Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Դէտքն ո՞րպէս առնեն հրաշք։
      
       Պատասխան։ Հրաշքն կրկին է։
       Է որ զէութիւնն փոխէ. որպէս Մովսէս զգետն յարիւն դրձոյց եւ զգաւազանն յօձ. եւ այս կոչի սքանչելիք։
       Եւ է որ զկերպն եւ զձեւն միայն փոխէ, եւ կոչի առաչօք. որպէս յանէսն եւ յամրէսն առնէին կախարդութեամբ դիւական։ Զի որպէս ստուէր ո՛չ է մարդ, այլ նմանութիւն մարդոյ։ Եւ որպէս սատանայ հրեշտակ լուսոյ կերպարանի որ չէ իսկ։ Նոյնպէս պաշտօնեալք նորա ցուցանեն ինչ որ չէ ճշմարիտ։
       Եւ յայտ է ի չորից։ Նախ՝ զի կախարդքն զայն առնէին զոր Մովսէսն առնէր։ Եւ թէ ճշմարիտ էր՝ ընդէ՞ր նոր ինչ ոչ առնէին։ Այլ զի տեսանօղքն զարհուրեալք ի ճշմարիտ նշանիցն Մովսէսի՝ առաչօք թուէր թէ եւ կախարդքն այնպէս առնէին։
       Երկրորդ՝ զի գաւազանն Մովսէսի մի վիշապ եղեալ կլանէր զբազում վիշապս նոցա որ եւ հետն միանգամայն ո՛չ երեւէր. ընդէ՞ր ապա եւ նոցայն ո՛չ եկուլ զՄովսէսին. քանզի սուտ էր։
       Երրորդ՝ կեղն եւ խաղաւարտն եղեւ եւ ի կախարդսն եւ զայլ հարուածսն կրեցին. եւ ո՛չ կարէին ի Մովսէս եւ յԱհարոն դարձուցանել զնոյնս։
       Չորրորդ յայտ է, զի ինքեանք խոստովանեցան թէ մատն Աստուծոյ է այս. եւ ո՛չ կարացին այնպէս առնել։
       Եւ այս գիտելի է. զի կախարդքն փոխեն զզգայարանս եւ ցուցանեն առ աչօք երեւումն ինչ։ Իսկ դեւքն փոխեն զերեւակայութիւնն եւ զզգայարանս, այլ ո՛չ զմիտս։
       Իսկ հրեշտակքս կարեն փոխել զմիտ եւ շրջել ի բարին։ Նաեւ զերեւակայութիւնս եւ զզգայարանս, այլ ո՛չ զկամս։ Իսկ Աստուած փոխէ եւ զկամս ազդելով ի նոսա զբարին. եւ դարձուցանէ ի չարէ. եւ երբեմն թոյլ տալով անձնիշխան կամացն դառնալ ի չարիս։ Այն է որ ասէ. «Մատնեաց զնոսա ի միտս անարգութեան գործել զանարժանս»։
      
       Հարցումն։ Դեւք ո՞րպէս խօսին զառաջիկայն։
       Պատասխան։ Զառաջիկայն եւ զմիտս մարդկան ո՛չ ոք գիտէ. ո՛չ հրեշտակք եւ ո՛չ դեւք եւ ո՛չ մարդիկք. բայց միայն Աստուած որ քննէ զսիրտս եւ զերիկամունս։ Եւ ի յայտնութենէն Աստուծոյ ուսանին հրեշտակք եւ մարդիկք զառաջիկայն։ Իսկ դեւք խօսին զմերձաւոր հանդերձեալն։
       Նախ՝ ի նրբութենէ իմացման։
       Երկրորդ՝ ի յայտնութենէ վերնագոյն հրեշտակաց։
       Երրորդ՝ ի լսելոյ. որպէս զաւետիսն Աբրահամու լուաւ յետ դճ ամի լինիլ։ Եւ ի ձեռն կախարդաց խափանէր զժամանակն փրկութեան։
       Եւ թոյլ տայ Աստուած դիւաց եւ կախարդացն հրաշից։
       Նախ՝ զի մոլորեսցին հաւանեալք նոցա եւ կորիցեն։
       Երկրորդ՝ զի հաստատուն մնասցեն հաւատացեալքն եւ վարձատրեսցին։
       Վասն Խստութեան Սրտի Հարցումն։
       Զի՞նչ է որ ասէ. «Ես խստացուցի զսիրտն փարաւոնի»։
       Պատասխան։ Նախ՝ թոյլ տալն է Աստուծոյ. որ անձնիշխան կամօք ամրանայ մարդ ի չարն, եւ Աստուած ներէ եւ ո՛չ երկիւղիւ խրատէ զնա։ Որպէս սովորութիւն է մարդոյ որ վատացն ասէ, ես արարի զայդ բանդ որ զքեզ ի քո կամդ թողի եւ ո՛չ խրատեցի։
       Երկրորդ՝ այն է՝ որ յորժամ լինի կամքն մարդոյն չար եւ խիստ ի ծածուկ, եւ զայն յայտնէ Աստուած. որպէս Նաբուգոդոնոսորայ. որ ունէր սիրտ գազանի՝ ի կերպարանս գազանաց փոխեցաւ։ Եւ յորժամ ի զգաստութիւն եկն՝ ասէ. «Սիրտ մարդոյ տուաւ նմա»։
       Երրորդ՝ զի մեր ախորժակացս հետ գայ ո՛չ Աստուծոյն. զի յորժամ ի բարին լինիմք՝ օգնէ. եւ ի չարն թոյլ տայ. այն է խստացուցանելն զսիրտ մարդոյ։ Եւ այն է մատնել ի միտս անարգութեան ըստ առաքելոյ։
      
       Հարցումն։
       Վասն է՞ր հրամայեաց խաբել եւ կողոպտել զեգիպտացիսն։
      
       Պատասխան։ Նախ՝ զի իրաւունք արար վասն վարձու կաւագործութեանն որ էր առ նոսա։ Նաեւ վասն անարգաց մօրն իւրեանց Սառայի։
       Երկրորդ՝ զի ագահք էին, եւ վասն զարդուն ելցեն յԵգիպտոսէ։
       Երրորդ՝ զի թէ յԵգիպտոս դարձցին՝ ո՛չ իշխեսցեն. զի ի գողօնս էր այն նոցա։
       Այսպէս եւ քրիստոնեայք յորժամ ելանեն ի կենաց աստի, կողոպտեսցեն զդեւս եւ ապա ելցեն։
       Եթէ ոք զմեզ զրկէ արդարութի՞ւն է ապա թէ խաբեմք եւ գողանմաք զինչս նորա։
       Պատասխան։ Ո՛չ է արդարութիւն. այլ նա ընդ զրկողցն դատի, եւ դու ընդ գողոցն։ Եւ այն նոցա մեղք ո՛չ եղեւ վասն բ պատճառի։ Նախ՝ զի հրամանաւն Աստուծոյ էր. որպէս պոռնկութիւնն Ովսէի եւ սպանութիւնն Փենեհէսի ո՛չ էր մեղք։
       Երկրորդ՝ զի նոցա հատուցմունքն մարմնական էր, իսկ մերս հոգեկան։