Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ամնեայն տօնք տնօրէնութեան Բանին Աստուծոյ զոր կարգեաց յերկրի՝ հրաշալիք են միանգամայն եւ փառաւորք։ Իսկ այսօր տօն համբարձման՝ զկատարումն ամենայնի ցուցանէ։ Նախ որ սկսաւ ի ծննդենէն, եւ կարգաւ եկն՝ ի խաչին եւ ի մահ եւ ի յարութիւնն ի գերեզմանէն։ Եւ յետ քառասուն աւուր համբարձաւ այսօր յերկինս եւ նստաւ ընդաջմէ Հօր։ Եւ դարձեալ հրաշալի է աւուրս պատիւ, զի բնութիւնս մեր միաւորեալ ընդ բանին Աստուծոյ, վերանայ յանզուգական փառս գեր ի վերոյ ամենան իշխանութեանց եւ պետութեանց։ Եւ մեզ զնոյն խոստանայ պատիւ . որպէս ասէ առաքեալն. «ընդ նմին յարոյց եւ ընդ նմին նստոյց յերկնաւորս իՔրիստս»։ «Եւ ու եսն եմ, անդ եւ պաշտօնեայ ն իմ եղիցի». ինքն Տէրն մեր խոստացաւ։ Եւ թէ՝ «երթամ եւ պատրաստեմ ձեզ տեղի. եւ դարձեալ գամ եւ առնում զձեզ առիս»։ Եւ ուր գլուխն է՝ անդր ժողովեսցին անդամքն։ Եւ ուր փեսայն է՝ անդ է հրաւիրեալ եւ հարսն որ է եկեղեցի սուրբ եւ հաւատացեալք Քրիստոսի։ Որ չորիւք իրօք հոգեպէս հարսնացաք Քրիստոսի։ Նախ հաւատովն ի Հայր եւ Որդի եւ ի Հոգին Սուրբ։ Երկրորդ՝ ծննդեամբն աւազանին ջրով եւ հոգւով։ Երրորդ՝ զդրոմն խաչին ի ճակատս նկարեցաք։ Չորրորդ՝ որ ի սուրբ մարմինն եւ յարիւնն հպեցաք. եւ այսոքիւք յարքայութիւն Տեառն հրաւիրեցաք։ Իսկ «որ ոչ ծնանի վերստին ի ջրոյ եւ ի հոգւոյ, ոչ մտանէ յարքայութիւնն Աստուծոյ ըստ իւրականն հրամանի»։ Իսկ մեք հրաւիրելքս այժմ ուրախացաք այսօր յուսով ի մտանելն Քրիստոսի յարքայութիւնն իւր. իսկ յետոյ վայելմամբ՝ «յորժամ ի սեղան հօրն բազմեցուսցէ զարժանաւորս. եւ անցեալ պաշտեսցէ»։ Վասն որոյ երգ է եկեղեցի այսօր։ «Օրհնեսցի պսակ տարւոյ քաղքրութեան քոյ Տէր»։ Նախ պսակն զբոլորն նշանակէ. որպէս ասէ Սողոմօն. «ելանէ արեգակն եւ մտանէ, եւ ի տեղի իւր ձգի»։ Այսպէս արեգակն արդարութեան Քրիստոսի՝ ել ի Հօրէ, եւ եմուտ ի ծոց ամենասուրբ կուսին. ել արեգակն ի ծոցոյ կուսին. եւ շրջելով եմուտ յերկրի ի գերեզման. եւ ել ի գերեզմանէն մերովս բնութեամբ. եւ ի տեղի իւր ընդաջմէ հօր նստաւ։ Երկրորդ՝ պսակ տարւոյն այն է, որ ցորեանն յշտեմարանս ժողովի. եւ դինին ի կարասն հաւաքի. եւ վաստակաւորք ամենայն ուրախանան։ Նոյնպէս եւ մեզ ուրախութիւն է այսօր. զի հատն ցորենոյ Տէրն մեր Քրիստոս անկեալ յերկիր մեռաւ. եւ ել տոհմականօք. եւ ողկոյզն անհական մարմնով ի խաչին ճմլեալ, հաւաքեցաւ ի հնձանն երկնաւոր . այսինքն ի ներքին կողմնո վարագուրին. ի հաստատուն յոյս մեզ, եւ ի յուրախութիւն սրտից մերոյ։ Այս էօ ասելն։
       «Օրհնեսցի պսակ տարւոյ քաղցրութեան քոյ Տէր»։ Զորեւ աւետարանն վկայէ թէ, «եհան զաշակերտսն ի Բեթանիա. ամ բարձ զձեռն եւ օրհնեաց զնոսա եւ վեացաւ յերկինս»։ Եւ նախ քան զմեկնութիւն բանիս՝ երեք ինչ հարցանելի է։ Առաջին թէ, ո՞ւր եկաց Քրիստոս մինչեւ ի համբառնալի յերկինս։ Երկրորդ՝ թէ վասն է՞ր յետ քառասուն աւուր համբարձաւ յերկինս։ Երրորդ՝ վասն յիսնօրէից աւուրցս։ Եւ զառաջին գլուխն թէ յետ յարութեան ո՞ւր եկաց Քրիստոս մինչ համբարձաւ յերկինս։ Ասեն վարդապետք թէ՝ զայս քառասուն աւուրս՝ ի վերայ օդոյդ եկաց Քրիստոս։ Եւ այս վասն երեք պատճառի։ Նախզի՝ երկիր ընդ անիծիւք դատապարտութեան էր անկեալ վասն մեղացն Ադամայ. այն որ ասաց. «անիծեալ լիցի երկիր ի գործս քո»։ Իսկ գալստեամբն Քրիստոսի՝ օրհնեցան ամենայն արարածք. զի առեալ զմեր բնութիւնս շրջելով ի վերայ երկրի, եւ մկրտիլով ի ջուր, եւ թաղիլով ի գերեզմանի, զջուրս եւ զհողս սրբեաց. նոյնպէս յարուցեալ ի մեռելոց, եւ ի քառասուն օր յօդդ կալով՝ զօդ եւ զհուրն սրբեաց, որք խառն են ընդ միմեանս։ Եւ դարձեալ տարերք պղծեալ էին ի զոհից կռոց. այսինքն հուր եւ օդ ի ճենճերաց հոտոց զոհից. որ կացեալ ի վերայ օդոյդ՝ սրբեաց զնոսա։ Երրորդ պատճառ՝ զի ոմանք զերկիր պաշտէին. եւ ոմանք զօդ. եւ ոմանք զհուր. եւ տգիտութեամբ Աստուած ասէին դոցա։ Եկն ինքն ճշմարիտն Աստուած եւ երեւեցաւ մարդկան. եւ տնօրէնութեամբն յինքն դարձոյց զերկրպագութիւն ասելով. ես եմ ճշմարիտ Աստուած. որում պարտ է երկրպագել. եւ դոքա ամենեքեան արարածքն են. վասն այն զաւորս քառասունս երեւէր նոցա. եւ զարքայութիւնն Աստուծոյ պատմէր։ Եւ ոմանք ասեն թէ՝ զայս քառասուն աւուրս Քրիստոս յետ յարութեանն եկաց յերկրաւոր դրախտն Ադամայ յարուցելովքն ընդ նմա. եւ մխիթարեաց զենովք եւ զԵղիա մինչեւ համբարձաւ յարկինս, եւ ամենայ հոգիք սրբոց ընդ նմա։
       Այլ Ղուկաս զաւուրս քառասունս ասէ երեւիլն Յիսուս աշակերտացն։ Եւ Յօհաննէս «զայս երիցս անգամ երեւեցաւ ասէ Յիսուս աշակերհացն յարուցեալ ի մեռելոց»։ Այս է՝ զի Յօհաննէս զնշանաւոր երեւումն ասէ ուր սքանչելիք եղեն. այսինքն, երկու ի վարնատունն. եւ մի առ ծովեզերբն։ Այլ Ղուկաս զայն՝ որ մինչ ի համբարձումն յօդս կացեալ էր, կամ ի դրախտն. եւ յամենայն կիրակմուտս երեւէր աշակերտացն։ Զի ասեն վարդապետք եթէ, տասն անգամ արեւեցաւ նոցա յետ յարութեան. հինգ ի նոյն օրն յորժամ յարեաւ ի մեռելոց. եւ հինգ դարձեալ յամենայն կիրակմուտս երեւէր նոցա եւ մխիթարէր. եւ կրթէր զնոսա ի համբերութիւն վնաս գնալոյն ի նոցանէ զի մի տրտմիցին։ Եւ ասէր վասն արքայութեան Աստուծոյ եթէ, «երթամ եւ պատրաստեմ ձեզ տեղի յարքայութեան յերկինս»։ Յայս միտս յամենայն կիրակմուտս գալստեանն շարական ասեմք. եւ զսուրբ Աստուածն որեկրիր եւ գալոց ես։ Այս առաջին գլուխն։ Իսկ երկրորդ թէ վասն է՞ր յետ քառասուն աւուր համբարձաւ. եւ այսմ դնեն վարդապետք երեք պատճառ։ Նախզի՝ իմաստունքն զքառասունսն կատարեալ թիւ կոչեն՝ որ ի չորից տասանց բաղկանայ. եւ տասն կատարեալ թիւ է. եւ չորս սկիզբն գոյութեան աշխարհիս ըստ թուոյ տարերացդ։ Զայն նշանակ թէ՝ գալստեամբն իւր Քրիստոս զաշխարհս վերստին նորոգեաց. եւ յառաջին սկիզսն կատրելութեան եհան՝ եւ ապա համբարձաւ յերկինս։ Երկրորդ՝ զի քառասնօրեայ է գոյութիւն արու մանկանն. նշանակէ թէ՝ յայս քառասուն աւուրս արիացուցանէր զաշակերտսն. եւ նոքօք զամենեսեան արիացուցանել յառաքինութեան գործս, եւ ի պատերազմ ընդ դէմ թշնամեաց։ Երրորդ՝ այլք ոմանք ասեն թէ՝ Ադամ ստեղծեալ ի հողոյ, յետ քառասուն աւուր եդաւ ի դրախտին. եւ կէսք ասեն թէ՝ յետ քառասուն աւուր էր պայմանն ուտելոյ ի փայտէն գիտութեան, եւ ապա ուտել ի կենաց փայտէն. եւ փոխիլ յարքայութիւնն երկնից։ Յայս միտս մեք քառասուն կատարեմք ննջեցելոց. զի յետ քառասուն աւուր՝ հանգչի ի կայանս սրբոց. որպէս եւ առաքելոյն փիլիպպոսի ասացաւ. «քառասուն օր արտաքոյ լինիլ արքայութեան եւ ապա մտանել»։ Նոյնպէս եւ Տէր մեր զկնի քառասուն աւուր համբարձաւ ասեն. այլ այս ոչ է հաւանելի բան ամենայն վարդապետաց. զի գիրք սուրբք զայս ոչ ասեն. եւ մեք լռութեամբ պատուեմք։ Այլ Տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս ԶԽ թիւն պատւեաց. զի երեք քառասուն պահեաց. մին քառասուն պահեաց յետ ծննդեանն սրբութեամբ մօրն եւ եկն քառասնօրեայ ի տաճարն. եւ մին յետ մկրտութեանն պահեաց զքառասուն տիւ եւ զքառասուն գիշեր, եւ յաղթեաց փորձողին սատանայի. ի յօրինակ մեզ՝ զի պարտ է պահօք եւ աղօթիւք մենամարիլ ընդ թշնամւոյն սա տանայի. եւ մին զայս քառասունս պահեաց յետ յարութեան եւ ապա համբարձաւ։ Եւ դարձեալ պատուեաց զքառասուն թիւն. զի քառասնօրեայ մանուկ գոյացաւ յարգանդի Սրբոյ Կուսին. եւ քառասուն շաբաթ բնակեցաւ յորովայն կուսին. եւ քառասուն ամիս քարոզեաց յաշխարհի եւ քառասուն ժամ ընդ մեռեալս համարեացաւ։ Զի թէպէտ երեսուն եւ երեք ժամ եկաց ընդ մեռեալս ի դժոխս. վասն զի ի կիրակէի ի մէջ գիշերի յարեաւ. այլ ընդ արշալոյսն երեւեցաւ աշակերտացն, որ լինի քառասուն ժամ. այսպէս եւ յետ յարութեանն քառասուն օր եկաց ի յօդդ ընդ աշակերտսն. եւ համբարձաւ առ հայր։ Այս առ երկրորդն։ Իսկ երրորդ գլուխն վասն յիսնօրօիցս զատկի։ Այս է պատճառն՝ զի օրէնք է թագաւորական յիսուն օր հարսանեաց ուրախութիւն առնել։ Որպէս եւ Տէրն մեր թագաւոր է երկնաւոր. արար եւ զայս ուրախութիւնս մեզ ասելով. «ոչ է պարտ մանկանց առագաստի սուգ պահել մինչ փեսայն ընդ նոսա իցէ. այլ յորժամ վերասցի ի նոցանէ՝ յայնժամ պահեսցեն յաւուրսն յայնոսիկ»։ Եւ զի փեսայ է Քրիստոս եւ տօն հարսանեաց յինունքս. վասն այն այլ մարգարէական ոչ ընթեռնումք յեկեղեցիս. այլ միայն զսաղմոսն Դաւթի. եւ զիւր աւետարանն. եւ զնոր կտակարանսն զգործսն եւ զայլսն. այս է պատճառն։ Զի որպէս ի մարմնաւոր հարսանիսս ծախն եւ խարձն ի հօր տանէն լինի որ փարթամ է եւ իւրն. այսպէս Դաւիթ ըստ մարմնոյն հայր է Քրիստոսի. վասն այն զնոսա սաղմոսն միայն երգեմք եւ զնոր կտակարանսն որ Քրիստոսիւ է տուեալ։ Իսկ զի ի յիսուն օրս ոչ են կանոնել պահք. ոչ ուրբաթ եւ ոչ չորեք շաբաթ վասն կրկին պատճառի։ Նախզի՝ որպէս ի քառասնորդաց պահսն զշաբաթ եւ զկիրակէ պահեաց. նոյնպէս եւ ընդդէմ նմին ի յիսնօրեայս զուրբաթ եւ զչորեք շաբաթ ուտել հրամայէ։ Եւ երկրորդ վասն հրամանաց աւետարանին որ արգել ասելով. «ոչ պարտ մանկանց առագաստի սուգ առնուլ եւ պահել մինչ փեսայն ընդ նոսա իցէ». զի այս յիսուն օրս զատիկ է. եւ զատիկն ազատութիւն եւ ուրախութիւն թարգմանի. որ ազատեաց զմեզ ի դժոխոցն. եւ ուրախացոյց հոգեւոր եւ մարմնաւոր. վասն որոյ ոչ են կարգեալ պահք։ Այլ թէ ոք խոստումն ունիցի պահեսցէ զիւր կարգն. որպէս այն որ հրամայեալ է ի կիրակէի ծունր ոչ կրկնել՝ այլ յոտն կալ եւ աղօթել. զի ընդ Քրիստոսի յարեաք ի գերեզմանէ եւ ի գլորմանէ մեղաց։ Ապա թէ ոք ընդ ապաշխարութեամբ իցէ կամ ընդ մեղօք առանց խոստովանութեան, կրկնեսցէ զիւր կարգեալ ծունրն. նոյնպէս եւ վասն պահոցս իմասցիս. որ այս յիսուն օրս զատիկ է. վասն այն կոչի յինունք որ է յիսունք եւ կամ յինունք այսինքն, ընդ ինն դասս հրեշտակաց ուրախացեալ տօնեմք զյարութիւն Քրստոսի։ Այս է յիսնօրէից աւուրն խորհուրդ ոչ պահելոյ։ Եւ այսօր յայսմ աւուր զինն օր պահեմք մինչ ի հոգւոյ գալուստն. եւ կամ զուրբաթն եւ զչորեք շաբաթն որպէս կանոնեալ է մեթն Ներսէս հայրապետն մեր . եւ այս վասն կրկին պատճառի։ Նախզի՝ նոյն աւետարանն հրամայնէ, «յորժամ վերասցի ի նոցանէ փեսայն՝ յայնժամ պահեսցեն յաւուրնսն յայնոսիկ». վասն այն յետ համբարձմանս պահելի է զաւուրս զայսոսիկ որ է ինն օր բովանդակ. կամ թէ ոչ կարասցեն, զուրբաթ եւ զչորեք շաբաթ պահեսցեն. զի վերացաւ ի մէնջ փեսայն. եւ մարմնաւոր ուրախութիւն պակասեցաւ. թեպէտ վասն յարութեան խորհուրդոյն՝ յիսուն օր զատիկ է. այլ վասն համբարձմանս քառասուն օր։ Եւ զի ասէ աւետարանն «յորժամ վերասցի, » յայնժամ։ Եւ համբառնալոյն ժամն էր ի մէջ աւուրն ակներեւ աենայն ժողովրդեանն. որպէս մկրտութեան ժամն էր ի մէջ աւուրն. եւ հայր վկայեաց. եւ հոգին աղաւնակերպ էջ ի վերայ նորա. նոյնպէս եւ այլակերպութիւնն ի լեառն Թաբօր ի մէջ աւուրն էր. վասն այն ոմանք եւս ստուգոյն մինչ ի մէջ օրն զատիկ առնեն. եւ այն ժամու յետ՝ պահս պահեն. այս առաջին պատճառ։ Երկրորդ՝ զի յորժամ համբարձաւ Տէրն՝ եւ առաքեալքն երկրպագեցին յարեւելից կողմն. եւ դարձան յԵրուսաղէմ ի տաճարն. եւ ճգնէին պահօք եւ աղօթիւք, ակնունելով մխիթարութեան հոգւոյն սրբոյ զոր խոստացաւ նոցա Քրիստոս եթէ, «նստարուք ի քաղաքիդ Երուսաղէմ, մինչ ես առաքեմ զաւետիս հօր իմոյ ի ձեզ. եւ առնունցուք զօրութիւն ի բարձանց»։ Ապա ի տասներորդում աւուրն էջ Հոգին Սուրբ ի նոսա եւ ուրախացան Հոգւովն Սրբով։ Վասն որոյ եւ մեք ընդ նոսին զայս պահեմք սրբութեամբ. զի իջման Հոգւոյն Սրբոյ արժանի եղիցուք. այս քան նախերգաբար։ Եւ դարձցուք այժմ ի մեկնութիւն բանիս որ ասէ. «եհան զնոսա մինչեւ ի Բեթանիայ»։ Եւ ուստի՞ եհան։ Յայտ է թէ յԵրուսաղէմէ. զի այսպէս պահմէ աւետարանիչն Ղուկաս։ «Մինչդեռ տակաւին չհաւատային ի խնդութենէն եւ զարմացեալք էին»։ Այս կիրք է բնութեան՝ որ ցանկալի իրացն երբ արժանի լինին, չհաւատան թէ հասին եւ կամ առին իսկ. եւ այն իրացն զոր ատեն, առաւել հաւատան։ Նոյնպէս եւ առաքեալքն յորժամ հասին բաղձալեացն, երկբայեցան ի կարծիսն. որպէս եւ Մատթէոս ասէ. «եւ ոմանք երկուացան»։ Եւ Յօհաննէս ասէ թէ՝ «խնդացին աշակերտքն իբրեւ տեսին զՏէրն»։ Զայս ասէ թէ՝ ի խնդութենէն զամացեալ էին, իբրեւ տեսին զՏէրն թանձր մարմնով դրօքն փակելովք մտեալ առ նոսա։ Վասն որոյ Տէր զերկբայութիւնն նոցա հաւատացուցեալ ասէ ցնոսա. «ունի՞ք ինչ ուտելոյ. եւ նոքա ետուն նմա ձկան խորովեցելոյ մասն. եւ խորիսխ մեղու». ոչ թէ ծաղ մեղր. այլ մեղու. այսինքն, իւղով եւ մեղերբ գործեալ հաց. զոր բարեկամք իւրեանց էին բերեալ. դնեն առաջ նորա սեղան. եւ նա ըստ սովորութեան եկեր առաջի նոցա։ Եւ հրամայեաց նոցա «մնալ յԵրուսաղէմ, մինչեւ զգենուցուք զօրութիւն ի բարձանց»։ Զի որպէս կառավարն վարք զերիվարն ի մարասն. եւ որպէս զինւորն նախ սպառազինի եւ ապա մտանէ ի մարտսն. նոյնպէս եւ առաքեալքն կառք էին՝ եւ Հոգին Սուրբ կառավար։ Եւ առաքեալքն զինուորք էին. եւ զէն եւ զօրութիւն նոցա Հոգին Սուրբ. պարտ էր նախ զզօրութիւն Սուրբ Հոգւոյն զգենուլ եւ զօրանալ. եւ ապա ի մարտ մտանել ընդդէմ աշխարհի հրէից եւ հեթանոսաց, թագաւորաց եւ աղանց։ Եւ այսպէս զօրացեալք հոգւովն, տկար մարմնովն յաղթեցին ամենայն աշխարհի։ Եւ տգէտ ձկնորսքն իմաստութեամբ հոգւոյն յաղթեցին զամենայն իմաստունս աշխարհիս. եւ դարձուցին յԱստուած գիտութիւն ճշմարտութեան։ Յայնժամ հանէ զնոսա ի գլուխ լերինն որ է հանդէպ քաղաքին Երուսաղէմի յարգեւելից կուսէ։ Եւ Բեանիա յայնկոյս լերինն ուստի վերացաւ։ Եւ ընդէ՞ր ի Բեթանիայ վերացաւ, եւ ոչ յայլ ուստէք. այս է պատճառն։ Զի Բեթանիայն տուն սգոյ եւ չարչարանաց լսի. նշանակէ զբնութիւնս մեր՝ որ ի վայելուչ դրախտէն անկաք ի յերկիրս յայս. որ տեղի է սգոյ եւ չարչարանաց. ուր մահացաք որպէս զՂազար։ Եւ ինքն Բանն Աստուած Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս՝ եկն առ մեզ եւ կցորդ եղեւ չարչարանաց եւ մահու եւ տրտմութեան. եւ որպէս ի գերեզմանն Ղազարու արտասուեաց. այսպէս իւր չարչարանօքն մխիթարեաց զմեզ ի սգոյ տրտմութենէս։ Եւ յարեաւ ի գերեզմանէն՝ եւ յարոյց զմեզ որպէս զՂազար. եւ ազատեաց ի մահուանէ եւ ի սգոյ. առեալ զբնութիւնս մեր վերացաւ յերկինս. եւ մեզ խոստացաւ զնոյն տեղի ասելով. «ուր եսն եմ, անդ եւ պաշտօնեայն իմ եղիցի»։ Այս է միտքն որ ի բեթանիայէ վերացաւ յերկինս։ Իսկ այն որ ի գլուխ լերինն եհան զաշակերտսն՝ էր վասն երեք պատճառի։ Նախ՝ որպէս Եղիա ի լեռնէն վերացաւ՝ եւ ետես Եղիիսէէ աշակերտն իւր. նոյնպէս Քրիստոս ի լեառն ել՝ տեսցեն աշակերտքն եւ ի մասցին թէ, վեր ի բարձունս երկնից է համբառնալոց։ Երկրորդ՝ զայն ցուցանէ՝ թէ ոք կամի Քրիստոս ընթանալ յերկինս, թողցէ զհեշտութիւն աշխարհիս. եւ մարմնով ի լեառն առաքինութեան բարձրասցի. եւ մտօք միշտ «զվերինն խորհեսցի, ուր Քրիստոս նստի ընդ աջմէ Աստուծոյ»։ Երրորդ՝ զի որպէս զՄովսէս ի գլուխ լերինն օրէնսդիր արար հինն Իսրայէլի. նոյնպէս եւ զաշակերտսն եհան ի գլուխ լերինն՝ եւ օրէնսդիր արա ամենայն աշխարհի նորոյս Իսրայէլի։ «Եւ համբարձեալ զձեռն օրհնեաց զնոսա»։ Երկնաստեղծ ձեռօքն ձեռնադրեաց զառաքեալսն. եւ յայնմ աւուր արար զնոսա կաթուղիկոսունս. վասն զի յառաջագոյն տուեալ էր նոցա զայլ աստիճանսն։ Դպիրք եղեն առաքեալքն՝ սպասաւորելով ժողովրդեանն։ Եւ ջահընկալք՝ յորժամ ասաց նոցա. «դուք էք լոյս աշխարհի»։ Եւ սարկաւագունք՝ օծանելով զհիւանդս. Եւ յառաջին արտօրէից պտղոյն տուել նոցա ուտել զոր քահանայքն ուտէին՝ զնոսա քահանայս։
       Եւ յետ յարութեանն որ փչեաց ի նոսա զՀոգին Սուրբ՝ արար զնոսա եպիսպոպոսունս։ Եւ ի ձիթենեաց լեառն հանեալ զնոսա՝ արար զնոսա կաթուղիկոսունս եւ պատրիարգունս, զամենայն շնորհելով նոցա լիապէս։ Եւ յայտնի այս չորս վկայութեամբ։ Նախ՝ զձեռս յամբառնալոյն Քրիստոսի եւ յօրհնելոյն զնոսա։ Երկրորդ վկայ Ղուկաս որ ասէ թէ՝ «առաքեալքն դնելով զձեռն առնուին զՀոգին Սուրբ»։ Երրորդ վկայ՝ զի եւ յամենայն երկիր ուր եւ ընթացան առաքեալքն, ձեռնադրեցին եպիսկոպոսս եւ քահանայս։ Չորրորդ՝ զի աջովն իւրով օրհնեաց զնոսա. եւ ի մեր աջս ետ զօրութիւնս՝ զի զնոյն օրհնութիւն եւ աստիճան տացուք միմեանց։ Զի նախ զաստիճան տամք. եւ յետոյ Սուրբ մեռոնաւն օծանեմք։ Նոյնպէս եւ Տէր մեր նախ ամբարձեալ ձեռօք օրհնեաց զնոսա տալով զիշխանութիւնն. եւ յետոյ առաքեաց զՀոգին Սուրբ ի վերնատունն եւ էօծ զնոսա։ «Եւ եղեւ յօրհնելն նորա զնոսա, մեկնեցաւ ի նոցանէ եւ վերանայր յերկինս»։ Եւ վասն է՞ր նախ մեկնեցաւ ի նոցանէ՝ եւ ապա վերացաւ։ Եւ այս վասն երեք պատճառի։ Նախ մեկնեցաւ՝ այսինքն հեռացաւ. զի մի կախիցին իբրեւ զմանուկ ի պարտնոցէն եւ ի հանդերձէն. որպէս Եղիսէէ ըմբռնեաց զմաշկեան Եղիայի, եւ պատառեաց յերկուս ծուէնս. վասն որոյ հեռացաւ ի նոցանէ եւ վերանայր յերկինս։ Երկրորդ՝ զի եւ մեք նախ մեկնիմք ի միմեանց՝ եւ ապա վերանամք. զի մահն մեկնէ եւ որոշէ ի միմեանց զհոգի եւ զմարմին եւ զսիրելիս եւ ապա վերանամք յերկինս։ Երրորդ՝ մեկնեցաւ յաշակերտացն, զի բացարձակ եւ յայտնի տեսցեն զվերանալն յերկինս. որպէս եւ ի գործսն ասէ թէ, «տեսանելով նոցա վերացաւ»։ Քանզի զյարութեան աւարտն տեսին նշանօք եւ խօսակցելով ընդ նոսա. եւ զսկիզբն ոչ եւս։ Եւ ի համբարձումն՝ զսկիզբն տեսին, եւ զաւարտն ոչ. զի ոչ զօրեն աչք տեսանել զբարձրութիւնս երկնից։ Այլ զվերանալն յերկինս հրեշտակք ասացին. որպէս Եղիա պատմեաց զվերանալն իւր Եղիսէի։ Եւ կրկին կերպիւ նման է վերանալն Եղիայի վերանալոյն Քրիստոսի։ Նախ՝ որպէս Եղիսէէ ետես զվերանալն վարդապետին իւրոյ զի մի ասիցեն թէ Եղաբէլ եսպան զնա. նոյնպէս եւ աշակերտքն տեսին զվերանալն՝ զի մի ասիցեն հրէայքն թէ ոչ յարեաւ ի մեռելոց Քրիստոս։ Երկրորդ՝ որպէս նշանքն ի ձեռն Եղիսէի հաւատրիմ վկայ եղեն վերանալոյն վարդապետին իւրոյ. որ խնդրեաց թէ «կրկին հոգի քո եղիցի իմ»։ Նոյնպէս նշանքն որ ի ձեռս առաքելոց եղեն՝ ճշմարտեցին զվերանալ Տեռան մերոյ. զի նորա հոգւովն եւ զօրութեամբն առնէին նշանս մեծամեծս։ Այլ այսու աննման էր. զի Եղիա շարժմամբ եւ հրեղէն կառօք եւ հրեղէն երիվարօք վերացաւ։ Նախզի՝ նա սոսկ մարդ էր, իւրովի վերանալ ոչ կարէր։ Երկրորդ՝ զի պատերազմ օդային այսոցդ գոյր առաջի նորա. որպէս եւ վասն Մովսիսեան մարմնոյն տային պատերազմ. զնոյն եւ ի վերանալն Եղիայի. վասն որոյ բազում զօրօք հեծելօք եւ հրեղէն կառօք եւ երիվարօք ապա կարաց՝ վերանալ։ Իսկ Յիսուս զի Աստուած էր՝ եւ կոխեալ էր զզօրութիւնս թշնամւոյն՝ ոչ եղեւ կարօտ հեծելոց. այլ իւրով զօրութեամբն եւ իշխանութեամբն վերացաւ յերկինս։ «Եւ ամպն կալաւ զնա յաչաց նոցա»։ Ոչ ի պէտս եկն ամպն. այլ վասն Զ պատճառի ամպով վերացաւ։ Նախզի՝ մարգարէութիւնն կատարեսցի Դաւթի։ «Ո՛ դնէ յամպս զգնացս իւր. եւ շրջի նա ի վերայ թեւոց հողմոց»։ Երկրորդ՝ զի ծածկեսցէ զնա յաչաց առաքելոցն. զի մի կարի պշնուցուն յերկինս։ Երրորդ՝ զի ցուցցէ թէ, նա է «որ հանէ զամպս ի ծագաց երկրէ». որ այժմ ամպով սպասաւորեցաւ։ Չորրորդ՝ զի աստուածային երեւմունքն ամպով լինին միշտ. որպէս ի Սինայ ամպով երեւեցաւ. եւ առ Յոբ յամպն եւ ի մէդն խօսէր։ Եւ Եղիայի ամպով երեւեցաւ. նոյնպէս եւ ի թաբօր։ Վասն որոյ եւ այսօր ամպով վերացաւ։ Հինգերորդ՝ զի լուսեղէն ամպով գալով է ի դատաստան. որպէս ասաց հրեշտակն։ «Սոյնպէս եւ եկեսցէ՝ զոր օրինակ տեսիք զնա երթալ յերկինս»։ Վեցերորդ՝ զի եւ արդարքն ամպով վերանան յերկրինս ի կատարածի օրն. որպէս ասէ առաքեալն. «ելցուք ամպով ընդառաջ Տեառն յօդս. եւ այնպէս յամենայն ժամ ընդ Տեառն լինիցիմք». վասն որոյ ի նոյն խորհուրդն Տէր մեր ամպով վերացաւ յերկինս։ «Եւ նոցա երկրպագեալ դարձան յԵրուսաղէմ ուրախութեամբ մեծաւ»։ Եղիսէէ տրտում էր ընդ վերանալ վարդապետին. վասն որոյ բուռն եհար զհանդերձէն. եւ պատառեաց յերկուս մասունս։ Սոքա ընդէ՞ր ուրախութեամբ դարձան։ Եւ այս վասն չորս պատճառի։ Նախզի՝ Եղիա մարդ էր բովանդակելի. որ ընդ վերանալն՝ ոչ լինէր ընդ աշակերտսն։ Իսկ Յիսուս զի Աստուած էր անվայրափակ. թեպէտ վերացաւ՝ միշտ էր ընդ նոսա ըստ խոստմանն իւրոյ թէ՝ «ընդ ձեզ եմ զամենայն աւուրս մինչեւ ի կատարած աշխարհի». վասն այն ուրախ էին։ Երկրորդ ուրախացան՝ զի այնպիսի փառօք տեսին յարուցեալ եւ վերացեալ յերկինս զՏէրն. զոր հրէայքն նախատանօք ի խաչ հանին եւ սպանին։ Երրոդ ուրախ էին՝ զի ակնունէին գալստեան Սուրբ Հոգւոյն. զի ասաց՝ «թէ ես ոչ երթայց. մխիթարիչն ոչ եկեսցէ առ ձեզ. ապա եթէ երթամ, զմխիթարիչ Հոգին Սուրբ առաքեմ առ ձեզ. եւ նա ուսուսցէ եւ յիշեցուսցէ ձեզ . զամենայն»։
       Չորրորդ՝ ուրախ էին վասն խոստմանն. զի ասաց՝ «երթամ եւ պատրաստեմ ձեզ առիս. եւ ուր եսն եմ, ենդ եւ պաշտօնեայն իմ եղիցի»։ Յաղագս այս չորից պատճառացս՝ յորժամ ընդ արեւելս երկրպագեցին առաքեալքն Քրիստոսի, դարձան յԵրուսաղէմ մեծաւ ուրախութեամբ։ Զի երեկու արքն լուսաւորք հասին նախ առ նոսա եւ ասացին։ «Այս Յիսուս որ վերացաւ ի ձէնջ երկինս՝ սսոյնպէս եւ եկեսցէ» Աստուածութեամբն միացեալ ի մարմնի։ Զայս աւետիս լուեալ՝ ապա դարձան խնդութեամբ։ «Եւ էին հանապազ ի տաճարին. գովէին եւ օրհնէին զԱստուած։ Ի գործն ասէ թէ՝ «ելին ի վերանատունն ուր վանքն իսկ էին»։ Յայտ է՝ զի ի կերակրոյ եւ ի քնոյ ժամն ի վերնատունն երթային. եւ ի վարդապետութեան ժամն՝ ի տաճարն լինէին, գովէին զամենայն տնօրէնութեան խորհուրդն. ի ծննդենէն մինչեւ ի խաչն եւ ի յարութիւնն եւ ի համբարձումն։ Եւ օրհնէին զԱստուած հայր զառաքօղ որդւոյ. եւ զամենասուրբ Հոգին. որով լնուն արարածք ամենայն. եւ ինքնեանք ակնունէին գալստեան Նորա։ Այլեւ աստ գիտելի է՝ զի Տէրն բազում բանակօք հրեշտակաց վերացաւ, եւ Հոգւոց Սրբոց՝ որք ընդ նմա յարեան ի գերեզմանէն. եւ ընդ նմա էին զաւուրս քառասուն. նոքօք վերացաւ եւ էանց՝ ընդ ամենայն գերաշխարհիկ գասս անմարմնոցն։ Եւ ուղարկաւոր հրեշտակքն որք խորհրդածուքն էին տնօրէնութեանն՝ գոչէին առ վերինն դասսն որ է միջին քահանյապետութեանց առաջին դասն։ «Համբարձէք իշխանք զդրունս ձեր ի վեր. եւ մտցէ թագաոր փառաց»։ Եւ նոքա ասէին. «ո՞վ է սա թագաւոր փառաց»։ Ըստ Եսայեայ՝ «իսկ այս ո՞վ էր որ դիմեալ գայ յԵդովմայ. կարմրութիւն ձորձոյ սորա ի Բոսորայ բուռն զօրութեամբ»։ Քանզի տեսին թանձր մարմնով մերձեցեալ ի հաստատութիւն երկնից երկրորդ աւուրն արարչութեան։ Եւ էանց ի կամարն երկնից եւ թանձրամած նիւթ ջրեղէն յարկին. եւ ոչ կարաց արգելուլ զաստուածախառն մարմինն։ Զի որպէս ի կուսէն ծնաւ անխախտելի մնացեալ կուսութեան. եւ վիմովն կնքելով յարեաւ. եւ գրօքն փակելովք եմուտ առ աշակերտսն։ Նոյնպէս էանց ընդ հաստատութիւնն եւ ընդ ջրեղէն կամարն եւ ընդ ամենայն երկինս. որպէս ասէ առաքեալն. «ել ի վերոյ քան զամենայն երկինս՝ զի լցցէ զամենայն»։ Վասն որոյ հիացեալ ոմանց հարցանէին զԳաբրիէլի եւ զՄիքայէլի դասսն՝ որք տեղեակք էին եւ սպասաւորք տնօրէնութեան փրկչին. ծննդեանն՝ մկրտութեանն՝ թաղմանն՝ յարութեանն՝ եւ համբարձմանն, սպասաւորելով։ Զնոսա հարցանէին. «ո՞վ է սա թագաւոր փառաց»։ Եւ նոքա տային պատասխանի թէ՝ իւրական է փառքն. եւ ոչ յայլմէ ստացեալ. եւ Տէր զօրաց երկնից. եւ հզօր զօրութեամբ։ Որ վանեաց զպատերազմ մարդկային մարմնովն որ տկարացաւն. եւ զօրացուցեալ աստուածութեամբն։ Եւ ապա լուեալ ի նոցանէ՝ տեսին զփառս աստուածութեան նորա։ Եւ խոնարհեալ երկրպագելով ընկալան միջին դասքն. եւ այնպէս ըստ կարգի վերինքն։ Յամենայն աւուր ընկալեալ ուրախութեամբ՝ տօն կատարէին. որպէս ասաց հրեշտակն որ ի չորրորդ դասուն էր ի պաշտպանութիւն սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին մերոյ. որ հարցեալ ի նմանէ զպատճառ յամելոյն . եւ նա պատասխանել եթէ՝ տօն մեծ էր իմոյ դասուն այսօր յերկինս։ Զի յինն օրս այս մինչ ի գալուստ Սուրբ Հոգւոյն առ ինն դասս հրեշտակացն ընկալեալ եղեւ. եւ հաստատեալ զնոսա եւ ուրախացուցեալ վասն փրկութեան մարդկան. եւ ի հրեշտակացն սկսեալ, մինչ ի յաթոռսն կատարեալ։ Ապա ի տասներորդումն աւուր յորժամ նստաւ ընդաջմէ հօր ի փառս աստուածութեան հանգուցեալ. զի շաբաթն հանգիստ լսի. զի յորում աւուր հանգեաւ Աստուած ի գործոց յաւուր շաբաթի որպէս ասէ գիրն. եւ ի նոյն օրն հանգեաւ ի գերեզմանի ի չարչարանաց իւրոց. եւ ի նոյն շաբաթի օրն՝ նստաւ ընդ աջմէ Հօր. եւ հանգաւ ի տնօրէնութեան գործոցն։ Իսկ ի կիրակէ աւուրն յերրորդ ժամուն՝ առեալ պարգեւ փոխանակ զՀոգին Սուրբ, առաքէ ի դասս առաքելոցն. եւ լցուցանէ զնոսա ամենայն պարգեւօք եւ շնորհօք Սուրբ Հոգւոյն։ Որում եւ մեք ակնունելով բազմաբաշխ պարգեւաց՝ եւ առատաձիր շնորհաց Հոգւոյն Սրբոյ՝ զի մխիթարեսցէ զմեզ ի բազմապատիկ տրտմութեանց կենցաղոյս. եւ լցուսցէ շնորհիւ ողորմութեան իւրոյ զհոգի զմարմին եւ զմիտս մեր. եւ առաջնորդեսցէ բարութեամբ Հոգւոյն սրբոյ ի բարի եւ յուղիղ նաւահանգիստն ... որում վայել է փառք իշխանութիւն եւ պատիւ ընդ Հօր Իւրում եւ Ամենասուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։