Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ի վերայ այսմ բանի չորս ինչ տեսանելի է։ Նախ՝ Զիջանելն։ Երկրորդ՝ Զելանելն։ Երրորդ՝ Զհամբառնալն։ Չորրորդ՝ Զաւետիսն։ Նախ՝ տեսցուք զառաջինն. այսինք, զիջանելն։ Զի՞նչ է իջանելն Աստուծոյ, որ յամենայն ուրեք է։ «Զերկի եւ զերկիր ես լնում ասէ Տէր ամենակալ»։ Եւ իմաստասէրն ասէ։ «Աստուած յամենայն ուրեք է, եւ ոչ յուրեք։ Ոչ ի տգղւոջ իմիք, եւ ոչ ի բացեալ ի տեղւոջէ իմիք. ի վերոյ սորա, եւ ի ներքոյ. ի մէջ սորա, եւ շուրջանակի»։ Ալյ իջանելն՝ զորս ինչ յայտնէ։ Նախ իջանելն՝ մարմին լինիլն է Բանին Աստուծոյ. որպէս ասէ առաքեալն. «որ ի կերպարանս Աստուծոյ էր՝ զանձն ունայնացոյց. զկերպարանս ծառայի էառ»։ Զաղքատ բնութիւն էառ եւ յաղքատ մօրէ ծնաւ. ի մսու եդաւ. եւ աղքատութեամբ շրջեցաւ։ Եւ այս վասն երկու պատճառի։ Նախ ընդդէմ սատանայի որ հպարտութեամբ կամէր աստուածանալ. ոպէս գրէ Պօղոս յերկրորդ կորնթացւոց։ «Անօրէն իշխանն իբրեւ աստուածանալ կամեցաւ։ Եւ Եսայեաւ ասէ. «եդաց զաթոռն իմ յամպս. եւ եղէց նման բարձրելոյն»։ Եւ որով ինքն ախտացաւ եւ կործանեցաւ՝ Նովիմբ եւ զԱդամ պատրեաց. ասէր՝ «թէ ուտիցէք ի պտղոյն, Աստուած լինիցիք»։ Արդ՝ ընդդէմ նմա Տէրն մեր խոնարհեցաւ եւ էջ. զի կործանեսցէ զհպարտութիւն չարին. եւ մեզ ուսուսցէ խոնարհութեամբ բարձրանալ. որպէս ասէ. «որ խոնարհեցուցանէ զանձն՝ բարձրասցի. եւ որ բարձրացուցանէ՝ խոնարհսցի»։ Երկրորդ՝ խոնարհեցաւ եւ աղքատացաւ. զի զաղքատն Ադամ բարձրացուսցէ. ըստ այնմ, «որ մեծատունն էր՝ վասն մեր աղքատացաւ. զի մեք նորին աղքատութեամբն մեծասցուք»։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ սատանայ եւ մարդն միապէտ մեղանչեցին. վասն էր սատանայ ոչ եղեւ փրկութիւն, այլ միայն մարդոյն։ Ասեմք վասն չորս պատճառի։ Նախզի՝ ադամ պատրեցաւ յայլմէ յիրաւի յայլմէ փրկեցաւ. իսկ սատանայ ինքնակամ մեղաւ։ Երկրորրդ՝ Ադամ վասն մարմնոյն փրկեցաւ. այլ սատանայ ոչ ունի մարմին։ Երրորդ՝ մարդս զղջումն ունի. եւ սատանայ անզեղջ մնաց։ Չորրորդ պատճառ՝ զի սատանայ մասն ի հրեշտակաց էր կորեաւ՝ եւ բոլոր մնաց. իսկ ազգ մարդկան՝ բոլորն կորեցաւ. զի թէ ոչ էր խնդրեալ՝ պատկերն Աստուծոյ կորնչէր։ Երկրորդ իջանել ասի մարմնոյն ի քաղց, ի ծարաւ, ի վաստակ, ի տքնիլ, եւ յայլն. ըստ այնմ, «տնանկ եւ վաստակաւոր եմ ես ի մանկութենէ իմմէ, ի բարձրութենէ խոնարհեցայ եւ ափշեցայ»։ Զի զմեզ ուսուսցէ նեղութեամբ մտանել ի հանգիստն»։ Երրորդ՝ իջանել ասի ի չարչարանս եւ ի մահ. ըստ այնմ, «խոնարհեցոյց զանձն իւր մահու չափ եւ մահու խաչի»։ Եւ այսու զպարտս Ադամայ վճարեաց. այսինքն, զպտղոյն, զհեշտութեանն, զքիրտն, զփուշն, եւ զայլն. զի մեք առցուք զխաչն Քրիստոսի եւ հետեւեսուք նմա։ Չորրորդ՝ «էջ ի ստորին կողմն երկրի». այսինքն, մարմնովն ի գերեզման. եւ հոգւովն ի դժոխս. զի զհոգիսն ազատեսցէ ի տանջան. եւ զմարմինս յապականութենէ մահու։ Եւ Աստուածութիւնն անբաժանել ի էր ընդ մարմնոյն ի գերեզմանի. եւ ընդ հոգւոյն ի դժոխս. եւ յերրորդ աւուր յարեաւ. զի մեզ զյարութեան կեանս շնորհեսցէ։ Այս առաջին գլուխն որ ասէ։ «Որ էջն ի յերկնից ի ստորին կողմ երկրի»։ Երկրորդ՝ տեսցուք զելանելն։ Որպէս ասացաւ չորս կերպիւ իջանելն . նոյնպէս չորս է ելանելն։ Նախ՝ ել ի բարձրունս հպարտացելոյն, եւ ընկէց զնա. ըստ այնմ, «իշխան աշխարհիս ընկեսցի արտաքս»։ Եւ յայսմանէ առաքեալն ուսեալ՝ ասէ. «զամուրս ջակեսք. եւ զամենայն բարձրութիւն հպարտացեալ ի վերայ գիտութեանն Աստուծոյ. եւ գերեմք զամենայն միտս՝ ի հնազանդութիւնն Քրիստոսի»։ Երկրորդ՝ ի խաչն. որպէս ասէ Դաւիթ. «ել ի բարձունս՝ գերեաց զգերութիւն՝ էառ աւար, եւ այլն»։ Երրորդ՝ ել յարութեամբն ի գերեզմանէն՝ ազատելովն զհոգիսն ի բանտէն, եւ զմարմինս մեր յապականութենէ. ըստ այնմ, «որ եղեւ պտուղ ննջեցելոց, եւ անդրանիկ մեռելոց»։ Չորրորդ՝ ելի ի յերկինս եւ նստաւ ընդաջմէ Հօր. որպէս ասէ առաքեալն. «որ ելն զի՞նչ է՝ եթէ ոչ, զի էջ նախ ի ստորին կողմ երկրի». այսինքն մարմնովն զոր ի կուսէն էառ՝ ի յերկրի շրջեցաւ. եւ ի գերեզման եդաւ. եւ հոգւովն ի դժոխս էջ։ Նոյն մարմնովն ել եւ նստաւ ընդաջմէ Հօր. այսիքն, ի փառս աստուածութեանն. եւ նստիլն՝ զհանգչիլն նշանակէ յետ չարչարանացն։ Այլեւ աթոռակից է Հօր։ Եւ թէ զի՞նչ գործեաց ի ջանելովն եւ ելանելովն։ Ասէ առաքեալն. «նա ինքն է խաղաղութիւն մեր. որ արար զերկոսեանն մի. եւ զմիջնորմ ցանկոյն քակեաց. եւ սպան զթշնամութիւն յանձին իւրոում»։ Նախ զպատկերն ընդ նախատիպն միաւորեաց. «զի բանն մարմին եղեւ». այսինքն, Աստուածն մարդացաւ։ Երկրորդ՝ Աստուծոյ Հօր եւ մարդկան հաշտութիւն արար։ Երրորդ՝ հրեշտակք եւ մարդիկ ի մին փառաբանութիւն եկին. որպէս ի ծննդեանն ասէին. «փառք ի բարձրունս Աստուծոյ, եւ յերկիր խաղաղութիւն, եւ ի մարդիկ հաշտութիւն»։ Չորրորդ՝ զհրէայս եւ զհեթանոսս ի մի եկեղեցի։ Հինգերորդ՝ զհոգի եւ զմարմին ի մի պատկերն Քրիստոսի, եւ յառաջին նախաստեղծ մարդոյն։ Վեցերորդ՝ զհին եւ զնոր կտակարանս խառնեաց ի մի ճշմարտութիւն զմարգարէս եւ զառաքեալս։ Այս առաջին գործ։ Երկրորդ որ ասէ . «զմիջնորմ ցանկոյն քակեաց»։ Նախ՝ մեղքն։ Երկրորդ՝ կռապաշտութիւնն։ Երրորդ՝ խռովութիւնն։ Չորրորդ՝ օրէնքն. զի ցանկ կոչի. ըստ այնմ, «ցանկով խակեցի»։ Արդ՝ մեղք՝ որոշէ ի մէջ մեր եւ Աստուծոյ. ըստ այնմ. «մեղքն ձեր՝ որոշեն ի մէջ իմ եւ ի մէջ ձեր». եւ նա որմ կոչի՝ որ առաջին քար էսկզբնական մեղքն եւ ապա անհնազանդութիւնն մեր. եւ հոգւոյ եւ մարմնոյ մեղք՝ կրկին երես որմոյն. եւ շաղախ ցանկութիւնն եւ հեշտութիւնն որ կապ է ի մեղս՝ օրըստօրէ շինեալ ընդ մէջ՝ պարիսպ լինի եւ հեռացուցանէ յԱստուծոյ։ Արդ՝ զայսպիսի որմս՝ քակեաց Քրիստոս։ Նախ զսկզբնականն՝ որ ի կուսէն ծնաւ. եւ ապա հնազանդ եղեւ Հօր. եւ ապա արդար գործով՝ «զի ոչ արար մեղս, եւ գտաւ նենգութիւն ի բերան նորա»։ Եւ մեզ շնորհեաց զսրբութիւնն աւազանին. եւ զվարս սրբոյս. եւ այնպէս հաշտեցոյց ընդ Աստուծոյ։ Երկրորդ՝ կռապաշտութիւնն էր որմ. եւ զնա խաչիւն եւ աստուածապաշտութեամբն եբարձ։ Երրորդ՝ խռովութիւնն էր՝ զոր եբարձ եւ ետ զխաղաղութիւն. «զխաղաղութիւն զիմ տամ ձեզ ասէ. զխաղաղութիւն թողում ձեզ»։ Չորրորդ՝ օրէնքն էր որմ ի մէջ հրէից եւ հեթանոսաց. զոր եբարձ եւ էած ի մի շնորհս եւ ի մի հաւատս քրիստոնէութեան. ըստ այնմ, «զօրէնս պատուիրանացն՝ հրամանօքն իւրովք խափանեաց». այսինքն. հաւտովն։ Զի որպէս լոյս պստուերն խափանէ. եւ ճշմարտութիւնն զօրինակն. այսպէս հին օրէնքն ի վերնատունն կատարեցաւ. եւ խաչիւն մեռաւ եւ թաղեցաւ ընդ Քրիստոսի. եւ յարութեամբն ցնորս շնորհեաց. ըստ այնմ. «այսուհետեւ մկրտեցէք զամենայն հեթանոսս»։ Զայսմանէ ասէ՝ «սպան զթշնամին յանձին իւրում». այսինքն, խոցեաց եւ սատակեաց անձամբ իւրով. այսինքն, զմեղս, զմահ, զապականութիւն, զսատանայ, զանէծս, զհին օրէնս, եւ զայլն ամենայն։ Եւ զայսոսիկ ի ձեռն խաչին. որպէս ասէ առաքեալն. «որ մատնեաց զանձն իւր վասն մեր»։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ զի՞նչ է որ երբեմն հօր ասէ մատնել. «որ յիւր որդին ոչ խնայեաց. այլ վասն մեր ամենեցուն մատնեաց». եւ երբեմն որդւոյ։ Ասեմք եթէ, չեն ընդդէմ միմեանց. այլ յայժ միաբան վասն չորս պատճառի։ Նախ՝ որպէս հայր ոք՝ առաքէ զորդի ի գործ ինչ բարութեան. զկատարումն գործոյն՝ երկոցունցն վերաբերեմք. հօր ասեմք զի առաքեաց. եւ որդւոյ զի կատարեաց։ Այսպէս եւ զայս իմացիր։ Երկրորդ ի յայսմանէ՝ միոյ կամացն երեւի իմացումն։ Զի հայր զնոյն կամէր. եւ որդի զնոյն կամեցաւ եւ կատարեաց. այսինքն, զփրկութիւնն մեր։ Երրորդ պատճառ՝ որպէս զյարրութիւնն որդւոյ՝ անձամբ անձին առնելով, զայն Հօր տայ. այսպէս եւ զմատնելն ի մահ՝ Հօր դնէ վասն պատճառին։ Չորրորդ պատճառ՝ յայսմանէ որ ասի հայր ետ, եւ կամ մատնեաց զնա, իմանի ոչ գոլ անձնամատն որդւոյ։ Եւ յոյմէ ասի թէ՝ ինքն ետ զանձն, երեւի թէ ոչ ի հօրէ բռնութեամբ, այլ կամաւ կատարեաց զփրկութիւն մարդկան։ Այս երկրորդ գլուխն։ Տեսցուք զերրորդ գլուխն զհամբառնալն . որպէս ասէ մարգարէն։ «Որ շինէ յերկինս զհամբառնալն իւր. եւ զաւետիս յերկրի հաստատէ»։ Եւ առաքեալն ասէ։ «Որ ելն ի վերոյ զամենայն երկինս. զի լցցէ զամենայն բարութեամբ»։ Նախ ցուցանէ թէ՝ բազումն են երկինք. որպէս սուրբն Բարսեղ՝ տասն երկինք ասէ. Է գօտիք մոլորակաց. եւ հաստատութիւնն. եւ ջրեղէնն. եւ լուսեղէնն։ Եւ Իրինիոս հետեւօղ առաքելոցն՝ եօթն երկինք. ի վերայ այսց զհրեշտակացն ասէ։ Եւ ոմանք այլ բազումս։ Եւ Տէր մեր՝ «ի վերոյ ել քան զամենայն երկինս, ի ներքին կողմն վարագուրին, եւ նստաւ ընդաջմէ հօր»։ Երկրորդ ասէ. «զի լցցէ զամենայն». այսինքն, զերկինս եւ զերկիր։ Յորոյ դիմաց ասէ մարգարէն. «զերկին եւ զերկիր ես լնում ասէ Տէր ամենակալ։ «Եւ Եսայի ասէ ի դէմս Քրիստոսի. «լի են երկինք եւ երեկիր փառօք քո»։ Եւ լնուլ ասի չորս կերպիւ։ Նախզի՝ սկիզբն փրկութեան մարդկան՝ բանիւն եղեւ նախ քան զլինիլն աշխարհի. եւ նոյն բանիւն կատարեաց ի ժամանակի. ըստ այնմ, «նովաւ ընտրեաց զմեզ յառաջ քան զլինիլն աշխարհի»։ Երկրորդ ելից՝ զի բանն գլուխ էր հրեշտակաց. ըստ որում, «բանիւ Տեառն երկինք հաստատեցան». եւ մարմնովն գլուխ եղեւ մարդկան հաւատացելոց. ըստ այնմ, «բովանդակեալ զամենայն որ ինչ յերկինս եւ որ ինչ յերկրի ի նոյն»։ Երրորդ՝ ելից զտեղի անկելոցն դասուց. որպէս յերկիր էջ է հրեշտակք ընդ նմա. յերկինս ել եւ հոգիք ընտրելոցն ընդ նմա. եւ սկիզբն եդ վերնոյն Սիօնի ոգւոց անդրանկաց. ըստ այնմ, «յոգիս անդրանկաց կատարելոցն ի յերկինս»։ Չորրորդ կերպիւ ելից՝ այսիքն, զերկիր երկնաւոր իմաստութեամբն։ Նոյնպէս եւ յերկինս ել՝ եւ ուսոյց նոցա զտնօրէնութիւնն որ յերկիր. որպէս ասէ առաքեալն յեսացւոց։ «Այժեմ յայտնեցաւ իշխանութեանց եւ պետութեանց. եւ երկնաւորք ի յեկեղեցւոյ ուսան զբազմապատիկ իմաստութիւնն Աստուծոյ»։ Դարձեալ՝ զցցէ զամենայն այն է՝ որ խոստացաւ առաքելոցն թէ , «ես առաքեմ զաւետիս Հօր իմոյ ի ձեզ». ելից զայն ի Պենտէկոստէին, յորժամ էջ Հոգին Սուրբ ի դասս առաքելոցն։ Եւ թէ ոք ասիցէ, զի՞նչ է որք ուսան երկնաւորքն յեկեղեցւոյ զիմաստութիւնն Աստուծոյ։ Նախզի՝ նոքա մարդկան ուսուցանէին։ Երկրորդ՝ զի սսպասաւորեցին տօնորէնութեան Տեառն. որպէս յաւետիս կուսին. ի ծնունդն. եւ ի յարութիւնն. եւ ի համբառնալն. եւ յայլն ամենայն։ Ասեմք առ այս. թէպէտ եւ սպասաւորք եղեն Քրիստոսի, այլ բազում ինչ յեկեղեցւոյ ուսան։ Նախ զիմաստութիւնն Աստուծոյ՝ որ ծածկեալ էր յազգաց եւ յաւիտենաց որ էր մարդեղութիւնն Աստուծոյ. եւ մարդ լինելովն նորա՝ եղեւ փրկութիւնն մարդկան. զայս ոչ գիտէին հրեշտակք. այլ յետոյ ի մեր փրկութենէս ուսան։ Երկրորդ՝ ոչ գիտէին թէ զտեղի անկելոց հրեշտակացն մարդիկ լնուն. որպէս յորժամ տեսին մարմնով համբարձեալ զՔրիստոս՝ ասէին։ «Ո՞վ է սա որ դիմեալ գայ Յեդօմայ». մինչ ուսան ի նմանէ. «ես եմ որ խօսիմ զ արդարութիւն եւ զիրաւունս փրկութեան»։ Երրորդ՝ ոչ գիտէին թէ մահուամբ մահն մեռանի, եւ անիծիւք օրհնութիւնն հաստատի, եւ անարգանօք պատիւն. երւ զայս ուսան ի Քրիստոսէ եւ յեկեղեցւոյ։ Չորրորդ՝ ոչ գիտէին զկերպն որպիսութեան մարդացելոյն Աստուծոյ. վասն որոյ հարցանէին ի յերգսն. «զի՞նչ է եղբօր որդին քո՝ որ այդպէս երդմնեցուցեր զմեզ»։ Եւ եկեղեցի սուրբ՝ ուսոյց նոցա զորպիսութւնն ասելով թէ՝ «սպիտակ է եւ կարմիր. ընտեալ ի բիւրուց». եւ զայլն ըստ կարգի։ Նոյնպէս եւ զտեղի ծննդեանն եւ զտնօրէնութեանն, զխաչին եւ զթաղմանն՝ ոչ գիտէին, մինչ ի նմանէ յեկեղեցւոյ ուսան։ Հինգերորդ՝ ոչ գիտէին զայնպիսի փառս մարդկան. որ բնութիւնս մեր Աստուածանայ եւ ընդաջմէ Հօր նստէր՝ եւ հրեշտակք եւ ամենայն երկնաւոր զուարթունքն՝ երկիր պագանէին նմա. որպէս ասէ առաքեալն. «նմա կրկնի ամենայն ծունր երկնաւորաց եւ երկրաւորաց. եւ ամենայն լեզու խոստովանի զնա Աստուած»։ Վեցերորդ՝ գիտացին զմարմին լինիլն Աստուծոյ Բանին. այլ թէ զմարմին իւր տայ ի կերակուր՝ այն առ Աստուած էր ծածկեալ։ Եօթներորդ՝ տեսին եւ զյորութիւնն. այլ զվերանալն յերկինս, եւ զընդաջմէ հօր նստիլն վերագոյն ամենայն երկնաւորացն՝ ոչ գիտէին։ Ութներորդ՝ գիտէին զփրկութիւնն հրէիցն. այլ զկոչումն հեթանոսաց ոչ գիտէին։ Իններորդ՝ գիտէին զփրկութիւն մարդկան. այլ թէ մկրտութեամբ աւազանին Որդիս Աստուծոյ լինէին՝ զան ոչ գիտէին։ Տասներորդ՝ ոչ գիտէին զաւուրս տօնից տնօրենութեանն Քրիստոսի. զի առ նոսա տիւ եւ գիշեր ոչ է. այլ ի մէնջ ի յեկեղեցւոյ ուսանին զամենայն տօնս, եւ տօնակից լինին մեզ. եթէ զծննդեանն, եւ թէ զյարուեանն, եւ թէ զհամբարձմանն, եւ զայլսն։ Որպէս ասէին յերգսն. «դարձի՛ր սոմնացիդ ի յերգս տնօրէնութեանն Քրիստոսի. եւ տեսցուք մեք ի քեզ՝ եւ զնոյնս արասցուք»։ Զայս եւ զայլ սոյնպիսիս՝ ոչ գիտէին հրեշտակք. եւ յեկեղեցւոյ ուսան։ Եւ թէ ոք ընդդէմ բերց ըստ մեծին Դիոնիսեայ, թէ զամենայն գիտութիւնս ի ձեռն վերնոցն ուսանին ներքինքն ըստ կարգի. իսկ սա յեկեղեցւոյ ասէ ուսանիլ վերնոցն։ Այսմ պատասխանեսցուք Գ կերպիւ։ Նախ այս եթէ՝ իսկապէս զի ըստ կարգի վերնոցն՝ ուսանին միջինքն. եւ ի նոցանէ վերջինքն. եւ ապա մարդիկ. այլ զոր ինչ յայտնեսցէ Աստուած. իսկ այս խորհուրդ՝ ծածկեալ էր առ Աստուած։ Երկրորդ՝ զի յառաջ քան զսկիզբն՝ եւ յառաջ քան զսկսանիլ գործոյն, զաւարտն տեսանել միայն Աստուծոյ է. ըստ որում «զանգործսն տեսանէ». եւ յորովայնէ ընտրէ։ Ապա ուրեմն թէպէտ հրեշտակք խորագէտք եղեն մարդեղութեան բանին, ըստ որում նախ աւետեաց Գաբրիէլ. այլ բազում ինչ ի ներգործութենէն ուսանէին. այսինքն, վասն կերակրելի մարմնոյն, եւ վասն ընդաջմէ հօր նստելոյն. եւ վասն փրկութեան հեթանոսաց որպէս ասացաք։ Երրորդ ասեմք. զի որք առաւել մերձաւոր են Աստուծոյ. նոքա ասին բարձրագոյնք եւ մեծ իմաստքի։ Այլ արդ՝ երեւելով Բանին Աստուծոյ ի վերայ երկրի, երկիրս երկինք եղեն. որպէս ասէ սուրբն Ոսկեբերան։ Այսպէս ապա եւ եկեղեցի նախածանօթ գոլով տնօրէնութեան կատարման, եւ մանաւանդ վասսն ազգակացութեանն, ապա ուրեմն ճշմարիտ են երկոքին։ Դարձեալ զքահանայսն. զպետս հնոյն՝ կոչէ իշխան պետ. ըստ որում սակաւ բորատութեանն ինչ՝ արտաքոյ սրբութիւնն երկնային էր տուեալ ի ձեռն նոցա. եւ նոքա զտնօրէնութիւնն Քրիստոսի՝ ի ձեռս առաքելոցն եւ յեկեղեցւոյ ուսան։ Դարձեալ ըստ սրբոյն Եփրեմի՝ զիշխանս օդոյս՝ պետս ասէ. «որք ի Քրիստոս ոչ ինչ զտանէին յիւրեանցն». եւ տարակուսեալ զարմանայնի. վասն որոյ յանապատին նշանօք եւ բանիւք փարձեալ խնդրէին։ Եւ զի կրկնեցին զմարգարէութիւնն. եւ ոչ այնու ինչ գիտացին։ Ապա ի մէջ հաւատացելոց ծանեան թէ, մկրտութեամբն եւ թողութեամբն եւ ճաշակելով զմարմին նորա, շրջին մարմինք սոցա. այսինքն, մարմնեղէնքս ի հոգեղէն. երկրաւորքս յերկնայնի. մարդկայինքս յաստուածեղէն. մահկանացուքս յանմահ։ Այսքան յերրորդ գլուխն վասն համբառնալոյն։ Իսկ չորրորդ գլուխն վասն աւետեաց որ ասէ մարգարէն։ «Զաւետիս իւր յերկիր հաստատէ»։ Այն է զոր ասէ առաքեալն. «էառ աւար. բաշխեաց պարգեւս. եւ ետ որդւոց մարկան»։ Եւ այս չորիւք իմանի։ Նախ՝ աւար էառ զգերեալ բնութիւնս ի մեղաց եւ ի կռոց. եւ դարձոյց յԱստուած պաշտութիւն եւ յարդարութիւն։ Երկրորդ՝ էառ աւար. զի զհոգիսն ի դժոխոց ազատեաց. եւ զդժոխս աւերեաց. եւ յաւերն ոչ ոք բնակի։ Երրորդ՝ աւար զհոգիսն ասէ զոր եհան յերկինս. զի երկու բանակօք ել. այսինքն, հրեշտակօք եւ Հոգւով Սրբոց զորս եհան յերկինս։ Չորրորդ՝ աւար զառատութիւն հոգւոյն ասէ. եւ այն որ ասէ «բաշխեաց պարգեւս». այսինքն, շնորհս ձրի բաժանեաց, եւ ոչ վասն գործոց։ Դարձեալ՝ զի նախ ետ զպարգեւս հոգւոյն որ յերկինս. եւ ապա որդւոց մարդկան ի յերկրի ի դասս առաքելոցն. որպէս խոստացաւ. «ես առաքեմ զաւետիս Հօր իմոյ ի ձեզ». այսինքն, պարգեւ, կամ գրաորական։ Եւ այս չորս կերպիւ։ Նախ՝ զոր օրինակ. յորժամ թշնամիքն ի հաշտութիւն գան, պատանդ տան միմեանց. նոյնպէս զՀոգին Սուրբ հաշտութեան մերում ետ Աստուած։ Երկրորդ՝ որդեգրութեան մերում գրաւորական. ըստ այնմ, «առէք զհոգի որդէգրութեան»։ Երրորդ՝ առ հաւատչեայ յաւիտենից կենացն. որ Հոգւով Սրբով յարուցանէ եւ կեցուցանէ։ Չորրորդ՝ աւետիս է ամենայն մարդկան փրկութեան. «յորժամ լրումն հեթանոսաց մտցէ, եւ ապա ամենայն Իսրայէլ կեցցէ. եւ յայնժամ ամենայն լեզու խոստովան լիցի երկնաւորաց եւ երկրաւորաց եւ սանդարամետականաց, եթէ Տէր է Յիսուս Քրիստոս ի փառս Աստուծոյ Հօր»։ Որում եւ մեք արժանի լիցուք խոստովանիլ զԱմենասուրբ Երրորդութիւնն. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։