Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Վասն է՞ր հասարակաց արարիչն զազգս հրէից միայն սիրեաց այնպիսի օրինօք՝ նշանօք՝ եւ այլն. ըստ այնմ. «Ո՛չ այսպէս արար ամենայն ազգաց Տէր»։
      
       Պատասխան։ Ակնառութեամբ ո՛չ է Աստուծոյ. զնախնիքն սիրեաց Աստուած, զի արժանիք էին. եւ եցոյց նոցա զինքն. եւ զխոստումն աւետեաց ուխտեաց նոցա մարդ լինիլ ի զաւակէ նոցա յետոյ։ Ա՛րդ՝ նախ վասն հարցն սիրոյ զզաւակսն նոցա ընտրեաց Աստուած։
       Երկրորդ՝ ասն մեծ բարութեանցն ի հեռաստանէ էարկ հիմն մարդեղութեան իւրոյ ի զաւակէ նոցա լինիլ։
       Երրորդ՝ վասն վերջնոցն լաւութեան ընտրեցան եւ խոտանքն. որպէս զհող զխար եւ զխեցցէ մորթն պատուեմք վասն ոսկւոյ եւ արծաթոյ եւ մարգարտին։ Նոյնպէս ազգն Իսրայէլի ընտրեցաւ վասն Աստուածածին կուսին Մարիամու։ Այլ եւ մարգարէքն եւ առաքեալքն եւ բազում սուրբք եւ արդարք յազգէ նոցա եղեն։
       Այլ եւ զհասարակքս խնամեաց առաւել քան զնոսա. զի ի մէջ նոցա օրինակօք էր, եւ ի մէջ մեր ճշմարտութեամբ։ Նոցա ամպ հովանի, եւ մեզ հոգին սուրբ։ Նոցա զգալի թշնամիքն ետ կոխան. եւ մեզ զիմանալին. ըստ այնմ. «Ետու ձեզ զիշխանութիւն կոխել զօձս եւ զկարիճս»։
       Այլ եւ ի վերայ այսր ամենայնի անասելի բարութիւն. զարիւնն իւր ետ ի փրկութիւն մեզ. ուստի ի հնոյն արգելեաց զարիւ զենմանցն. մեզ զիւրն արիւն ետ ի ճաշակումն։ Ո՛չ միայն հրէի կամ հեթանոսի, այլ ոպք նուիրեն նմա զհաւատս ամբողջ սրբութեամբ՝ արժանի լինին շնորհացն նորա։
       Վասն Երկրին Հարցումն։
       Զի՞նչ է ասելն. «Երկիրն յոր դուք տանելոց էք՝ յանձրեւոյ ըմպէ ջուր» եւ այլն։
      
       Պատասխան։ Ըստ մարմնոյ յայտ է զի երկիրն եգիպտացւոց դաշտ է. վասն այն Նեղոս գետն արբուցանէ զնա։ Այլ Երուսաղէմ լեառն է եւ դաշտ, յանձրեւոյ ոռոգի. իբր թէ խնամօքն Աստուծոյ լինի անձրեւ աւելի եւ նուազ, ի ժամու եւ տարաժամու ըստ արժանեացն ձերոց։
       Իսկ երկիրն նոր օրինացս ո՛չ բնական իմաստութեամբ հեթանոսաց ոռոգի, այլ շնորհօքն Աստուծոյ եւ հաւատով դալարի։ Որք առաքինութեամբ են լեռնացեալ եւ դաշտացեալ աւելի եւ նուազ։
       Աչք Տեառն ի սկզբանէ տնօրէնութեանն եւ մինչեւ ցկատարումն տարւոյն ի վերայ նորա։ Նոյն եւ երկիրն վերինն Երուսաղէմի յանեզրական ծովէ յամպոյ հոգւոյն եւ շնորհացն իմաստութեան ոռոգի. վերին եւ ներքին դասք հրեշտակաց՝ եւ մարդկան։
       Ե տարին անդ՝ յաւիտեանն է եւ միշտն. որ պարունակէ զժամանակս։ Զի օր՝ ժամանակիս այս պատշաճի. եւ շաբաթ՝ մահուն հանգիստն. եւ ամիս՝ մինչ ի յարութեանն։ Զի երեսնամեայ յառնեմք. զոր եւ լուսինն նուազի եւ դարձեալ լուսաւորի։
       Իսկ տարի է յաւիտենական փառքն. որոյ սկիզբն խնամոց է նախ քան զլինիլն աշխարհի. եւ կատարումն անվախճան փառքն։
      
       Հարցումն։
       Զի՞նչ է. «Մի՛ եփել զգառն ի կաթն մօր»։
      
       Պատասխան։ Նախ՝ զի մի՛ սնուցիչն լիցի եփիչ նորա։ Ի խրատ՝ զի սնուցօղն մի լիցի չարչարօղ. եւ բանն օրհնութեան մի՛ անիծեսցէ զոք։
       Երկրորդ՝ ի յղութեան մինչ յորովայնի լինի՝ մի՛ զենցես ասէ։
       Երրորդ՝ մինչ գառն լինի ի կաթն մօր՝ մի՛ զենցես ասէ. զի գութն առաւել է։ Որպէս այն որ ասէ. «Զանդրանիկն է օր թողցես առ մայրն»։ Եւ կամայն թէ. «Ութն օրեայ թլփատեսցես զմանուկն եւ մի պակաս». զի մի՛ ճիչ տղային չարչարեսցէ զգութ մօրն։
       Չորրորդ՝ նշանակէ թէ՝ մի՛ ընդ յանցանաց ծնողին չարչարեսցես զզաւակն։
       Հինգերորդ՝ եւ մեծն այս է, զի գառն Քրիստոս է. եւ կաթն օրէնք. եւ մայր ժողովուրդն։ Ասէ՝ մի՛ չարչարէք զՔրիստոս օրինօքն. որպէս ասէին. «Մեք օրէնս ունիմք եւ պարտի դա մեռանիլ»։