Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Քահանայապետութիւնն ո՞րպէս է ի հրեշտակս, եւ որպէս ի մեզ։
       Պատասխան։ Քահանայապետութիւնն ըստ այնմ որ կա՛րգ է՝ մի եւ նոյն է ի մարդիկ՝ ի հրեշտակս՝ եւ յԱստուած՝ պետութիւնն սուրբ։ Այսպէս,
       Նախ՝ զի մաքրել եւ լուսաւորել եւ կատարելագործել հասարակ է ի սոսա։
       Երկրորդ՝ զի նախ մաքրելն է, եւ ապա՛ լուսաւորելն, եւ ապա՛ կատարելագործելն։ Եւ այս կարգ հասարակ է ի նոսա։
       Երրորդ՝ զի անբաժանելի է յունօղսն. որպէս յԱստուած՝ եւ ի հրեշտակս, այսպէս եւ ի մարդն արժանացեալ, զի ունակութիւն է յարամնայ եւ կնիք անքակտելի։ Այսքան հասարակութիւն։
       Այլ զանազանութիւն։
       Նախ՝ զի յԱստուած ինքնակատար եւ նախակատա՛ր է քահանայապետութիւնն։ Իսկ ի հրեշտակս եւ ի մարդն՝ այլակատար եւ երկրորդաբար։
       Երկրորդ՝ զի Աստուած միշտ տայ եւ ո՛չ առնու։ Իսկ հրեշտակն առնու՝ եւ տայ։ Զի առնու յառաջնոցն՝ եւ տայ ի վերջինսն։ Իսկ մարդս միշտ առնու։
       Երրորդ՝ զի Աստուած անսկզբնապէս եւ բնութեամբ ունի։ Իսկ հրեշտակն բնութեամբ եւ սկսմամբ։ Իսկ մարդս ո՛չ բնութեամբ, այլ յետոյ ստացմամբ եւ ունակութեամբ։ Այս զանազանութիւն առ երրորդ էութիւնս որպէս ցուցաւ։ Այլ զանազանութիւն է ի մէջ երկնաւորացն։
       Նախ՝ զի առաջին դասքն անընդմիջաբար առնուն յԱստուծոյ. իսկ միջինքն եւ վերջինքն միջնորդութեամբ։
       Երկրորդ՝ զի առաջինքն առանց տարակուսութեան առնուն զգիտութիւն. եւ այլքն նախ տարակուսին եւ ապա առնուն։ Զի այն որ առաջին դասն նախ էառ՝ տարակո՛յս է նոցա՝ մինչեւ ինքեանք եւս առցեն։
       Երրորդ՝ զի առաջինքն առաւել լուսաւորին գիտութեամբ, եւ այլքն ըստ չափու։ Այս զանա զանութիւն է երկնայնոց քահանայապետութեանց։
       Իսկ հրեշտակաց եւ մարդկան,
       Նախ՝ զի մարդիկ միջնորդութեամբ հրեշտակաց առնուն, եւ ո՛չ անդրադարձեալ. թէ եւ մարդացեալ բանիւն։
       Երկրորդ՝ մարդկան քահանայութիւն նիւթական խորհրդով ներգործի. որպէս հացիւ գինեաւ եւ այլով։ Իսկ նոցայն աննիւթութեամբ կատարի։
       Երրորդ՝ մարդկան սրբութիւն է ի յաղտոյ. իսկ հրեշտակք սուրբ են առանց աղտոյ։ Եւ նոքա լոյս գոլով լուսաւորին. իսկ մեք ի խաւարէ ի լոյս գամք։ Եւ նոքա գերազարդ իմացմամբ Աստուածային հանճարովն կատարելագործին. իսկ մեք ի ձեռն հաւատոյ աստիճանաց կատարելագործիմք։
       Դարձեալ՝ առ հրեշտակս մի եւ նոյն իմացումն Աստուածային է՛ սրբութիւն՝ լուսաւորութիւն՝ եւ կատարումն նոցա։ Զի Աստուածային գիտութիւնն սրբէ յառաջին տգիտութենէն եւ լուսաւորէ՛ զնոսա, եւ կատարին նոյն հանճարովն։ Զոր օրինակ գիտութիւն մարդկա ն ի սկիզբն եւ ի մէջն եւ յեզերն՝ նախ զտգիտութիւն փարատէ՛, եւ ապա՛ զմիտս լուսաւորէ՛ եւ կատարէ։ Ապա յայտէ թէ ո՞րպէս է հասարակ եւ զանազան քահանայապետութիւնն առ Աստուած ի հրեշտակս եւ ի մարդիկ։
       Հարց։ Վասն է՞ր հրեշտակք մաքուր եւ ազատ են յամենայն չարեաց։
       Պատասխան։ Վասն տասն պատճառի։
       Նախ՝ զի Աստուած մերձաւո՛ր է նոցա։
       Երկրորդ՝ զի կամքն Աստուծոյ հանգուցեալ է ի նոսա եւ ուղղէ՛։
       Երրորդ՝ զի ճշմարտութեամբ են պարփակեալ։
       Չորրորդ՝ զի զբարին սիրեցին։
       Հինգերորդ՝ զի անխոտո՛ր են տեսութեամբն ի յԱստուած։
       Վեցերորդ՝ զի անփոփո ՛խ են էութեամբ։
       Եօթներորդ՝ զի երանեալք են կենօք։
       Ութերորդ՝ զի ի լո՛յս են բնակեալ։
       Իններորդ՝ զի թեթեւացեալ են ի բարձունս։
       Տասներորդ՝ զի չարն իւրովի ատեաց զնոսա եւ հեռացաւ, եւ իբրեւ զմրուր յերկիրս զետեղեցաւ։ Վասն այն աշխարհ ամենայն այժմ ի չարի կայ, եւ խա ւարեալ զանազան մեղօք։ Է որ ի ներքուստ, որ չարութիւն եւ ախտ կոչի։ Եւ է՛ որ արտաքուստ, որ կիրք եւ արատ կոչի։
       Իսկ նոքա անախտ եւ անարա՛տ կոչին։