Յորժամ
պատահումն
ոչ
գոյ
յԱստուած
որպէս
ասացեր,
զժամ
ստորոգութիւնս
որպէս
ուղղեսցուք
առ
նա։
Պատասխան։
Ստորոգութիւնս
պատշաճի
եղական
գոյիցս
իսկութեամբ.
որ
ի
նիւթոյ
եւ
ի
տեսակէ՝
ի
գոյացութեանց
եւ
ի
պատահման
են
ժողովեալ։
Իսկ
անեղ
եւ
պարզ
էութեանն
պատշաճի
միայն
նմանապէս
համեմատութեամբ.
զի
Է
կոչի
Աստուած,
ըստ
այնմ.
«Ես
եմ
որ
էն»։
Եւ
ո՛չ
ըստ
այնմ
ո
ր
բաժանի
ի
գոյացութիւն
եւ
ի
պատահումն.
որպէս
հոմանուն
կամ
փաղ
անուն.
կամ
ի
միոջէ
եւ
առ
մի .
որպէս
ընդհանուր
էակն
է՝
բաժանի
առ
մեզ։
Այլ
կոչի
է,
ըստ
այնմ
որ
միշտ
է՛,
ո՛չ
ունելով
սկիզբն
եւ
ո՛չ
վախճան.
այլ
ինքն
է
ամենեցուն
սկիզբն
եւ
վախճան.
որպէս
ասէր.
«Ես
եմ
ա
լֆա
եւ
օ»։
Եւ
դարձեալ՝
է
կոչի
Աստուած,
զի
նա
միայն
է
տեսակ
առանց
նիւթոյ.
եւ
գոյ
առանց
պատահման։
Իսկ
Գոյացութիւն
կոչի
Աստուած,
ո՛չ
ըստ
որում
ներհակ
պատահմանց
է
ընդունական
որպէս
մեք.
այլ
ըստ
այնմ
բաժանի
ընդ
դէմ
պատահմանց.
որ
է
միայն
պարզ
գոյացութիւն
որպէս
ասացաք։
Եւ
ըստ
բազում
բաղդատութեան
կոչի
Աստուած
գոյ։
Նախ՝
զի
գոյն
նախկին
է
քան
զպատահումն.
եւ
նախկին
է
Աստուած
ամենայնի։
Երկրորդ՝
սկիզբն
եւ
պատճառն
է
գոյն.
զի
գոլովն
գոյացուցանէ։
Եւ
Աստուած՝
ամենեցուն։
Երրորդ՝
անպատճառ
է
ըստ
ինքեան
գոյն.
եւ
Աստուած
անսկ
իզբն
է։
Չորրորդ՝
ծածուկ
է
զգայութեանց
գոյն.
եւ
Աստուած
ի
զգալեաց։
Հինգերորդ՝
մտա՛ց
իմանի
գոյն։
Եւ
Աստուած
իմանալեացն։
Վեցերորդ՝
ի
պատահմանցն
իմանամք
զգոյն։
Եւ
յերեւելեացն
զաներեւոյթն
Աստուած։
Եօթներորդ՝
մի
է
գոյն՝
եւ
բազում
պատահմունք։
Եւ
մի
է
Աստուած՝
եւ
բազում
եղեալքս։
Ութերորդ՝
ի
բոլոր
իրն
է
գոյն
եւ
ի
մասունս։
Եւ
Աստուած
ի
բոլոր
էակքս
եւ
ի
մասնաւորս։
Իններորդ՝
անմեկնելի
որոշմունք
են։
Եւ
առինչքեն
արարիչն
եւ
արարածք։
Տասներորդ՝
գոյն
բաժանի
ընդ
դէմ
պատահմանց
միայն
պարզ
գոյացութիւն։
Եւ
պարզ
գոյացութիւ
ն
է
միայն
անեղ
գոյին
ի
մէջ
ամենայն
եղելոց։
Իսկ
Քանակ։
«Մեծ
է
Տէր,
եւ
մեծ
է
զօրութիւն
նորա»։
Ո՛չ
ըստ
տարաչափութեան
քանակի
ասեմք.
այլ
ըստ
ամենազօր
կարողութեան
եւ
անչափ
անհասութեան
ասեմք
զնա
մեծ։
Եւ
ո՛չ
թիւ
պատահական
կամ
բան
տարալուծական.
այլ
մի
երրեակ.
եւ
երրեակ
մի.
ըստ
այնմ
սկիզբն
է
թուոց՝
եւ
ո՛չ
թիւ.
եւ
բաժանեալ
յայլ
էակաց։
Իսկ
բան՝
ներտրամադրեալ
եւ
անբաժանական։
Իսկ
Որակ
կոչի,
որպէս
բարի,
լոյս,
քաղցր,
եւ
գեղեցիկ։
Ո՛ր
ըստ
որում
շարժօղ
զգայութեանցս
որ
առ
մեզ՝
կոչին
որակք՝
գոյն,
եւ
համ,
եւ
սոյնպիսիք։
Այլ
գոյացական
որպիսութիւնն
է
որակութիւն.
որպէս
ասեմք
բանական .
անմահ.
անմարմին.
եւ
այլն։
Դարձեալ
յարանունաբար,
յԱստուածութենէն
Աստուած.
ի
հայրութենէն
հայր.
արդար.
ողորմած.
եւ
այլն։
Իսկ
առ
ինչ
կոչի,
ո՛չ
որպէս
առ
մեզ
առ
ինչք
են
մակագոյեղքն.
այլ
գոյացական,
կամ
բաղդատական.
որպէս
ծնօղ.
ծնեալ.
բղխօղ.
բղխեալ.
կամ
արարիչ
եւ
Տէր
արարածոց
եւ
ծառայից։
Իսկ
ուր
ո՛չ
ասեմք
տեղի
Աստուծոյ.
զի
տեղի
որ
է՛
բովանդակութիւն,
եռաբա՛ր
ասի։
Նախ
է
տեղի
մարմնական.
որ
ըստ
իւրաքանչիւր
մասնկանց
մարմնոյն
պատահի։
Երկրորդ՝
տեղի
լսի
սահմ
ան.
ըստ
այնմ
բովանդակէ՛
զբնութիւն
իրին։
Երրորդ՝
տեղի
ասի
եւ
հասումն
մտաց.
ըստ
որում
պարունակէ՛
իմացմամբ
զէութիւն
իմացեալ
իրին։
Յայսցանէ
ազա՛տ
է
ամենայնիւ
Աստուածային
էութիւնն.
զի
անմարմին
է
եւ
անսահման
եւ
անհաս
մտաց։
Այլ
եւ
ո՛չ
ունի
տեղի
պատահական.
որպէս
եւ
անդ։
Զի
ոչ
է
ի
տեղոջ
իմիք
պարունակեալ.
եւ
ո՛չ
բացեայ
ի
տեղւոջէ
իմիք
զատեալ.
զի
նա՛
է
ամենեցուն
տեղի։
Այլ
ասի
տեղի
կերպիւ
ինչ ,
զի
է՛
հայր
ի
յորդի.
եւ
որդի
ի
հայր.
եւ
հոգի
ի
հայր
եւ
յորդի.
եւ
անդրադարձեալ.
որպէս
ասէր.
«Հայր
ի
յիս,
եւ
ես
ի
հայր»։
Իսկ
երբ
ո՛չ
ասի
Աստուծոյ.
զի
անժամանակ
է
եւ
ո՛չ
ունի
փոփոխումն.
այլ
ասի
յաւիտենական.
ըստ
որում
բոլորն
համանգամայն
է
եւ
կատարեալ.
զի
ոչ
կարօտի
սկզբան
եւ
վախճանի.
որպէս
ժամանակն.
եւ
ո՛չ
միայն
սկզբան
որպէս
մշտնջենաւորն.
այլ
անսկիզբն
է
եւ
անվախճան .
վասն
որոյ
կոչի
յաւիտենական։
Իսկ
ունիլ
ասի,
իմաստութիւն
եւ
բան
ունի
եւ
զարարածս.
եւ
ունի
յատկութիւն
որով
տարորոշի
յարարածոց։
Իսկ
կալ՝
ո՛չ
զկալն
կամ
զնստիլն
մարմնապէս,
այլ
զհաստատիլն
անշարժ
էութեամբ.
զի
ո՛չ
շարժի.
ո՛չ
բնութեամբ,
ո՛չ
կամաւ,
եւ
ո՛չ
տեղեաւ։
Բնութեամբ
ո՛չ
շարժի,
զի
անփոփոխելի
է։
Եւ
ո՛չ
կամաւ,
զի
անզղջանալի՛
է։
Այլ
եւ
ո՛չ
տեղեաւ,
զի
անբովանդակելի՛
է։
Թէպէտ
ուրուրէք
զհանգիստ
նշանակելով
նստիլ
ասի
Աստուծոյ,
եւ
ի
յօգնութիւն
ժամանել։
Կամ՝
ըստ
որում.
«Կայ
ընդ
աջմէ
Աստուծոյ
».
եւ
նստաւ
ի
փառսն
հայրենի։
Իսկ
առնելն՝
յարար
ածոց
յայտ
է.
եւ
կրել
զնոսա
բանիւ
զօրութեան
իւրոյ
ըստ
առաքելոյ։
Եւ
թէպէտ
ի
յէութիւնս
իւրեանց
յետոյ,
սակայն
ի
նախագաղափար
տեսութիւնն
Աստուծոյ,
գոյին
յառաջ
քան
ըզլինիլն
իւրեանց
էութեամբ,
եւ
յետոյ
եղեն
ըստ
նոյն
նմանութեան։
Դարձեալ
առնելն
է
գործ
ստեղծման.
իսկ
կ
րելն
գործ
նախախնամութեան։
Եւ
ա՛յլ
է
ստեղծանելն
ի
յոչընչէ.
եւ
այլ
է
խնամել
զստեղծեալ
իրն
որպէս
ասացաք։
Դարձեալ
առնելն
է
յինքենէ
յայլս.
իսկ
կրելն
յայլմէ
առ
ինքն.
ըստ
որում.
«Տեսանեմք
զնա
այժմ
ընդ
հայելի
օրինակաւ.
իսկ
յայնժամ
դէմ
յանդիման
»
ըստ
խոստման
պարգեւացն։
Այսքան
առ
այս
ի
կարճոյ։
