Վարդապետք
ասեն
թէ՝
երկու
հուր
կայ
յաշխարհիս։
Մին
վերին
հուրն
որ
է
ի
բոլորակութիւն
իւր
ի
ներքոյ
գնդի
լուսնին.
եւ
այն
կայ
ի
յատուկ
նիւթն
իւր։
Երկրորդ
հուր
է՝
ներքինս.
որ
կապեալ
է
յօտար
նիւթ.
ի
փայտ
եւ
յայլ
ինչ։
Արդ՝
հոգեպէս
այս
երկու
հուրս՝
զերկու
ազգ
սէրն
ցուցանեն։
Վերին
հուրն՝
զաստուածային
սէրն
ցուցանէ,
եւ
զընկերին
որ
վասն
Աստուծոյ։
Զի
յորժամ
սիրեմք
զԱստուած,
է
ի
յատուկ
նիւթն
իւր.
զի
ենթակայ
սիրոյն՝
Աստուած
է.
եւ
զնա
պարտէ
սիրել.
զի
ամենայն
բարիք
ի
նմանէ
է։
Այլ
ներքին
հուրս
ցուցանէ
զսէր
աշխարհիս.
զի
որպէս
հուրս
է
ի
յօտար
նիւթ.
այսպէս
սէր
աշխարհիս՝
է
յօտար
նիւթ.
զի
ոչ
արժէ
աշխարհս
զսիրիլն։
Այլ
իմէջ
այս
երկու
հրոյս՝
հինգ
ազգ
զանազանութիւն
է։
Առաջին՝
զի
այն
վերին
հուրն՝
բնաւ
ոչ
շիջանի
եւ
ոչ
պակասի.
այլ
ներքին
հուրս՝
բազում
անգամ
շիջանի
եւ
պակասի։
Այլ
երկնայինքն
եւ
սուրբքն
որք
զԱստուած
սիրեն
եւ
վասն
Աստուծոյ
զընկերս,
նոցա
սէրն
բնաւ
ոչ
շիջանի
եւ
ոչ
պակասի։
Այլ
աշխարհականք
որք
զաշխարհս
սիրեն
եւ
զընկերս
վասն
երկրաւոր
իրաց,
սէր
նոցա
շուտով
շիջանի
եւ
դառնայ
յատելութիւն։
Երկրորդ
զանազանութիւն.
զի
այն
հուրն
ոչ
ածէ
խափան
տեսանելեաց.
այլ
օգնէ.
զի
միջնորդութեամբ
նորա
տեսանեմք
զաստեղս
որ
ի
վեր
է
քան
զայն
հուրն.
այլ
ներքին
հուրս՝
թանձր
է.
արգիլէ
զտեսանելիս.
եւ
զինչ
կայ
զկնի
նորա,
ծածկէ.
որպէս
ասէ
Դաւիթ.
«անկաւ
հուր
եւ
ոչ
տեսին
զարեւ»։
Այսպէս
աստուածային
սէրն՝
ոչ
առնէ
խափան
տեսանել
զԱստուած,
այլ
օգնէ.
զի
երկնայինքն
եւ
սրբովքն՝
որչափ
սիրեն
զԱստուած,
պայծառապէս
տեսանեն
զնա։
Այլ
սէր
աշխարհիս՝
խափանէ
տեսանել
զԱստուած.
զի
որ
սիրէ
զայլ
ոք
վասն
մարմնոյ
հեշտութեանց,
եւ
բղջախոհութեանց ,
կամ
ագահութեան,
այս
սէրս՝
կուրացուցանէ
զաչս
նորա.
եւ
չտայ
թոյլ
տեսանել
զերեսն
Աստուծոյ։
Երրորդ՝
զի
այն
վերին
հուրն՝
ոչ
առաւելու
եւ
ոչ
նուազի.
այլ
մնայ
ի
նոյնութեան.
այլ
ներքին
հուրս՝
ամենեւին
ոչ
յագի.
այլ
որչափ
առաւել
այրելիք
գտանէ,
առաւել
բորբոքի,
եւ
յորժամ
ոչ
գտանէ,
նուազի.
որպէս
ասէ
առակն.
«հուր
ոչ
երբէք
ասէ
շատ»։
Այսպէս
սուրբքն
որք
հասեալ
են
յերկնային
նաւահանգիստն՝
սէր
նոցա
ոչ
փոփոխի.
այլ
մնայ
ի
նոյնութեան .
զի
Աստուած
լցեալ
է
զսիրտս
նոցա.
եւ
ոչ
կարօտին
այլ
ինչ
իրի։
Այլ
սէր
աշխարհիս՝
հանապազ
փոփոխի.
եւ
ոչ
յագի
սիրտ
մարդոյ
յերկրաւոր
իրաց։
Չորրորդ՝
զի
այն
վերին
հուրն
ոչ
ապականէ
զենթակայս
իւր.
այլ
առաւել
զարդարէ .
այլ
ներքին
հուրս՝
այրէ
եւ
ապականէ
զենթակայս
իւր։
Այսպէս
սէր
Հոգւոյն
Սրբոյ՝
ոչ
ապականէ
զենթակայն
իւր
որ
է
հոգի
մարդոյն.
այլ
զարդարէ
եւ
նորոգէ։
Այլ
սէր
աշխարհիս՝
այրէ
եւ
ապականէ
զհոգի,
եւ
կորուսանէ
ի
դժոխս։
Հինգերորդ
զանզանութիւն .
զի
այն
վերին
հուրն՝
ծուխ
ոչ
ունի.
եւ
յոյժ
թեթեւ
է.
զի
չունի
ծանրութիւն
որ
ի
վայր
հակէ
զնա։
Այլ
ներքին
հուրս՝
ծխով
խառնեալ
է
եւ
գարշելի
հոտով.
յորժամ
այրի
ծծումբն,
եւ
վասն
ծանր
նիւթոյ ,
ծանրանայ
ի
վայր
հակէ.
որպէս
հրացեալ
երկաթ՝
եւ
կայծակունք՝
եւ
փայտ,
որք
ի
վայր
կոյս
անկանին։
Այսպէս
սէրն
Աստուծոյ՝
ոչ
ունի
բնաւ
ծուխ
որ
խաւարեցուցանէ
զաչս
մտաց.
այլ
լուսաւոր
է
եւ
թեթեւ.
զի
չունի
ինչ
ծանրութիւն
որ
ի
վայր
հակէ,
կամ
սիրէ
զերկրաւորս։
Այլ
սէր
աշխարհիս՝
ունի
ծուխ
եւ
գարշահոտ.
եւ
խառնեալ
է
ընդ
ծանրութիւն
աշխարհիս
եւ
ի
վայր
հակէ
զհոգին։
Զի
սէր
աշխարհիս՝
երեք
ազգ
է։
Կամ
է
սէր
մեծութեան
եւ
փառաց .
եւ
այն
խառնեալ
է
ծխով.
այսինքն,
ամբարտաւանութեամբ,
զի
որպէս
ծուխն
որ
առաւել
վերանայ,
աւելի
ոչընչանայ.
այսպէս
մեծութիւն
աշխարհիս
եւ
փառքն՝
որչափ
առաւելուն,
շուտով
խափանին։
Կամ
է
սէր
բղջախոհութեան.
եւ
այն
ունի,
յոյժ
գարշահոտ
առաջի
Աստուծոյ
եւ
հրեշտակաց
որպէս
զծծումս։
Կամ
է
սէր
աշխարհիս
ագահութեան.
եւ
այն
յոյժ
ի
վայր
հակէ
զհոգի
մարդոյն։
Վասն
այն
Հոգին
Սուրբ
այսօր
հրով
երեւեցաւ.
զի
լուսաւորեսցէ
զհոգիս
մեր
եւ
մխիթարեսցէ.
եւ
երկնային
առնիցէ։
Որպէս
ասէ.
«երեւեցան
նոցա
բաժանեալ
լեզուք
իբրեւ
ի
հրոյ»։
Եւ
արդ՝
վասն
առաջի
եդեալ
բանիս՝
չորս
ինչ
ասելի
է։
Նախ՝
վասն
հնացեալ
դահեկանի։
Երկրորդ՝
թէ
սէրն
Աստուծոյ
նման
է
հրոյ։
Երրորդ՝
վասն
պարգեւաց։
Չորրորդ՝
թէ
զի՞նչ
կատարէ
Հոգին
Սուրբ
ի
հոգիս
մեր։
Վասն
առաջնոյն
գիտելի
է՝
զի
յորժամ
տեսանէ
թագաւորն
զգահեկանն
որ
հնացեալ
լինի,
եւ
շատացեալ
ղալպ
ստակ
ի
յաշխարհն
իւր,
յանժամ
զամենայն
արկանէ
ի
բով
եւ
հալէ
եւ
պարզէ.
եւ
դարձեալ
նոր
դրամ
կտրէ
եւ
զղալպ
ստակն
ի
վեր
առնու։
Այսպէս
եւ
հոգեպէս
թագաւորն
թագաւորաց
Աստուած՝
զհին
օրէնսն
դրամ
եւ
դահեկան
կազմեաց
եւ
ետ
ի
ձեռն
Մովսէսի.
եւ
զայն
դրամն
ստոյգ
գրեաց.
զի
օրէնքն
յԱստուծոյ
տուան։
Այլ
ունէր
պակասութիւն.
զի
ոչ
ոք
այն
օրինօքն
կարէր
գնել
զարքայութիւնն
երկնից։
Այլեւ
սուտ
վարդապետք՝
բազում
ինչ
ղալպ
խառնէին
անդ.
զի
բազում
ինչ
թիւն
մեկնութիւն
դնէին
յօրէնսն։
Որպէս
այն
որ
հրամայեաց
Աստուած
ի
շաբաթ
օրն
մարմնաւոր
գործ
ոչ
առնել.
այլ
սուտ
վարդապետքն
ասէին
թէ՝
շաբաթ
օրն
եւ
ի
հոգեւոր
գործոյն
պարտէ
ի
բաց
կալ։
Վասն
այն
բամբասէին
զփրկիչն.
զի
առնէր
բժշկութիւն
ի
շաբաթս.
եւ
առողջութիւն
շնորհէր
հիւանդաց։
Դարձեալ՝
ի
վերայ
պատուիրանացն
որ
ասաց.
«սիրեցէք
զսիրելիս
ձեզ՝»
սուտ
վարդապետքն
յաւելին
թէ,
ատեցէք
զատելիս
ձեր։
Եւ
այս
որպէս
ղալպ
դրամ
էր.
զի
ոչ
էր
յԱստուծոյ.
այլ
ի
փարիսեցւոցն.
եւ
այլ
բազում
ինչ
խառնէին
փարիսեցիքն
յօրէնսն։
Այլ
Քրիստոս
եբարձ
զայն
ասելով.
«թէ
ոչ
առաւելուցու
արդարութիւնն
ձեր
քան
զդպրացն
եւ
զփարիսեցւոցն,
ոչ
մտանիցէք
յարքայութիւնն
երկնից»։
Եւ
յորժամ
ետես
Քրիստոս
թէ
այն
օրէնն
Մովսիսի
հնացեալ
է,
վասն
այն
զՀոգին
սուրբ
առաքեաց
ի
նմանութիւն
հրոյ.
եւ
զհին
դրամն
հալեաց
զօրէնսն
Մովսիսի։
Եւ
այս
նոր
օրէնս
կատարեալ
է.
զի
ոչ
ունի
բնաւ
թերութիւն.
եւ
պատուական
է՝
զի
դիւրաւ
կարէ
գնել
զարքայութիւն
նորա։
Եւ
այս
նոր
օրէնս՝
հասարակ
է
ի
վերայ
ամենայն
աշխարհի.
այսպէս
թէ
ոք
ունի
որպէս
զհին
դրամ
եւ
ղալպ.
այսինքն
զչար
կենցաղավարութիւնս,
պարտ
է
զի
հալեսցէ
զնա
Հոգւովն
Սրբով.
եւ
նոր
նորոգեսցէ՝
որ
զՍուրբ
կենցաղավարութիւնս
ստասցի։
Եւ
թէ
աստ
ոչ
հալէ
Հոգւովն
Սրբով,
յայնժամ
ի
կատարածին
թագաւորն
թագաւորաց
Աստուած՝
ընկեսցէ
զնա
ի
հուր
գեհենոյն.
եւ
ոչ
երբէք
նորոգի.
«զի
հուր
նոցա
ոչ
շրջանի.
եւ
որդն
ոչ
վախճանի»։
Այս
առաջինն։
Երկրորդն
ասելի
է
թէ՝
աստուածային
սէրն
նման
է
հրոյ
վասն
չորս
պատճառի։
Առաջին՝
զի
հուրն
երբէք
ոչ
դադարի.
զի
հանապազ
գործունեայ
է.
այլ
միշտ
այրէ.
որպէս
ասէ
առակն.
«ծրարիցէ՞
ոք
հուր
ի
գոգն
եւ
զհանդերձն
ոչ
այրիցէ՞.
կամ
գնայցէ՞
ի
վերայ
կայծականց
հրոյ՝
եւ
զոտսն
ոչ
խարշատեսցէ՞»։
Նոյնպէս
եւ
սէրն
աստուածային՝
ոչ
երբէք
մնայ
դատարկ.
այլ
միշտ
ի
գործ
է.
եւ
թէ
ի
գործ
ոչ
է
աստուածային։
Զի
յորժամ
Աստուածային
սէրն
անկեալ
է
ի
սիրտ
մարդոյն,
բազում
բարի
գործս
տայ
առնել.
զի
բանայ
զաչսն
ի
բարին
հայիլ.
եւ
զանկանջն
զբարին
լսել.
եւ
զհոտոտելիսն՝
զի
առցէ
զանուշահոտութիւն
երկնային։
Զբերանն
բանայ՝
որ
զիւր
մեղսն
խոստովանի
եւ
աղօթէ
եւ
զԱստուած
փառաւորէ։
Զձեռն՝
որ
զողորմութիւն
բաշխէ։
Զոտն՝
զի
յեկեղեցին
երթիցէ։
Եւ
զսիրտն
որ
զբարին
խորհի։
Եւ
որպէս
հրացեալ
կայծն
յորժամ
լինի
ի
մէջ
գործելեացն,
զամենայնս
հրացուցանէ։
Այսպէս
Սուրբ
մարդն
որ
աստուածային
սիրովն
հրացեալ
է.
յորժամ
լինի
ի
մէջ
մեղաւորաց
որք
շիջեալ
գործելի
են,
հրացուցանէ
եւ
զարթուցանէ
յաստուածային
սէրն։
Երկրորդ
պատճառ.
նման
է
հուրն
աստուածային
սիրոյն.
զի
հուրն
հանապազ
ի
վեր
շարժի։
Այսպէս
սուրբքն
որք
լցեալ
են
աստուածային
սիրովն՝
միշտ
ի
վեր
շարժի
սիրտ
նոցա
յերկինս.
զի
հանապազ
ցանկան
ելանել
ի
մարմնոյս
եւ
երթալ
առաջի
Աստուծոյ.
որպէս
ասէ
Պօղոս
փիլիպեցւոց.
«ցանկամ
ելանել
ի
մարմնոյս.
եւ
ընդ
Քրիստոսի
լինիլ
լաւ
համարիմ»։
Երրորդ
պատճառ.
զի
հուրն
սակաւ
ունի
նիւթ
քան
զայլ
տարերս.
այլ
աւելի
ունի
զտեսակն։
Զի
Արիստոտէլ
ասէ
թէ՝
այնչափ
նիւթ
կայ
ի
մին
կից
հողն՝
որպէս
ի
հազար
կից
հուրն։
Այսպէս
որ
լցեալ
է
աստուածային
սիրովն՝
սակաւ
ունի
նիւթ.
այսինքն,
յերկրաւոր
իրաց։
Այլ
ի
հոգեւորն՝
առաւել
ունի
որ
է
իբրեւ
զտեսակ.
եւ
ի
մին
ագահ
եւ
աշխարհասէր
մարդն՝
որ
իբրեւ
զմին
ափ
հող,
հազար
այնչափ
նիւթ
կայ,
որ
է
մարմնական
հեշտութիւն,
զինչ
ի
հազար
հոգեւոր
մարդն
որ
է
իբրեւ
զհուր։
Չորրորդ
պատճառ.
զի
կրակն
քրտնեցուցանէ
եւ
ծարաւեցուցանէ
զմարդն.
եւ
հանէ
զհանդերձն
եւ
նստի
մերկ։
Այսպէս
եւ
Քրիստոս
որ
լցեալ
էր
հրով
հոգւոյն՝
իջանէին
ի
նմանէ
քրտունք
արեան
ոլոռն
ոլոռն.
եւ
մերկացեալ
ի
խաչին
բեւեռեցաւ.
եւ
ծարաւի
եմ
ես
ասէ
փրկութեան
մարդկան։
Այսպէս
առաքեալքն
եւ
այլ
սուրբքն՝
լցեալ
էին
աստուածային
սիրովն,
եւ
մերկացեալ
զհանդերձն.
այսինքն,
թողին
զմարմնական
ինչս.
եւ
ծարաւի
էին
յոյժ
փրկութեան
մարդկան։
Վասն
այն
մարդիկ
որք
սառուցեալ
են
յաստուածային
սիրոյն՝
ոչ
քրտնին.
զի
ոչ
արտասուեն
վասն
արքայութեան
սիրոյն։
Եւ
ոչ
զհանդերձն
մերկանան.
այլ
աւելի
զգենուն.
զի
ոչ
ունին
ողորմութիւն
աղքատաց.
այլ
աւելի
ժողովեն։
Եւ
ոչ
երբէք
ծարաւին
վասն
փրկութեան
մարդկան.
եւ
ոչ
ինչ
հոգան
թէ
կորնչի՞ն
մարդիկ
թէ
փրկին։
Եւ
այնպիսիքն՝
չունին
յաստուածային
սիրոյն
եւ
ի
հրոյ
Հոգւոյն
Սրբոյ։
Երրորդն
ասելի
է
թէ՝
իմաստուն
մարդն
որ
պարգեւս
տայ՝
նախ
սիրէ
զմարդն,
եւ
ապա
պարգեւ
է
ինչ
նմա։
Զի
ամենայն
պարգեւք
ի
սիրոյն
գայ
յառաջ.
որպէս
ասէ
Տէրն.
«Հայր
սիրէ
զՈրդի.
եւ
զամենայն
ինչ
ետ
ի
ձեռս
նորա»։
Այսպէս
Քրիստոս
Որդին
Աստուծոյ՝
որ
է
իմաստութիւն
Հօր՝
նախ
սիրեաց
զաշակերտսն.
եւ
ապա
պարգեւ
ետ
նոցա
զՀոգին
Սուրբ.
զի
ամենայն
պարգեւք՝
ի
հոգւոյն
Սրբոյ
է.
որպէս
ասէ
Պօղոս
ի
կորնթացւոց։
«Ումեմն
տուեալ
է
ի
հոգւոյն
բան
իմաստութեան.
եւ
այլում
բան
գիտութեան,
եւ
այլն.
եւ
զայս
ամենայն
յաջողէ
մի
եւ
նոյն
Հոգի.
եւ
բաժանէ
որպէս
եւ
կամի»։
Վասն
այն
Քրիստոս
այսօր
առաքեաց
զՀոգին
Սուրբ
պարգեւ
մարդկան.
որ
է
նշան
սիրոյ.
որպէս
սովորութիւն
է
նոր
փեսային՝
որ
առաքէ
հարսին
ընծայ
մատանի,
կամ
վարդ,
կամ
այլ
ինչ
նշան
սիրոյ։
Այսպէս
փեսայն
երկնաւոր՝
որ
ել
յերկինս,
եւ
նստաւ
ընդաջմէ
Հօր,
առաքեաց
հարսնացեալ
սուրբ
եկեղեցւոյ
իւրում
նշան
սիրոյ
զՀոգին
սուրբ
Աստուած.
որ
անարատ
է
եւ
ճշմարիտ
սէր.
զի
այլ
ինչ
սէր
աշխարհիս՝
յոյժ
ղալպ
է
եւ
արատաւոր։
Զի
սէր
աշխարհիս՝
հինգ
կերպիւ
ղալպ
է։
Նախզի՝
սէր
աշխարհիս
կաղ
է.
զի
որ
սիրեցեալ
լինի,
ինքն
ոչ
սիրղէ.
այլ
սէրն
Աստուծոյ՝
ճշմարիտ
է.
զի
երկու
ոտն
ունի
եւ
ոչ
կաղալ.
«զի
որ
սիրէ
զԱստուած՝
զնա
սիրէ»։
Երկրորդ
կերպիւ
ղալպ
է՝
զի
սիրէ
զոք
ի
փարթամութեան
ժամանակսս՝
եւ
ոչ
սիրէ
զւք
ի
փարթամութեան
ժամանակս՝
եւ
ոչ
սիրէ
յաղաքատութեան.
այլ
Աստուծոյ
սէրն՝
ճշմարիտ
է.
զի
առաւել
սիրէ
ի
ժամանակս
աղքատութեան,
քան
ի
փարթամութեան։
Երրորդ
կերպիւ՝
ղալպ
է
սէր
աշխարհիս.
զի
սիրէ
ի
կենդանութեան,
եւ
ոչ
սիրէ
յետ
մահուան.
այլ
կողոպտէ
եւ
մերկացուցանէ
զմեռեալն.
զի
սիրէ
զմարմինն՝
այլ
ոչ
սիրէ
զհոգին։
Այլ
Աստուած
սիրէ
առաւել
յետ
մահունն,
քան
ի
կենդանութեան.
եւ
զՀոգին
Սրբոցն՝
ընդունի
յերկնային
փառսն։
Չորրորդ՝
կերպիւ՝
ղալպ
է
սէր
աշխարհիս.
զի
զհայրն
սիրէ,
այլ
զՈորդին
ոչ
սիրէ։
Այլ
Աստուած
վասն
սիրոյ
հարցն՝
սիրէ
եւ
զորդիսն.
ոչ
մինչեւ
յերիս
եւ
ի
չորս
ազգս,
այլ
մինչեւ
ի
հազար
ազգս։
Հինգերորդ՝
թիւր
է
սէր
աշխարհիս.
զի
սիրէ՝
ոչ
վասն
այլոց
օգտի,
այլ
վասն
իւր
օգտի.
այլ
Աստուած
սիրէ՝
ոչ
վասն
ինչ
օգտի,
այլ
վասն
մեր
օգտի։
Վասն
այն
Հոգին
Սուրբ
այսօր
առաքեցաւ
ի
նմանութիւն
հրոյ՝
զի
բարձցէ
ի
սրտից
մերոց
զթիւր
եւ
զսուտ
սէր
աշխարհիս.
եւ
զճշմարիտ
սէրն
տնկեսցէ
ի
մեզ։
Չորրորդ
ասելի
է
թէ՝
Հոգին
Սուրբ
զի՞նչ
գործէ
ի
կատարեալ
ընդունօղս
իւր։
Ասեմք
թէ
որպէս
բանական
հոգին
հինգ
իրս
գործէ
ի
մարմինն.
այսպէս
Սուրբ
Հոգին
իրս
գործէ
ի
մարդն։
Առաջին
զի
բանակն
հոգին՝
կենդանացուցանէ
զմարմինն.
այսպէս
Հոգին
Սուրբ՝
կենդանացուցանէ
զընդունօղս
իւր։
Այլ
զգալի
կենդանութիւնն՝
երեք
իրօք
ճանաչի։
Նախ՝
առ
եւ
տուր
շնչոյ
ունիլ.
այսպէս
որ
կենդանի
է
Հոգւովն
Սրբով՝
յայտնեալ
ճանաչի
որ
ունի
զքաղցրաբարբառ
աղօթսն։
Եւ
որ
ոչ
բանայ
զբերանն
եւ
ծծէ
զօդն,
ոչ
է
կենդանի։
Այսպէս
որ
ոչ
բանայ
զսիրտն
իւր
յաղօթս
եւ
առնու
զզովացուցիչ
Հոգին
Սուրբ,
ոչ
մնայ
կենդանի.
վասն
այն
ասէ
Դաւիթ.
«բայց
զբերան
իմ
առի
զհոգի»։
Երկրորդ՝
ճանաչի
թէ
կենդանի
է
մարդն,
յորժամ
մաճասն
հարկանէ.
այսպէս
նշան
է
թէ
մարդն
կենդանի
է
հոգւովն,
յորժամ
սիրտ
ցանկայ
բարի
գործել
եւ
առ
Աստուած
հասանիլ։
Երբ
սիրտն
ոչ
ցանայ
բարիս
գործել
եւ
առ
Աստուած
երթալ,
յայնժամ
մեռեալ
է
այնպիսւոյ
հոգին։
Երրորդ
նշան
է
կենաց՝
յորժամ
խոցի
կամ
հարկանի,
նա
զգայ
զտանջանս
իւր.
այլեւ
նշան
է
թէ
անդամն
կենդանի
է,
յորժամ
զգայ
զցաւս
միւս
անդամոյն։
Այսպէս
նշան
է
թէ
կենդանի
է
հոգւովն,
յորժամ
զգայ
զխոցումն
մեղացն,
եւ
տրտմի
վասն
իւր
մեղացն.
եւ
զգայ
զչարչարանսն
Քրիստոսի։
այլեւ
հոգայ
վասն
ընկերացն.
եւ
ցաւակից
լինի
նոցա
որք
են
անդամք
իւր.
որպէս
Պօղոս
կորնթաւոց
ասէ։
«Ո՞
հիւանդանայ,
եւ
ես
ոչ
հիւանդանամ։
Ո՞գայթակղի,
եւ
ես
ոչ
տապիմ»։
Այլեւ
որ
ոչ
տրտմի
վասն
իւր
մեղացն,
եւ
ոչ
յիշե
զչարչարանսն
Քրիստոսի,
եւ
ոչ
ցաւի
վասն
ընկերին,
այնպիսին
մեռեալ
է
հոգւով։
Երկրորդ
ինչ՝
առնէ
հոգին
մարմնոյն,
զի
գեղեցկութիւն
տայ.
զի
որչափ
կենդանի
է
մարդն,
գոյն
երեսացն
կենդանի
է
եւ
գեղեցիկ.
եւ
երբ
մեռանի,
տգեղանայ
գոյնն
որպէս
զհողոյ.
եւ
յոյժ
զարհուրելի
է։
Այսպէս
Հոգին
Սուրբ՝
յոյժ
գեղեցկացուցանէ
զընդունօղս
իւր.
եւ
այն
է
գեղեցկագոյնն,
որ
վարքն
իւր
գեղեցիկ
եւ
լուսաւոր
լինի։
Այլ
որ
ոչ
ունի
զՀոգին
Աստուծոյ՝
յոյժ
գարշելի
է
առաջի
Աստուծոյ
իբրեւ
զմեռեալագոյն.
որպէս
ասէ
սաղմոսն.
«դարձուցանես
զերեսս
քո
ի
նոցանէ
եւ
խռովին.
հանես
զոգի
ի
նոցանէ .
պակասին
եւ
ի
հող
դառնան։
Առաքես
զոգի
քո
եւ
ստանաս
զնոսա.
եւ
նորոգես
զերեսս
երկրի»։
Զի
յորժամ
Հոգին
Սուրբ
վասն
մեղաց
ելանէ
ի
մարդոյն,
դառնայ
իբրեւ
զհող.
այլ
յորժամ
դարձեալ
առաքէ
զՀոգին
Սուրբ
եւ
զարդարէ
զմարդն ,
նորոգի
որպէս
զնոր
ստեղուած
եւ
նորոգի
երես
երկրի։
Դարձեալ
այլ
ազգ
մեկնի
սաղմոսս
այս։
Զի
որչափ
լցեալ
է
մարդն
իւր
հոգւովն՝
որ
զիւր
կամսն
կամի
կատարել,
դատարկ
է
յԱստուծոյ
Հոգւոյն.
այլ
յորժամ
իւր
հոգւոյն
դատակի,
որ
զիւր
կամսն
թողու,
յայնժամ
լցեալ
լինի
Սուրբ
Հոգւովն։
Զի
երբ
զիւր
կամսն
բոլոր
թողու՝
եւ
զինքն
խոնարհութեամբ
ի
հող
դարձուցանէ,
ի
նոյն
ժամն
Հոգին
Սուրբ
ի
ջանէ
ի
վերայ
նորա
եւ
նորոգի
նոր։
Երրորդ
ինչ՝
առնէ
հոգին
մարմնոյն ,
զի
զբնական
ջերմութիւնն
սփռէ
յամենայն
անդամսն.
եւ
առանց
բնական
ջերմութեան
հոգւոյն՝
ոչ
ինչ
կարէ
առնել։
Այսպէս
Հոգին
Սուրբ
սփռէ
յանդամս
եկեղեցւոյ
զջերմութիւնն
որ
է
սէրն.
եւ
նովաւ
զամենայն
հոգեւոր
գործս
կատարեն.
որպէս
ասէ
Պօղոս
թէ՝
«սէրն
այ
սփռեալ
է
ի
սիրտս
մեր
ի
ձեռն
Հոգւոյն
Սրբոյ
որ
տուաւ
մեզ»։
Այլ
որ
չունի
զջերմութիւն
Հոգւոյն
Սրբոյ,
այսպիսին
սառուցեալ
է
իբրեւ
զմեռեալ։
Չորրորդ
ինչ՝
զոր
առնէ
հոգին.
զի
հոգին
հասուցանէ
ի
մարմինն
զօրութիւն.
զի
մարմինն
առանց
հոգւոյն՝
ոչ
ունի
զօրութիւն
ինչ
կալ
ի
վերայ
ոտիցն,
կամ
բառնալ
ծանրութիւն
ինչ։
Այսպէս
Հոգին
Սուրբ՝
զօրացուցանէ
զմարդն՝
որ
կարէ
կալ
ընդդէմ
սատանայի
փորձութեանցն.
եւ
բառնալ
զբեռն
ապաշխարութեան.
որպէս
ասէ
Պօղոս
ի
Հռօմայեցւոց.
«հոգին
ի
թիկունս
հասանի
տկարութեան
մերում»։
Այլ
որ
չունի
զՀոգին
Սուրբ,
յոյժ
տկար
է
եւ
անզօր.
եւ
շուտով
անկանի
ի
մեղս.
եւ
ոչ
կարէ
համբերել
նեղութեանց
որ
վասն
հաւատոց։
Հինգերորդ՝
զի
հոգին
զմարմինն
թեթեւացուցանէ.
զի
կենդանի
մարմինն՝
թեթեւ
է
քան
զմեռեալն։
Այլեւ
հոգին
զմարմինն
պատուական
առնէ.
զի
մեռեալ
մարմինն
յոյժ
անընկէց
է,
եւ
շուտով
թաքուցանեն
ընդ
հողով։
Այսպէս
Հոգին
Սուրբ՝
թեթեւացուցանէ
զմարդն՝
զի
կարասցէ
ձկտիլ
յերկինս.
եւ
յոյժ
պատուական
առնէ՝
զի
կարասցէ
կալ
առաջի
Աստուծոյ
եւ
հրեշտակաց։
Այլ
որ
չունի
զՀոգին
Սուրբ՝
յոյժ
ծանրանայ
եւ
ի
դժոխս
իջանէ.
եւ
խոան
է
եւ
արհամարհելի։
Վասն
որոյ՝
աղաչեսցուք
զՀոգին
Սուրբ
Աստուած
զի
իջցէ
ի
հոգիս
մեր.
եւ
լցուսցէ
զմեզ
եւ
զհոգիս
ամենայն
բարութեամբ
հոգւոյ
եւ
մարմնոյ։
Եւ
նմա
փառք
յաւիտեանս
յաւիտենից
ամէն։
