր տունս՝ անդրանիկ մեռեալ գտանիւր։ Նոյնպէս ի բազում պահս որ էանց՝ յարեան ի մեղաց. այլ յորժամ հասանին ի յարութիւնս՝ դառնան յարբեցութիւնս եւ ի մեղս. որով սպանեալ լինին հոգիք նոցա։ Եւ այս է պատճառն՝ զի պահքն եւ աղօթքն հոգեւոր զէն է մարդոյ. վասն այն սատանայ ի պահս աղուհացիցն՝ ոչ կարէ յաղթել մեզ։ Այլ զկնի զատկին փոխեն զկերակուս ի միս եւ ի գինի. եւ ի բաց ձգել զհոգեւոր զէնսն որք են պահք եւ աղօթք, յայն ժամ սատանայ պատերազմի եւ յաղթէ զնա զանազան փորձութեամբ մեղաց։ Վացերորդ պատճառ՝ զի ոչ միայն բաւական է, թէ ոք փրկի ի չարէ. այլեւ պիտոյ է զի եւ բարեաց հասցէ։ Զի վասն այն չարչարանս կրեաց եւ մահ Քրիստոս՝ զի զմեզ ազատեսցէ ի չարեաց եւ ի տանջանաց. եւ վասն այն պարտ էր յառնել՝ զի զմեզ հասուսցէ ի յարութիւն եւ ի փառս. որպէս ասէ Պօղոս։ «Մատնեցաւ վասն մեղաց մերոց. եւ յարեաւ վասն զմեզ արդարացուցանելոյ»։ Զոր օրինակ՝ թէ ոք զրկեալ իցէ ի հայրենեացն իւրոց, եւ եդեալ ի բանտի, եւ յորժամ գին փրկութեան պատրաստի, ուրախանայ. եւ յորժամ վճարեն, առաւել ուրախանայ։ Եւ մտեալ ի հայրենիսն, եւս առաւել ուրախանայ։ Նոյնպէս մարդս վասն մեղաց արտաքսեցաւ ի հայրենեաց իւրոց ի դրախտէն . եւ եդաւ ի բանտ դժոխոցն։ Եւ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս՝ եղեւ գին փրկութեան մերոյ. պատրաստեցաւ՝ յորժամ յղացաւ. եւ յորժամ ծնաւ, ուրախացաւ ազգ մարդկան ի ծնունդն Քրիստոսի. այլ վճարեաց զգինս մեր՝ ի մեծի ուրբաթին՝ յորժամ եհեղ զարիւնն իւր. յայնժամ առաւել ուրախացան հոգիքն ի դժոխս։ Այլ այսօր որ յարեաւ ի մեռելոց Քրիստոսի, եւ ազատեաց զհոգիսն ի դժոխոցն, եւս առաւել ուրախացան։ Եւ յորժամ եհան զնոսա ի կեանս, կատարեալ ուրախացան։ Ապա ուրեմն յայսցանէ երեւի թէ՝ յոյժ հարկ էր Քրիստոսի յառնել ի մեռելոց։ Այս առաջին գլուխն։ Երկորդ ասելի թէ՝ յարութիւնն Քրիստոսի ցուցաւ յառաջագոյն ի գիրս դատաւորացն. զի Սամփսոն որ թշնամի էր այլազգեացն՝ գնացի քաղաքս նոցա որ կոչի Գազայ. եւ ի գիշերն մնաց անդ. եւ իմացեալ այլազգեացն, ուրախ եղեն. եւ պահապան կացուցին դրանց քաղաքին զի մի փախիցէ։ Այլ Սամփսոն յարեաւ ի մէջ գիշերին. եւ զերկու փեղկ դրանց քաղաքին հանեալ՝ տարաւ ի լեառն. եւ յոյժ յամօթ մնացին քաղաքացիքն։ Այլեւ Սամփսոն առաջնորդ էր իսրայէլացւոցն. եւ նշանակէր զՔրիստոս՝ որ առաջնորդ էր հաւատացելոց. այլազգիք դեւքն են թշնամիք Քրիստոսի. Գազայ թարգմանի ուժեղութիւն. նշանակէր զդժոխս. զի անդ էր ուժն սատանայի։ Եւ ի մեծի ուրբաթին՝ զօրավարն մեր Քրիստոս գնաց ի դժոխս պատերազմիլ ընդ դեւսն։ Եւ յորժամ կամեցան դեւքն ըմբռնել զնա որպէս զայլսն, Քրիստոս ի մէջ գիշերի խորտակեաց զդրունս դժոխոց. եւ յարեաւ ի մեռելոց. որպէս ասէ սաղմոսն. «փշրեաց զդրունս պղնձիս. եւ զնիգս երկաթիս խորտակեաց». եւ կապեաց զՍադաէլ զօրավարն դիւաց. եւ յայսմ գիշերի աւար էառ զդժոխս, եւ ազատեաց զհոգիսն ի տանջանացն։ Եւ ի Սամփսոնէս մերմէ Յիսուսէ Քրիստոսէ Նախ գիտելի է՝ զի Սամփսոն թարգմանի արեգակն նոցա. եւ նշանակէ զՔրիստոս՝ որ է արեգակն արդարութեան։ Եւ որպէս երբեմն ամպ անցանէ ընդդէմ արեգական եւ արգելու տեսանեզ զարեգակն. այլ յորժամ բարձրանայ արեգակն եւ ջերմանայ՝ անօսրացուցանէ զամպն եւ ջնջէ եւ ինքն երեւի։ Այսպէս եւ Որդին Աստուծոյ՝ որ իմանալի արեգակն է, յառաջ քան զյարութիւնն, եօթն ամպով ծածկեալ էր զաստուածութիւնն իւր . վասն այն հրէայքն ոչ հաւատացին։ Առաջին ամպ էր՝ որ խօսեցեալ եղեւ Աստուածածինն Յովսէփայ։ Երկրորդ՝ թլփատութիւնն։ Երրրորդ՝ տղայութիւնն Քրիստոսի։ Չորրորդ՝ փախուստն յԵգիպտոս վասն երկիւղին հերովդէի։ Հինգերորդ՝ քաղցնուլն եւ ծարաւիլն Քրիստոսի։ Վեցերորդ՝ ցաւագին չարչարանքն Քրիստոսի ի խաչին։ Եօթներորդ՝ թաղումն Քրիստոսի եւ կնքիլն մատանեաւ։ Այս եօթն ազգ ամպս՝ ծածկեալ էր զԱստուածութիւնն Քրիստոսի. զի յորժամ խորհէին հրէայքն եւ ասէին. ո՞րպէս լիցի Աստուած Յիսուս՝ որ ծնեալ է ի կնոջէ. խօսեցեալ առն եւ թլփատեալ. եւ փախուցեալ յԵգիպտոս. եւ քաղցնու եւ ծարաւի. այս մարդեղութեան գործն էր. վասն այն երկբայէին ի միտս իւրեանց։ Այլ յորժամ մեծ տանջանօք խոցեցաւ ի խաչին, եւ եդաւ ի գերեզմանի, այս երկու ազգ ամպս թանձր էր. որ ամենեւին ծածկէր զԱստուածութիւն նորա։ Եւ ոչ միայն հրէայքն, այլեւ առաքեալքն երկբայեցան. որք թողին զնա եւ փախեան։ Յուդայ մատնեաց. Պետրոս ուրացաւ Թումաս թերացաւ. բայց միայն հաւատն ամբողջ մնաց առ Կոյսն սուրբ։ Այլ արեգակն արդարութեան Քրիստոս՝ որ իջեալ էր ի դժոխս, բարձրացաւ եւ յարեաւ ի մէջ գիշերին. եւ ծագեաց յառաւօտուն. որպէս արեգակն ի մէջ գիշերին բարձրանայ եւ երեւի յառաւօտուն. նոյնպէս Քրիստոս յարեաւ իւր զօրութեամբն՝ եւ ծագեաց ի վերայ հաւատացելոց լուսաւոր ճառագայթիւ. եւ ամենայն ամպ ջնջեցաւ. այսինքն երկբայութիւնն ի միտս նոցա բարձրաւ։ Զի յորժամ յայտնեաց զԱստուածութիւն իւր, յայնժամ յայտնի եղեւ թէ, զքաղցն եւ զծարաւն՝ եւ զչարչարանսն եւ զխաչն եւ զդնիլն ի գերեզմանին եւ զայլն ամենայն, վասն փրկութեան մարդկան կամաւ ի յանձն էառ. վասն այն գրեալ է թէ, «ծագեաց արեգակն որ էր նախ ի ներքոյ ամպոյն»։ Երկրորդ գիտելի է՝ զի յառաջ քան Քրիստոս՝ ոչ ոք մտանէր յարքայութիւնն երկնից. զի դուռն ոչ էր կազմեալ։ Եւ յորժամ ողորմեցաւ Աստուած, կազմեաց զդուռն ծննդեամբն Քրիստոսի. զի նա ասաց. «ես եմ դուռն»։ Եւ երկու փեղկի է դուռնս այս. այսինքն, հոգին եւ մարմինն Քրիստոսի. եւ Աստուածութիւնն ընդ երկոսինն միաւորեալ։ Այլ հրէայք վասն նախանձու կոտորեցին զդուռնս զայս. եւ զերկու փեղկն բաժանեցին ի միմեանց. զի ի մահն Քրիստոսի՝ հոգին եւ մարմինն բաժանեցան ի միմեանց։ Եւ վասն այն կոտորեցին՝ զի մի ոք մտցէ ընդ դուռնս այս. եւ մի հաւատացէ ի Քրիստոս։ Եւ փայտ եդին ընդ դէմ դրանս այս՝ զի արգել լիցի չմտանել ումեք անդ , այսինքն, զերկու մասն խաչափայտին կացուցին ընդդէմ դրան արքայութեանն. զի մի ոք մտցէ եւ հաւատասցէ ի Քրիստոս վասն նախատանաց եւ ամօթոյ խաչին։ Եւ զդրան մի փեղկն թաքուցին որ է մարմինն ի գերեզմանի. եւ մատանեաւ կնքեցին. եւ զինւորքն պահեցին զի մի ոք գողասցէ զնա։ Իսկ դրան մի փեղկն որ է հոգին՝ էջ ի դժոխս. եւ այսպէս բաժանեցան ի միմեանց հոգին եւ մարմինն Քրիստոսի. այլ Աստուածութիւնն ոչ բաժանեցաւ բնաւ ի նոցանէ՝ ոչ ի մարմնոյն եւ ոչ ի հոգւոյն։ Եւ որպէս Սամփսոն յորժամ յարեաւ ի գիշերի, եցոյց զարիութիւն իւր. զի եհան զերկոսին փեղկ դրանն։ եւ տարաւ ընդ ինքեան ի լեառն բարձր։ Այսպէս Քրիստոս մեծ զօրութիւն եցոյց. զի զերկու փեղկ դրանն ամբողջ պահեաց. զի հոգին որ ի դժոխս գնաց՝ ոչ այրեցաւ. այլ զովացումն եւ փրկրութիւն ետ հոգւոցն։ Եւ մարմինն ի գերեզմանի ամբողջ մնաց. «եւ ոչ ետես զապականութիւն». զի ընդ Աստուածութիւնն էր միաւորեալ հոգին եւ մարմինն։ Այսօր այն փեղկն հոգին որ ի դժոխս՝ եկն եւ միաւորեացաւ ընդ մարմինն որ ի գերեզմանի. եւ յարեաւ մարմնովն անտի անապական. երւ կնիքն մնաց անխախտելի. եւ զինուորքն ոչ իմացան. որպէս ասէ Դաւիթ։ «Վասն այսորիկ ուրախ եղեւ սիրտ իմ եւ ցնծացաւ լեզու իմ եւ այլ։ Զի ոչ թողցես զանձն իմ ի դժոխս. եւ ոչ տացես Սուրբոյ քում տեսանել զապականութիւն»։ Այլ որպէս զՍամփսոն զերկու փեղկ դրանն. այսինքն զհոգին եւ զմարմինն միաւորեալ ընդ միմեանս անբաժանելի՝ առեալ տարաւ ի լեառն. այսինքն յերկինս. եւ նստաւ ընդաջմէ Հօր նովին մարմնովն անբաժանելի։ Եւ հաստատեաց անդ՝ զի ամենայն ընտրեալքն այս դռնովս մտանեն յարքայութիւնն երկնից։ Եւ կայ ի դուռս այս մեծ օղ ոսկի. այսինքն ողորմութիւնն Աստուծոյ. եւ այնու բախեմք զդուռն արքայութեանն երկնից զի բացցի. որպէս ասէ Քրիստոս թէ՝ «բեխեցէք եւ բացցի ձեզ»։ Եւ զայն երկու փայտ խաչին՝ զոր կացուցեալ էին ընդդէմ դրան արքայութեանն, այժմ ոչ լինի արգել. եւ ոչ ածէ խափանումն. այլ օգնական լինի որք մտանեն անդ. զի խաչն եղեւ բանալի արքայութեանն երկնից։ Երրորդ գիտելի է՝ զի զօրեղն Սամփսոն կապեալ եւ մերկ ի զինուց ի մէջ զօրաց այլազգեացն պատերազմեցաւ. եւ ծնօտով իշոյն սպան զհազար ի նոցանէ։ Այլ ի յօր մահուան՝ աւելի կոտորեաց. զիզերկու սիւնս տանն քարշեաց՝ եւ սպան զերեք հազար մարդ։ Այսպէս Յիսուս Քրիստոս զօրավարն մեր՝ որք եկին ի վերայ նորա զօրք հրէիցն եւ դիւացն, ոչ կամեցաւ զինուք պատերազմիլ ընդ նոսա. որպէս ինքն ասաց. «կարօղ եմ աղաչել զհայր՝ եւ աւելի քան զերկոտասան բիւրս հրեշտակաց առաքեսցէ»։ Այլ զի երեւեսցի զօրութիւնն նորա. վասն այն մերկ բեւեռեալ ի խաչին եւ պատերազմեալ, յաղթեաց զսատանայ։ Այլ աւելի սպան մահուամբ իւրով քան ի կենդանութեան. զի յառաջ քան զմահն իւր՝ սակաւք հաւատացին ի նա։ Այլ յետ մահուանն եւ յարութեանն՝ ամենայն աշխարհի հաւատաց ի նա. եւ ազատեցան մարդիկ. եւ կորեաւ իշխանութիւն սատանայի։ Չորրորդ գիտելի է՝ զի աւետարանն յայտնապէս ոչ երեւեցուցանէ թէ, զօրավարն մեր Քրիստոս որ գնաց ի դժոխս զինչ գործեաց անդ։ Այլ ասեն ինչ վասն այսր վարդապետք. եւ սակաւ ինչ յայտնեցին մեռեալքն. «որք այսօր յարեան ընդ Քրիստոս եւ մտին յԵրուսաղէմ. եւ երեւեցան բազմաց»։ Վասն այն գրեալ է թէ, յառաջ քան զմահն Քրիստոսի՝ զօրավարն Սադայէլ ասաց դժոխոցն. պատրաստեա զքեզ դժոխք. զի շուտով կամիմ բերել առ քեզ զՅիսուս եւ առնուլ ի նմանէ վրէժ. զի զոր ես կուրացուցել եմ, նա լուսաւորէ. զոր ես կաղացուցեալ եմ, նա գնացուցանէ. եւ զորս հարի գողութեամբ, նա սրբէ։ Ասաց դժոխքն. ո՞վ էր Յիսուս՝ այն է որ զՂազա՞ր յարոյց. ասէ՝ այո՛։ Ասաց դժոխքն. ո՛վ Սադաէլ՝ մի բերեր զնա այսր. եւ թէ ոչ՝ զղջանաս։ Ես զփորձ առի զօրութեանն Քրիստոսի. զի Ղազար էր ի բանդի իմում. եւ յորժամ լուաւ զձայնն Յիսուս, առ ժամայն սլացաւ եւ թռեաւ որպէս զարծուի։ Ասաց Սադայէլ՝ մի երկընչիր դժոխք. գիտեմ զնա զի մարդ է՝ եւ ի մահուանէ երկնչի. զի ասաց՝ «տրտում է անձն իմ մինչեւ ի մահ»։ Ասաց դժոխքն. մի խաբիր ով Սադայէլ. զի ի ներքոյ այն տկարութեանն զոր ցուցանէ՝ մեծ զօրութիւն ունի թաքուցեալ. եւ կամի յաղթել զքեզ։ Ասաց Սադայէլ՝ մի երկնչիր. անհոգլեր. զամենայն գործի մահու պատրաստեալ եմ. զխաչն՝ զբեւեռն՝ զգեղարդն. եւ զսիրտ հրէիցն հաւանեցուցեալ սպանանել զնա։ Յորժամ գնաց Սադայէլ եւ ես ըմբռնել զնա՝ եւ ապա գիտաց ի վերջն թէ, պակասութիւն եւ վնաս լինելոց է իւրեանց ի մահուանէն Քրիստոսի։ Վասն այն յորժամ տարան զՔրիստոս առ Պիղատոս դատապարտել՝ յայնժամ այսպէս տեսիլ երեւեցոյց կնոջն Պիղատոսի. որ առաքեաց առ Պիղատոս եւ ասէ. «մի չար ինչ առներ առնգ այդմիկ. զի այր Սուրբ է»։ Այլ ոչ կատարեցաւ Սադաէլի կամքն. զի Քրիստոս յոյժ կարօտ էր մեռանիլ. զի լցցին գիրք մարգարէիցն. եւ կատարեսցի փրկութիւն աշխարհի։ Եւ յորժամ գնաց Քրիստոս ի խաչն՝ սատանայ երթեալ սպանէր նմա. կանգնեալ մերձ առ եղջիւր խաչին, թերեւս գտանիցէ յիւրոցն առ նա։ Եւ որժամ ոչ ինչ մեղս եգիտ առնա՝ յոյժ երկեաւ. զի մի աւերեսցի որջն իւր մահուամբն Քրիստոսի. վասն այն շուտով գնաց ի դժոխս՝ զի ամրացուսցէ ընդդէմ կալ Քրիստոսի։ Եւ աստ գիտելի է զի նախ կարապետ առաքեաց Քրիստոս ի դժոխս. այսինքն, զի յանկարծակի լոյս ծագեաց ի դժոխս։ Յայնժամ նախահայրն Ադամ աւետիս մատուցանէր եւ ասէր. ուրախ լերուք որդիք իմ . զի լոյսս այս՝ է լոյս որդւոյն Աստուծոյ. որ կամի գալ եւ փրկել զմեզ։ Յայնժամ յարեաւ մարգարէն Եսայի եւ ասէ։ Ես վասն այս լուսոյս մարգարէացայ ասելով. «ժողովուրդ որ նստէր ի խաւար՝ ետես զլոյս մեծ»։ Յայնժամ յարեաւ Սիմէօն ծերունին եւ ասէր. ճշմարիտ է բանս. զի ես առ ի գիրկս իմ զմանուկն Քրիստոս Յիսուս։ Յայն ժամ յարեաւ Ովհաննէս մկրտիչ եւ ասէ. արդարեւ այդպէս է. զի ես մկրտեցի զնա երեսնամեայ եւ ցուցի մատամբ։ Եւ յայնժամ ուրախացան հոգիքն ի դժոխս։ Եւ յորժամ տեսին դեւքն թէ ուրախացան հոգիքն, յոյժ երկեան։ Եւ յորժամ աւանդեաց Քրիստոս զհոգին ի վերայ խաչին, գնաց ի դուռն դժոխոցն. եւ զձայն մարգարէին մեծաձայն գոչեաց։ «Համբարձէք իշխանք զդրունս ձեր ի վեր. եւ մտցէ թագաւոր փառաց»։ Յայնժամ պատասխանի ետուն դեւքն զարմացմամբ եւ ասեն։ «Ո՞վ է սա թագաւոր փառաց»։ Յայնժամ պատասխանի ետ Դաւիթ։ «Տէր հզօր զօրութեամբ իւրով Տէր կարօղ ի պատերազմի»։ Եւ կրկին անգամ գոչեաց Յիսուս մեծաձայն։ «Համբարձէք իշխանք զդրունս ձեր ի վեր»։ Յայնժամ դեւքն ահագին դողմամբ պատասխանեալ ասեն։ «Ով է սա թագաւոր փառաց»։ Դարձեալ պատասխանեաց Դաւիթ։ «Տէր զօրութեան՝ սա ինքն է թագաւոր փառաց»։ Յայնժամ խորտակեաց Քրիստոս զդրունս դժոխոցն. եւ եմուտ ի ներքս. եւ քաղցրութեամբ ողջոյն ետ նախահօրն եւ ծննդոց նորա։ Եւ յորժամ տեսին զնա ամենեքեան, անկան յոտս նորա. եւ լալագին ձայնիւ ասէին. գոհանամք զքէն փրկիչ մեր. որ ի վաղուց հետէ սպասէաք քեզ։ Արդարապէս յայտնեցեր զփառս քո աշխարհի. ցոյց եւ ի դժոխս եւ փրկեա զմեզ։ Յայնժամ Քրիստոս զպետն դիւաց զՍադայէլ կապեաց հրեղէն շղթայիւք. եւ արձակեաց զկարպեալ հոգիսն։ Եւ յայս երեք օրս որչափ մարմինն ի գերեզմանի էր, հոգի նորա ի դժոխս էր եւ քարոզէր ազատութիւն նոցա. եւ մխիթարէր զնոսա. որպէս ասէ առաքեալն Պետրոս։ «Երթեալ քարոզեաց երբեմն ապստամբելոցն»։ Այլ յայսմ աւուր կիրակէի ի մէջ գիշերի՝ եկն հոգին Քրիստոսի եւ միաւորեցաւ ընդ մարմինն ի գերեզմանի, եւ յարեաւ ի մեռելոց. եւ ազատեաց զկապեալսն ընդ ինքեան։ Եւ որք ոչ հաւատացին՝ ժամանակաւ ազատեցան ի տանջանացն. եւ դարձեալ ի կատարածի դառնան ի դժոխս։ Այս երկրորդ գլուխն՝ թէ որպէս իմանալի Սամփսոն զօրավարն մեր Քրիստոս արա զօրութիւն ի մէջ գիշերիս յայսմիկ։ Երրորդ գլուխն թէ՝ Քրիստոս նմանեցաւ Դանիէլի չորս կերպիւ։ Առաջին՝ զի մարգարէն Դանիէլ յոյժ սուրբ կայր՝ եւ խափանէր զկռապաշտութիւնն։ Երկրորդ՝ զի վասն նախանձու ընկեցին զնա ի գուբն. որ կայր անդ եօթն առիւծ պատառօղ եւ սոված. եւ ոչ կարացին նմա վնասել։ Երրորդ՝ զի խաղաղութեամբ ել ի գբոյն ուր կային առիւծքն. եւ յոյժ բարձրացաւ առաջի թագաւորին։ Չորրորդ՝ զի որք կամակից էին եղեալ նորա կորստեանն՝ ընկեցան ի գուբ առիւծուցն. եւ առ ժամայն հեղձուցին զնոսա առիւծքն։ Այսպէս չորս օրինակաւ նկարագրէր մարգարէն Դանիէլ զՔրիստոս։ Նախ եւ առաջին՝ զի Քրիստոս ի վերայ երկրի սուրբ եւ մաքուր վարուք կայր. եւ զամենայն կռապաշտութիւնս եւ զմեղս խափանէր. եւ զհաւատս ճշմարիտս եւ զամենայն առաքինութիւնս ուսուցանէր։ Երկրորդ՝ որպէս Դանիէլ վասն նախանձու ընկեցին ի գուբ առիւծուցն։ Այսպէս Քրիստոս վան նախանձու հրէիցն մատնեցաւ եւ մահ դատապարտեցաւ. եւ գնաց ի գուբ դժոխոցն ուր կային եօթն պատառօղ առիւծքն . այսինքն եօթն պէտք դիւացն. որք են առաջնորդք եօթն մահու չափ մեղացն. որպէս ասէ աւետարանն թէ՝ «երթայ սատանայ եւ առնու եօթն չարագոյն քան զինքն»։ Այլ առիւծ դեւքն ոչ ինչ վնասեցին Քրիստոս. այլ զամօթի հարան իբրեւ ի դատաւորէ . եւ կապեցան ուժգին կապանօք։ Երրորդ՝ որպէս Դանիէլ որ նախատանօք ընկեցաւ ի գուբն՝ եւ յետոյ մեծ ուրախութեամբ եւ փառօք բերին զնա առաջի թագաւորին։ Այսպէս Քրիստոս բազում նախատանօք սպանաւ եւ առաքեցաւ ի դժոխս. այսօր մեծաւ պատուով եւ փառօք՝ ել ի դժոխոցն եւ յարեաւ ի մեռելոցն. եւ յոյժ բարձրացաւ ի հօրէ Աստուծոյ. որպէս ասէ աւետարանն. «տուաւ ինձ ամենայն իշխանութիւն յերկինս եւ յերկրի»։ Եւ այս էր բարձրութիւնն. որպէս Տէր իշխան էր երկնաւորացն մարմնով Տէր եղեւ երկրաւորացս. եւ որպէս Տէր իշխան էր կենդանեաց՝ յորժամ մեռաւ եւ յարեաւ, Տէր եւ իշխան եղեւ երկրաւորացս եւ մեռելոց։ Եւ այսպէս Քրիստոս թագաւոր եւ Տէր է երկնի եւ երկրի, կենդանեաց եւ մեռելոց։ Չորրորդ՝ որպէս որք կամակից էին կորստեանն Դանիէլի կորեան. այսպէս կորեան որք կամակից եւ պատճառ եղեն խաչելութեանն Քրիստոսի. որպէս Յուդայ որ մատնեաց զնա. եւ Պիղատոս եւ Հերովդէս որք դատապարտեցին զնա ի մահ. եւ քահանայապետքն եւ դպիրքն որք խաչեցին զնա. ամենեաքեան ի կորուս դժոխոցն մատնեցան. զի տիրանենգ եւ աստուածասպան եղեն։ Իսկ մեք հաւատացեալ ժողովուրդքս խաչի եւ թաղման եւ յարութեան նորա, խաչակից եղաք Քրիստոսի եւ չարչարակից. եւ յարութեան Նորա մասնակից լիցուք եւ փառակից. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաիտենից ամէն։