Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Համբերօղն Յոբ յորո՞ւմ ժամանակի էր, եւ կամ յո՞ր ազգէ։
      
       Պատասխան։ Երանելին Յոբ՝ էր՝ ի ժամանակս Մովսէսի. ճամաւ յառաջ՝ աւելի եւ կամ պակաս։
       Եւ բազմակեցութեամբ էհաս մինչեւ յելսն յԵգիպտոսէ։ Եւ էր յազգէն Եսաւայ ի կնոջէն Բասեմաթայ՝ դստեր Իսմայէլի։ Եւ հինգերորդ ծնունդ էր յԱբրահամէ։
       Այսպէս. Աբրահամ. Իսահակ. Եսաւ. Ռագուէլ. Զարեհ. Յոբ։
       Եւ անուն մօր նորա Բոսոր։
       Եւ նախ կոչիւր Յոբաբ, որ է սիրելի Աստուծոյ։ Եւ կոչեցաւ Յոբ, որ է հայր. զի հայր եղեւ համբերութեան։
      
       Հարցումն։
       Ո՞վ գրեաց զգիրն Յոբայ։
       Պատասխան։ Ոմանք ասեն թէ՝ բարեկամքն իւր որ էին յազգէն Եսաւայ Ելիփազ. Սովփար. եւ Բաղդատ. որք եկին մխիթարել զնա ի վշտացն, նոքա գրեցին. որպէս ինքն ասէր. «Ո՛ տայր ինձ գրել զբանս իմ յիշատակ յաւիտենից»։
       Եւ այլք ասեն թէ Մովսէս գրեաց ի յանդիմանութիւն որդւոցն Յակոբայ. որք առին զօրէնս եւ ո՛չ պահեցին. եւ զԱստուծոյ զամենայն երախտիսն մոռացան։ Եւ ոմանք եզրի, եւ կէսք Երեմիայի ասեն։ Եւ այլք թէ՝ Սողոմոն. զի չափաւոր է բանքն տնատեալ հանգոյն բանիցն Սողոմոնի։ Զի ասեն թէ՝ Յոբայ հէճուպն ի պարսիկս փախեաւ, եւ անդ զրոյց ետ որ գրեցին իւրեանց գրովն. եւ Սողոմոն բերել ետ եւ սրբագրեաց։
       Այլ որ ըստոյգն է ասեն թէ՝ Մովսէս գրեաց որպէս պատմութիւն եւ Սողոմոն ստիքսեաց որպէս զիւր բանսն. յետոյ գրեաց եւ Եզրաս հոգւովն Աստուծոյ երբ ծախեցան գրեանքն ի հրէից։
       Այլ սքանչելին Յոբ՝ էր նախ քան զօրէնս՝ եւ գրրեցաւ յետ օրինացն։
       Եւ յինքեան բերէր զճշմարտութիւն աւետարանին։ Զի վկայէ Աստուած վասն նորա. «Էր ասէ այր ճշմարիտ՝ արդար՝ անարատ՝ Աստուածապաշտ, եւ մեկնեալ յամենայն չարեաց»։ Որ ի փորձութիւնն սատանայի յաղթօղ երեւեալ։
       Եւ ունէր է որդիս եւ գ դստերս նման բարեպաշտութեան ինքեան։
       Եւ յամենայն աւուր ըստ թուոյ նոցա ժ զոհ մատուցանէր, եւ զուարակ մի վասն սրբութեան մտաց։
       Եւ էր մեծութիւն նորա մարմնական։ Խաշինք էռ ոչխարաց։ Ուղտք գռ։ Լուծք եզանց եճ։ Էշք մատակ արօտականք եճ։
       Եւ սոցին նման այլ սպասք եւ արծաթք եւ մեծութիւնք։
       Եւ յաւուր փորձութեանցն հուր անկեալ յերկնից այրեաց զհօտսն. եւ ապաստակք աւար առին զուղտսն եւ զէշսն եւ զեզինսն։
       Եւ հողմ կործանեաց զտունն եւ սպան զորդիսն ի սեղանի։ Եւ նա գոհանայր զՏեառնէ եւ ասէր. «Տէր ետ եւ Տէր էառ որպէս հաճոյ է նմա. մերկ եկի ի մօրէ, եւ մերկ երթամ ի գերեզման առ մայրն»։
      
       Հարցումն։
       Կարե՞ն դեւք հուր իջուցանել եւ փոփոխել զտարերքս։
       Պատասխան։ Ո՛չ կարեն դեւք զտարերքս փոփոխել. եւ ո՛չ հուր եւ ո՛չ շանթս եւ ո՛չ այլ ինչ ի տարերացս առնել որպէս կարծեն ոմանք։
       Այլ ինքեանք լինին հուր եւ հողմ. զի «Հրեշտակք լուսոյ կերպարանին» որպէս ասէ առաքեալն, առ ի վնասել մարդկան. որպէս ի վերայ տանն Յոբայ արարին։
      
       Հարցումն։
       Զի՞նչ է որ որդիքն Յոբայ պատուէին զօր ծննդեան իւրեանց ի միասին ժողովիլով։
       Պատասխան։ Բազում ունի խորհուրդ։
       Նախ՝ որպէս հասարակ շինականք ի ծննդեան զաւակաց զմին օրն պատուեն աղարուք կոչելով։
       Իսկ թագաւորք յամենայն ամի զնոյն առնեն ուրախութիւն. ուտել եւ ըմպել եւ հեշտութիւն մարմնոյ. որպէս փարաւօն առնէր եւ Հերովդէս։
       Երկրորդ՝ եւ արդարք առնեն ընդ դէմ սմին ի յամօթ չարին. որ հնարեցաւ ի ձեռն մեղացն՝ մահուամբ բառնալ զմարդկութիւնս. այլ հրամանաւն արարչին ծննդեամբք տեւէ եւ յերկարէ բնութիւնս։ Վասն որոյ աւուրն ժողովին եւ օրհնեն զԱստուած եւ մարմնով ուրախանան. որպէս Յոբայ ուստերքն եւ դստերքն միաբանեալ գային եւ ուրախ լինէին ասէ գիրն։
       Երրորդ՝ ժողովին եւ գոհանան զԱստուծոյ՝ որ յոչընչէ գոյացոյց զմարդն, եւ յարգանդէ խաւարին ի լոյս եբեր. եւ ետ մեզ ինչս մարմնական։
       Վասն որոյ ի յընչիցն պատարագ մատուցանելով եւ աղքատս կերակրելովդ գոհանան զԱստուծոյ։
       Չորրորդ՝ ի խորհուրդ յարութեան մերոյ, որ վերըստին գոյացուցանէ ի խաւարէ գերեզմանին եւ ի լոյս հանէ եւ ուրախութեամբ զարդարէ եւ փառաւորէ։ Վասն որոյ այսօր ժողովեալ փառս եւ պատիւս տամք Աստուծոյն մերոյ որ յաւիտեան զփառաւորիչս իւր փառաւորէ։
      
       Հարցումն։
       Վասն է՞ր Յոբ յետ խրախութեանն Ժ պատարագաւ սրբէր զորդիսն. եւ մի զուարակ վասն մտաց մեղացն մատուցանէր։
       Պատասխան։ Նախ՝ զի Ժ էին թուով. Է ուստերք եւ Գ դստերք. ըստ թուոյ նոցա մատուցանէր։
       Երկրորդ՝ ի սրբութիւն Ժ զգայութեանց նոցա։
       Երրորդ՝ ի խորհուրդ Ժ բանեան օրինացն ժ պատարհագ մատուցանէր։ Եւ ըստ նմանութեանն Քրիստոսի մի զուարակ. որ վասն մեղաց մերոց մեռաւ։
       Չորրորդ՝ ի խրախութիւն գինւոյ՝ Ժ մեղք գործին. այսինքն Նախ՝ բազմակերութիւն. Բ՝ արբեցութիւն. գ՝ զմայլումն զգայութեանց. Դ՝ փափկութիւն մարմնոյ. Ե՝ փոխէ զխորհուրդն. Զ՝ այլայլէ զբանն. Է՝ այլ եւ զգործն. Ը՝ զիմաստունն յիմարս առնէ. Թ՝ զհանդարտն խռովէ. Ժ՝ պատուիրանացն Աստուծոյ հեղգութիւն գործէ։ Վասն որոյ ասէ առաքեալն. «Մի՛ արբենայք գինւով յորում զեխութիւն է»։ Վասն այն Յոբ ժ պատարագաւ սրբէր զժ մասնաւոր մեղսն որ գտանին յարբեցութեան։ Եւ մին զուարակն ի սրբութիւն վասն ակամայ եւ խորհրդոյ մեղացն։ Զոր աղօթէ մարգարէն. «Ի գաղտնեաց իմոց սուրբ արա զիս Տէր»։
      
       Հարց։ Որդիքն Յոբայ որք մեռան արդա՞րք էին թէ ոչ։
       Պատասխան։ Երեւի թէ ո՛չ. զի յուտել եւ ըմպել մեռան որ է մեղք։
       Այլ ասեմ թէ՝ ի կարգի արդարոցն են նոքա վասն գ պատճառի։
       Նախ՝ զի հայր նոցա բարեպաշտութեամբ սնուցանէր զնոսա. եւ վկայեցաւ առ Աստուած արդար գոլ։
       Երկրորդ՝ զի յամենայն աւուր պատարագաւ սրբէր զնոսա։
       Երրորդ՝ զի ձեռամբ թշնամւոյն նահատակեցան. որպէս այլ ամենայն մարտիրոսք։ Եւ այսպէս ամենայն սպասաւորք նորա եւ ծառայքն որք սրով եւ հրով վախճանեցան։
       Իսկ այնմ որ ասեն թէ յարբեցութեան մեռան, պատասխանեմք եթէ՝ զմեղս յամենայն աւուր արիւն պատարագացն սրբէր. իսկ զայնմ աւուր՝ արիւնն իւրեանց։
      
       Հարց։ Ո՞րքան էր փորձութիւնքն Յոբայ։
       Պատասխանեմք եթէ Է էին։
       Նախ՝ գուժ լծոց եզանցն՝ եւ սպասաւորացն մահ. եւ գուժկան ձեւանայր դեւ մի ի կերպարանս ծառայիցն Յոբայ։
       Երկրորդ՝ հուրն այրեաց զհօտսն։
       Երրորդ՝ կորեան երամակք ուղտուցն։
       Չորրորդ՝ մահ զաւակացն։
       Հինգերորդ՝ հարուածք մարմնոյն։
       Վեցերորդ՝ կնոջն չար խրատն եւ կագն։
       Եօթներորդ՝ բարեկամաց թշնամանքն յերկար հակառակութեամբ։
       Եւ այսպէս էին հարուածքն. այսինքն Ա՝ եզինքն. Բ՝ էշքն. Գ՝ ուղտքն. Դ՝ անասնոց մահն. Ե ՝ սպասաւորաց նոցին. Զ՝ զաւակաց մահն. է՝ մարմնոյն հարուածքն։
       Եւ ոմանք Ե ասեն. Ա՝ արտաքին ինչքն Բ՝ զաւակաց մահն. Գ՝ մարմնոյն հարուածքն. Դ ՝ կնոջն կագն. Ե՝ բարեկամաց հակառակիլն։
      
       Հարցումն։
       Վասն է՞ր Յոբ նստաւ յաղբիւսն։
       Պատասխան։ Այն է, որ բովանդակ մարմինն այնպէս խոցոտեալ էր կեղով՝ եւ լուծեալ ի շարաւ եւ ի թարախ, որ ո՛չ կարէր յոտին կալ կամ սողալ ուրեք. եւ ո՛չ ըմբռնիւր յայլմէ։ Վասն որոյ յաղբիւսն փողոցին անհնարին հարուածովք։
       Այլ ըստ մտաց՝ ունի Զ խորհուրդս։
       Նախ՝ զի աղբիւս է մարմինս. եւ վաղվաղակի յաղբիւսն երթայ։ Ըստ այնմ. «Հող էիր եւ ի հող դարձցիս»։
       Երկրորդ՝ զի այնչափ խոնարհեցաւ, որ աթոռոյն իւրմէ անկաւ ի հեղութիւն եւ ի յաղբիւսն։
       Երրորդ՝ զի մարմնոյն յիշեցուսցէ զնոյն ունել բնութիւն, եւ ո՛չ այլ ինչ աւելի։
       Չորրորդ՝ զի վայելէր իսկ նմա որպէս զհատ ցորենոյ թաղեալ յաղբիւսն՝ այսինքն յերկիր. եւ պարարտացեալ հասցէ ի հունձս պտղաբերութեան։
       Հինգերորդ՝ ընդ դէմ հպարտացելոյն որ խորհէր զաթոռ իւր դնել յամպս եւ անկաւ յերկիր։ Նա խոնարհեցաւ յերկիր եւ ել յերկինս։
       Վեցերորդ՝ ի խորհուրդն Ադադմյ որ անկաւ յերկիր փշաբեր, անկաւ Յոբ յերկիր եւ յաղբիւս։
       Նոյնպէս եւ խեցեաւ սրբէր զթարախն։
       Նախ՝ զի կաւովն քերէր զկաւն որ էր նիւթ մարմնոյն։
       Երկրորդ՝ խեցեաւն սրբէր զամանն խեցեղէն, զի թրծեալ էր զօրութեամբն Աստուծոյ։
       Երրորդ՝ զի զազգաւն զազգակիցն մխիթարէր եւ ո՛չ խնդրէր բժիշկ. զի մի՛ ի մարդկանէ լիցի օգնութիւն նմա։ Նաեւ ո՛չ եւս գային զի տկարացեալ էր յախտիցն արուեստ նոցա։
       Չորրորդ՝ զի խեցեաւ սրբէր զմարմինն, եւ աղօթիւք զմիտս եւ զհոգին։
      
       Հարցումն։
       Զի՞նչ է ասելն. «Կրկնեալ անդրէն»։
       Նախ՝ նշանակէ զպատասխանին. զի պատասխանին կրկին է ի վերայ հարցմանն։
       Երկրորդ՝ նշանակէ զհակառակիլն եւ զկրկնելն։
       Երրորդ՝ ցուցանէ զգողացեալն ի բանից, եւ զնոյնն կրկնել եւ շրջել պատասխանելով։
       Չորրորդ՝ յաւելուլն է յառաջին ճառն։
       Ա՛րդ՝ առաջինն եւ վերջինն վայելչական է Յոբայ եւ Աստուծոյ. իսկ միջին երկուքն բարեկամացն Յոբայ, եւ չար բանսարկուին յարմարի։
       Դարձեալ գիտելի է, զի Յոբ կրկնելով զբանսն՝ ուղղէր զբարեկամսն եւ ընկրկէր զսատանայ. զի այսպէս ամենայն ոք կարէ յաղթել սատանայի յորժամ զընկերն ուղղէ ի բանս կամ ի գործս կամ ի հաւատս եւ յայլսն. յայնժամ սատանայ թիւրի եւ հեռանայ։
       Այլ յորժամ զընկերն թիւրեմք չար յաղթութեամբ, յայնժամ սատանայ ուղղի եւ ուրախանայ։
       Դարձեալ՝ Բ իրօք յաղթեաց Յոբ զսատանայ. գոհութեամբ բանի՝ եւ համբերութեամբ գործոյն։ Սոքա երկոքինս պիտոյ են ամենայն մարդոյ ի մարտ թշնամւոյն։
       Դարձեալ՝ յաղթեաց զսատանայ այնու, զի իմացաւ զչար հնարսն նորա եւ պատասխանէր զընդ դէմն. որպէս կնոջն եւ բարեկամացն եւ որք զգուժն բերէին. զի գիտէր ի բանսարկուէն լինիլ։ Եւ մեզ պարտ է իմանալ զչար խորհուրդ խորամանկին ի զանազան հնարս, եւ պատասխանել ի սուրբ գրոց. որպէս յայտ է ի գիրս Եւագրեայ։
       Դարձեալ՝ պահօք եւ աղօթիւք հնար է յաղթել փորձողին. որպէս Տէրն ասէ թէ. «Այս չար ո՛չ իւիք ելանէ, եթէ ոչ պահօք եւ աղօթիւք»։
       Եւ թէ ոք ասիցէ՝ ունէր զայս Յոբ. վասն է՞ր մերձեցաւ ի նա։ Ասեմք՝ թէ պահօք եւ աղօթիւթ հեռանայ ի մարմնոյ մարդոյն եւ ո՛չ լըլկէ։ Իսկ ի հոգւոյ մարդոյն բ իր հեռացուցանեն զդեւսն. այսինքն խոնարհութեամբ եւ ճշմարտութեամբ. վասն զի զերկուքս զայս ո՛չ ունի սատանայ. եւ ամենեւին փախչի եւ ատէ զխոնարհութիւն եւ զճշմարտութիւն։ Ապա ուրեմն բովանդակ երեւեցաւ ե զէն որով յաղթեմք թշնամոյն։ Նախ՝ ուղղութիւն ընկերաց. բ՝ գոհութիւնն եւ համբերութիւն գ՝ իմանալ զչար խորհուրդն սատանայի. դ՝ աղօթք եւ պահք. ե՝ խոնարհութիւն եւ ճշմարտութիւն. որ գերագոյն է ամենայն զինուց եւ իսպառ կորուսանէ զչար որ մայրն է ստութեան եւ հպարտութեան։
       Այսքան առ այս։
      
       Հարցումն։
       Վասն է՞ր այնչափ հակառակեցան բարեկամքն ընդ Յոբայ։
       Պատասխան։ Վասն դ պատճառի։ Նախ՝ զի շարժեալք էին ի բանսարկուէն. որպէս երբեմն ի ձեռն կնոջն եւ յայնժամ բարեկամօքն մարտնչէր ընդ Յոբայ։
       Երկրորդ՝ զի կամէին սուտ առնել զվկայութիւնն Աստուծոյ վասն Յոբայ. թէ այր արդար եւ անարատ է։
       Երրորդ՝ զբարի եւ զչար գործոց հատուցմունքն աստէն կարծէին լինիլ ի մարմնի։
       Չորրորդ՝ կամէին զինքեանս արդար ցուցանել, եւ յանցաւոր զՅոբ. եւ վասն այսմ կագէին ընդ Յոբայ։
       Իսկ երանելին Յոբ չորիցս այսոցիկ ընդ դիմամարտէր եւ պատասխանի առնէր։ Վասն առաջնոյն, զի գիտէր զնոսա շարժեալ ի չարասիրէն. եւ յաղթելով զնոսա յաղթեաց զբանսարկուն սատանայ։ Զի եւ մեզ օրինակ տացէ այսպէս արիութեամբ յաղթել սատանայի։ Վսան երկրորդին հակառակէր ընդ նոսա, զի մի՛ սուտ լիցի վկայութիւնն Աստուծոյ ի վերայ նորա. զի եւ մեք ուսցուք՝ վասն վկայութեանն Աստուծոյ այնչափ նախատինս յանձն առնուլ եւ ո՛չ ուրանալ. որպէս վկայից դասքն նահատակեցան։ Վասն երրորդին ասէր Յոբ զբարի եւ զչար հատուցմունքն լինիլ առ հասարակ յետոյ ի հանդերձեալն. զի աստ են մեղաւորք եւ հնացեալք ի մեծութեան. եւ ներէ նորա Աստուած վասն կրկին պատճառի։
       Նախ՝ զի դարձցին եւ ապաշխարեսցեն։ Երկրորդ՝ զի թէ ո՛չ օգտին՝ Ափիբերան լիցին ի հանդերձեալն։
       Իսկ արդարք աստ ի նեղութեան կան վասն կրկին պատճառի։
       Նախ՝ զի անդ ի հանգիստ մտցեն։
       Երկրորդ՝ զի յուսասցին այլ կենաց եւ հատուցման գործոց։
       Վասն չորրորդին ասէ. «Մինչեւ ի մահ ո՛չ ասեմ զձեզ արդարս, զի մի մեղիցեմ»։ Այսինքն նոքա կամէին որ զնոսա արդարս ասէր Յոբ՝ եւ զինքն յանցաւոր՝ եւ ո՛չ ասաց. զի թէ զնոսա որք անիրաւք էին արդար ասէր՝ մեղանչէր ճշմարտութեանն. եւ թէ զինքն մեղաւոր ասէր՝ մեղանչէր վկայութեանն Աստուծոյ։
       Եւ աստ գիտելի է, զի դ ազգ վնաս է որ զարդարն մեղաւոր ասեն եւ զմեղաւորն արդար։
       Նախ՝ որպէս ասէ մարգարէն. «Վայ որ ասէ զբարին չար՝ եւ զչարն բարի». եւ այլն։
       Զպատիժն որ է վայըն՝ միապէս դնէ։
       Երկրորդ՝ թիւրէ զճշմարտութիւնն յորժամ զչարն բարի ասէ եւ զբարին չար։
       Երրորդ՝ մարդահաճութիւն է զմեղաւորն արդար ասել. եւ «Տէր ցրուէ զոսկերս մարդահաճոյից»։
       Չորրորդ՝ կեղծաւորութիւն է եւ խաբէութիւն գովելն զչարն եւ զանիրաւն. վասն այն ո՛չ ասաց բարեկամացն բարիս՝ զի չարք էին։
       Եւ թէ ոք ասիցէ՝ յորժամ սոյնպէս չարք էին՝ զնոցա բանքն ընդէ՞ր գրեաց հոգին սուրբ։
       Ասեմք եթէ՝ բազում շահ եւ օգտութիւն է ի բանս նոցա յաշխարհի արդարոց եւ մեղաւորաց։ Նախ՝ զի թէպէտ ի դէմս Յոբայ սուտէր խօսք նոցա, այլ ի դէմս ամենայն մեղաւորաց ճշմարիտ է. եւ դարձեալ՝ որպէս իշովն Բաղամու զօգուտն խօսեցաւ, եւ զլեզու սուտ մարգարէին շարժեաց յանիծիցն յօրհնութիւնս։ Սոյնպէս բարեկամք Յոբայ թէպէտ շարժեալք էին ի բանսարկուէն, այլ Աստուծոյ հոգւովն զօգտակարսն բարբառէին. վասն այն գրեցան բանք նոցա ի սուրբ գիրս։
       Հարցումն։
       Վասն է՞ր այնչափ դիմամարտս յարուցնէր բանսարկուն ի վերայ Յոբայ. որպէս զկինն եւ զբարեկամսն եւ զծառայքն եւ զայլսն։
       Պատասխան։ Նախ՝ զի ի դնելն զնա ամբարիշտ՝ լուծցի ժուժկալութիւն նորա։
       Երկրորդ՝ զի յետոյ եկեալ արդարքն վհատեսցին։
       Երրորդ՝ զի Աստուծոյ վկայութիւնն ի սուտ ելցէ վասն նորա։
       Չորրորդ՝ զի եւ բանբասօղքն պատիժս կրեսցեն վասն նախատելոյն զնա։ Եւ այսպէս ամենայն ուրեք հնարի սատանայ զի եւ զբանբասեալն եւ կամ զբանբաօղն կորուսցէ։
       Հարցումն։ Վասն է՞ր թոլ ետ սատանայի մարտնչիլ ընդ Յոբայ։
       Պատասխան։
       Վասն զ պատճառի։ Նախ՝ զի առաւելասցին վարձք նորա։
       Երկրորդ՝ զի ծածուկ համբերութիւն նորա յայտնի լիցի. եւ ամենեցուն վարժարան եղիցի։
       Երրորդ՝ զի ուսցի զխոնարհութիւն։
       Չորրորդ՝ զի ախոյեան լիցի եւ յաղթեսցէ զհպարտացելն սատանայ։
       Հինգերորդ՝ զի կերպարանն հնոյն Ադամայ յինքն բերիցէ ախտիւ անկմանն։
       Վեցերորդ՝ զի լիցի եւ պատկեր Քրիստոսի որ անմեղութեամբ դատապարտեցաւ, եւ յառաջին փառսն դարձոյց զնախաստեղծն ծննդօք իւրովք։
      
       Հարց։ Վասն է՞ր Աստուած խօսեցաւ ընդ Յոբայ։
       Պատասխան։ Վասն Զ պատճառի։ Նախ՝ զի ունէր զամենայն առաքինութիւննս եւ համբերեաց նախատողացն. վասն որոյ խօսեցաւ Աստուած եւ մխիթարեաց զնա։
       Երկրորդ՝ զի լուծցէ զտարակոյսն որ վասն դատաստանին Աստուծոյ թէ անգիտելի է մարդկան։
       Երրորդ՝ զի մի հպարտեսցի յետ յաղթութեանն սատանայի, խօսեցաւ Աստուած եւ յաղթեաց բանիւ. զի տեսցէ զտկարութիւն իւր եւ խոնարհսցի։
       Չորրորդ՝ զի ի տեղծանելն զմարդն Աստուած ո՛չ վկայեաց թէ բարի է որպէս այլ ամենայն ստեղծուածոցն։
      
       Եւ այս վասն կրկին պատճառի։
       Նախ՝ զի բաւական էր ասել. «Արար Աստուած մարդն ի պատկեր իւր». զի բարի է Աստուած։
       Երկրորդ՝ զի գիտէր որ եղծանելոց էր մարդն զփառս։
       Ա՛րդ՝ զոր Ադամայ ո՛չ վկայեաց, խօսացեւ ընդ Յոբայ եւ վկայեաց
       Ասէ գիրն ՃՀ ամ. եւ առաջ քան զփորձն Հ ամ. եւ ընդ ամ փորձանացն եւ դարձին։ Որ լինի բովանդակ կեանքն Յոբայ ԲՃԽԸ ամ։
       Եւ որք ԼԸ ասեն զփորձանսն՝ սոյնպէս թուեն՝ յետ հարուածոցն եկաց Յոբ Բ եօթանասուն. այսինքն ՃԽ ամ։ Եւ միանգամայն մխը ամ։ Յայտ է զի յառաջ քան զհարուածն Հ ամաց էր. եւ ԼԸ ամ եկաց ի հիւանդութեանն. եւ այսպէս կրկին աճեցին կեանքն որպէս եւ ամենայն ինչքն։
       Եւ այլք ոմանք մխը ամ յետ փորձանացն ասեն։
      
       Հարց։ Ո՞րպէս էր Յոբ օրինակ հնոյն Ադամայ եւ նորոյն։
       Պատասխան։ Նախ՝ թագաւորութեամբն ունէր զպատկեր փառացն Ադամայ։
       Երկրորդ՝ զի թոլ տուաւ փորձողին մարտնչին որպէս ընդ Ադամայ՝ որպէս ընդ Յոբայ։
       Երրորդ՝ զի ի ձեռն կնոջն մարտեաւ։
       Չորրորդ՝ զի յաղբիւսն անկաւ որպէս Ադամ՝ ի դրախտէն յերկիր։
       Իսկ զխորհուրդ նոր Ադամայ բազումս տպաւորէր։
       Նախ՝ զի յաղթեաց փորձողին որպէս Յոբ՝ նոյնպէս եւ Տէր մեր։
       Երկրորդ՝ զի դետ եղեւ Յոբ համբերութեան եւ Տէր մեր կատարման։ Ըստ այնմ. «Զհամբերութիւն Յոբայ լուարուք, եւ զկատարումն Տեառն տեսէք»։
       Երրորդ՝ խոնարհեցաւ Յոբ ի պատուոյն։ Եւ Տէր մեր էջ ի յերկիր եւ վասն մեր աղքատացաւ։
       Չորրորդ՝ Յոբ կրկին վկայեալ յԱստուծոյ արդար եւ անարատ։ Եւ Տէր մեր երկիցս վկայեալ ի հօրէ. «Դա՛ է որդի իմ ընտրեալ»։
       Հինգերորդ՝ Յոբ ասէր. «Անօրէնութիւն ո՛չ էր ի ձեռին իմ». եւ Տէրն «Ո՞ յանդիմանեսցէ զիս վասն եղաց»։ Զի ո՛չ արար մեղս ասէ. թէպէտ զմեղս մեր յինքն ընկալաւ։ Որպէս զխոյն ի ծառոյն Սաբեկայ. եւ զլորամարգն ի ծովէն. եւ զսսատերն ի բերանոյ ձկանն հրաշագործեաց։
       Այլ ոմանք ասեն ի ձեռն հրեշտակաց ի միում աւուր ժողովեցան. որպէս ի ձեռն դիւաց ցրուեցան։ Այլ այս է ճշմարիտն, զի ամենայն բարեկամքն որ ժողովեցան յետոյ եւ մխիթարեցին զնա, իւրաքանչիւրքն բերին մէն մի որոջ ոչխարի եւ դ դրամ ոսկի անգիր ընծայեցին նմա ի սատար խրախութեանն. եւ յայնցանէ աճեցոյց Տէր զինչս եւ զանասունս նորա. որպէս յանապատին զսակաւն աճեցոյց նմանակ, եւ զբազումսն կերակրեաց։ Եւ աստ գիտելի է, զի յետ փորձանացն կրկին եղեն ըստացուածքն նորա։ Խաշինքն բիւր մի եւ դռ։ Ուղտքն զռ։ Լուծք եզանցն ռ։ Եւ էշք արօտականք ռ։ Նոյնպէս է ուստերք եւ գ դստերք։ Որ եւ այն լինի կրկին։
       Նախ՝ զի հոգի եւ մարմին են։
       Երկրորդ՝ զի յարիցեն ի յարութեանն։
       Երրորդ՝ զի եւ առաջինքն կենդանի են հոգւով առ Աստուած։ Եւ այսպէս զաւակքն լինին կրկին։ Նոյնպէս եւ կեանքն կրկին։
      
       Հարց։ Քանի՞ ամ եկաց ի փորձութիւնսն։
       Պատասխան։ Ոմանք է ամ ասեն։ Ըստ այնմ ի վեցից վշտաց փրկեսցէ, եւ յեօթներորդին ո՛չ փորձեսցի չար։ Ի խորհուրդ է դարու վշտաց կենցաղոյս. եւ յութներորդին ազատութիւն բնութեանս։
       Եւ ոմանք լը ասեն ըստ անդամալուծին զոր բժշկեաց Քրիստոս։
       Որք է ամ ասեն զփորձանսն՝ սոյնպէս թուեն. զի յետ փորձանացն ա սէ գիրն ՃՀ ամ. եւ առաջ քան զփորձն Հ ամ եւ Ը ամ փորձանացն եւ դարձին։ Որ լինի բովանդակ կեանքն Յոբայ ԲՃԽԸ ամ։
       Եւ որք ԼԸ ասեն զփորձանսն՝ սոյնպէս թուեն. յետ հարուածոցն եկաց Յոբ Բ եօթանասուն. այսինքն ՃԽ ամ։ Եւ միանգամայն ՄԽԸ ամ։ Յայտ է զի յառաջ քան զհարուածն Հ ամաց էր. եւ ԼԸ ամ եկաց ի հիւանդութեանն. եւ այսպէս կրկին աճեցին կեանքն որպէս եւ ամենայն ինչքն։
       Եւ այլք ոմանք ՄԽԸ ամ յետ փորձանացն ասեն։
      
       Հարց։ Ո՞րրպէս էր Յոբ օրինակ հնոյն Ադամայ եւ նորոյն։
       Պատասխան։ Նախ՝ թագաւորութեամբն ունէր զպատկեր փառացն Ադամայ։
       Երկրորդ՝ զի թոյլ տուաւ փորձողին մարտնչիլ որպէս ընդ Ադամայ՝ այսպէս ընդ Յոբայ։
       Երրորդ՝ զի ի ձեռն կնոջն մարտեաւ։
       Չորրորդ՝ զի յաղբիւսն անկաւ որպէս Ադամ ի դրախտէն յերկիր։
       Իսկ զխորհուրդ նորն Ադամայ բազումս տպաւորէր։
       Նախ՝ զի յաղթեաց փորձողին որպէս Յոբ՝ նոյնպէս եւ Տէր մեր։
       Երկրորդ՝ զի դէտ եղեւ Յոբ համբերութեան եւ Տէր մեր կատարման. ըստ այնմ. «Զհամբերութիւն Յոբայ լուարուք, եւ զկատարումն Տեառն տեսէք»։
       Երրորդ՝ խոնարհեցաւ Յոբ ի պատուոյ. եւ Տէր մեր էջ ի յերկիր եւ վասն մեր աղքատացաւ։
       Չորրորդ՝ Յոբ կրկին վկայեալ յԱստուծոյ արդար եւ անարատ. եւ Տէր մեր երկիցս վկայեալ ի հօրէ. «Դա՛ է որդի իմ ընտրեալ»։
       Հինգերորդ՝ Յոբ ասէր. «Անօրէնութիւն ո՛չ էր ի ձեռին իմ». եւ Տէրն «Ո՞ յանդիմանեսցէ զիս վասն մեղաց». զի ո՛չ արար մեղս ասէ. թէպէտ զմեղս մեր յինքն ընկալաւ։ Որպէս եւ Յոբ ըստ կարծեաց բարեկամաց ասէր. «Ես մոլորեցայ»։
       Վեցերորդ՝ հարուածս կրեալ Յոբ ի բոլորին մարմինն. Եւ Տէր մեր ի ձեռս եւ յոտս եւ ի կողս. որ եւ փշով պսակեալ ապտակեալ եւ գան հարեալ։
       Եօթներորդ՝ Յոբ ի բարեկամացն նախատեալ եւ Տէր մեր յազգէ իւրմէ չարչարեալ եւ չարախօսեալ։
       Ութերորդ՝ Յոբ ո՛չ անիծանէր, այլ աղօթիւքն զբարեկամսն փրկէր. եւ Տէր մեր ի վերայ խաչողացն աղօթէր։
       Իններորդ՝ Յոբայ մարմինն նորոգեցաւ յետոյ. եւ Տէր մեր խաչիւն նորոգեաց զպատկերն Ադամայ եւ զծննդոց նորա յարութեամբն իւրով։
       Տասներորդ՝ կրկին եղեւ կեանքն եւ պատիւ Յոբայ. եւ Տէր մեր ել ի փառս առաջին եւ նստաւ մարմնով ընդ աջմէ հօր։
       Եւ այլն ամենայն բանք եւ գործք Յոբայ ի տիպ օրինակի էր նորն Ադամայ չարչարանաց թաղման եւ յարութեան որպէս յայտ է ի գիրս պատմութեան նորա։
      
       Հարցումն։
       Ո՞ր է օսիդ աշխարհն։
       Պատասխան։
       Ոմանք զսիօն ասեն, եւ այլք զԵդոմ, եւ այլք զԱրաբիա. որ եւ անդ ասեն եւ այլք զգերեզման նորա լինիլ։ Այլ աշխարհն օսիդ՝ գաւառ է Եսաւայ. զի օսիդն մի է յորդւոցն Եսաւայ յորոյ անուն կոչեցաւ երկիրն օսիդ։
       Եւ է ի մէջ Արաբիոյ եւ Եդոմայ. զոր այժմ կոչի Թիլգուրան. ուր գերեզման նորա է։
       Այս քան ի կարճոյ վասն Յոբայ։