Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Վարդապետք ասեն թէ Որդին Աստուծոյ որչափ կայր ի ծոց Հօր՝ ոչ կարէր ի վեր համբարռնալ. զի ոչ կայր քան զինքն բարձրագոյն որ ի վեր համբառնայր։ Այլ հնարս իմացաւ, որով ի վար կարաց համբառնալ։ Եւ այս է հնարն. այսինքն, խոնարհութիւնն։ Զի խոնարհեցաւ յարկնից. եւ էջ յերկնից. եւ էջ յերկիր, եւ եղեւ մարդ։ Եւ ի հրէիցն բազում նախատանօք սպանաւ. եւ յարեաւ ի մեռելոց։ Եւ վասն որոյն զի խոննարհեաալ էր, այսօր համբարձաւ եւ զի ի վայր իջեալ էր, այսօր ել ի վեր։ Եւ վասն զի նախատեցաւ ի հրէիցն, այսօր մեծ պատւով պատուեալ եղեւ ի հրեշտակացն։ Եւ վասն այն զիյԵրուսաղէմէ մեծաւ նախատանօք արտաքսսեցին. այսօր երկնայինքն ընկալան զնա։ Եւ զիի աստ ի բազում ժամանակս յոոտնեկաց, եւ սպասաւորեաց մեղաւորաց, այսօր հանգեաւ յաթոռ փառաաց իւրոց։ Եւ զի աստ էր ի ձախմէ, որք անիծանէին եւ նախատէին զնա մեղաւորք, վասն այն այսօր նստաւ ընդ աջմէ հօր։ Վասն այն ով հետեւօղք Քրիստոսի՝ թէ աշխարհս զձեզ հալածէ, ուրախ լերուք. զի երկինն ընդունելոց է զձեզ. թէ աստ զչարչարանս կրէք, յերկինս հանգչիք. թէ աստ ընդ ձախմէ կայք, զի անարգեն զձեզ անհաւատք, ցնծացէք՝ զի ընդ աջմէ հօր նստելոց էք։ Եւ թէ աստ խոնարհիք, բարձրանացք։ Զի Քրիստոս կանօն է սահմանեալ թէ, «որ աստ խոնարհեցուցանէ զինքն, բարձրասցի ի հանդերձեալն». որպէս եւ այսօր Տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս՝ համբարձաւ յերկինս եւ նստաւ ընդաջմէ հօր։ Եւ վասն համբարձմանն՝ երեք ինչ ասելի է։ Նախ թէ՝ Քրիստոս համբարձաաւ այսօր ցնծութեամբ եւ ուրախութեամբ։ Երկրորդ՝ ասելի է թէ՝ եւ մեզ պարտ է ելանել յերկինս։ Երրորդ՝ թէ Քրիստոս որ համբարձաւ յերկինս՝ որպէս նստաւ ընդ աջմէ հօր։ Վասն առաջնոյն ասելի է թէ՝ Յիսուս Քրիստոս համբարձաւ այսօր ցնծութեամբ եւ ուրախութեամբ։ Որպէս ասաց Դաւիթ. «համբարձաւ Աստուած օրհնութեամբ. եւ Տէր մեր ձայնիւ փողոյ»։ Որպէս թագաւոր որ երթայ ի պատերազմ եւ յաղթէ զթշնամին իւր եւ աւար առնու զնոսա, դարձ առնէ գերեաց իւրոց. եւ դառնայ ի թագաւորութիւնն իւր փողով եւ թմբկով եւ մեծ ուրախութեամբ։ Այսպէս Տէրն մեր որ թագաւորն է թագաւորաց՝ եկն յաշխարհ ի պատերազմ, եւ յաղթեաց զթշնամին զսատանայ. եւ աւար էառ զնոսա. եւ դարձ արար գերեաց իւրոց. որպէս ասէ սաղմոսն. «ել ի բարձունս՝ գերեաց զգերութիւն»։ Եւ այսօր մեծ յաղթութեամբ դարձաւ ի հայրենիս իւր ցնծութեամբ եւ ուրախոութեամբ. փողօք եւ քնարիւք. եւ հոգեւոր երգօք հրեշտակացն եմուտ յերկինս։ Եւ աստ երեք ինչ գիտելի է։ Նախ՝ որպէս նահաապետն Յակօբ՝ որ ել ի տանէ հօրն. եւ երթեալ պանտխտեցաւ յօտար երկիր. եւ բազում նեղութիւնս կրեալ հայր իւր մեծաւ փարթամութեամբ. որպէս ասաց ինքն Յակօբ թէ՝ «ցուպ ի ձեռին անցի ընդ այս Յորդանան. եւ արդ եղէ երկուս բանակս»։ Այսպէս Յիսուս Քրիստոս ելի հօրէ՝ եւ եկն յաշխարհս պանտխտութեամբ. եւ բազում չարչարանս կրեալ եւ աղքատութիւնս. եւ ունելով զցուպ խաչին, էացն ընդ գետ նեղութեան աշխարհիս եւ մահու։ Այլ այսօր համբարձաւ յերկինս մեծ փարթամութեամբ, ունելով երկուս բանակս։ Մին բանակն էր հոդիք սրբոցն զոր ազատեաց ի դժոխոցն , եւ հան յերկինս, եւ միւս բանակն դասք հրեշտակացն որք ընդ նմա ելին. այսօր նոքօք հանդերձ Քրիստոս ել ի յերկինս։ Երկրորդ գիտելի է՝ զի յորժամ ոք զայրացուցանէ զոք, յոյժ երկնչի ի նմանէ. եւ ընծայ առաքէ նմա զի անցուսցէ զբարկութիւն նորա. եւ գացէ առաջի նորա զողորմութիւն։ Որպէս Յակօբ զայրացուցեալ էր զԵսաւ. եւ յոյժ երկնչէր ի նմանէ։ Յառաջագոյն ուղարկեաց նմա ընծայս. եւ կակղացոյց զսիրտ նորա։ Այսպէս Ադամ յոյժ զայրացուցեալ էր զԱստուած. որպէս է անց զպատուիրանաւն Աստուծոյ ի դրախտին. եւ անհաշտ խռովութիւն եղեւ ընդ մարդկան. եւ երկնչէին յԱստուծոյ։ Վասն այն այսօր եկեղեցի սուրբ՝ գեղեցիկ ընծայ նուիրեաց Աստուծոյ հօր ի յերկինս զպտուղն կենաց զՅիսուս Քրիստոս զորդին Աստուծոյ. զոր պտղաբերեաց ամենօրհնեալ ծառն կենաց սուրբ կոյսն Մարիամ աստուածածին։ Եւ յորժամ եհաս առ հայր Աստուած, յոյժ ցածեաւ բարկութիւն նորա. եւ ողորմութիւն եւ խաղաղութիւն պարգեաց աշխարհի զհոգին սուրբ։ Երրորդ գիտելի է՝ զի յորժամ տեսիին երկնայինքն զայս գեղեցիկ ընծայս եւ զպտուղս, որ զարդարեալ էր կարմիիր գունով եւ անուշահոտ եւ քաղցր համով, յոյժ զարմացան. զի չէին տեսեալ զայնպիսի ինչ։ Եւ հարցումն արարին զանազան. որպէս ասէ մեծն Դիոնէսիոս թէ՝ երեք հարցումն արարին։ Առաջին հարցումն՝ արարին ներքին դասքն ընդ վերինսն, յորժամ լուան զբանն զոր ասէ սաղմոսն. «համբարձէք իշխանք զդրունս ձեր ի վեր». նոքա հարցին. «ո՞վ է սա թագաւոր փառաց»։ Եւ վերինքն պատասխանի ետուն ուսուցանելով զնոսա. «սա ինքն է թագաւոր փառաց Տէր զօրութեանց»։ Երկրորդ հարցումն՝ արարին վերին հրեշտակքն ընդ միմեանս. որպէս ասէ Եսայի։ «Իսկ այս ո՞վ է որ դիմեալ գայ զԱդօմայ. կարմրութիւն ձորձոր իւրոց ի Բոսորայ. գեղեցիկ պատմուճանաւ. եւ բոռն զօրութեամբ»։ Եդոմ եւ Բոսոր՝ զաշխարհս ցուցանէ. զի Եդոմն կարմիր երկիր թարգմանի. եւ Բոսորն նեղութիւն։ Զայս կամին ասել հրեշտակքն. ո՞վ է սա Յիսուս Քրիստոս որ գայ յԵդօմայ. այս է՝ յերկրէ։ Զի շաղախեալ էր երկիր մեղօք եւ արեամբ. եւ եդեալ ի նեղութիւնս։ Եւ սա գեղեցիկ պատմուճան է. զի ոչ գտանի ի սմա մեղք, ոչ սկզբնական, եւ ոչ ներգործական, կամ մահու չափ, եւ կամ ներելի։ Եւ թէ վասն է՞ր հրեշտակքն հարցանէին զմիմեանս, եւ ոչ հարցանէին զՔրիստոս որ կարէր լուսաւորել զնոսա։ Պատասխանէ Դիոնէսիոս թէ՝ հրեշտակք զՔրիստոս յոյժ փառաւոր տեսին եւ չկարացին համարձակիլ եւ հարցանել զնա։ Վասն այն յառաջագոյն զմիմեանս հարցանէին՝ զի ցուցցեն թէ կարօտ են ուսանիլ եւ լուսաւորիլ ի Քրիստոսէ։ Վասն այն պատասխանի ետ նոցա եւ ասէ։ «Եւ խօսիմ զարդարութիւն եւ զիրաւունս փրկութեան»։ Վասն զի ամենայն կեանքն Քրիստոսի՝ արդարութեամբ էր, եւ խօսէր զփրկութիւն մարդկան։ Երրորդ՝ հարցումն արարին վերին հրեշտակքն ցՔրիստոս եւ ասեն։ «Վասն է՞ր կարմիրր են ձերձք քո. եւ հանդերձ քո իբրեւ հնձանահարի լիոյ հնձանի կոխելոյ»։ Հանդերձ Քրիստոսի՝ էր մարմինն իւր. որ ծածկէր զհոգի նորա եւ զԱստուածութիւնն. եւ այն հանդերձն կարմիր էր. զի զեօթն խոցուածն զոր կրեաց յաւուր չարչարանացն՝ պահեալ էր. եւ այնու համբարձաւ ունելով զայն նշան յաղթութեան։ Եւ ոչ էր խոցուածն ի նախատինս նմա. այլ զարդ էր մարմնոյն իբրեւ զեօթն փթթած վարդ ի վերայ թփին։ Եւ այս հարցուածոյս՝ պատասխաանի ետ Քրիստոս։ «Հնձան հարի միայն. եւ ի մարդկանէ ոչ ոք էր ընդիս. կոխեցի զնոսա սրտմտութեամբ իմով»։ Հնձան՝ խաչն էր. ի յայն հնձանն կոխեաց Քրիստոս զմեղս մարդկան որպէս զխաղող, յորժամ չարչարեցաւ վասն մեղաց մերոց, եւ թաթաւեցաւ մարմինն արեամբ խոցուածոյն վասն մեղաց մերոց. որպէս ասէ Պօղոս. «Քրիստոս չարչարիլն մարմնով վասն մեր»։ Դարձեալ՝ հնձան զաշխարհս նշանակէ. որ յառաջ քան զգալուստն Քրիստոսի՝ էրր հնձան սատանայի. զի սատանայ կոխէր զմարդիկ իբրեւ զխաղող. եւ քամէր ի նոցանէ զբարեհամ գինին. եւ մնայր ի տեղին փչոկն եւ կնճիռն. այսինքն, զի սատանայ հանէր ի մարդկանէ զառաքինութիւնս որ էր անուշ գինի. եւ թողոյր ի տեղին զամենայն չար գործս. զագահութիւն , զպղծութիւն, եւ զայլն որպէս փչոկ եւ կնճիռ։ Այլ Քրիստոս զհնձանս զայս կոխեաց. զի յանդիմանեաց եւ խախտեաց զամենայն մեղս աշխարհի. եւ արեամբ ներկեցաւ հանդերձ նորա. այսինքն, մարմինն որ չարչարեացաւ ի խաչին։ Այլ ասէ թէ՝ «ի մարդկանէ ոչ ոք էր ըստիս». ճշմարիտ հրամայէ Տէր մեր. զի ի ժամ չարչարանացն՝ մարդ ոչ ոք կայր առնա։ Զի բարեկամք եւ մերձաւորքն օտարացան. եւ աշխակերտքն նորա թողին զնա եւ փախեան. այլ միայն իւղաբեր կանայքն եւ աստուածածին կոյսն Մարիամ որք էին մերձ առ խաչին։ Այս առաջին գլուխն, թէ Քրիստոս այսօր համբարձաւ ցնծոութեամբ եւ ուրախութեամբ։ Երկրորդ ասելի է թէ՝ եւ մեզ պարտ է ելանել յերկինս։ Եւ որպէս կարասցուք. այս է՝ զի որպէս Քրիստոս փրկիչն մեր ի ձեռն խաչին համբարձաւ յերկինս։ Այսպէս եւ մեզ պարտ է ի ձեռն ծառոյ խաչին ելանել յերկինս։ Եւ գիտելի է՝ զի Բ ծառ կայ յաշխարհս. մինն կենաց ծառ. եւ միւսն մահու։ Ոմանք կենաց ծառովն ելանեն յերկինս. եւ ոմանք մահու ծառովն իջանեն ի դժոխս։ Ծառ կենաց է խաչն Քրիստոսի. եւ այնպէս բարձր է՝ որ հասանի յերկրէ յերկինս. եւ այնպէս լայնացաւ եղջիւր նորա՝ զի ելից զտիեզերս։ Որպէս ասէ Դանիէլ. «տեսի ծառ մի ի մէջ երկրի եւ բարձր յոյժ. մեծացաւ եւ զօրացաւ. եւ եհաս մինչեւ յերկինս»։ Արդ՝ ծառսս այս՝ նշանակէ նախ զխաչն, որով չարչարեցաւ Քրիստոս։ Երկրորդ՝ նշանակ զխաչն ապաշխարութեան՝ որով չարչարիմք մեք։ Զայսմանէ ասաց Քրիստոս. «որ ոք ոչ առնու զխաչ իւր եւ գայ զհետ իմ, չէ ինձ արժանի»։ Զի կրկին է խաչն։ Նախ՝ պաշտելին որ է խաչն Քրիստոսի։ Երկրորդ՝ կրելին որ է խաչ ապաշխարութեանն։ Եւ այսպէս մեծ է ապաշխարութեանն խաչն. զի ով ոք զոր կրէ յինքեան, հանէ յերկինս։ Վասն այն Քրիստոս յորժամ բեւեռեալ էր ի խաչին՝ ասաց աջակողմ աւազակին որ խաչեալ էր. «այսօր ընդիս իցես ի դրախտին»։ Վասն այն որ կամի ելանել յերկինս՝ պարտտ է որ զխաչն Քրիստոսի ի միտ ածէ. եւ մի մոռասցի զչարչարանսն Քրիստոսի։ Այլ պարտ է որ զինքն կախէ յապաշխարութեան խաչէն. եւ զպտուղ նորա կթեսցէ. որպէս ասէ յերգսն. «ելից ի վեր ի յարմաւենին. եւ կալայց զպտուղ նորա»։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ ոչ կարեմ ելանել ի ծառն ապաշխարութեան. զի յոյժ դժուարին է եւ դառն է պտուղն։ Ասեմք թէ՝ ոչ է դառն. այլ քաղցր է պտուղ նորա։ Որպէս ամենայն ծառոյ արմատն դառն է. եւ պտուղն քաղցր։ Այսպէս ապաշխարութեան արմատն դառն է՝ որ է գործ ապաշխարութեան. այլ պտուղն քաղցր է՝ որ է թողութիւն մեղաց։ Եւ դարձեալ զորօրինակ՝ երկու ինչ ընդ իրեար խառնին. թէ մինն անչափ շատ լինի քան զմիւսն, այն որ շատն է՝ յինքն փոխէ զսակաւն. որպէս մի կաթ ջուր՝ ի մին կարաս գինին խառնես՝ գինին յինքն փոխէ զջուրն։ Այսպէս յապաշխարութիւնն՝ երկու ինչ է խառնեալ։ Առաջին՝ նեղութիւն զոր կրէ. եւ այս կարի դառն է։ Երկրորդն՝ յոյս փառացն Աստուծոյ. եւ այս ամենեւին քաղցր է. եւ սակաւ է չարչարանք ապաշխարութեանն. եւ մեծ է յոյս փառացն Աստուծոյ։ Որպէս ասէ առաքեալն. «եթէ նեղութիւն սակաւ ժամանակիս՝ զյայտնութիւն հանդերձեալ փառացն գործէ ի մեզ»։ Ապա ուրեամն յայտ է՝ զի կենաց ծառով կարեմք ելանել յերկինս։ Այլ մեղաւորքն՝ մահացու ծառովն իջանեն ի դժոխս. այս մահացու ծառս՝ է մահու չափ մեղքն. որպէս գողութիւնն , զրկելն, ագահելն, արծաթոյ շահն, եւ այլն ամենայն։ Որ ոչ է պարտ ումեք յայս ծառս ելանել. եւ թէ ելեալ է՝ պարտ է փութով ի վայր իջանել։ Որպէս Զաքեոս որ շահակեր էր, եւ ելեալ ի ծառն՝ եւ Քրիստոս փութով իջոյց ի վայր ասելով. «Զաքէ՝ փութա էջ այտի». ցուցանէ թէ, ի մեղաց եւ ի մահու ծառէն պարտ է փութով ի վայր իջանել. որպէս Զաքէոս փութացաւ եւ էջ. եւ ասէ՝ «զկէս ընչից իմոց տաց աղքատաց. եւ թէ զոք զրկեցի, հատուցից չորեքկին»։ Եւ եթէ ոք ոչ իջցէ ի յայս ծառէս, սովիմբ իջցէ եւ այրեսցի ի դժոխս։ Որպէս գրեալ է ի հարանց վարս այլազգեաց թէ՝ ծեր մի ետես բացեալ զդժոխս. եւ այր մի անկեալ յատակս դժոխոցն երեսն եւ փորն դէպ ի վայր. եւ ծառ մի բուսեալ էր ի փորէն ի վեր. եւ յոյժ բարձր էր ծառն. եւ բազում ճուղս ունէր. եւ յամէն մի՝ մի ոմն ի կախ էր մեծ տանջանօք։ Եւ զարմացաւ ծերն. եւ եհարց զհրեշտակն թէ զի՞նչ է այն. եւ ասէ՝ այրն այն շահակեր եւ զրկօղ ոմն է. եւ ծառն որ ի փորէն է բուսեալ՝ ամենայն ազգքն իւր որք ելեալք են յերանաց նորա. եւ զամենայն գանձս իւր զորս անիրաւութեամբ ժողովեալ էր, բնաւ ոչ դարձոյց ի տեարս իւրեանց. այլ զամենայն եթող որդւոց իւրոց եւ թոռանց, եւ ամենայն գիտէին որ գանձն այն չէր հալալ. եւ ոչ ետուն ի տեարս իւրեանց. այլ կերին եւ վայելեցին. վասն այն ընդ նմա այրին։ Ապա ուրեամն ոչ է պարտ մահացու ծառովն իջանել ի դժոխս. այլ կենաց ծառովն որ է խաչիւն Քրիստոսի յերկինս ելանել։ Այս երկրորդ գլուխն։ Երրորդ հարցանելի է թէ՝ Քրիստոս որ համբարձաւ յերկինս եւ նստաւ ընդաջմէ հօր՝ ո՞ր է աջն հօր։ Վարդապետք պատասխանեն եւ ասեն թէ՝ հօր Աստուծոյ աջ եւ ձախ կողմն ոչ ասի զգալի ոպէս մերս վասն երեք պատճառի։ Նախզի՝ տեղի թափուր ոչ է ի նմանէ, որ մին տեղին աջ ասի, եւ մին ձախ. այլ «զերկինս եւ զերկիր լնու ոպէս ասէ մարգարէն»։ Երկրորդ՝ զի հայր մարմին ոչ էառ որպէս որդին. որ մարմնաւոր ձեռն կամ անդամ լինի. այլ ամենեւիմբ «հոգի է Աստուած որպէս ասէ աւետարանն»։ Երրորդ պատճառ . զի թէ հայր աջոյ ձեռն ունի. պարտ է զի եւ ձախոյ եւս ունինցի. այլ ի յԱստուած ոչ ինչ է ահեակ. այլ ամենայն աջ է։ Վասն այն Աստուծոյ Հօր՝ մարմնաւոր աջ ոչ ասի. այլ իմանալի եւ հոգեպէս ասի աջ Աստուծոյ։ Նախզի՝ աջ կողմն մարդոյն պատուական է քան զձախն. որպէս այն որ նստեալ է ի յաջ կողմն թագաւորին՝ պատուով մեծագոյն է. եւ առաւել միաւոր է ընդ նմա։ Այսպէս որդին Աստուծոյ նստաւ ընդ աջմէ Հօր. զի քան զամենայսն փառաւորագոյն է եւ միաւորեալ է ընդ Հօր։ Եւ դարձեալ՝ յատկապէս աջ Հօր՝ երեք կերպիւ է առեալ։ Նախ՝ Հօր աջն աստուածութիւնն իւր է։ Երկրորդ՝ թագաւորութիւնն եւ դատաստանն իւր։ Երրորդ՝ փառքն իւր։ Նոյնպէս եւ նստիլն երեք ինչ նշանանէ հոգեպէս։ Նախ՝ ցուցանէ զհանդիսան. որ նստի եւ հանգչի. որպէս ասաց առաքելոցն. «դուք նստարուք ի քաղաքիդ». այսինքն, հանգերուք։ Երկրորդ՝ զզօրութիւն դատաստանի ցուցանէ. որպէս ասէ առակն. «յորժամ թագաւոր արդար նստի յաթոռ, ոչ կայ առաջի աչաց նորա չարագործ»։ Երրորդ նստիլն զհաստատութիւն նշանակէ. զի որ նստեալ է՝ հաաստատ է քան զայն որ ի շուրջ գայ։ Վասն այն վարդդապետք երեք ազգ մեկնեն թէ՝ որդին Աստուծոյ նստեալ է ընդաջմէ Հօր։ Առաջին՝ զի որդին Աստուծոյ Աստուած է որպէս հայրն, եւ հաւասար նմին. վասն այն ասէ նստեալ է։ Երկրորդ՝ ասի ընդ աջմէ Հօր՝ զի որդին Աստուծոյ զթագաւորութիւնն վարէ որպէս հայրն. եւ ունի զզօրութիւն դատաստանի։ Երրորդ՝ ասի ընդաջմէ Հօր՝ զի զնոյն փառսն ունի որդին որպէս հայրն. վասն այն ասէ «նստաւ ընդաջմէ Հօր»։ Այլ վասն զի նստեալ ասէ. այսինքն, զի յաստուածային փառսն իւր հանգուցեալ է. եւ հաստատեալ անդրդուելի. եւ հպարտութիւնն դիւացն եւ չարութիւն մեղաւորացն՝ ոչ կարէ կալ առաջի աչաց նորա. որպէս թագաւոր ոք՝ որ նստեալ է յաթոռ դատողական։ Ապա ուրեամն յայտնի է՝ զի Յիսուս Քրիստոս Որդին Աստուծոյ նստեալ է ընդաջմէ Հօր. ոչ միայն աստուածութեամբն, այլեւ մարմնովն նստեալ է ընդաջմէ Հօր։ Զի մարմինն այն միաւորեալ է ընդ բանին Աստուծոյ. եւ է Աստուած . եւ բնութեամբ որդի Աստուծոյ։ Զի ամենայն արարածք երկնաւորք եւ երկրաւորք, հրեշտակք եւ մարդիկք, երկիրպագանեն մարմնոյն Քրիստոսի. զի Աստուած բանն մարմին է եղեալ. եւ մարմինն Աստուծոյ է, միացեալ անբաժանելի։ Մի որդի. մի Տէր. մի Քրիստոս. մի անձն. մի բնութիւն միաւորեալ. եւ մի կամք. եւ մի գործ. եւ մի փառք. եւ մի երկրպագութիւն բանին Աստուծոյ մարդացելոյ։ Այս թէ՝ որպէս նստաւ ընդաջմէ Հօր։ *Այլ զի Յիսուս Քրիստոս Տէրն մեր՝ համբարձաւ յերկինս եւ նսատաւ ընդ աջմէ Հօր. եւ մեզ չէ պարտ յապաղել աստ. այլ պարտ է ելանել յերկինս։ Եւ թէ ո՞րպէս հնարիւք կարասցուք ելանել. զի աշխարհս խոր բանտ է. եւ մահացու մեղքն առաւել խոր է. եւ երկինքն յոյժ բարձր է հեռի։
       Ասեն վարդապետք թէ՝ Աստուած ողորմութիւն է արարեալ. եւ որպէս երկայն չուան մի ի վայր է կախեալ. եւ այնու քարշէ զմեզ առ ինքն։ Ոպէս զմարգարէն Երեմիա հանին ի գբոյ տղմոյն. որպէս գրեալ է թէ՝ Աբդիմելէք էառ կապերտս հինս, եւ պարան երկայն. եւ ընկէց զայն առ Երեմիա ի գուբն. եւ ասէ ցԵրեմիա։ Առ զկապերտդ եւ դիր ընդ անթով ձեռաց քոց ի պարանիդ. եւ արար այնպէսս. եւ ձգեցին զնա պարանովն եւ հանին ի գբոյ անտի։ Պարանս այս՝ է ապաշխարութիւն. որ երեք կուղ ունի. այսինքն, զղջումն, խոստովանութիւն, եւ ապաշխարանս։ Եւ է պարանս այս երկայն. որ հասանի մինչեւ յերկինս. եւ յորժաեմ հաստատ կալցուք զսսոսա , Աստուած հաճի ընդ ապաշխարութիւնն մեր. եւ ձգէ առ ինքն։ Եւ չէ պարա ի բաց թողուլ զապաշխարութիւն. զի թէ ի բաց թողցուք, անկցուք ի գուբ դժոխոցն։ Այլ թէ ոք ասիցէ՝ պարանս այս խոշոր է, ոչ կարեմ բռնել ձեռօք. եւ բարակ է, ոչ կարեմ նստիլ ի վերայ նորա։ Հնարս ուսուցանէ մեզ՝ զի դիցուք ի վերայ պարանիս կապերպս հինս ընդ անթով մեր, եւ մի վնասիցուք. հին կապերտ եւ պատառատուն՝ մեղքն է եւ մահն. եւ ոչ է նոր. զի աւելի է քան զվեց հազար տարի։ Առաջին հանդերձն զոր ունէր Ադամ՝ անմահութիւնն էր եւ առաքինութիւնն. այլ ի փոքր ժամանակ զգեցաւ զայն հանդերձն. զի ի մին օր ի լման ոչ զգեցաւ. այլ շուտով մերկացաւ մեղանչելով. եւ զգեցաւ զմեղսն եւ զմահն. զի անկաւ ի մեղս. եւ մահկանացու եղեւ։ Ապա ուրեմն մեղքն եւ մահն հին հանդերձ են. զի ձեռօքն Ադամայ կազմեցան։ Արդ՝ թէ ոչ կարես բռնել զպարան ապաշխարութեանն, զի խոշոր է եւ դառն, պահք, աղօթք, ողորմութիւն. առ զհին հանդերձն. այս է՝ ի միտ ած թէ մեռանելոց եմ. թէ աստ ոչ ապաշխարեմ, ի դժոխս տանջիմ յաւիտենական։ Եւ յորժամ ի միտ ածես զմահն եւ զտանջանս դժոխոցն, յայնժամ դիւրին լինի քեզ ապաշխարութիւնն. ապա ուրեմն ապաշխարութեամբն կարեմք ելանել յերկինս։ Այլ աստ գիտելի է՝ զի հինգ իր է որ օգնէ մարդոյն՝ որ կամի ելանել ի բարձր լեառն։ Այսպէս հինգ իր է՝ որ ընկեր է մարդոյն ելանել յերկինս։ Առաջին՝ որ դիւրաւ ելանէ ի լեառն. պարտ է ի վայր ձգել զծանր շալակն, զի թեթեւ ասցի. զի որչափ իրն թեթեւ է՝ ելանէ ի վեր։ Որպէս երեկիրս որ ծանր է քան զամենայն, ի վայր կոյս է հակեալ. եւ ջուրն որ թեթեւ է քան զնա՝ ի վեր է. եւ օդն այլ ի վեր. եւ հուրն այլ ի վեր։ Արդ՝ մեղքն քան զամենայն ինչ ծանր է. որպէս ասէ Դաւիթ. «անօրէնութիւնք իմ բարձրացան քան զգլուխ իմ. եւ որպէս բեռն ծանր ծանրացան ի վեր իմ»։ Եւ այնպէս ծանր է մահու չափ մեղքն՝ զոր թէ ունիցի մարդ, ամենայն հրեշտակք եւ սուրբք ոչ կարեն զնա քարշել ի վեր. զի հակառակ է դատաստանին Աստուծոյ։ Վասն այն պարտ է զայսպիսի ծանր մեղս ընկենուլ ի վայր ճշմարիտ խոստովանութեամբ։ Երկրորդ՝ օգնէ մարդոյ, ի ձիոյն ի ձիոյն ի վայր գալն. եւ հետեւակ երթալն։ Զի յորժամ ճանապարհն դար ի վեր լինի, եւ խոր ձոր առաջի, եւ ձին անվարժ, գթի յանկարծ եւ ի վիհն անկանի. այլ պարտ է ի ջանել ի ձիոյն, եւ զձին քարշեն ձեռօքն։ Այսպէս ճանապարհ երկնից արքայութեանն յոյժ զառ ի վեր է նեղ. որպէս ասէ Քրիստոս. «նեղ է ճանապարհն որ տանի ի կեանսս». եւ դժոխոց վիհն բերան բացեալ է առաջի. եւ ձի՝ աշխարհիս փառքն եւ մեծութիւնն եւ փարթամութիւնն է. եւ անվարժ է. եւ բազում անգամ զհեծեալն ընկենու ի վիհ դժոխոցն։ Զի վասն փարթամութեանն՝ բազումք անկանին ի զանազան մեղս. վասն այն պարտ է ի վայր իջանել։ Զի լաւ է հետիոտս. այսինքն, խոնարհութեամբ երթալ յարքայութիւնն երկնից, քան հպարտութեամբ իջանել ի դժոխս։ Այլ յետոյ քարշելն այն է՝ որ թէ ունիս փարթամութիւն եւ մեծութիւն՝ ոչ է պարտ որ զյոյսդ քո դնես ի նա. այլ ի յետ կոյս թող. եւ զսիրտ եւ զմիաս քո առ Աստուած բեւեռեա։ Երրորդ՝ օգնէ ելանել ի լեառն՝ զի ուտիցէ կերակուր ինչ. զի հաստատի եւ զօրանայ սիրտ նորա։ Որպէս ճանապարհորդք նստին ի ստորոտ լերինն ի պանդոկի որ շինեալ է. եւ ուտեն կերակուր եւ ըմպելի. եւ զօրանան եւ դիւրաւ ելանեն ի վեր։ Այսպէս յաշխարհէս մինչեւ յերկինս՝ երկար ճանապարհ է եւ զառ ի վեր. վասն այն Աստուած շինեաց զսուրբ եկեղեցիս որպէս պանդոկ լի ամենայն բարութեամբ. եւ է անդ կերակուր մարմինն եւ արիւնն Քրիստոսի. եւ յոյժ զօրացուցանէ եւ հաստատէ զսիրտս մարդոյ. որպէս ասէ Դաւիթ. «գինի ուրախ առնէ. իւղ զուարթ. եւ հաց հաստատէ զսիրտ մարդոյ»։ Եւ թէ ոք ոչ ունիցի ոսկի որով գնիցէ յայս կերակրոյս, այսինքն չունի բարի գործս որով արժանի լինի ճաշակել զմարմինն եւ զարիւնն Տեառն, նա զոր ինչ ունի անարգ ի տանն իւր՝ դիցէ գրաւական եւ առցէ կերակուր։ Այսինքն զմեղսն որ է աղտեղի քան զամենայն ինչ՝ դնէ ի գրաւ ճշմարիտ խոստովանութեամբ առաջի քահանային, եւ առցէ զարձակումն. յայնժամ արժանաւորի ճաշակել զմարմինն եւ զարիւնն Քրիստոսի. եւ այնու զօրանայ սիրտ եւ ելանէ յերկինս։ Չորրորդ՝ օգնական է ցուպն, յոր ժամ առնու ի ձեռն եւ ելանէ ի լեառն։ Եւ թէ այնպէս լիցի ցուպն՝ որ ունիցի ակն ի նմա, որ ոչ աստակի ի ճանապար հին, այնպիսին գեղեցիկ է։ Այսպէս խաչն Քրիստոսի ցուպ է, նաեւ հաստատ առաջնորդ. ըստ այնմ , «ցուպ քո եւ գաւազան՝ նոքա առաջնորդեսցեն ինձ». եւ պատուական ակն է ի վերայ Յիսուս Քրիստոս բեւեռեալ ի նմա։ Եւ այս է խասիաթն՝ որ թէ ոք ի միտ ածէ զչարչարանսն Քրիստոսի, ամենեւին ոչ աշխատի ի ճանապարհ արքայութեանն երկնից. որպէս ասէ Պօղոս յեբրայեցւոց. «աղ է ածէք զմաւ. որ զայսպիսի չարչարանս ի մեղաւորաց անտի կրեաց նա. զի մի աշխատլինիցիք անձամբ ձերով եւ լքանիցիք». այլ որք ոչ առնուն ի ձեռն զցուպ խաչին, շուտով վասստակին։ Հինգերորդ՝ օգնական է ընդ գօտովն անցուցանելն զդրօշակս երկայն հանդերձիցն. զի երկայն հանդերձն՝ յոյժ խափանումն ածէ ելանել ի լեառն։ Այս երկայն հանդերձսս աշխարհիս սերն է. զի յորժամ ոք քան զչափն առաւել սիրէ զմարմինս իւր եւ զկին եւ զընտանիս, այնպիսին երկայն հանդերձ է. վասն այն պարտ է զի շուրջ պատեսցէ զմէջն իւր գօտովն խոնարհութեան։ Զի սիրեսցէ զԱստուած անչափ եւ անկշիռ. եւ զմարմինն իւր եւ զընտանիսն չափով եւ մի առաւել. զի կարասսցէ ելանել յերկինս։ Որպէս Քրիստոս այսօր համբարձաւ. եւ զմարմինն իւր որ ի հողոյ՝ բարձրացոյց քան զամենայն երկինս։ Եւ այս էր պատճառն. զի հողոյ տարրն կարէր ասել եւ գան կատիլ առաջի Աստուծոյ, թէ ընդ է՞ր զիս քան զամենայն ի վայր կացուցեր. եւ ամենեքեան կոխեն եւ արհամարհեն զիս։ Զի՞նչ պտուղ տայ ջուրն որ բարձր է քան զիս. բայց միայն զձկունս սնուցանէ։ Զի՞նչ պտուղ տայ օդն որ բարձր է քան զիս. բայց միայն զթռչունս սնուանէ։ Զի՞նչ պտուղ տայ հուրն որ բարձր է քան զիս. բայց միայն այրէ։ Այլ ես քան զամենայն առաւել պտուղ տամ զամեանայն բարութիւնս, եւ զամենայն կերակուրս. եւ կենդանի պահեմ զմարդ եւ զանասուն։ Պատասխանի ետ Աստուած հողոյն եւ ասէ. երկայնամիտ լեր. զի զքեզ բարձրացուցանեմ ի վեր քան զամենայն երկինս։ Եւ այս կատարեցաւ այսօր. զի մարմինն Քրիստոսի որ կազմեցաւ ի հողոյ իբրեւ զմերս՝ այսօր համբարձաւ ի վեր քան զամենայն երկինս։ Այժմ լինի ասիլ թէ՝ երկիրս քան զերկինս բարձրագոյն։ Ո՞ւր՝ անդ՝ ոուր մարմինն Քրիստոսի նստեալ է։ Այսպէս թէ անհաւատք եւ չարք զքեզ խոտան համարին եւ առ ոտն կոխեն վասն քրիստոնէութեան եւ աղքատութեան քոյ, համբերեա. զի Աստուած զամբարտաւան հրեշտական ի վայր ընկէց. եւ զխոնարհս ի վեր բարձրացոյց. եւ զքեզ բարձրացուցանէ յարքայութիւնն երկնից ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր։ Որում փառք եւ զօրութիւն եւ երկրպագութիւն ընդ Հօր Իւրում եւ Սուրբ Հոգւոյն. յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։